IALAM IA KI KHUN
LYNNONG 51—KABA PYNKHREH BAN LEIT SKUL
Ki Phra Lane Ki Shiphew Snem Banyngkong. — Ia ki khynnah ym dei ban pynshong slem eh hapoh kamra, lymne ym dei ban dawa ba kin pynleit jingmut sha ka jingpule tadhaduh ba ia ka nongrim babha la dep pynbiang na ka bynta ka jingroi-jingsan bakynja-doh. Na ka bynta ki phra lane ki shiphew snem banyngkong jong ka jingim u khynnah ka madan lane ka kper ka long ka kamra skul babha tam, ka kmie ka nonghikai babha eh, ka mariang ka kot-pule babha tam. Wat haba u khynnah u la biang ka rta ban leit skul, ia ka jingkoit-jingkhiah jong u dei ban ñiew kham donkam ban ia ka jingtip kaba na ki kot. Ia u dei ban ker sawdong da ki jinglong-jingman kiba iabiang tam bad baroh ar, ka jingsan ha ka met-ka phad bad ha ka bor pyrkhat. — Education, sla 208. IIKK 294.1
Ka long ka rukom ban phah skul ia ki khynnah haba ki dang rit eh. La dawa ba kin pule na ki kot ia kiei-kiei kiba pynthait-pynlwait ia ki jabieng kiba dang lung. . . .Kane ka rukom leh kam long kaba stad. Ia u khynnah uba dang tlot ka bor pyrkhat ym dei ban pynkhia palat ha kano-kano ka phang. — Fundamentals of Christian Education, sla 416. IIKK 294.2
Ka Prokram Jong U Khynnah Ha Ka Jinglong Khyllung. — Ha ki hynriew lane ki hynñiew snem banyngkong ka jingim jong u khynnah, dei ban peit kyrpang sha kaba hikai ia u ha ka liang ka met-ka phad, ha ka jaka kaba pynthait ia ka jingmut-jingpyrkhat. Hadien kane ka por, lada bha ka jingkoit-jingkhiah jong ka met-ka phad, ia ka jingai jingnang-jingstad ha kine ki ar bynta dei ban pynbeit bha. Ka jinglong khyllung ka pyiar shaduh ka rta kaba hynriew lane hynñiew snem ka rta. Haduh kane ka por ia ki khynnah dei ban ieh, kum ki khunlangbrot barit, ba kin iaid-kin mareh sawdong ka ïing bad ki phyllaw, ha ka jingsting jong ka mynsiem jong ki, kin iashad bad iakynthih, kiba lait na ka jingban-khia bad ka jingshitom. IIKK 294.3
Ki kmie-ki kpa, khamtam eh ki kmie, ki dei ban long tang ma ki hi ki nonghikai jong ki khyllung. Kim dei ban hikai na ki kot. Ki khynnah kumba ju long kin kylli shibun ki jingkylli ban tip shaphang kiei-kiei ki jong ka mariang. Kin kylli shaphang kiei-kiei kiba ki iohi bad iohsngew, bad ki kmie-ki kpa ki dei ban pyndonkam ia ka lad ban hikai bad ban jubab iaishah bha ia kito ki jingkylli barit. Kumne ki lah ban ioh kabu ha shuwa u nongshun bad pynkhlaiñ ia ki jingmut ki khun jong ki da kaba bet ia u symbai babha hapoh ki dohnud jong ki khlem da ai jaka ia ka basniew ban suhthied. Ia ka jinghikai baieit jong ka kmie ha ka rta badang lung la donkam da ki khun ha ka jingsaiñdur ia ka jinglong. Pacific Health Journal, September, 1897. IIKK 294.4
