IALAM IA KI KHUN
LYNNONG 54—KI NONGHIKAI BAD KI KMIE-KI KPA HA KA JINGIATREI LANG
Ka Jingdonkam Na Ka Bynta Ka Jingsngewthuh Kaba Sngewsynei-lem. — Ki nonghikai hapoh ïing bad ki nonghikai ha skul ki dei ban don ka jingsngewthuh kaba sngewsynei-lem ia ka jingtrei-kam jong uwei-ia-uwei pat. Ki dei ban iatrei lang da ka jingiatylli kawei, ba la pyndap da kajuh ka mynsiem mishoneri, kiba ialeh tyngeh lang ban pynmyntoi ia ki khynnah ha ka met, ka jingmut, bad ha ka mynsiem, bad ban pynroi-pynsan ia ki jinglong kiban ïeng skhem ha ka jingtynjuh jong ka jingpynshoi. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 157. IIKK 312.1
Ki kmie-ki kpa ki dei ban kynmaw ba kham bun shuh-shuh yn pyndep da ka jingtrei jong ka skul balang lada ma ki hi ki sngewthuh ia ka jingmyntoi ba ki khun jong ki kin ioh ha kum kata ka skul, bad ki iasoh da ka dohnud-ka mynsiem baroh bad u nonghikai. Da ka jingduwai, da ka jingiaishah, da ka jingshah-slem, ki kmie-ki kpa ki lah ban pynbeit-pynbha ia shibun ka jingbakla ba la leh da ka jingaili bakhlem jingstad-jingshemphang. To ai ba ki kmie-ki kpa bad u nonghikai kin iatrei-lang ia ka kam, ki kmie-ki kpa hi kin kynmaw ba ia ki ruh yn iarap da ka jingdon hapoh ka kyntoit ia u nonghikai uba shitrhem, uba sheptieng ia U Blei. — Najuh, sla155, 156. IIKK 312.2
Ka Jingbym Iatylli Ka Lah Ban Pyndam Noh Ia Ka Borktah Babha. — Ka mynsiem ka jingbym iatylli ba la ri-kyndong ha ki dohnud jong ki khyndiat ngut kan rung sha kiwei pat bad yn pyndam noh ia ka borktah babha kaba yn trei da ka skul. Lymda ki kmie-ki kpa ki kloi bad iaithrang ban iatrei-lang bad u nonghikai na ka bynta ka jingpynim jong ki khun jong ki, kim long kiba la pynkhreh ban don ka skul ia kaba yn tei hapdeng jong ki. — Testimonies, Vol. 6, sla 202. IIKK 312.3
Ka Jingiatrei Lang Ka Sdang Ha Ïing. — Ka kam jong ka jingiatrei-lang ka dei ban sdang bad u kpa bad ka kmie hi ha ka jingim hapoh ïing. Ha kaba hikai ia ki khun jong ki ki don ka jingkitkhlieh lang, bad ka dei ban long ka jingpyrshang bakhlem kut jong ki ban iatrei lang. To ai ba kin pyndem ia lade sha U Blei, bad wad ka jingiarap na U ban iakyrshan iwei-ia-iwei pat. To ai ba kin hikai ia ki khun jong ki ban long kiba shisha sha U Blei, sha ka aiñtynrai, kumne kin long kiba shisha sha lade bad sha baroh lem bad kiba ki la iasoh. Lem bad kaba kum kane ka jinghikai, ki khun haba la phah sha skul kin ym long ka daw jong ka jingkhih-kulmar lane ka jingkhuslai. Kin long ka jingkyrshan sha ki nonghikai bad ka nuksa bad ka jingpynshlur sha ki para khynnah skul jong ki. — Education, sla 283. IIKK 313.1
Ki khun kin rah lang bad ki sha ka kamra skul ia ka borktah jong ka jinghikai pynbit jong phi. Katba ki kmie-ki kpa bariewblei bad ki nonghikai bariewblei ki iatrei ha ka jingiatylli kawei, ki dohnud jong ki khun ki long kiba la pynkhreh ban don ka jingsngewtynnad ba-jylliew ha ka kam jong U Blei hapoh ka balang. Ia ki jinglong-ki akor babha ba la pynmih-pynsan ha ïing la rah shapoh ka balang, te ia U Blei la pyndonburom. — Shithi 29, 1902. IIKK 313.2
Lada ki kmie-ki kpa ki la pynleit jingmut ha ka kamai-kajih bad ki jingleh sngewbha jong kane ka jingim kat haduh ba ki lyndet noh ia ka jingsneng-pynbeit badei-biang ia ki khun jong ki, ia ka jingtrei jong u nonghikai ym tang ba la pynshitom bad pynjynjar eh, hynrei bunsien la pynkylla long kabym sei-soh ei-ei. — Review and Herald, June 13, 1882. IIKK 313.3
