Lweny Maduong’

4—Jo-Waldens

Kata obedo ni mudho mandiwa gi chandruok tie obedo e wang piny kuom higni duto mag loch mar kanisa mar Rumi. to ler mar waeh Nyasaye ne ok nyal lal chutho. Jonerto mag wach Nyasaye ne obedo e tienge duto. Jogo mane yiegi otegno kuom Kristo kaka jagaeh ma kende e kind Nvasaye gi dhano ne gin jogo mane oketo Biblos nyimgi kaka e gino kende machiko ngimagi. kendo mane rito Sabato makare mar Nyasave. Joma ne onyuol achien ok nyal yango malong’o kaka jogo nokonyo piny. Ji ne luongo gi ni joland puonj mag miriambo ka gijaro wechegi kendo ketho nyinggi. ne gichayo ndiko maggi, ka giloko tiendgi ataro. To kata kamano. jogo ne ochungo motegno, kendo kuom tienge duto, ne gisiko kuom yie makare ka girite ka gikeni maber mondo ogendini ma bang'gi chieng’ moro ovude. LM 39.1

Sigana mar jo-Nyasaye madiera kuom higni rniehe mathoth bang’ kane Rumi osekawo loch. Polo kende ema ong’eyo. Ok nyal lu ndachgi mi nwang’gi kuom weche ma dhano nondiko, mak mana ni bathgi moko to inyal mana yudi ei weche mane idhawo negi godo kod mago mane jomasandogi donjo negi godo. Rumi ne ni kod chenro moro mondo oruch oko ndach gimoro amora maber mane nyalo yudore e puonjne kod chikene. Gimoro amora mane puonjo ataro mare bed ni ne en dhano kata gima ondiki ne iketho. Bedo abeda gi kiawa moro achiel. temo atema penjo ni loch Rumi ni obet nade, ne oromo miyo jo mwandu gi jochan. kod joma dongo gi joma tindo wito ngimagi. Rumi noramo bende mar ketho gimoro amora mane ondikie timbene mag mahundu mane otirno ne joma odimbore. Buche mag papa ne ogolo chik mondo kalate.se mane ni kod ndiko machalo kamano obol e mach. Kane pok rieko mar goyo huge obiro. buge ne nok. bende ne olosgi e yo mane ok kanre e yo rnayot; omiyo ne nitie gik manok mane nyalo tamo Rumi timo gima ne osechano timo. LM 39.2

Onge kanisa mane ni e bwo loch mar Rumi mane owe kuom kinde malach ma ok ochandi, mi otam winjo ber mar bedo thuolo e weche mag chuny. Kaka Rumi ne oyudo loclini e kaka ne orieyo bade kuom jonia ne odagi vie gi lochne kendo moro bang’ nyawadgi. kanisni ne ochiwore e bwo lochne. LM 39.3

E piny Britain maduong', bedo jo-Kristo ma oniemore ne omondo chuoyo tiende piny. Jo adiera moko ne oyalo injili e pinyno gi miyumo maduong’ kod dhi maber. Achiel kuom joyalo madongo mane ochung', ne en jalo mane ong'eyo Sabato mar Bibles. Kuom mano. adierani eri ne oyudo yo mi odonjo e dierjogo mane opuonjo. Kane ji ochomo giko mar higa mar mia auchiel, ne oor joote koa c dala mar Rumi kadhi e dala mar Ingeresa mondo gilok joBarbaria ma jo-Sakson. Ne giywayo ji gana mathoth mondo orwak vie mar jo-Rumi. kendo kaka ne tich omedo landore, jotelo mag Rumi kod joma ne gilokogo nejoromo gi jopova ka: kendo ne nitiere pogruok maduong’. Joma chien gi ne joma odwokore piny ahinya kendo obolore, bende ne gin gi kido mar somo ndiko ei puonjgi, e timbegi; eka mokwongo to ne onyiso kido mar jwok. wuorruok kod ayany mar jo papa. Joote moa Rumi go eko ne ochun githwon ni mondo kanisni mag jo-Kristo go eko oyie gi loch mane en godo ewi jo Pasta duto. Jo-Britain go ne jodwoko gi muolo ni: “Ne gigombo mondo mi giher ji duto. to mak mana ni papa to ne ok omi loch ewi kanisa: bende ne ginyalo mana chiwone bolruok mane oromo gi jalup Kristo moro amora.” Ne osik kitemogi kendo iywayogi mondo gichiw bolruok margi ne Rumi. to jo-Kristo moboloregi ne owuoro ahinya ka gineno sunga kod nyisruok mag joote maggi, omiyo ne gidwoko gi chir ka giwacho ni gin ne ok ging'eyo jatelo moro amora moloyo Kristo. Kuom mano ehunv hie mar kanisa mar Rumi ne oyangore. Jatelo moro mar Rumi ne owacho niva: “Ka ok udwar ruako owete ma okelonu kue. to kare ubiro rwako jo wasiku mokelonu lweny.” Ka ok udwar riworu kodwa mondo wanyis jo-Saksoti-gi yor ngima, to kara ubiro yudo chwat mar tho kawuok kuomgi. Magi ne ok gin mana weche ma onge tich ma ibwogo godo mana ji. Lweny. lalo paro, kod wuond ne oket e tich ka ikedo godo gi joneno go eko mag yie mar Biblos, nyaka ne oketh Kanise duto mantiere e dala mar Britain, mi oehun-gi mondo gichiwre ne loch mar papa. LM 40.1

