Η Ζωη του Χριστού

ΚΕΦΆΛΑΙΟ 65—ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Το κεφάλαιο αυτό βασίζεται στο Ματθ. 21:12-16, 23-46,
Μάρκ. 11:15-19, 27-33, 12:1-12, Λουκ. 19:45-48, 20:1-19. ΖΧ 556.1

Στην αρχή της διακονίας Του ο Χριστός είχε διώξει από το ναό εκείνους που τον μόλυναν με τις ανόσιες δοσοληψίες τους. Η αυστηρή και θεόπρεπη συμπεριφορά Του είχε τρομοκρατήσει τους δολοπλόκους εμπόρους. Προς το τέλος της διακονίας Του, πήγε πάλι στο ναό και τον βρήκε το ίδιο βεβηλωμένο όπως πρώτα. Η κατάσταση ήταν ακόμη χειρότερη από πριν. Η εξωτερική αυλή έμοιαζε με ένα απέραντο στάβλο. Τα βελάσματα και τα μουγκρίσματα των ζώων, οι μεταλλικοί ήχοι των νομισμάτων συνοδευόμενοι με οργισμένες φωνές εμπόρων που φιλονικούσαν, αναμιγνύονταν με τις φωνές των ανθρώπων που ιερουργούσαν. Ακόμη και οι ιθύνοντες του ναού ασχολούνταν με την αγοραπωλησία και την διακίνηση χρημάτων. Τόσο πολύ τους είχε καταλάβει η απληστία του κέρδους που στα μάτια του Θεού δεν ήταν καλύτεροι από τους κλέφτες. ΖΧ 556.2

Οι ιερείς και οι άρχοντες καταλάβαιναν ελάχιστα τον ιερό χαρακτήρα του έργου στο οποίο είχαν ταχθεί. Κάθε Πάσχα και κάθε γιορτή της Σκηνοπηγίας, χιλιάδες ζώα θυσιάζονταν. Οι ιερείς έφερναν και ράντιζαν το αίμα τους πάνω στο θυσιαστήριο. Οι Ιουδαίοι είχαν συνηθίσει τόσο πολύ την προσφορά του αίματος ώστε λησμόνησαν σχεδόν το γεγονός ότι η αμαρτία έκανε αναγκαίο το χύσιμο του αίματος των ζώων. Δεν διέκριναν τι απεικόνιζε το αίμα του αγαπητού Υιού του Θεού το οποίο θα χύνονταν για τη ζωή του κόσμου καθώς και τον σκοπό της θυσίας.Με την προσφορά των θυσιών οι άνθρωποι έπρεπε να αποβλέπουν σε ένα σταυρωμένο Λυτρωτή. ΖΧ 556.3

Ο Ιησούς κοίταξε τα αθώα θύματα των θυσιών και είδε πως οι Ιουδαίοι είχαν καταστήσει τις μεγάλες συγκεντρώσεις, σκηνές αιματοχυσίας και αγριότητας. Αντί να εκφράσουν ταπεινά τη μετάνοια τους για τις αμαρτίες τους, είχαν πολλαπλασιάσει τις θυσίες των ζώων, λες και μπορούσε να τιμηθεί ο Θεός με μια άψυχη λειτουργία. Οι άρχοντες και οι ιερείς είχαν σκληρύνει τις καρδιές τους με τον εγωισμό και τη φιλαργυρία. Τα ίδια μέσα που συμβόλιζαν τον Αμνό του Θεού είχαν καταντήσει μέσα κερδοσκοπίας. Έτσι στα μάτια του λαού, ο ιερός χαρακτήρας των θυσιών είχε κατά το μεγαλύτερο μέρος εξαφανιστεί. Αγανάκτηση κατέλαβε τον Ιησού. Ήξερε ότι το αίμα Του που θα χύνονταν σύντομα για τις αμαρτίες του κόσμου, θα το εκτιμούσαν τόσο λίγο οι ιερείς και οι πρεσβύτεροι, όσο εκτιμούσαν και το αίμα των ζώων που έρρεε αδιάκοπα. ΖΧ 556.4

