Ki Kam Jong Ki Apostol

10/59

9.—Ki Hynniew Ngut Ki Tymmen-basan

(La Pynshong Nongrim __ Ki Kam 6:1-7)

“Te ha kita ki sngi haba la man bun ki synran, la mih ka jingkhnium na ki Jiw Grik ia ki Hebru, naba la kham leh lyndet ia ki riewkynthei jong ki ha kaba sam ia ka jingai-isynei kaba ha la ka sngi.” KJA 43.1

Ia ka balang banyngkong la pynlong da shibun ki jaid bynriew, na ki kynja bynriew baiapher. Ha ka por jong ka jingtheh-buk ia U Mynsiem Bakhuid ha ka Sngi Pentekost, “la don ki Jiw kiba shong basa ha Jerusalem, ki briew kiba riewblei na ki jaid bynriew baroh kiba napoh ka bneng.” Ki Kam 2:5. Hapdeng kito kiba ha ka jingngeit ki Hebru la don kiba la ialum-lang ha Jerusalem ia kiba la ju tip paidbah kum ki Grik, hapdeng kine bad ki Jiw jong ka ri Palestine la ju don la slem ka jingbym iashaniah bad wat ka jingiapyrshah ruh. KJA 43.2

La pynjem ia ki dohnud jong kito kiba la pynkylla kaba mut ha ki jingtrei shitom jong ki apostol, bad la pyniatylli da ka jingieit Khristan. Wat halor ki jingiapyrshah bamynshuwa, baroh ki la ialong shitylli uwei bad uwei pat. U Soitan u la tip slem katba kane ka jingialong kawei ka iai-long-iaidon, un ym donbor ei-ei ban khanglad ia kane ka jingroi-jingsan jong ka jingshisha ka gospel; te u la wadlad ban shim kabu ia ki jingmlien bad ki jingpyrkhat bamynshuwa, da ka jingkyrmen ba da kata un lah ban pynrung shapoh ka balang ia ki jingsngew-ki jinglong jong ka jingiapait-iapra. KJA 43.3

Kumne ka la jia katba ki synran ki la roi-la bun, u nongshun u la jop ha kaba pynmih ia ki jingsuba sniew jong ki katto-katne kiba la ju don mynshuwa ia ka jingmlien ban khmih da ka jingbishni-pihuin ia ki parabangeit jong ki bad ban kem-daw ia ki nongialam bakynja mynsiem jong ki, te kumta “la mih ka jingkhnium na ki Jiw Grik ia ki Hebru.” Ka daw jong ka jingkhnium ka la long ka jingpharep ba la lehklet-lehlyndet ia ki riewkynthei Grik ha kaba sam ia ki jingai-isynei. Kano-kano ka jingbym iaryngkat kumjuh ka long pyrshah ia ka mynsiem jong ka gospel, hynrei U Soitan u la jop ha kaba pynkhih ia ka jingtharai sniew. Ia ki jingleh bamar-dor dei ban leh mynta ban weng ia baroh ka daw jong ka jingbymhun, ioh ba u nongshun un jop ha ka jingpyrshang jong u ban wallam ia ka jingiapait hapdeng ki bangeit. KJA 43.4

Ki synran U Jisu ki la poi sha ka jingeh ha ka jingiashem jong ki. Hapoh ka jingialam jong ki apostol, kiba la trei shitom ha ka bor jong U Mynsiem Bakhuid, ka kam kaba la aiti sha ki nongrah-khubor jong ka gospel ka la roi-la san stet. Ka balang ka la nang-heh, bad kane ka jingroi jong ki dkhot balang ka la wanrah ia ki jingkit bakhia halor kito kiba pyniaid ia ka kam. Ym don u briew, lane wat shi kynhun ki briew, uba lah ban bah hi marwei ia ki jingkit bakhia, khlem da pynma ia ka jingroi-jingmanbha jong ka balang ha ka lawei. La donkam ia ka jingsam bynta shuh-shuh ia ki jingkit-khlieh ia kiba la kit iaineh eh da ki khyndiat ngut ha ki sngi banyngkong jong ka balang. Mynta ki apostol ki dei ban shim ia ka jingjam kaba donkam ha kaba pynjanai ia ka rukom-ka kyndon trei-kam hapoh ka balang da kaba bynshet halor kiwei pat ia ki katto-katne ki jingkit ia kiba la kit da ma ki haduh kata ka por. KJA 43.5