E pinje mcko mane ni mabor gi loch mar Rumi. kuom higni miche mathoth. ne nitiere chunje mag jo-Kristo moko. mane obcdo chiegni thuolo chuth, ma mibadhi mar Rumi ne ok ging’eyo. Lemo mag chilo emu ne olworogi. kendo kakn ne tienge medo chorore e kaka both margi ne ochako mienogi: To kata kamano. ne gimedo dhivo nyime ka gikawo Muma kaka e yo achiel kende matavo yie. Ne giyie kod puonjne ma adiera chuth. Jo-Kristo gi eki ne oyie ni chike Xyasaye ok lokre, kendo ne girito Sabato mar C'hik mar ang’wen. Kanise mane otelo ne ji ka tero e vie ma kama kod tim. ne yudore e Atrika madiere kendo dier jo-lJlaya mane oa Asia. LM 41.1

To kuom ji ditto mane osiro gero mar papa kod tekone. jo-Waldens ema ne ochungo nyime rnoloyo kuom higni miche mathoth. Kanise mag jo-Piedmont ne osiko kochung’ kendgi: to kinde koro nochopo e giko ma Rumi koro ne chunogi githwon ni nyaka giwinjc. Bang’ kedo gi lochnc mar ang’enge kuom kinde malach to ok olokre. jotelo mag kanisni gi eki mos mos noyie gi lochno ero ma Piny ngima nochalo ka gima goyone chonggi piny. 1 o kata kamano kwan moro mowinjore, ne odagi chiwore e bwo loch mar Papa kata jo-padri. Ne airamo chuth mondo gisik ka giyie kuom Nyasaye kendo mondo gikan liw kod yot mar yie margi. Pogruok ne otimore, jomoko kuom jo Protestant ne ong'ado wach mi oyie ting’o bandera mar adiera c pinje moko. Mamoko to ne odhi e kwonde rogni gi bugni kod holni e dier gode. kendo kanvo. ne gisiko ka gin kod bedo thuolo e yor lamo Nyasaye. Yie mar lemo mar joWaldens ne ogurore e wi wach Nyasaye mondiki, ma en yo mar adier mar bedo ja-Kristo. kendo ne opogore ahinya gi both mar Rumi. To jogo mane odago ngimagi kaka jokwath kod jopur mag msabibu e kwondegi mopondo mane gintiere ka olornegi mabor gi piny, ne ok ochopo e adiera ma kamano mana ni mondo gipiemrego gi Rumi. kanisa ma ong’anjo. Margi ne ok en yie manyien: vie margi kuom weche mag lemo ne en gikeni margi ma ne giyudo kuom wuonegi. Ne gikedo ne yie mar kanisa mar joote; yie mane oehiw ne joma ler ma nyadichiel kende. LM 41.2

Achiel kuom weche mane omiyo Kanisa mar adiera opogore kawuok Rumi. ne cn sign mane jo-Rumi ni godo gi Sabato mar Biblos mana kaka dwond wach mokor ne oseneno chon. Kanisa mar Rumi ne owito adiera piny; cliik mar Nyasaye ne onyon piny e Rumi, ka chike kod puonj mag dhano ema iting’o malo. Kanise mane ni e bwo loch mar Rumi ne omond chun mondo orni jumapil luor kaka odiochieng’ maler. E dier both kod jwok, ji mathoth kata mana kuom jo-Kristo mar adier, ne orondore ma kata mana e saa mane girito Sabato, to ne giyweyo bende ne tich chieng’ jumapil. To ma ne ok oromo jotelo mag papa. Ne ok gichuno mondo jumapil kende ema owal maler. to mondo Sabato odwany kendo ne givanyo gi dhok matek joma notemo miyo Sabato luor. Ne en mana kuom riruok kendo wuok e bwo teko mar Rumi, eka ng’ato ne nvalo rito chike mag Nyasaye gi kwe. LM 41.3

Kuom ji duto mane odak e piny Ingeresa, jo-Waldens ema ne okwongo bedo gi Muma moloki, higni miche kane pok lokraok otimore. Ne gibedo kod Muma mondiki e kalatase matindo e dhogi giwegi. Ne gin kod adiera ma ok odwany e yo rnoro arnora. Kendo ma ema ne omiyo gibedo jogo mane ji mon godo kendo mane isando. Ne giw'acho ayanga ni kanisa mar Rumi ne en Bablon mong’anjo mana kaka ne osekor, kendo ne giyie wito ngimagi ka gichung’ mar kedo kod mibadhine. Ka gin e bwo tiel piny, kendo ka isandogi kuom kinde malach, jomoko ne oweyo yie margi ka giweyo rnise mane miyo gibedo joma opogore gi ji mos mos, jomoko to ne omoko motegno kuom adiera. Kokadho kuom mudho, tienge mag mudho kod mong’anjo. ne nitiere jo-Waldens mane odagi loch mar Rumi, bende mane otamore larno kido kod nyiseche manono, kendo mane orito Sabato. Ka gin e bwo apaka mager mar piemruok, ne gingiro yie margi kata obedo ni ne ichwoyogi kod tong’ bende ne iwang’ogi mana e much. Ne gichung’ ma ok ging’ingni nikech wach Nyasaye kod luor mowinjore kode. Ne ok ginyal weyo kata mana dir achiel mar chik. LM 42.1