Εναντίον της τακτικής αυτής ο Χριστός είχε μιλήσει, μέσω των προφητών. Ο Σαμουήλ είχε πει: «Μήπως ο Κύριος αρέσκεται εις τα ολοκαυτώματα και εις τας θυσίας, καθώς εις το να υπακούωμεν της φωνής του Κυρίου; ιδού, η υποταγή είναι καλυτέρα παρά την θυσίαν η υπακοή παρά το πάχος των κριών.» Και ο Ησαΐας, βλέποντας σε προφητικό όραμα την αποστασία των Ιουδαίων, απευθύνθηκε σε αυτούς εικονικά σαν να ήταν οι άρχοντες των Σοδόμων και Γομόρρων: «Ακούσατε τον λόγον του Κυρίου, άρχοντες Σοδόμων ακροάσθητε τον νόμον του Θεού ημών, λαέ Γομορρών. Τίνα χρείαν έχω του πλήθους των θυσιών σας; λέγει Κύριοςκεχορτασμένος είμαι από ολοκαυτωμάτων κριών, και από πάχους των σιτευτών και δεν ευαρεστούμαι εις αίμα ταύρων, ή αρνιών, ή τράγων. Όταν έρχησθε δια να εμφανισθήτε ενώπιον Μου, τις εζήτησεν εκ των χειρών σας τούτο, να πατήτε τας αυλάς Μου; . . . Λούσθητε, καθαρίσθητεαποβάλετε την κακίαν των πράξεών σας απ’ έμπροσθεν των οφθαλμών Μου παύσατε πράττοντες το κακόν, μάθετε να πράττητε το καλόν εκζητήσατε κρίσιν, κάμετε ευθύτητα εις τον δεδυναστευμένον, κρίνατε τον ορφανόν, προστατεύσατε την δίκην της χήρας.» (Α’ Σαμ. 15:22, Ησ. 1:10-12, 16, 17.) ΖΧ 557.1

Εκείνος που αρχικά είχε δώσει αυτές τις προφητείες, για τελευταία τώρα φορά επαναλάμβανε τις ίδιες προειδοποιήσεις. Εκπληρώνοντας την προφητεία, ο λαός είχε ανακηρύξει τον Ιησού βασιλιά του Ισραήλ. Ο Ιησούς δέχθηκε τις τιμές τους και αναγνώρισε το βασιλικό Του αξίωμα. Με αυτή την ιδιότητά έπρεπε τώρα να ενεργήσει. Γνώριζε ότι οι προσπάθειές Του να επιφέρει μεταρρύθμιση σε ένα διεφθαρμένο ιερατείο θα ήταν μάταιες. Οπωσδήποτε όμως το έργο Του έπρεπε να εκπληρωθεί, έπρεπε να δοθεί η απόδειξη της θείας αποστολής Του σε ένα άπιστο λαό. ΖΧ 557.2

Και πάλι ο Ιησούς περιέφερε το διαπεραστικό Του βλέμμα στη βεβηλωμένη αυλή του ναού. Τα μάτια όλων στράφηκαν σ’ Αυτόν Ιερείς και αρχηγοί, Φαρισαίοι και Εθνικοί κοίταζαν με έκπληξη και φόβο Εκείνον που στέκονταν μπροστά τους με τη μεγαλοπρέπεια του Βασιλιά του Ουρανού. Η θεότητα αστραποβόλησε μέσα από την ανθρωπότητα, περιβάλλοντας το Χριστό με τέτοια επιβλητικότητα και δόξα που δεν είχε επιδείξειποτέ προηγουμένως. Εκείνοι που βρέθηκαν πιο κοντά Του, απομακρύνθηκαν όσο περισσότερο μπορούσαν στο πλήθος. Ο Σωτήρας έστεκε ξεχωριστάμόνο με μερικούς από τους μαθητές κοντά Του. Κάθε θόρυβος σίγησε. Η βαθιά σιωπή φαίνονταν αποπνικτική. Ο Χριστός μίλησε με τέτοια δυναμικότητα που ταρακούνησε το λαό σαν ορμητική καταιγίδα: «Είναι γεγραμμένον, «Ο οίκος Μου, οίκος προσευχής θέλει ονομάζεσθαι σείς δε εκάματε αυτόν σπήλαιον ληστών.» Η φωνή Του αντήχησε σαν σάλπιγγα μέσα στο ναό. Η δυσαρέσκεια ζωγραφισμένη στο πρόσωπό Του έμοιαζε με «πύρ καταναλίσκον.» Πρόσταξε με εξουσία: «Σηκώσατε ταύτα εντεύθεν.» (Ιωάν. 2:16.) ΖΧ 557.3

