IALAM IA KI KHUN
LYNNONG 55—KA JINGIATYLLI HA KA JINGSNENG JINGPYNBEIT
U Nonghikai U Donkam ka Jingstad Ha Ka Jingsynshar. — Hapdeng ki samla yn shem ka jingiapher bakhraw jong ka jinglong bad ka jingnang-jingstad. Katto-kaktne ki la im ha ka jinglong-jingman jong ka jingsynshar ba-eh bad baleh jubor, kaba la pynmih-pynsan ha ki ia ka mynsiem bamutlop bad ka jingialeh pyrshah. Kiwei pat ki la long ki khun ba la ieit thep-mynsiem eh, ba la shah da ki kmie-ki kpa ba-aimon ba kin bud ia la kijong ki jingsngew. Ia kawei-pa-kawei ka jingsniew la aidaw, haduh ba ia ki jinglong jong ki la pynsniew-dur. Ban leh da kaba jop bad kine ki jingmut ba-iapher, u nonghikai u donkam ban pyntrei-kam ia ka jingstad-jingtbit bakhrawbad ka jingjai-jai ha ka jingsynshar-beit, kumjuh ruh ka jingsynshar baskhem. IIKK 317.1
Ia ka jingbym sngewtynnad, wat ka jingñiewbeiñ ia ki rul-ki aiñ bunsien yn pynpaw. Katto-katne kin pyndonkam ia baroh ka jingstad buit jong ki ban kiar na ki jingpynshitom, katba kiwei pat kin pynpaw ia ka jingbym suidñiew ia ki jingmih jong ka jingryngkang. Kanebaroh kan dawa kham jur shuh ka jingiaishah bad ia ka jingtrei bakham khraw ha ka liang jong kito ha kiba la aiti ia ka jinghikai pynnang-pynstad ia ki. — Testimonies, Vol. 5, sla 88, 89. IIKK 317.2
Ai Ba Ki Rul-Ki Aiñ Kin Khyndiat Bad Ba La Pyrkhat Bniah. — Ha skul kumjuh ruh ha ïing dei ban don ka jingsneng-jingpynbeit bastad. U nonghikai u dei ban thaw ki rul-ki aiñ ban ialam ia ka jinglong-ka akor ki khynnah skul jong u. Kine ki rul-ki aiñ ki dei ban don khyndiat bad kiba lah da pyrkhat bniah, bad shisien ba la thaw ia ki dei ruh ban pynjari ia ki. Ia kawei-pa-kawei ka aiñtynrai ba la kynthup ha ki dei ban buh ha kata ka rukom ha khmat u khynnah skul khnang ba un sngewthuh shai ia ka jingtrei-hok jong ka. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 153. IIKK 317.3
U Nonghikai U Dei Ban Dawa Tyngeh ia Ka Jingkohnguh. — Ha skul, kumjuh ruh ha ïing, ia ka daw jong ka jingsneng-jingpynbeit dei ban sngewthuh. Ngi dei ban kyrmen ba ha ka kamra skul yn ym don kano-kano ka jingjia ha kaba yn hap pyndonkam ia u dieng sympat. Hynrei lada ha skul don kito kiba ialeh pyrshah eh dohnud ia baroh ka jingsneng-ka jingkyntu, ia baroh ki jingduwai bad ka jingsngew khia mynsiem na ka bynta jong ki, te ka long kaba donkam ban pynsngewthuh ia ki ba ki dei ban kohnguh. IIKK 318.1
Katto-katne ki nonghikai kim tharai ba ka long kaba bha tam ban dawa tyngeh ia ka jingkohnguh. Ki tharai ba ka kamram jong ki ka long tang ban hikai pynnang-pynstad. Hynrei ka jingnang-jingstad jong ki khynnah kan shongdor aïu lada, haba kim suidñiew ia ki aiñtynrai ba la buh ha khmat jong ki, u nonghikai um sngew ba u don hok ban pyntrei-kam ia ka bor-ka iktiar jong u? — Review and Herald, September 15,1904. IIKK 318.2
U Donkam Ia Ka Jingiatrei-lang Jong Ki Kmie-Ki Kpa. — Ia u nonghikai ym dei ban ieh marwei ba un kit ia ka kam bakhia jong u. U donkam ia ka jingsngewlem, ia ka jingsbun, ka jingiatrei-lang, bad ia ka jingieit jong uwei-pa-uwei u dkhot balang. Ki kmie-ki kpa ki dei ban pynshlur ia u nonghikai da kaba pyni ba ki sngewnguh eh ia ki jingtrei shitom jong u. Lano-lano ruh kim dei ban ong lane leh ei-ei kaban pynshlur ia ka jingbym shah synshar ha ki khun jong ki. IIKK 318.3