E tok gode madongo kuom tienge duto, ma nobedo kar dak mar joma isando kod jogo ma ithiro - ema jo-Waldens bende ne oyudoe kar pondo. Ka e kama ler mar adiera ne osiko ka belie kuom ndalo duto mag otieno malach mane opiyoe ewi piny jo-Kristo. Kar kaeri ema ne giritoe yie margi machon kuom higni alufu achiel. LM 42.2

N'yasaye ne osechiwo ne joge Hekalu malich ahinya maromre gi adiera madongo mane oyie e Iwetgi. Ne jo adiera mane ni e kar pondogo. gode go ne obedo kaka ranyisi mar tim makare mar Jehova ma ok lokre. Ne gisiemo ne nyithindgi ni gode maboyo ne obedo kaka ohinga man kod teko ma ok lokre. mi ne ginyisogi kuom Jalo ma ok dog chien, bende ma ok lokre kendo ma wachne ne osiko ma nyaka chieng’ mana kaka gode bende osiko ma nvaka chieng’. Nyasaye ema ne oketo godego motegno. mi omanogi gi teko. Onge lwedo mane nyalo gologi kuonde mane gintie. mak mana Kvet Jal Manyalo gik moko duto. Kamano bende e kaka ne oguro chikne. ma en mise mar sirkande e Polo kendo e piny. Lwet dhano nyalo chopo kuom dhano wadgi mi okethe; to bende Kvedono oikore mar pudho gode gi lop tiendgi mi w’itgi e nam mana kaka ne otemo loko bura achiel mar Jehova. kata mcho achiel kuom singmok ma omiyo joma oluore kendo timo dwache. To ei ngirruok margi kuom ehik Nyasaye. jotiehne Onego obed motegno mana kaka gode ma ok lokre. LM 43.1

Gode mane ohvoro hohni mane gidakie ne gin neno mosiko kuom teko mar chwech mosiko mar Nyasaye, kendo singruok mare ma ok mm mar aritane. Jowuothgo eko nopuonjore hero ranyisi mar kwe mar kama Jehova nitie. Ne ok ging’uro wach moro nikech ngima matek mane margi; ne ok gin kendgi e bwo godego eko. Ne gigoyo ne Nyasaye erokamano nikech ne osemiyogi kar pondo kogeng’onegi mirima kod mahundu mar ji. Ne gibedo mamor kuom bedo tluiolo mar lame e nyime. Nyadi mathoth kane jo wasikgi lawogi, teko mar gode ne nyisogi ni konyruok margi en adier. Ne githoro chiwo pak ne Nyasaye. ewi gode maboyo. kendo johveny mag Rumi ne ok nyal kweyo wendegi mag goyo erokamano. LM 43.2

Kit jolup Kristogi eki ne en mano maliw, mayot, kendo mar keto chuny ahinya. Ne gikwano loye mag adiera kaka gigo man gi nengo moloyo udi, kata puothe, gi osiepe, kod wede, to kata moyombo ngima owuon. Loyegi eki ne gidwaro rnondo gidhieny e pach joma tindo. Jomatindo ne imiyo tiegruok ei ndiko chakre gia e nyithindo kendo ne ipuonjogi mondo gikaw dwaro mar chik Nyasaye gi luor. Tipo mag Muma ne nok, bende ne ok yudre e yo mayot, kuom mano wechene man kod nengogo ne iketo ei paro. Ji mathoth ne nyalo nwoyo wes mathoth mag suche mag Muma machon kod manvien. Paro mag Nyasaye ne ithoro riw gi gik mane ochweyo ma ineno, kod gweth mamuol mag ngima mapile. Nyithindo matindo ne opuonjore rito kuom Nyasaye ka gigoyone erokamano kaka jachiw gweth mag her duto kod hoyo duto. LM 43.3

Bedo ni jonyuol ne gin joma beyo kamano. ne gihero nyithindgi e vo mariek mane ok ginyal weyogi ni gitim mana gima gin giwegi ema gidwaro. Ngima mane nitiere e nyimgi ne en ngima mar tern, kendo matek. samoro kata nek nikech Kristo. Ne ipuonjogi chakre gia e nyithindo mondo gibedi modhil e chandruok. mondo gichiwre ne ritruok. to bende gipar kendo gitim gik moko gin giwegi. Ne ithoro puonjgi mondo ging'e time gimoro chon, kendo mondo gibed gi ritruok kuom gik ma giwacho, bende giwinj maber rieko manitiere kuom ling’. Wach moro amora ma ok odhi kare mane ginyalo wacho mi lwar e it wasikgi, ne nyalo keto ngimagi e masira. ok mana mar jawuoyo kende. to kata mana mar owete miche; to nikech, mana kaka bwe manyo gima docham, e kaka jowasik adiera ne lawo bang’ jogo mane ni kod chir mar wacho ni gin thuolo kuom yie mar lemo. LM 44.1