Πριν από τρία χρόνια, οι αρχηγοί του ναού ένοιωσαν ντροπιασμένοι που αναγκάστηκαν να φύγουν από το πρόσταγμα του Ιησού. Από τότε διερωτήθηκαν πολλές φορές για εκείνουςτους φόβους και για την εκδήλωση της τυφλής υπακοής τους σε ένα απλό άνθρωπο. Αισθάνθηκαν ότι ήταν αδύνατο αυτή η υποτιμητική τους υποταγή να επαναληφθεί. Όμως τώρα ήταν περισσότερο τρομοκρατημένοι από πρώτα και έσπευσαν με μεγαλύτερη βιασύνη να εκτελέσουν την προσταγή Του. Κανείς δεν τόλμησε να αμφισβη-τήσει την εξουσία Του. Ιερείς και έμποροι έφυγαν από την παρουσία Του, σέρνοντας από κοντά και τα ζώα. ΖΧ 558.1

Στο δρόμο συνάντησαν πλήθος ανθρώπων που έρχονταν με τους ασθενείς τους, ζητώντας πληροφορίες για το μεγάλο Θεραπευτή. Η περιγραφή που έδωσαν οι φυγάδες έκανε μερικούς από αυτούς να γυρίσουν πίσω. Φοβήθηκαν να συναντήσουν Κάποιον τόσο δυνατό, που με το βλέμμα Του και μόνο είχε διώξει τους ιερείς και τους άρχοντες. Πολλοί προσπάθησαν να ανοίξουν δρόμο για να περάσουν ανάμεσα στο κινούμενο πλήθος, ανυπόμονοι να φθάσουν σε Εκείνον που αποτελούσε τη μοναδική τους ελπίδα. Όταν τα πλήθη απομακρύνθηκαν από το ναό, πολλοί είχαν παραμείνει πίσω. Τώρα ενώθηκαν με τους νεοφερμένους. Η αυλή του ναού γέμισε πάλι από άρρωστους και ετοιμοθάνατους. Για μια ακόμη φορά ο Ιησούς τους θεράπευσε. ΖΧ 558.2

Έπειτα από αρκετή ώρα οι ιερείς και οι άρχοντες τόλμησαν να επιστρέψουν στο ναό. Όταν ο πανικός είχε κοπάσει, τους κατέλαβε η αγωνία να δουν ποιά θα ήταν η επόμενη κίνηση του Ιησού. Τον περίμεναν να καταλάβει το θρόνο του Δαβίδ. Επιστρέφοντας αθόρυβα στο ναό, άκουσαν τις φωνές ανδρών, γυναικών και παιδιών να δοξολογούν το Θεό. Μόλις μπήκαν, καθηλώθηκαν από τη θαυμάσια σκηνή. Είδαν μπροστά τους ασθενείς να έχουν θεραπευθεί, τους τυφλούς να βλέπουν, τους κωφούς να ακούνε και τους κατάκοιτους να πηδούν από χαρά. Πιο χαρούμενα από όλους ήταν τα παιδιά. Ο Ιησούς είχε θεραπεύσει τις αρρώστιες τους, τα είχε σφίξει στην αγκαλιά Του, δέχθηκε τα φιλιά της ευγνωμονούσας αγάπης τους. Μερικά από αυτά μάλιστα είχαν αποκοιμηθεί στο στήθος Του, ενώ Εκείνος δίδασκε το λαό. Τώρα τα παιδιά Τον δοξολογούσαν με χαρούμενες φωνές. Επαναλάμβαναν τα ωσαννά της προηγούμενης μέρας και έσειαν θριαμβευτικά φοινικόκλαδα μπροστά στο Σωτήρα. Ο ναός αντηχούσε και αντιλαλούσε τις επευφημίες τους: «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!» «Ιδού, ο βασιλεύς σου έρχεται πρός σέ Αυτός είναι δίκαιος και σώζων!» (Ψαλμ. 118:26, Ζαχ. 9:9.) «Ωσαννά τω Υιώ Δαβίδ!» ΖΧ 558.3