Haba la khot ia ki bangeit sha ka jingialang pyrkhat kam, ia ki apostol la ialam da U Mynsiem Bakhuid ban buh-beit ia ka lad-ka rukom na ka bynta ka jingpynbeit bakham bha ia baroh ki kynhun trei-kam jong ka balang. Ka por ka la poi, la ong ki apostol, ba ia ki nongialam bakynja mynsiem kiba la peit-la sumar ia ka balang dei ban pyllait noh na kane ka kam jong kaba sam ia ki jingai-isynei sha kiba duk bad ia kiwei de ki kam sumar balang kiba kum kita, khnang ba kin lait-luid ban trei tang ia ka jingialap ia ka gospel. “Namar kata, ko para,” ki la ong, “phin iakhmih hynniew ngut ki rangbah na phi kiba don ka nam babha, kiba dap da U Mynsiem bad ka jingstad, ba ngin thung ia ki halor kane ka kam. Hynrei ngi ngin iaineh ha ka jingduwai, bad ha ka jingialap ia ka ktien.” Ia kane ka jingsneng la bud, te da ka jingduwai bad kaba buh ia ki kti halor ka khlieh, ia ki hynniew ngut ki rangbah ba la jied la pynkyntang na ka bynta ki kamram bakyrpang kum ki tymmen-basan. KJA 43.6

Ka jingthung ia ki hynniew ngut ki rangbah ban trei ia ka kam bakyrpang jong ka jingsumar balang, ka la long shisha ka jingkyrkhu bakhraw ia ka balang. Kine ki rangbah ki la pyniaid bad trei bniah katkum ki jingdonkam ki bangeit marwei-marwei kumjuh ruh ia ki kam tyngka-pisa bakyllum lang jong ka balang, bad da ka jingpyniaid kam bastad jong ki bad da ka nuksa bariewblei jong ki ki la long ka jingiarap badonkam eh sha ki para nongialam jong ki ha kaba tehsong ia ki kam-ki jingtrei jong ka balang ban iatylli kawei ha ka jingdap-pura. KJA 44.1

Ba kane ka jingjam ka la long katkum ka jingthmu beit jong U Blei, la pynpaw ha ki jingmih babha ia kiba la iohi mar-mar. “Te ka ktien U Blei ka la roi; bad la man bun shikatdei ki synran ha Jerusalem; bad u paidbah babun na ki lyngdoh u la kohnguh ha kata ka jingngeit.” Kane ka jinglum ia ki mynsiem ka la long na ka daw baroh ar, ka jinglait-luid ba ki apostol ki la ioh bad ka jingshitrhem bad ka bor bakhraw ba la pynpaw da ki hynniew ngut ki tymmen-basan. Ka jingpynkyntang ia kine ki rangbah na ka bynta ka kam bakyrpang jong kaba sharai-sumar ia kiba duk, kam shym la pynkhlad ia ki na kaba hikai shaphang ka jingngeit. Marpyrshah ia kata, la pyntbit janai ia ki ban hikai ia ka jingshisha sha kiwei pat, bad ki la trei ia kane ka kam da ka jingshitrhem lem bad ka jingjop bakhraw. KJA 44.2