Jo-Waldens ne osetimo misango ka gijwang’o dongruok mag piny nikech adiera. kendo ne gitiyo ka gimanyo gima di gicham ka gidhil e chandruok kendo ka gihore mos. Kamoro amora mane one ka inyalo pur e dier godego ne iloso gi ritruok duto. Hohni kod bath gode mane yande ok nvagi maber, ne olosi mondo nyakgi omedre. Kungo kod tuonruok ne obedo migawo mar puonjruok mane nyithindo yudo kaka gima ber ma owenegi. Ne opuonjgi ni Nyasaye ne ochano ngima mondo obed kaka chwat kendo ni dwaro margi ne nyalo mana yudore ka ng'ato otiyo gi lwete owuon. paro chon, ritruok kod yie. LM 44.2

Ne en okang’ ma itiyoe matek kendo man kod olo bende, to ne en mana gima oromo. Mana gino ma dhano didwar e okang’ ma entie mar podhoni; Sikul ma Nyasaye osechiwo kaka kar tiegruok kod dongo. E saa ma jomatindo ne hinyore ei ringruok kod pek, kido mar obuongo bende ne ok ojwang'. Ne ipuonjogi ni tekregi ditto gin mag Nyasayc. kendo ni duto nvaka losi maber kendo oket odongi mondo otimne godo tich. LM 44.3

Kanisa mar jo-Alps ei liw mare kod dwokruok mare piny, ne chal gi kanisa mane okuongo bedo e higa mia achiel mokwongo. Jokwath mag rombe ne tero jambgi modho e sokni mag pige mokwe, ma en wach Nyasaye. E bath hohni ma him otiye kata e dir got kamoro mopondo. Ji ne chokore ka gilworo misumba kristo mondo giwinj weche mag adiera. LM 45.1

Mani e kama jomatindo ne vudoe tiegruok. Biblos ema ne obedo kaka buk ma isomo. Ne ginono kendo gimako ndiko maler gi wigi. Thuolo margi mowinjore, bende ne gikawo mar ndiko Muma ka gimedo machalre. Nitiere otese moko mane oting’o muma duto. moko to ne oting’o mana machwok moyier. kama jomoko mane nyalo medo lero tiend ndiko nomedoe weche moko. Kamano e kaka mwandu mar adiera mane osebedo ka opandi kuom kinde rnalach gi jok mane dwaro mondo gin giwegi giting're nralo moyombo Nyasaye, nogol oko. LM 45.2

Ka gitiyo gi hontok ma ok giol, seche moko ka gin e bwo rogni matut ka gtkonyore gi ler mar ogenga, andiko maler ne indiko, wes ka wes. sura ka sura. Kamano tijno ne odhi nyime; dwaeh Nyasaye ma ofweny ma rienv mana ka dhahabu maler; Mano kaka noler moloyo korieny maler moloyo kendo en gi teko moloyo nikech chandruok ma ne okadhie nikech en; mana jogo ma nobedo e tijno ema ne nyalo fwenyo mano. Malaika moa e Polo ne olworo jotich mag adieragi eki. LM 45.3

Jachien ne osechuno jo bishop mag Rumi kod jo-padri mondo oik wach mar adiera e bwo yugi mar puonj mobam kod ma ataro kaachiel gi tim juok; to e yo malich miwuoro, ne okane tna onge mibadhi moro kuom higni duto mag niudho. Ne ok oting’o kido momuon gi oko mar dhano, to noting’o ranyisi mar Nyasaye. Dhano osetemo ma ok ool, mondo mi oum tiend Muma mot iere kendo mayot, kodwaro mondo neno ma gipuonjo opingre; to mana kaka yie Nowa ne obedo ewi apaka mager, wach Nyasaye kwang’ ewi apaka ma bwoge mondo okethe. LM 45.4

Mana kaka bur nigi tonde mopoto mag dhahabu kod fedha ma opondo e bwoye piny, rnondo ng’ama dwaro oyud kar keno ma nengone tekno nyaka okuny. Kama no bende e kaka ndiko maler ni kod mwandu mag adieii ma elore mana ne ng’ama oketo chunye, bende mamuol, kendo madwaio kalemo. LM 46.1

Nyasaye ne ochano mondo Muma obed kitabu mar puonjruok ne ji duto. Ka en nyathi, kata en rawera kendo ka en ng’ama ng’ongo, to mondo osome seche duto. Ne ochiwo ne dhano wachne kaka fwenyruok mare. Adiera duto manyien ma ng’ato ofwenyo en yangruok manyien kuorn kit ng'ama nondike. Mono tiend ndiko ne en yo mane Polo oketo mondo oket dhano ei tudruok machiegni gi Jachwechne kendo mondo omiye ng’eyo paro maler kuom dwache. En e nyakalondo mar tudmok e kind Nyasaye gi dhano. LM 46.2

Kane jo-Waldens matindo nosekawo kinde moro moromo, ei sikunde mane nie gode, rnoko kuomgi ne ioro mondo otiek sombgi e bombe madongo. kuonde mane ginyalo bedoe kod paro malach kendo mane ginyalo nenoe gik moko moloyo ka gin e miechgi mopondo. Jomatindo mane oor e yo ma kamano ne jo ng’iengore ne tern. Ne gibedo joneno mag mahundu, ne giromo gi jochung’ maricho mag Jachien, mane keto kuomgi puonj mag wuond maricho kendo mag miriambo marichoe moloyo. To kata kamano, tiegruok margi nyaka gia e nyithindo ne ni kod kido mar ikogi ne magi duto. LM 46.3