Αυτές οι χαρούμενες και ασυγκράτητες φωνές ηχούσαν προσβλητικά για τους αρχηγούς του ναού. Ετοιμάστηκαν να σταματήσουν αυτού του είδους τις εκδηλώσεις. Εξήγησαν στο λαό ότι ο οίκος του Θεού είχε μολυνθεί από τα πόδια των παιδιών και από τις πανηγυρικές τους κραυγές. Βλέποντας ότι τα λόγια τους δεν έκαναν καμιά εντύπωση στο λαό, οι αρχηγοί στράφηκαν στο Χριστό: «Ακούεις τι λέγουσιν ούτοι; Ο δε Ιησούς λέγει πρός αυτούς, Ναι ποτέ δεν ανεγνώσατε, «Ότι εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων ητοίμασας αίνεσιν;» Η προφητεία είχε εξαγγείλει ότι θα ανακήρυσαν το Χριστό βασιλιά και αυτός ο λόγος έπρεπε να εκπληρωθεί. Οι ιερείς και οι άρχοντες του Ισραήλ αρνήθηκαν να διακηρύξουν τη δόξα Του και ο Θεός παρακίνησε τα παιδιά να γίνουν μάρτυρές Του. Αν οι φωνές των παιδιών σιγούσαν, αυτές οι κολώνες του ναού θα αντηχούσαν τη δοξολογία του Σωτήρα. ΖΧ 559.1

Οι Φαρισαίοι βρέθηκαν σε πλήρη σύγχυση και αμηχανία. Εκείνος που δεν μπορούσαν να φοβίσουνήλεγχε την κατάσταση. Ο Ιησούς είχε πάρει τη θέση Του σαν φύλακας του ναού. Ποτέ πριν δεν είχε αναλάβει μια τέτοια βασιλική εξουσία. Ποτέ πριν τα λόγια και τα έργα Του δεν φανέρωναν τέτοια δύναμη. Είχε κάνει θαυμάσια έργα ε όλη την Ιερουσαλήμ, αλλά ποτέ με τόσο επίσημο και εντυπωσιακό τρόπο. Στην παρουσία του λαού είχε δει τα θαυμάσια έργα Του, οι ιερείς και οι άρχοντες δεν τόλμησαν να Του δείξουν φανερή έχθρα. Αν και οργισμένοι από την απάντησή Του, δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε περισσότερο εκείνη τη μέρα. ΖΧ 559.2

Το επόμενο πρωί το Συνέδριο συγκάλεσε πάλι σύσκεψη για να αποφανθεί τι μέτρα έπρεπε να ληφθούν έναντι του Ιησού.Πριν τρία χρόνια Του είχαν ζητήσει σημείο για την ιδιότητά Του ως Μεσσία. Από τότε ο Χριστός είχε κάνει θαυμάσια έργα σε όλη τη χώρα. Είχε θεραπεύσει τους αρρώστους, είχε θρέψει με θαυματουργικό τρόπο χιλιάδες κόσμο, είχε βαδίσει πάνω στα κύματα και είχε ηρεμήσει την ταραγμένη θάλασσα Επανειλημμένως διάβασε τις καρδιές των ανθρώπων σαν ανοικτό βιβλίο. Είχε διώξει δαιμόνια και είχε αναστήσει νεκρούς. Οι άρχοντες είχαν μπροστά τους τις αποδείξεις της μεσσιανικής Του ιδιότητας. Τώρα απεφάσισαν να μη Του ζητήσουν σημείο της εξουσίας Του, αλλά να Του αποσπάσουν κάποια ομολογία ή δήλωση, κάτι για το οποίο να μπορούσαν να Τον καταδικάσουν. ΖΧ 560.1