Sha ka balang banyngkong la pynkhamti ia ka kam-ka jingtrei kaba nangheh-nangiar__ kaba pynieng skhem ia ki iing-jingshai bad ki jingkyrkhu hangno-hangno ba la don ki mynsiem basngur-bahok kiba mon ban aiti ia lade sha ka jingshakri jong U Khrist. Ka jingpynbna ia ka gospel ka dei ban long sha kylleng ka pyrthei salonsar, bad ki nongrah—khubor jong ka diengphna kim lah ban kyrmen ba kin pyndep ia kane ka kamram badonkam eh lymda ki iaisah kiba iatylli kawei ha ka jingieit Khristan, bad da kane ba kin pynpaw sha ka pyrthei ba ki ialong shitylli bad U Khrist ha U Blei. Hato U Nongialam bakynja-blei jong ki Um shym la duwai sha U Kpa, “Ko Kpa Bakhuid, to ri pynim ia ki ha ka kyrteng jong me ia kiba me la ai ha nga, ba kin ialong shitylli, kumba ngi long”? Bad hato Um shym la ong skhem shaphang ki synran jong U, “Kata ka pyrthei te ka la shun ia ki, naba kim long na ka jong ka pyrthei”? Hato Um shym la iasaid bad U Kpa ba ia ki yn pynjanai ha kaba shitylli,” “ba kata ka pyrthei kan ioh tip ba la phah ma me ia nga”? Ioannis 17:11,14,23,21. Ka jingim bad ka bor bakynja mynsiem jong ki ka shong eh ha ka jingiasoh bajan bad Uta da Uba ia ki la pynkup-bor ban ialap ia ka gospel. KJA 44.3

Tang katba ki la iasoh bad U Khrist ba ki synran ki la lah ban kyrmen ban ioh ia ka bor jong U Mynsiem Bakhuid bad ka jingiatrei-lang jong ki angel bneng. Da ka jingiarap jong kine ki nongtalbikam bakynja-blei kin lah ban pynpaw ha khmat ka pyrthei ia ka kynhun kaba iatylli bad kaba jop thiaw ha ka jingialeh ba la pynbor ia ki ban ialeh pyrshah khlem da pud ia ki bor jong ka jingdum. Katba ki iai-trei da kaba iatylli kawei, ki nonglam-khubor bakynja-bneng kin leit ha khmat jong ki, ki da plie ia ka lad-ka lynti; ia ki dohnud yn pynkhreh na ka bynta ka jingpdiang ia ka jingshisha, bad ia shibun yn khring sha U Khrist. Slem katba ki iaisah kiba iatylli, ka balang kan iaid shapahrang “kaba ibha kum u bnai, kaba shai kum ka sngi, kaba ishyrkhei kum u paidiapom ba rah lama.” Ka Jingruwai U Solomon 6:10. Ka balang kan iaid shaphrang na ka jingjop sha ka jingjop, ka da pyndep donburom ia ka jingpynkhamti bakynja-blei ia kaban ialap ia ka gospel sha ka pyrthei. KJA 44.4

Ka jingseng pynskhem balang ha Jerusalem ka dei ban long ka nuksa na ka bynta ka jingpynskhem ia ki balang ha kano-kano kawei pat ka jaka ha kaba ki nongrah-khubor jong ka jingshisha ki dei ban khring ia ki mynsiem ba la kylla kaba mut sha ka gospel. Kito ha kiba la ai ia ka jingkit-khlieh jong kaba sumar ia ka balang kim dei satia ban leh donbor halor ka jingioh-kynti jong U Blei, hynrei, kum ki nongsharai langbrot bastad, ki dei ban “bsa ia kata ka kynhun ka jong U Blei, . . . da kaba pynlong ia lade ka rukom ia kata ka kynhun” (1 Petros 5:2,3); bad ki tymmen-basan ki dei ban long “kiba don ka nam babha, kiba dap da U Mynsiem bad da ka jingstad.” Kine ki rangbah ki dei ban shim ia la ka kyrdan bad ka kam da kaba iatylli kawei ha ka liang kaba dei-kaba bha bad iaibat ia ka da ka jingskhem bad ka jingrai jingmut bha. Kumne kin don ka borktah kaba pyntylli ia baroh kawei ka kynhun. KJA 45.1