E sikunde mane gidhiyoe. ne ok gidhi mondo giket geno margi kuom ng ato ang’ata. Lepgi ne olosi e yo mane nyalo miyo gium mwandugi maduong’ - oboke ma nengogi tek mag ndiko maler. Magi ekiolemo mag dweche kod higni mathoth mag nyagruok, ne giting’o mi gidhi godo, kendo karnoro amora mane inyalo timee ma ok chich moro obedoe, ne giketo moko e yor jogo mane chunygi chal ka gima nyalo rwakogo, ka bende gitang’ ahinya. LM 46.4

Ka gin e chong nrinegi. jo-waldens ne osepuonji ka gin kod wachni e pachgi. Ne giwinjo tiend tiehgi maler. kendo ne gitime ka gin jo adiera. Joma ne olokore mi oduogo e yie madiera ne iketo e kwonde tiegruokgi mag somo, kendo nyadi mathoth, thowe mage ne iyudo ka rnieno kata kuodo sikul mangima; to eka jotelo mag papa ne ok nyal manyo ndach gima ne iluongo ni puonj mar miriamboni ma giyuci kama ochakoree. LM 46.5

Jo-Waldens ne owinjo ka gima Nyasaye ne dwaro kuomgi mathoth moloyo mana rito yie margi e wi gode kende; bedoni tich man kod luor ahinva ne nie lwetgi, mar keto ler mondo orieny ni jogo mane ni e mudho: ni mondo kokadho kuom teko maduong’ mar wach Nyasaye, ne gimuk od tuech ma Rumi ne oseketo. Ne en chik e diergi ni ng’ato ang’ata mane donjo e tich Nyasaye ka pok ochako rito kanisa ma dala, to nyaka ne bed ka tivo kuom higni adek kaka jaote e pinje maboyo. E saa ma jodongo ne yieyo lwetgi e wigi. jomatindo ne ok ne chenro mar mwandu mar pinyni e nyimgi kata duong’ margi, to samoro mana nek nikech adiera. Jootego ne jochako tich margi e pewe kod holni mane ni e tiend godegi giwegi ka gidhi ji ariyo ariyo kaka Yesu ne ooro jopuonjrene. LM 47.1

Jotich ma osiepegi ne ok thor bedo kanyakla, to kinde ka kinde ne giromo kanyakla ka gilemo, kendo ging’adore rieko ka gitegogo yie mar ng'ato kod ng’ato. Lero tiend yie margi ne dhi miyo iloyogi, kuom mano ne gipando kitgi hie e tok wuondruok ni gin jo ohala. Gik mane giloko ne gin silk kod kite ma nengogi tek kaachiel kod gik moko mathoth man kod nengo. Kendo ne irwakogi kaka jo ohala kama dine ok orwakgie kaka joote Nyasaye. Ei mago duto, chunygi ne oting’ore malo ir Nyasaye nikech rieko mane omiyogi mondo gichiwgo mwandu ma nengone tek moloyo dhahabu kata lulu. Ne giting’o kalatese mag ndiko maler kamoro amora mane gidhiyoe ka gipandogi e bwo lepgi, kata ei gik mane giloko, kendo kamoro amora mane ginyalo timee ka gin thuolo, ne gichiewo pach joma odak kanyo mondo oneye andikogi eki. Kane gineno ni nitiere dwaro, ne giweyo negi migape moko kaka mich. LM 47.2

Ka gin gi tiendegi nono kendo girwako lewni moti, jootegi eki ne kadho e dier bombe madongo kendo ne gichopo e bath piny kuond maboyo ma ne ni mabor ahinya gi hohni kuonde mane onyuolgie. Ne gikeyo kodhi ma nengone tekno kamoro amora. Kanisni ne loth kuonde mane giae kendo remb joma nonegi ne bedo joneno mag adiera. Odiochieng’ Nyasaye enofweny keyo momew mar chunje mane okan e dere nikech tich mar chwo rna jo adieragi eki. Ka oumore kendo oling’ thi, wach Nyasaye ne donjo e piny jo-Kristo kendo ne irwake gi mor e mier kod chunje mag ji. LM 47.3

Kuom jo-Waldens, Muma ne ok mana gino mane ondiki mondo onyisgi kaka Nyasaye ne osebedo gi ji e ndalo mane osekalo. kata fwenyruok mar gigo rna owinjore kendo onego otim sani, to ne en elmok mar masiche, kaachiel kod duong’ mane pod biro. Ne gin kod yie ni giko mar gik moko ditto ne ok ni mabor; kendo e seche mane ginono ndiko. gi lamo kod chwero pi wang’. wechene ma nengogi tekgo ne medo nyong’o chunygi e vo matut, ka tichgi mar miyo jomoko ng’eyo kuom adiera mage ma waro ji bende timo kamano. Ne gineno chenro mar warruok ka oel maler ei ndiko, ma en wach Nyasaye. Kendo ne giyudo hoyo. geno kod kuwe, nikech yie kuom Yesu. E saa ma ler ne omenyo pachgi ka rnoro chunygi, ne gigombo mondo gimeny lerno kuom jogo ma ne odak e mudho kod tarruok mar papa. LM 48.1