Φθάνοντας στο ναό όπου ο Χριστός δίδασκε, Του υπέβαλαν την ερώτηση: «Εν ποία εξουσία πράττεις ταύτα; και τις Σοι έδωκε την εξουσίαν ταύτην;» Περίμεναν να Τον ακούσουν να πει ότι είχε αυτή την εξουσία από το Θεό. Σκόπευαν να αποκρούσουν ένα τέτοιο ισχυρισμό. Ο Ιησούς τους αντιμετώπισε με μια δική Του ερώτηση που φαινομενικά αφορούσε άλλο θέμα. Τους είπε ότι θα απαντούσε στην ερώτησή τους αν εκείνοι απαντούσαν πρώτα στη δική Του. Τους είπε: «Το βάπτισμα του Ιωάννου πόθεν ήτο; εξ ουρανού ή εξ ανθρώπων;» ΖΧ 560.2

Οι ιερείς είδαν ότι αντιμετώπιζαν ένα δίλημμα από το οποίο καμιά σοφιστεία δεν μπορούσε να τους απαλλάξει. Αν έλεγαν ότι το βάπτισμα του Ιωάννη ήταν από τον ουρανό, η ασυνέπειά τους θα γίνονταν φανερή. Ο Χριστός θα τους έλεγε: «Γιατί τότε δεν πιστέψατε σε αυτόν;» Ο Ιωάννης είχε δώσει για το Χριστό τη μαρτυρία: «Ιδού ο Αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου.» (Ιωάν. 1:29.) Αν οι ιερείς πίστευαν στη μαρτυρία του Ιωάννη, πως μπορούσαν να αρνηθούν το Χριστό σαν Μεσσία; Αν πάλι δήλωναν εκείνο που πραγματικά πίστευαν, ότι το έργο του Ιωάννη ήταν «εξ ανθρώπων», θα προκαλούσαν εναντίον τους μια θύελλα από αγανάκτηση διότι ο λαός πίστευε ότι ο Ιωάννης ήταν προφήτης. ΖΧ 560.3

Με μεγάλο ενδιαφέρον το πλήθος περίμενε την απόφασή τους.Ήξεραν ότι οι ιερείς είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι παραδέχονταν το έργο του Ιωάννη και περίμεναν από αυτούς να αναγνωρίσουν χωρίς περιστροφές ότι ήταν απεσταλμένος από το Θεό. Αφού συμβουλεύτηκαν ο ένας τον άλλο κρυφά, οι ιερείς αποφάσισαν να μη εκτεθούν. Με υποκριτικό τρόπο δήλωσαν άγνοια λέγοντας: «Δεν εξεύρομεν.» Και ο Χριστός τους είπε: «Ουδέ Εγώ λέγω πρός υμάς εν ποία εξουσία πράττω ταύτα.» ΖΧ 560.4

Γραμματείς, ιερείς και άρχοντες αποστομώθηκαν. Συγχυσμένοι και απογοητευμένοι, έστεκαν συνοφρυωμένοι, μη τολμώντας να υποβάλλουν στο Χριστό περισσότερες ερωτήσεις. Με την ανανδρία και την αναποφασιστικότητά τους έχασαν σε μεγάλο βαθμό το σεβασμό του λαού, ο οποίος διασκέδαζε τώρα βλέποντας ηττημένους εκείνους τους υπερήφανους και αυτοδικαιούμενους ανθρώπους. ΖΧ 561.1