Ka Jingtrei Jong U Nonghikai Ka Long Kaba Ai Jingiarap Lang. — Ha ka jingpynwan-dur ia ka jinglong ym don kiwei pat ki borktah kiba lah ban trei bha kat ka borktah jong ka ïing. Ka jingtrei jong u nonghikai ka dei ban long ka jingpynlang sha ka jong ki kmie-ki kpa, hynrei kam dei ban shim ia ka jaka jong kata. Ha kiei-kiei baroh kiba ktah ia ka jingmanbha jong u khynnah, ka dei ban don ka jingtrei tyngeh jong ki kmie-ki kpa bad ki nonghikai ban iatrei-lang. — Education, sla 283. IIKK 313.4
Ka jinghikai ba la ai sha u khynnah ha ïing ka dei ban long kum kata kaban iarap ia u nonghikai. Ha ïing ia u khun dei ban hikai ia ka jingdonkam jong ka jingbeit-ryntih, ka jingkhuid, bad ka jingbiang bha; bad ia kine ki jinghikai dei ban iai-ban ha skul. — Manuscript 45, 1912. IIKK 314.1
Ynda u khynnah u la heh biang-rta ba yn phah sha skul, u nonghikai u dei ban iatrei-lang bad ki kmie-ki kpa, bad ia ka jingtrei-kti dei ban iai-hikai kum shi bynta jong ki jingpule ha skul. Don shibun ki khynnah skul kiba iapyrshah ia kane ka jaid jingtrei-kam ha skul. Ki tharai ba ka jingtrei-kam balarkam, kum kaba nang ban trei da ki kti, ka long ka kam kaba pynpoh burom; hynrei kiba kum kita ki don ka jingpyrkhat bymdei shaphang kaei kaba pynlong ia ka jingdon-burom bashisha. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 146. IIKK 314.2
Ia Ka Ïing Lah Ban Kyrkhu Lyngba Ka Skul. — Lada ma u (unonghikai) u trei da kaba iaishah, da kaba shitrhem, da kaba demdiap, ha ki rukom jong U Khrist, ia ka kam pynthymmai ba la leh ha skul yn pynpyiar sha ki ïing jong ki khynnah, da kaba wallam sha ki ia ka lyer kaba kham khuid-sngur, kaba kynja-bneng. Kane da shisha ka long ka kam mishoneri kaba ha khlieh duh. — Najuh, sla 157. IIKK 314.3
U nonghikai uba sharai bad peit-thuh bha un shem shibun ki lad na ka bynta ban ialam ia ki khynnah skul sha ki kam jong ka jingiarap-lem. Ia u nonghikai la ñiewburom bad shaniah eh da ki khynnah rit. Kaei-kaei kaba u ai jingmut shaphang ki rukom iarap ha ïing, ka jingiaineh ha ki kam ba man ka sngi, ka jingshakri sha ki bapang lane ki baduk, kim lah khlem da sei ia u soh. Te kumne ia ka jingiohnong ba-arshah yn ioh. Kata ka jingai jingmutbasbun kan trei kylla ruh ha u nongsdang jong ka. Ka jingsngewnguh bad ka jingiatrei-lang ha ka liang jong ki kmie-ki kpa kin pynsting ia ka jingkit bakhia jong u nonghikai bad kin pynshai ia ka lynti iaid jong u. — Education, sla 213. IIKK 314.4
Ki Kmie-Ki Kpa Ki Lah Ban Pynsting Ia Ka Kam Jong U Nonghikai. — Lada ki kmie-ki kpa ki trei minot ia ka bynta jong ki, ia ka kam jong u nonghikai yn lah ban pynsting shibun eh. Ia ka jingkyrmen bad ka jingshlur jong u yn pynroi shuh-shuh. Ki kmie-ki kpa kiba ia ki dohnud jong ki la pyndap da ka jingieit jong U Khrist kin hiar-bak na kaba kem-daw bad kin leh ia baroh ha ka bor jong ki ban pynshlur bad iarap ia uta uba ki la jied kum u nonghikai na ka bynta ki khun jong ki. Kin long kiba mon sngewbha ban ngeit ba u long uba sngur ka jingiatiplem ha ka jingtrei-kam ong u kumba ma ki hi ki long ha ka jingtrei jong ki. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 157. IIKK 314.5