Kham hadien ha ka khana-barim jong ka balang banyngkong, haba ha ki bynta bapher jong ka pyrthei ia shibun ki kynhun bangeit la seng bad la pynskhem kum ki balang, la nang pynjanai shuh ia ka jingseng balang, khnang ba yn iaibat ia ka jingleh kaba iahap-sur. Ia uwei-pa-uwei u dkhot la kyntu ban trei bha ia la ka bynta. Uwei-pa-uwei u dei ban pyndonkam da ka jingstad ia ki talen ba la ai ha u. Ha ki katto-katne la ai da U Mynsiem Bakhuid ia ki jingai bakyrpang __ “nyngkong ki apostol, kaba ar ki nongiathuhlypa, kaba lai ki nonghikai, ynda kumta kiba leh ia ki kambah, hadien kata, ki jingaibor ban pynkhiah, ki nongiarap, kiba synshar, bad kiba bun jaid ki thylliej.” 1 Korinth 12:28. Hynrei baroh kine ki jaid-ki kynhun nongtrei ki dei ban trei ha ka jinglong kawei bad ka jingiatylli. KJA 45.2

“Te don kiba pher ki jingai, hynrei ujuh U Mynsiem. Bad don kiba pher ki jingshakri, hynrei ujuh U Trai. Bad don kiba pher ki jingtrei, hynrei u long ujuh U Blei uba pyntrei ia kiei-kiei baroh ha baroh. Hynrei la sam ia ka jingpynpaw U Mynsiem ha uwei-pa-uwei ia kaban pynmyntoi. Namar ha uwei la sam da U Mynsiem ia ka ktien ka jingpynstad; bad ha uwei pat ia ka ktien ka jingpyntip katba kum ujuh U Mynsiem; ha uwei pat ka jingngeit da uta ujuh U Mynsiem; bad ha uwei pat ki bor ban pynkhiah da uta ujuh U Mynsiem; bad ha uwei pat kaba trei ki kambah; bad ha uwei pat ka jingiathuhlypa; bad ha uwei pat ki jingpyniapher ia ki mynsiem; bad ha uwei pat ki thylliej bun jaid; te ha uwei pat kaba batai ia ki thylliej: hynrei ia kine kiei-kiei baroh uta ujuh hi U Mynsiem u pyntrei hapoh da kaba sam ha uwei-pa-uwei ha la kajong-kajong kat kumba u sngewbha hi. Namar kumba ka met ka long kawei, pynban ka don shibun ki dkhot, hynrei kita ki dkhot baroh ki jong kata ka met, haba ki long shibun, ki long kawei ka met: kumjuh ruh U Khrist.” 1 Korinth 12:4-12. KJA 45.3

Ki jingkit-khlieh kiba shongkun ki shonglyngngeit halor kito ia kiba la khot ban long ki nongialam hapoh ka balang jong U Blei ha ka pyrthei. Ha ki sngi ka jingsynshar beit da U Blei, haba U Moses u la pyrshang ban kit hi marwei ia ki jingkit kiba khia katta-katta kiban jin da la pyntlot-pynswai kloi ia u, la sneng ia u da U Jethro ban pynbeit ia ka jingsam bynta ia ki jingkit-khlieh. “To long ma me na ka bynta ki briew ha khmat U Blei,” U Jethro u la sneng, “ba men ioh wallam ia ki kam jong ki sha U Blei: men hikai ruh ha ki ia ki rukom bad ki hukum, bad men pyni ha ki ia ka lynti ha kaba ki dei ban iaid, bad ia ki kam ia kiba ki dei ban leh.” U Jethro u la sneng shuh-shuh ba yn thung ia ki briew kiban long “ki nongsynshar ia ki hajar, bad ki nongsynshar ia ki spah, bad ki nongsynshar ia ki sanphew, bad ki nongsynshar ia ki phew.” Kine ki dei ban long “ki briew ki banang-basian, kiba sheptieng ia U Blei, ki briew kein kiba hok, kiba isih ia ka jinglalot.” Ki dei ban “iabishar ia ki briew ha la ka sngi,” kumne ia U Moses yn pyllait na ki jingkit-khlieh kiba pynrew ia ka met ha kaba bishar wat ia ki kam barit ia kiba lah bha ban bishar da ki nongiarap ba la pynkyntang. KJA 45.4