Όλα αυτά τα λόγια και τα έργα του Χριστού είχαν μεγάλη σπουδαιότητα και η επιρροή τους θα γίνονταν όλο και περισσότερο αισθητή μετά τη σταύρωση και την ανάληψή Του. Πολλοί από εκείνους που περίμεναν με αγωνία το αποτέλεσμα της ερώτησης του Ιησού, τελικά έγιναν μαθητές Του αφού άκουσαν εκείνη τη ημέρα για πρώτη φορά τα πειστικά Του λόγια. Η σκηνή στην αυλή του ναού δεν θα έσβηνε ποτέ από τη σκέψη τους. Η αντίθεση μεταξύ του Ιησού και των πρωθιερέων καθώς συνομιλούσαν, ήταν χτυπητή. Ο περήφανος ιεράρχης του ναού ήταν ντυμένος με πλούσια και ακριβά άμφια. Στο κεφάλι του άστραφτε η μίτρα. Η αμφίεσή του ήταν μεγαλόπρεπη και τα μαλλιά και η μακριά κυματιστή γενειάδα του είχαν ασημώσει από τα χρόνια. Η παρουσία του προκαλούσε δέος σε εκείνους που τον έβλεπαν. Μπροστά σε αυτή τη σεβάσμια προσωπικότητα στέκονταν η Μεγαλειότητα του Ουρανού, χωρίς στολισμό και επίδειξη. Τα ρούχα Του ήταν σκονισμένα από την οδοιπορία. Το πρόσωπό Του ήταν ωχρό, εκφράζοντας καρτερικότητα και λύπη. Όμως σε αυτή τη μορφή ήταν χαραγμένη η αξιοπρέ-πεια και η καλοσύνη που έρχονταν σε αντίθεση με το αγέρωχο, αγριωπό, γεμάτο αυτοπεποίθηση ύφος του αρχιερέα. Πολλοί από αυτούς που παρακολούθησαν τα λόγια και τα έργα του Ιησού στο ναό, από τότε Τον διατήρησαν ευλαβικά στην καρδιά τους σαν προφήτη του Θεού. Καθώς αύξανε η δημοτικότητά Του μεταξύ του λαού, αύξανε επίσης και το μίσος των ιερέων κατά του Χριστού. Η σοφία με την οποία απέφυγε τις παγίδες που Του έστησαν, αύξανε σαν φωτιά την οργήτους,αποτελώντας καινούργια απόδειξη της θεότητάς Του. ΖΧ 561.2

Στην αντιπαραβολή Του με τους ραβίνους, η πρόθεση του Χριστού δεν ήταν να ταπεινώσει τους αντιπάλους Του. Δεν χαίρονταν να τους βλέπει σε δύσκολη θέση. Είχε να τους διδάξει ένα σπουδαίο μάθημα. Είχε θέσει τους εχθρούς Του εκτός μάχης, αφήνοντας τους να πέσουν στην παγίδα που είχαν στήσει για Αυτόν. Δηλώνον τας άγνοια για το χαρακτήρα του βαπτίσματος του Ιωάννη, Του έδωσαν την ευκαιρία να μιλήσει. Ο Χριστός επωφελήθηκε από αυτή την ευκαιρία για να τους παρουσιάσει την πραγματική τους κατάσταση, προσθέτοντας έτσι ακόμη μια προειδοποίηση σε άλλες πολλές που είχε ήδη δώσει. ΖΧ 561.3

Τους είπε: «Τι σας φαίνεται; Άνθρωπός τις είχε δύο υιούς και ελθών πρός τον πρώτον, είπε, Τέκνον, ύπαγε σήμερον εργάζου εν τω αμπελώνι μου. Ο δε αποκριθείς είπε, Δεν θέλω ύστερον όμως μετανοήσας, υπήγε. Και ελθών πρός τον δεύτερον, είπεν ωσαύτως Και εκείνος αποκριθείς είπεν, Εγώ υπάγω, κύριε και δεν υπήγε Τις εκ των δύο έκαμε το θέλημα του πατρός;» ΖΧ 562.1