Hynrei nga tip ba shibun ki kmie-ki kpa kim iatrei-lang bad u nonghikai. Kim shym pynroi-pynsan hapoh ka ïing ia ka borktah babha kaba pyntrei-kam hapoh ka skul, ki shah ia ki khun jong ki ban leh kat kaba ki mon-ki sngewbha, ban leit shane-shatai khlem da synshar ei-ei. Bad lada u nonghikai u pyntrei-kam ia ka iktiar ha kaba dawa tyngeh ia ka jingkohnguh, ki khun ki leit iathuh pynheh, pynbakla shaphang ka rukom ha kaba la sneng tyngeh ia ki. U nonghikai lehse u la leh tang ia kata kaba dei ka kamram jong u ban leh; hynrei ki kmie-ki kpa ki sngewsynei-lem ia ki khun jong ki, wat la ki la leh bakla ruh. Bad bunsien kito ki kmie-ki kpa kiba ma ki hi ki synshar ha ka jingbitar ki long kibym sngewthuh tam ia ka daw haba ia ki khun jong ki la synshar bad la sneng tyngeh ha skul. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 153, 154. IIKK 318.4
Haba ki kmie-ki kpa ki pynkskan ia ki jingkhñium jong ki khun jong ki pyrshah ia ka bor-ka iktiar bad ka jingsneng-jingpynbeit jong ka skul, kim shym iohi ba ki nang pynkhlaiñ ia ka bor bapynsniew kaba roi jyllei mynta shaduh u pud ba la ima eh. Kawei-pa-kawei ka borktah kaba don sawdong ki samla ka donkam ban don ha ka liang kaba dei bha, namar ka jingtroiñ-ka jingsniew ka jinglong hapdeng ki samla ka la nang manbun. — Testimonies, Vol. 5, sla 112. IIKK 319.1
Ai Ba Kin Kyrshan Ia Ki Nonghikai Baiaineh. — Ki kmie-ki kpa kibym ju la sngewkhia kumba ki la dei ban sngew na ka bynta ki mynsiem ki khun jong ki, bad kibym ju la ai ha ki ia ka jingsynshar bad ka jinghikai badei-biang, ki dei kita hi kiba pynpaw ia ka jingpyrshah kaba kthang tam haba ia ki khun jong ki la synshar, la sneng tyngeh, lane la pynbeit ha skul. Katto-katne na kien ki khynnah ki long ka jingjah-burom sha ka balang bad ka jingpynjah-burom ia ka kyrteng Adventist. — Najuh, sla51. IIKK 319.2
To ai ba ma ki (ki kmie-ki kpa) kin hikai ia ki khun jong ki ban long kiba shisha sha U Blei, kiba shisha sha ka aiñtynrai, te kumne kin long kiba shisha sha ki hi bad sha baroh ba ki la iasoh. . . . IIKK 319.3
Ki kmie-ki kpa kiba ai ia kane ka jinghikai kin ym long kita ia kiba yn shem ha kaba bishar kemdaw ia u nonghikai. Ki sngew baroh ar, ka jingbha ia ki khun jong ki bad ka jingbishar-hok ia ka skul kadawa ia kata, katba lah ei, ki kyrshan bad ñiew-burom ia uta uba iashim bynta lang ia ka jingkitkhlieh jong ki. — Education, sla 283. IIKK 319.4
Wat Kemdaw Ia U Nonghikai Ha Khmat Ki Khun. — Ko ki kmie-ki kpa, haba u nonghikai ka skul balang u pyrshang ban hikai bad ban sneng-pynbeit ia ki khun jong phi khnang ba kin ioh ia ka jingim bymjukut, wat bishar kemdaw ia ki jingleh jong u ha khmat jong ki, wat lada phi tharai ba u la leh tyngeh palat. Lada phi kwah ba kin ai ia ki dohnud jong ki sha U Nongpynim, to iatrei-lang bad u nonghikai ha ki jingialeh minot jong u na ka bynta ka jingpynim jong ki. Katno kan kham bha ia ki khynah, ha ka jaka ban iohsngew ia ka jingpynrem, kin iohsngew pynban ia ki ktien iaroh kiba mih na ki rmiang shyntur ka kmie jong ki shaphang ka jingtrei-kam jong u nonghikai. Kiba kum kita ki ktien ki shon jingmut skhem bad ki ktah ia ki khynnah ban burom ia u nonghikai. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 154, 155. IIKK 319.5