Ia ka por bad ka bor jong kito kiba ha ka jingbuh-beit U Blei la thung ha ki kyrdan ka jingkit-khlieh badonkam eh hapoh ka balang, dei ban pynlut ha kaba trei ia ki kam kiba kham khia kiba dawa ia ka jingstad bad ka jingsngew mynsiem bakyrpang. Kam dei ka jingbuh-beit jong U Blei ba yn leit kyrpad sha kum kita ki rangbah ban iapynbeit ia ki kam barit-baria ia kiba kiwei pat ki lah bha ban leh ia kane ka kam. “Te ia ki kam kiba jur baroh kin iawallam ha me,” U Jethro u la batai sha U Moses, “hynrei ia ki kam kiba rit kin iabishar hi: kumta kan long kham suk ia me hi, ma ki ruh kin iakit lem bad me ia ka jingkit. Lada men leh ia kane, bad U Blei ruh un hukum ia me kumta, te men long uba lah ban shah, bad une u paidbah baroh ruh un leit sha la ka jaka ha kaba suk.” KJA 45.5

Katkum kane ka jingthmu, “U Moses u la jied na ki Israel baroh ia ki briew ki banang-basian, bad u la thung ia ki ki rangbah halor uta u paidbah, ki nongsynshar ia ki hajar, ki nongsynshar ia ki spah, ki nongsynshar ia ki sanphew, bad ki nongsynshar ia ki phew. Bad kita ki la iabishar ruh ia u paidbah ha la ka sngi: te ia kita ki kam kiba jur ki la iawallam ha U Moses, hynrei ia ki kam kiba rit baroh ki la bishar hi.” Eksodos 18:19-26. KJA 46.1

Hadien, ha kaba jied ia ki hynniewphew ngut ki tymmen-basan ban iashim bynta lem bad u ia ki jingkit jong ka jingsynshar, U Moses u la sumar bha ban jied, kum ki nongiarap jong u, ia ki briew kiba donburom, kiba bishar bniah, bad kiba don ka jingiashem. Ha ka jingpynsmai jong u ia kine ki tymmen-basan ha ka por ka jingpynkyntang ia ki, u la pyni shai ia katto-katne ki jinglong kiba pynbit ia u briew ban long u nongsynshar uba stad hapoh ka balang. “To sngap ia ki daw hapdeng ki para jong phi,” la ong U Moses, “bad to bishar hok ruh hapdeng u briew bad la u para, bad u nongwei uba don lem bad u. Wat niew shiliang khmat ha ka jingbishar; hynrei phin sngap ia uba rit kum ia uba khraw; phin ym sheptieng ia ka khmat u briew; namar kata ka jingbishar ka long ka jong U Blei.” Deuteronomi 1:16,17. KJA 46.2

U Syiem Dabid, shajan kaba kut ka jingsynshar jong u, u la ai ka jingpynsmai bashongkun sha kito kiba kit ia ka kam jong U Blei ha ki sngi jong u. Haba la khot-hajir sha Jerusalem “ia ki rangbah ki Israel baroh, ia ki rangbah ki jaid, bad ki kaptan ki kynhun kiba shakri ia u syiem da ka jingiakylliang, bad ki kaptan ki shihajar, bad ki kaptan ki shispah, bad ki nongsynshar halor baroh ka spah bad ki jingdon jong u syiem, bad ki jong ki khun jong u, lem bad ki iunok, bad ki riewkhraw bor, baroh kein ki riewkhlain bashlur,” u syiem uba la tymmen u la pynsmai shongkun ia ki, “ha khmat ki Israel baroh, u paidlang jong U Trai, bad ha kaba iohsngew U Blei jong ngi,” u ong “to sumar bad to wad ia ki hukum baroh jong U Trai U Blei jong phi.” 1 Khronikl 28:1,8. KJA 46.3

Sha U Solomon, kum uta uba la khot ban shim ia ka kyrdan bahajrong jong ka jingkit-khlieh, U Dabid u la ai ia ka jingpynsmai bakyrpang: “Bad ma me, ko Solomon u khun jong nga, to ithuh ia U Blei jong u kpa jong me, bad shakri ia u da ka dohnud bajanai bad da ka jingmut bamon sngrewbha: naba U Trai u iit ia ki dohnud baroh, bad u sngewthuh ia ki jingpyrkhat baroh jong ki jingmut: lada men wad ia u, men shem ia u; hynrei lada me kyntait ia u, u ruh un kyntait noh ia me ha la ka rta. To sumar te; naba U Trai u la jied ia me: to long uba khlain, bad to leh ia ka.” 1 Khronikl 28:9,10. KJA 46.4