Αυτή η ξαφνική ερώτηση βρήκε τους ακροατές Του ανέτοιμους. Είχαν παρακολουθήσει την αφήγηση της παραβολής προσεκτικά και τώρα αυθόρμητα απάντησαν: «Ο πρώτος.» Καρφώνοντας το σταθερό Του βλέμμα επάνω τους, ο Ιησούς απάντησε με σοβαρό και αυστηρό ύφος: «Αληθώς σας λέγω, ότι οι τελώναι και αι πόρναι υπάγουσι πρότεροι υμών εις την βασιλείαν του Θεού. Διότι ήλθε πρός υμάς ο Ιωάννης εν οδώ δικαιοσύνης, και δεν επιστεύσατε εις αυτόν οι τελώναι όμως και αι πόρναι επίστευσαν εις αυτόν σεις δε ιδόντες, δεν μετεμελήθητε ύστερον, ώστε να πιστεύσητε εις αυτόν.» ΖΧ 562.2

Οι ιερείς και οι άρχοντες δεν μπορούσαν παρά να δώσουν μια ευθεία απάντηση στην ερώτηση του Χριστού και με τον τρόπο αυτό ο Χριστός απέσπασε την ευνοϊκή τους γνώμη για τον πρώτο γιό. Αυτός ο γιός αντιπροσώπευε τους τελώνες, εκείνους που οι Φαρισαίοι περιφρονούσαν και μισούσαν. Οι τελώνες ήταν τρομερά ανήθικοι. Ήταν πράγματι παραβάτες του νόμου του Θεού, εκδηλώνοντας με τη ζωή τους μια απεριόριστη αντίδραση στις απαιτήσεις Του. Ήταν αχάριστοι και ανόσιοι. Όταν τους ζητήθηκε να πάνε να εργαστούν στον αμπελώνα του Κυρίου, απάντησαν με περιφρονητική άρνηση. Όταν ήρθε ο Ιωάννηςκήρυττε βάπτισμα μετανοίας. Τότε, οι τελώνες δέχθηκαν το μήνυμά του και βαπτίστηκαν. ΖΧ 562.3

Ο δεύτερος γιός αντιπροσώπευε τους ιθύνοντες του ιουδαϊκού έθνους. Μερικοί από τους Φαρισαίους είχαν μετανοήσει και είχαν δεχτεί το βάπτισμα του Ιωάννη. Οι αρχηγοί όμως του λαού δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν ότι ο Ιωάννης ήρθε σταλμένος από το Θεό. Οι προειδοποιήσεις και οι δημόσιες καταγγελίες του δεν τους έφεραν σε κατάνυξη. Αυτοί «ηθέτησαν εις εαυτούς την βουλήν του Θεού, μη βαπτισθέντες υπ αυτού.» (Λουκ. 7:30.) Περιφρόνησαν την αγγελία του. Σαν το δεύτερο γιό που απάντησε στην κλήση: « Εγώ υπάγω, κύριε,» αλλά δεν πήγε, οι ιερείς και οι άρχοντες ομολογούσαν υπακοή αλλά έδειχναν ανυπακοή. Έκαναν επιδεικτικές ομολογίες ευσεβείας, διατείνονταν ότι υπάκουαν στο νόμο του Θεού, αλλά απέδιδαν μόνο ψευδή υπακοή. Οι Φαρισαίοι καταδίκαζαν δημόσια και αναθεμάτιζαν τους τελώνες σαν άπιστους. Οι τελώνες όμως με την πίστη και τα έργα τους έδειχναν ότι πήγαιναν πιο μπροστά στη βασιλεία του Θεού από τους αυτοδικαιούμενους ανθρώπους στους οποίους είχε χορηγηθεί άφθονο φώς, αλλά τα έργα των οποίων δεν συμφωνούσαν με την προσποιητή τους θεοσέβεια. ΖΧ 562.4