Ki Jinghikai Ha Ka Por Ka Jingkylla Katkum ka Rta. — Ka kmie ka dei ban long ka nonghikai, bad ka ïing ka long ka skul ha kaba uwei-pa-uwei u khynnah u iohpdiang ia ki jinghikai banyngkong jong u; bad kine ki jinghikai ki dei ban kynthup ia ki jingmlien jong ka jingtrei minot. Ko ki kmie, to shah ba ki barit kin ialehkai ha ka madan basawang; to shah ba kin shahshkor sha ki jingruwai jong ki sim bad ban tip ia ka jingieit jong U Blei kumba la pynpaw ha ki kam ba-itynnad jong U. To hikai ia ki ia ki jinghikai basynlar na ka kitab jong ka mariang bad kiei-kiei kiba don sawdong jong ki; bad katba ki jingmut jong ki ki nangsan-nangïar, ia ki jinghikai na ki kot-pule lah ban pynlang bad pynneh skhem ha ka jingkynmaw. Hynrei to shah ba kin nang ruh, wat ha ki snem basdang jong ki, ban long kiba larkam. To hikai ia ki ba kin sngew kumta, kum ki dkhot jong ka long-ïing, ki dei ban trei ia ka bynta kaba sngewtynnad, kaba iarap ha ka jingiakit lem ia ki jingkit jong ka ïing, bad ba kin wad-lad ha ka jingpyntrei-kam ban pyndep ia ki kamram badonkam jong ka ïing. — Fundamentals of Christian Education, sla 416, 417. IIKK 295.1
Ym Donkam Ba Kan Long Ka Rukom Kaba Pang Bad Bashitom. — Kaba kum kata ka jinghikai ka long kaba kordor shisha sha u khynnah, bad kane ka jinghikai kam donkam ban long ka rukom bapang bad bashitom. Lah ban ai ia ka ha kata ka rukom ba u khynnah un shem jingsngewbha ha kaba nang ban long uba iarap. Ki kmie ki lah ban pynsngewtynnad eh ia ki khun jong ki katba ki hikai ia ki ban leh ia ki kam barit jong ka jingieit, ki kamram barit ha ïing. Kane ka dei ka kam jong ka kmie — ban hikai da kaba iaishah ia ki khun jong ka, u laiñ-pa-u laiñ, ka hukum-pa-ka hukum, hangne khyndiat, bad hangtai khyndiat. Bad ha kaba leh ia kane ka kam, ka kmie ia lade hi ruh kan ioh ka jinghikai bad ka jingpynbeit kaba kordor katta-katta. — Shithi 55, 1902. IIKK 295.2
Ia Ki Jinglong-Ki Akor Babha la Pynma Da Ki Paralok. — Wat phah ia ki khun rit jong phi sha skul haba ki dang rit eh. Ka kmie ka dei ban sumar bha kumno ka aiti ia kakba pynwandur ia ka jingmut khyllung sha kiwei pat ki briew. — Christian Temperance and Bible Hygiene, sla 67. IIKK 296.1
Shibun ki kmie ki sngew ba kim don por ban hikai ia ki khun jong ki, te khnang ban lait na ka jingpynwit, ban lait na ka jingiajam-ka jinghylla bad ka jingshitom, ki phah noh ia ki sha skul. . . . IIKK 296.2
Ym tang ba ia ka jingkoit-jingkhiah ki khun ha ka met bad ka jingmut la pynma da kaba phah sha skul haba dang rit eh, hynrei ki duh ruh ia ka jinglong mynsiem kaba bha. Ki la ioh lad ban iasoh bad ia-ithuh bad ki khynnah kibym shym la pynsan ha ki jinglong-ki akor babha. La bret ia ki sha ka jingialang paralok bad kiba eh kiba khlem jingsneng-jinghikai, kiba thok, kiba smai lamler, kiba tuh, kiba shukor, bad kiba sngewbha ban ai jingtip basniew sha kito kiba kham rit ban ia ki hi. Ki khynnah rit, lada shu ieh ia ki, ki nang ia kaba sniew kham kloi ban ia kaba bha. Ki jingmlien basniew ki iadei bha bad ka dohnud ha ka jinglong tynrai jong ka, bad kiei-kiei kiba ki iohi bad ki iohsngew ha ka jinglong khyllung bad ka jinglong khynnah la shon jylliew ia ki ha ki jingmut jong ki, bad u symbai basniew ba la bet ha ki dohnud badang lung jong ki un suhthied bad un kylla long ki shiah banep ban pynmong ia ki dohnud jong ki kmie-ki kpa jong ki. — Solemn Appeal, sla 130, 132. IIKK 296.3