Ne gineno ni. ka papa kod jodolo mage etna ne tayo ji, oganda mathoth. ne temo kayiem nono mondo oyud weyo richo kuom hinyo ringregi nikech richo ma nie chunygi. Nikech ne osepuonjgi mondo gigen kuom tijegi giwegi mabeyo mondo giyud warruok. ne gisiko ka ging’iyore mana gin giwegi. ka pachgi osiko odak mana kuom okang’ margi ma ok odhi kare, kendo ka ne gineno ka mirimb Nyasaye ema ne ochomogi kamano, ne gisando chunygi kod ringregi. to kata kamano ne ok giyud yueyo. LM 48.2

Kamano e kaka chunje mag ji ne puonj mag Rumi otweyo. Ji gana mathoth ne oweyo osiepegi kod anyuolagi ma gidhi gidago ngimagi e kiche mag joma nolokore. Ka gisiko ginwoyo tweyo. kendo ichwadogi malit, ka ok ginindi. bende gibedo e koyo mang’ich kuom seche, ewi kite mag kuonde dak makelo luoro, ka gidhi e wuodhe maboyo, ka gihulo timbegi e yo makelo wichkuot kod sand makelo luoro. ji mang’eny ne temo yore ma kamagi mondo giyudgo kuwe mar chuny. Ka paro mar richo odiyogi kendo luoro mar mirimb Nyasaye mar chulo kuor bende chienogi. ne gintedo dhiyo nyime nyaka chop ringruok ol mi chuny chodi. kendo ka gionge kata mana nyiriri achiel mar ler, kata geno, ne ginimo ei lietegi. LM 48.3

Jo-Waldens ne ogombo mondo ging'ingie ne chunje mane kech negogi kuon mar ngima. mondo gielnegie ote mar kuwe manie singruok mag Nyasaye kendo mondo gisiem negi Kristo kaka genogi makende mar warruok. Puonj mar ni timbe mabeyo oromo chopo chik kaka Nyasaye dwaro, ne gikawo kaka mano moyiengore ewi miriambo. Yiengruok kuom gima dhano nyalo timo ne seyo picha mar hera mar Kristo ma ok tho. Yesu ne otho kaka misango mar dhano, nikech onge gima ginyalo timo maber enyim Nyasaye. Tim makare mar Jawar mane ogur kendo ochier, e nrise mar yie mar jaKiisto. I udruok mar chuny gi kristo kuom yie en adier. kendo chiegni mana kaka mar dhok kod ringruok, kata mana mar bad msabibu kod msabibu. LM 49.1

Puonj mag papa kod jodolo mage, ne osemiyo ji ong’evo kit Nyasaye. kata mana mar Kristo kaka kido mager kendo maraeh, bende ma ok yie. Jawar mar pinyni ne iwuoyo kuome kaka ng’at ma onge gi kech gi dhano. e okang’ ma entire, ma gaeh mar Jadolo kaachjel kod mag joma ler ne nyaka dwar. Ylano kuma jogo mane wach Nyasaye osemenyo pachgi, ne gombo ni mondo osiem ne ehunjegi eki Yesu kaka Jawar margi ma Jang’wono, kendo ma Jahera, ma ochung’ ka oyaro Iwetene ka bwonjo gi ji duto mondo obi ire gi ting margi mar rieho, kod mag dwaro. gi mag olo. Ne gigombo mondo giywe gigo mane odino wang yo mane jachien osedhuro mondo dhano kik ne singruok eka gibi moriere ir Nyasaye, ka gihulo richogi kendo giyudo weyo negi rieho kod kwe. LM 49.2

Jaote mag jo-Vandais gi ne omedo yaro ne chunje mane dwaro adiera mag injili ma nengogi tekgi. Ne ogolo gi ritruok ahinya weche ma ondiki mag migepe mag wach Nyasaye. Ne en morne maduong’ mar chi wo geno ne chuny man kod dwaro kendo ma richo oseketho, mane nyalo mana neno Nyasaye ma jamiiima ma rito mana ni mondo ochul kuor. Ka dhoge omoko kendo pi wang e chuer. ne othoro bedo ewi chonge ka oelo ne owetene singruok ma nengogi tek mane fwenyo ne joricho genone makende. Kamano ler mar adiera ne omedo landore ne ji mathoth mane ni kod paro motimo nuidho. ‘kong’ielo kodwoko chien bor polo mar kuyo nyaka chop chieng’ mar tim makare rieny ei chunygi. ka en kod chang e bwombene. Migepe moko mag Muma ne isomo kendo inwoyo ka ji winjo. Ne igombo mondo osik ka inwoyogi ka gima ne idwaro ng’eyogi maber, to moloyo weche machalo kamagi ema ne igombo nwoyo ahinya: “Remb Yesu wuode pwodhowa kuom richowa duto” 1 Johana 1:7. kendo kaka Musa ne ochungo tluiond mula e thim e kaka wuod dhano bende onego ochungi; mondo ng'ama oyie kuome obed gi ngima mochwere. Johana 3:14.15. LM 49.3

Ji mang’eny ne ok owuondi kaluwore gi dwaro mar Rumi koro. N'e gineno kaka gaeh mar ji kata malaike ne onge tiende e kind dhano ma jaricho gi Nyasaye. Ka yo maler mar adier tuch ei chuny. ne giwacho -gi mor niya: ‘'Kristo e jadolo mara. rembe e misangona. kendo mare mar misango e kama ahuloe richona” Ne gibolore chutho kuom gik mabeyo ma Kristo osetimo ka simvoyo weche kaka; “To ng at ma onge yie ok nyal bet malong o ne Nyasaye” Jo-Hibrania 11:6 . “Kendo onge kwo kuom ng ato moro, nikech onge nying moro machielo e bwo Polo mochiw ne ji monego wakwoe”. TiehJoote 4:12 LM 50.1