Haba ki kmie-ki kpa ki tip-ki sngewthuh ia ki jingkitkhlieh jong ki, yn duna shibun bah kiban hap ieh ba u nonghikai un hap leh. — Najuh, sla 148. IIKK 315.1
Ki Kmie-Ki Kpa Ki Lah Ban Long Ki Nongsneng Ia U Nonghikai. — Ngi dei ban kren shaphang ka jingieit jong U Blei hapoh ki ïing jong ngi; ngi dei ban hikai ia kata ha ki skul jong ngi. Ia ki aiñtynrai jong ka Ktien jong U Blei dei ban wallam sha ka jingim kaba ha ïing bad ha skul. Lada ki kmie-ki kpa ki la sngewthuh pura bha ia ka kamram ka jingpyndem lut jong ki sha ka mon ba la pynpaw jong U Trai, kin long ki nongsneng bastad ha ki skul jong ngi ha ka liang ki kam ai jingnang-jingstad; namar ka jingiashem jong ki ha kaba ai jinghikai hapoh ïing kan hikai ia ki kumno ban iada pyrshah ia ki jingpynshoi kiba ju wan sha ki khynnah bad ki samla. Kumne ki nonghikai bad ki kmie-ki kpa kin kylla long ki nongiatrei lang bad U Blei ha ka kam jong kaba ai jingnang-jingstad sha ki samla na ka bynta ka bneng. — Shithi 356, 1907. IIKK 315.2
Ka jingtip bha jong ki kmie-ki kpa ia baroh ar, ia ka jinglong-ka akor jong ki khun bad ia ka jinglong bakyrpang lane ki jingduna lane ki jingpang bapher jong ka met-ka phad jong ki, lada ia kine la batai sha u nonghikai, kan ai ka jingiarap bakhraw ia u. Ka long kaba sngewsih ba shibun kim sngewthuh ia kane. Da kiba bun ki kmie-ki kpa tang khyndiat eh ka jingsngewtynnad la pyni la shaphang ka jingnang-jingtbit jong u nonghikai, lane ban iatrei-lang bad u ha ka kam. — Education, sla 284. IIKK 315.3
Ma ki ruh (ki kmie-ki kpa) ki dei ban sngew ba ka long ka kamram jong ki ban iatrei-lang bad u nonghikai, ban pynshlur ia ka jingsneng-ka jingpynbeit bastad, bad ban duwai jur na ka bynta uta uba hikai ia ki khun jong ki. — Fundamentals of Christian Education, sla 270. IIKK 315.4
Ki Nonghikai Ki Lah Ban Long Ki Nongai Jingmut Sha Ki Kmie-Ki Kpa. — Namarba ki kmie-ki kpa ñiar eh ki iapynithuh jan bad u nonghikai, ka long kaba kham donkam shuh-shuh ba u nonghikai u wadlad ban ia-ithuh bha bad ki kmie-ki kpa. U dei ban leit jngoh ia ki ïing jong ki khynnah skul jong u ban ioh jingtip shaphang ki sawdong-sawkun bad ki borktah hapdeng kiba ki im. Da kaba iajan bha bad ki ïing bad ki jingim jong ki, u lah ban pynkhlaiñ ia ki jingkhum kiba tehsong ia u sha ki khynnah skul jong u, bad u lah ban tip-ban nang kumno yn leh da kaba jopa bha bad ki jinglong-ki jingsngew jong ki. IIKK 316.1
Katba u pynsngewtynnad ia lade ha ka jingai jingnang-jingstad jong ka ïing, u nonghikai u ai arshah ka jingmyntoi. Shibun ki kmie-ki kpa, kiba la pynleit jingmut ha ka kam bad ka jingkhuslai, kim iohi shuh ia ki lad-ki kabu jong ki ban sei ia ka borktah na ka bynta ka jingbha ki jingim jong ki khun jong ki. U nonghikai u lah ban leh shibun ban pynkhih mynsiem ia kine ki kmie-ki kpa ba kin iohi bad pyndonkam bha ia ki bor bad ki kabu jong ki. Un shem ia kiwei pat ha kiba ka jingtip-jingsngewthuh ia ka jingkitkhlieh jong ki ka long ka jingkit bakhia, ki da thrang eh ba ki khun jong ki kin kylla long ki briew shynrang bad kynthei kiba bha bad balarkam. Bunsien u nonghikai u lah ban iarap ia kine ki kmie-ki kpa ha kaba kit ia kane ka jingkit bakhia jong ki; bad, da kaba sneng-pyni bad iapyrkhat lang, baroh ar, ia u nonghikai bad ki kmie-ki kpa yn pynshlur bad yn pynshait-bor. — Education, sla 284, 285. IIKK 316.2