Kijuh ki ain-tynrai jong ka jingriewblei bad ka jingleh-hok kiba la dei ban ialam ia ki nongsynshar hapdeng ki briew jong U Blei ha ka por U Moses bad U Dabid, ia kine dei ruh ban bud da kito ha kiba la aiti ia ka jingsynshar halor ka balang jong U Blei kaba la seng pynskhem ha kane ka por-ka ia jong ka gospel. Ha ka kam jong kaba buh beit ia kiei-kiei ha baroh ki balang, bad kaba thung ia ki rangbah kiba bitnam ban trei kum ki rangbah nongialam, ki apostol ki la bud ia ki kyrdan bahajrong jong ka kam nongialam ba la buh beit ha ki Jingthoh ka Testamen Barim. Ki la iai-bud ba uta ia uba la khot ban shim ia ka kyrdan jingkit-khlieh badonkam eh hapoh ka balang u dei ban long “uba khlem shah kynnoh, kum u sordar jong U Blei; ym uba iaid mon, ym uba bitar shen, ubym shait iamai, ubym iashoh-iadat, ubym khwan myntoi; hynrei uba khot ieit basa, uba ieit ia kaba bha, uba khan adkar, uba hok, uba khuid, uba don bor halor lade; uba bat skhem ia ka ktien bashisha kaba long katba kum kata ka jinghikai, ba un ioh long ba lah ban sneng ha kata ka jinghikai bajanai, bad ban pynkynduh ruh ia kiba iapharshi kylliang.” Titos 1:7-9. KJA 46.5

Ka jingpynbeit kam kaba la iaibud ha ka balang banyngkong ka la pynlah ia ki ban iaid shaphrang ha ka rukom baskhem bad baryntih kum ka kynhun shipai kaba phong da ka jingiada bad ka jingkieng atiar jong U Blei. Ki kynhun bangeit, la ki la phriang sha kylleng ki jaka, ki la long ki dkhot jong kawei ka met; baroh ki la iaid ha ka jingiatylli bad ka jingiadei bha uwei bad uwei pat. Haba la mih ka jingiapher jingmut hapoh kawei ka balang, kumba ka la jia hadien ha Antiok bad shawei ruh, bad ba ki bangeit kim shym la lah ban iamynjur hapdeng jong ki, ia kum kita ki kam ym shym la shah ba kin wallam ia ka jingiapait-iapra hapoh ka balang, hynrei la leit rah sha ka dorbar ne ka jingialang jong ki bangeit baroh, da kaba jied ia ki nongmih-khmat na ki balang bapher, lem bad ki apostol bad ki tymmen-basan rangbah kiba bat ia ki kyrdan jingkit-khlieh bakongsan. Kumne ia ki jingtrei tyngeh jong U Soitan ban ialeh pyrshah ia ka balang ha ki shnong ba-iapher la khanglad da ka jingtrei lang jong ki dkhot balang baroh, bad ia ki jingthmu jong u nongshun ban pynpra la pakhang bad pynduh noh. KJA 46.6

“U Blei um long U Blei ka jingkhihwin, hynrei ka jingsuk kein, kumba ha kita ki balang ki riewkhuid baroh.” 1 Korinth 14:33. U dawa ba ia ka jingbeit bad ka lad trei-kam baryntih ha kaba pyniaid ia ki kam balang dei ban bud mynta ki sngi kumba la bud ha ki sngi hyndai. U thrang ba ia ka kam jong U yn pyniaid shaphrang ha ka jingbniah bajanai-khnang ba Un lah ban shon ia ka shap ka jingpdiang-hun bad ka jingmynjur jong U. U Khristan u dei ban iatylli bad U Khristan, ka balang bad ka balang, u atiar bakynja-briew u iatrei-lang bad uba kynja-blei, uwei-pa-uwei u nongtalbikam uba pyndem sha U Mynsiem Bakhuid, bad baroh kiba la iasoh lang ha kaba ai sha ka pyrthei ia ka khubor babha jong ka jingai-ei U Blei. KJA 47.1