Singruok mar hera mar Jawar ne nenore ka gima ng’eny ma chunje mane apaka osegoyogi ne ok nyal yiego. Yot mane okelo ne duong kendo ne en ohula mar ler ma norieny kuomgi ma ne chalo mana ka gima gitundo e polo. Lwetegi ne omoko gi chir e lwet Yesu. Ttendegt ne opidiiore e wi Lwanda mar tienge. Luoro duto mar tho ne oringo oa. Ne koro ginyalo gombo jela kod kama iwang'oe ji ka dipo ni mano e yo mane ginyalo miyogo Jawargi duong’. LM 50.2

Wach Nyasaye ne ikelo e yo ma kamano kuonde maling’ling’ mi som samoro ne chuny aehiel. samoro ne ji manok ma ne gombo yudo ler gi adiera. Nyadi mathoth oteno duto ne itiyogo e yo ma kama. luoro gi hera mar jowinjo ne bedo maduong’ ma jaote mar ng’wono ne ok thor chun ni owe sonio nyaka chop huma mar warruok moki e paro maber. Nyadi mathoth ne ithoro nwoyo weche kaka; “Bende Nyasaye nyalo yie gi misangona adier? Be obiro bwonjo koda? Be obiro weyona richona? Ka aye to ne isomo dwoko ni: “Biuru ira tin duto rnujony kendo mugangoro mapek to namiu yueyo”. Mathayo 11:28 LM 50.3

Yie gamo singruok, kae 10 iwinjo singruok mar mor. Koro onue wuodhe maboyo michako idhiyoe. kencio onge wuodhe malit ma ichako idhi godo e kwonde mag lemo. Anyalo biro kuom Yesu mana kaka an ni, jaricho kendo ng’ama ok ler. kendo ok nowe mak owinjo leniona. “richoni oweni”. Mara, kata mana mara onyalo weyona” LM 51.1

Ohula mat mot maler ne nvalo pong o paro, kendo nying Yesu ne myalo yar malach. Kipake kendo igoyone erokamano. Chunje man kod morgo eko ne jodok niiechgi, rnondo gimeny ler ka ginwoyo ne joma moko maler, kaka ne ginyalo e okang’ margi manyien ni. ne giseyudo yo mar adier kendo mangima. Ne nitiere teko moro malich miwuoro kendo magalagala kuom ndiko ma ne wuoyo moriere ne chunje mane manyo adiera. Ne en dwond Nyasaye kendo ne oting'o gino ma miyo wach donjo ne ng’ama winjo. LM 51.2

Jaote mar adiera ne omako wuodhe; to kit nenruok mare mar bolmok, bedone ja adiera. keto chuny mare kod timne maber matut, ne gin weche ma isiko ka iwuoyoe. E kinde mathoth, jowinjo mare ne ok thor penje kuma oaye, kata kuma odhiye. Gin ne giromo chutho. Mokwongo ne gibwok, kaae to bang’e ne gigoyo erokamano gi mor, ma ne ok giparo penje gimoro. E saa mane gichune mondo gidhi kode e miechgi. ne odwokogi ni nyaka olim kueth mag rombe molal. “Koso dipo ni ne en Malaika moa e Polo?” Ne gidong’ ka gipenjore kamano. LM 51.3

Nyadi mathoth jaote mat adieta ne ok chak ne kendo. Ne osedhi e pin|e moko. Ne otieko ngimane e od ang'ech moro ma ji ok ong'eyo maber, kata samoio chokene ne lokore rochere e kanyono mane osebedoe janeno mar adiera. To weche mane oseweyo chien ne ok nyal kethi. Ne gitimo tiehgi e chunje mag ji; dwoko mar gweth biro mana ng'eyore chieng’ bura. LM 51.4

Joote mag jo-Waldens ne jomonjo pinyruodh Jachien, kendo teko mag mudho ne jomedo chung’ mondo gimed rito motegno. Tekruok duto mar chwalo adiera, ne Ruodh mudho ng'iyo ahinya, kendo ne ochiewo luoro mar jochung’ mage. Jotelo mag papa ne oneno masira mochomo yorgi kawuok kuom tich mane joma odimborego timo. Ka ler mar adiera ne oyiene mondo orieny ma onge gima ogeng’e. ne odhi yweyo oko bor polo mapek mag tamruok mane oum godoji. Ne obiro chiko pach ji ir Nyasaye ka aye to giko, ne obiro ketho loch mar Rumi. LM 51.5

Bedo adier ni jogi nc nitic, jok mane oting o adicra mar kanisa machon, nc cn neno mosiko kuom ng'anjo mar kanisa mar Rumi. kendo kuom mano ne omiyo sigu kod sand mager owuok. Tamruok mondo kik gichiw Biblos e Iwet Rumi, bcnde ne en kosa ma Rumi ne ok nval yiego. Rumi ne oramo ni sjoloui oko e wang’ piny. Mano e kinde mane ochakie ntonj madongo dongo mane ikedoe gi jo-Nyasave cwi gode kuonde mane gidakie. Kuonde misandoe ji ne oketi kendo pichni mag Abel remo maler ka gore piny e nyim Kain ma janek ne isiko kinwoyo. LM 52.1