Lada ka jingkem-daw lane ka jingai jingmut ha ka jingiadei bad ka kam jong u nonghikai ka long kaba donkam, dei ban leh ia kata markhmat lang bad u hi. Lada kane kama trei-kam satia, to ai ba ia kane ka kam yn wanrah sha kito kiba kit-khlieh na ka bynta ka jingpyniaid ia ka skul. Ym dei ban kren lane leh ei-ei ruh ban pyntlot noh ia ka jingñiew-burom jong ki khynnah ia uta ha uba ka jingiashem babha jong ki ha kiba bun bynta ka shong bad shaniah ha u. — Najuh, sla 161, 162. IIKK 320.1
Lada ki kmie-ki kpa ki buh ia lade ha ka jaka ki nonghikai, bad ban iohi katno ka long kaba eh-kaba shitom katta-katta ban synshar bad ban pynbeit ia ka skul kaba don da ki spah ngut ki khynnah skul na kawei-pa-kawei ka kynhun, ka klas pule, bad jaid jingmut-jingpyrkhat, te ki lah, haba la bishar bniah bha, ban iohi ia kiei-kiei baroh ha ka rukom kaba pher. — Testimonies, Vol. 4, sla 429. IIKK 320.2
Ka Jingbymshah Synshar Bunsien Ka Sdang Ha Ïing. — Ha kaba shah ba ki khun kin leh katba ki sngewbha hi, ki kmie-ki kpa ki lah ban tharai ia lade ba ki long kiba ieit khun, hynrei ki leh ia ka jingrunar shisha. Ki khun ki lah ban sngewthuh shai, bad ia ki mynsiem jong ki la pynmong da ka jingsbun kaba khlem ka jingpyrkhat sani, la kane ka jingsbun ka lah ban paw kum kaba dei-biang ha ka jingiohi jong ki kmie-ki kpa. Katba ki khun ki nangheh-nangsan ha ka rta, ka jingbym shah-synshar jong ki ka nangsan ruh. Ki nonghikai ki lah lehse ban pyrshang sneng-pynbeit ia ki, hynrei bunsien ki kmie-ki kpa ki iashah liang sha ki khun, te ka jingsniew ka la nang heh, ba la pynkup, lada lah, da ka jaiñkup kaba kham dum-rong jong ka jingshukor ban ia kaba mynshuwa. Ia kiwei pat ki khynnah la ialam bakla da ka rukom im jong kine ki khynnah, halor kata pat, ki kmie-ki kpa kim lah ban iohi ia ka jingbakla. Ia ki ktien jong ki khun la shahshkor palat ban ia ki ktien jong ki nonghikai, kiba ïam sngewsih halor kata ka jingleh bakla. — Review and Herald, January 20, 1901. IIKK 320.3
Ia Ka Kam Jong U Nonghikai La Pynkhia Arshah Da Ka Jingbym Iatrei-lang Ki Kmie-ki Kpa. — Ka jingleh-klet jong ki kmie-ki kpa ban hikai ia ki khun jong ki ka pynkhia-ka pynshitom arshah ia ka kam jong u nonghikai. Ki khun ki don ia ka dak jong ki jinglong-ki akor bymshah synshar, bym-itynnad ba la pynpaw da ki kmie-ki kpa jong ki. Ba la leh-klet ha ïing, ki ñiew ia ka jingsneng-jingpynbeit jong ka skul kum kaba banbeiñ bad kaba eh palat. Kiba kum kita ki khun, lada ym sumar bha, kin ber thiat sha kiwei pat ki khynnah da ki jinglong bymshah synshar, ba la pynsniew-dur jong ki. . . . Ia ka jingbha ba ki khun ki lah ban iohpdiang ha skul ban ialeh pyrshah ia ka jinghikai basniew ba ki la ioh ha ïing la pyntlot noh da ka jingsngewlem kaba ki kmie-ki kpa jong ki ki pyni ha ki ha ka jingleh bakla jong ki. IIKK 321.1
Hato ki kmie-ki kpa kiba ngeit ia ka Ktien jong U Blei kin iaibteng ia ka jingsynshar bakdor jong ki bad pynskhem ha ki khun jong ki ia ki jinglong tynrai basniew jong ki? Ki kpa bad ki kmie kiba phla ia ka jingshisha kaba dei ia kane ka por kan bha ba ki wanphai sha ki jingsngewthuh jong ki bad ban ym iai-iashim bynta ha ka jingsniew, ban ym iaileh shuh ia ki buit saint jong u Soitan da kaba pdiang ia ka jingphla balamler ong ki khun bym pat kylla thymmai jong ki. Ka la biang na ka bynta ki nonghikai ban don ia ka borktah jong ki khun ban ialeh pyrshah, khlem da don ia ka borktah jong ki kmie-ki kpa ruh. — Review and Herald, October 9, 1900. IIKK 321.2