Nyadi mathoth. puothegi mamiyo ne nindo. kuondegi mag dak ne iketho, ma kuonde ma yande opur kod mier magjoma onge ketho, kendo tiyo matek, nc lokore mana thimbe. Kaka ondiek mangemo medo bedo mager ka osebilo remo, kamano bende e kaka mirimb papa ne omedore ka osando jo-Nvasaye. Mathoth kuom joneno mag yie maliwgi.cki ne isando ka ilawogi e kor gode, ka imanyogi ei holni kuonde mane gipondoe. ka thimbe madongo kod lwendni ema oumogi gi osuchgi. LM 52.2

Onge ketho moro mane inval donjne gi godo. Kata mana jowasikgi ne oyie ni gin jok ma ohero kwe. kendo jok ma keto chunygi koling mos. Kcthogi maduong’ ne en ni ok ginyal lamo Nyasaye kaluwore gi dwach papa. Ma e mahundu ma ne omiyo sandruok duto kod kwinvo duto gi sand duto ma dhano kod jochiende ne nyalo loso ne odhur kuomgi. LM 52.3

Kane Rumi kinde moro oramo ni otieko dini mane ok odwarno. Papa ne ogolo chik ka ng’adonegi godo buch tho kaka jok mapuonjo gik mataro kendo ne ochiwgi mondo oneggi. Ne ok odonjnegi gi ketho mar budho abudha. kata mar bedo joma ok jo adiera. kata joma ketho kw e. to ne giwacho ni jogi ni kod nenruok mar timo gik mabeyo kendo mar puodhruok mane seio kata mana rombe hie mag kweth. Kuom mano. Papa ne ogolo chik mondo dini marach, kendo ma kwerono, mag jok magalagalago. kane gitamoie chutho to mondo oto wigi mana kaka itovo wi thuonde man kod kwiri maricho. Bende jasungani ne geno romo kod wechegi kendo? Bende ne ong'eyo ni wechegi ondiki ei kitepe mag polo mondo chieng’ moro orom kode e chieng’ burn? ‘‘Kaka nitimo ne ng’at achiel matinie moloyo kuom owetenagi. e kaka nitimona.” Mathayo 25:40 LM 52.4

Chikni eri ne ogwelo jo-Katholik duto mondo oting’ msnlaba, oked gi joma puonjo ataro. Mondo mi gimedgi miyumo kuom timo mahundu ni, ne ogolgi oko kuom rem moro amora ma dine gibedgo kaka jolemo nikech timo kamano. bende ne okonegi ni giler e bura. Gino ne ogolo jonioko oko kuom kuong’mok moro amora mane gisetimo; bende chikno ne ogologi oko ka miyogi ratiro mar bedo wuon mwandu moro amora mane giseyudo gi yo ma ok adhi kare, kendo ne osingo ne ng'ato ang’ata ma onego janabi mar miriambo ni owene richo duto. Ne oketho ticli moro amora mane jo-Vaudois okawo. kendo ne ochiko mondo omagi gik rnoko duto mani e ot. bende ne otamo ng'ato ang'atn ma dimigi kony moro amora. Kendo ne omiyo ji duto teko mondo omagi mwandugi. Mano kunia baruani yangoe maler chuny mane ni e toke ma ehiko wechegi. Ma en mana ruto mar thuol malich, to ok dwond Kristo ema iwinjo ka. LM 53.1

Jotelo mag Papa ne ok nyal lokore mi kitgi dial gi rang’iny ma en kii Nyasaye, to ne gichungo rang’iny moromore kodgi. Kendo ne giramo mondo gichunji duto mondo oluwre gi gino nikech Rumi ne ni kod dwarono. LM 53.2

Masiche moko ma bwogo ji ne oketi, jodolo kod Papa ma jo mibadhi kendo ma yanyo Nyasaye nc timo tich mane jachien oyierogi mondo gitim. LM 53.3

Ng’wono ne onge gi kare ei chunygi. Chuny onogo mane oguro Kristo. bende mane onego joote, chunyno mane omiyo riyo mar chwero remo ohewo Nero ka okedogo gi jo-adiera mane nitie endalone, ne otiyo mondo ogol oko e wang’ piny, johera mag Nyasaye. Sand mane osandgo jogo mane oluoro Nyasaye kuom higni miche ne gidhilie, ka gin kod horruok kod chir mane omiyo jaresgi luor. Ka ok gidewo chokinoge mane iketo mondo okedie kodgi. kod nek malich mane itimonegi. ne gimedo dhiyo nyime ka gioro joote maggi mondo oke kodhi ma nengone tek. Ne idwarogi nyaka kar tho; to oka rembgi ne oolo pi kuom kodhi mane ocluio kendo ne ok oweyo ma ok onvago olemo. Kamano jo-Waldens ne obedo joneno mag Nvasaye kuom higni miche ka pok onyuol Luther. Ka gikere e wang’ pinje modhuro, ne gipidho kodhi mar lokruok, mane ochakore e ndaio Wycliffe. mi odongo malaeh kendo matut e ndaio mag Luther, kendo pod ibi ting’ ka idhi godo nyime nyaka e giko mar ndaio. gi jogo ma bende gombo nrondo one masich duto nikech wach Nyasaye kod neno mar Yesu Kristo. Fweny 1:9. LM 53.4