Οι ιερείς και οι άρχοντες δεν είχαν καμιά διάθεση να ανεχθούν αυτές τις διερευνητικές αλήθειες. Ως τότε παρέμειναν σιωπηλοί, ελπίζοντας ότι ο Ιησούς θα έλεγε κάτι που θα μπορούσαν να το στρέψουν εναντίον Του. Όμως δεν είχαν τίποτα να στρέψουν εναντίον Του και δεν μπορούσαν να ανεχθούν άλλα. ΖΧ 563.1

«Άλλην παραβολήν ακούσατε » τους είπε ο Χριστός. «Ήτο άνθρωπός τις οικοδεσπότης, όστις εφύτευσεν αμπελώνα, και περιέβαλεν εις αυτόν φραγμόν, και έσκαψεν εν αυτώ ληνόν, και ωκοδόμησε πύργον και εμίσθωσεν αυτόν εις γεωργούς, και απεδήμησεν. Ότε δε επλησίασεν ο καιρός των καρπών, απέστειλε τους δούλους αυτού πρός τους γεωργούς, δια να λάβωσι τους καρπούς αυτού. Και πιάσαντες οι γεωργοί τους δούλους αυτού, άλλον μεν έδειραν, άλλον δε εφόνευσαν, άλλον δε ελιθοβόλησαν. Πάλιν απέστειλεν άλλους δούλους πλειοτέρους των πρώτων και έκαμον εις αυτούς ωσαύτως. Ύστερον δε απέστειλε πρός αυτούς τον υιόν αυτού, λέγων, θέλουσιν εντραπή τον υιόν μου. Αλλ’ οι γεωργοί ιδόντες τον υιόν, είπον πρός αλλήλους. Ούτος είναι ο κληρονόμος έλθετε, ας φονεύσωμεν αυτόν, και ας κατακρατήσωμεν την κληρονομιάν αυτού. Και πιάσαντες αυτόν, εξέβαλον έξω του αμπελώνος, και εφόνευσαν. Όταν λοιπόν έλθη ο κύριος του αμπελώνος, τι θέλει κάμει εις τους γεωργούς εκείνους;» ΖΧ 563.2

Ο Ιησούς απηύθυνε την ερώτηση σε όλους τους παρευρισκομένους. Την απάντηση όμως την έδωσαν οι ιερείς και οι άρχοντες: «Κακούς κακώς θέλει απολέσει αυτούς » είπαν, «και τον αμπελώνα θέλει μισθώσει εις άλλους γεωργούς, οίτινες θέλουσιν αποδώσει εις αυτόν τους καρπούς εν τοις καιροίς αυτών.» Οι συνομιλητές δεν είχαν αντιληφθεί στην αρχή την εφαρμογή της παραβολής, αλλά τώρα έβλεπαν ότι είχαν προφέρει την ίδια τους την καταδίκη. Στην παραβολή ο οικοδεσπότης αντιπροσώπευε το Θεό, ο αμπελώνας το ιουδαϊκό έθνος και ο φραγμός το νόμο του Θεού που ήταν η προστασία τους. Ο πύργος ήταν ένα σύμβολο του ναού Ο κύριος του αμπελώνα είχε λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την καρποφορία του. «Τι ήτο δυνατόν,» διερωτάται, «να κάμω έτι εις τον αμπελώνα μου, και δεν έκαμον εις αυτόν;» (Ησ 5:4.) Με αυτό τον τρόπο συμβολίζονταν η άοκνη φροντίδα του Θεού για τον λαό του Ισραήλ. Όπως οι γεωργοί έπρεπε να επιστρέφουν στον κύριό τους την οφειλόμενη αναλογία από τους καρπούς του αμπελιού, έτσι και ο λαός του Θεού έπρεπε να Τον τιμήσει με μια ζωή που να ανταποκρίνεται στα ιερά τους προνόμια. Όπως οι γεωργοί φόνευσαν τους δούλους τους οποίους έστειλε ο κύριος σε αυτούς για τον καρπό, έτσι και οι Ιουδαίοι φόνευσαν τους προφήτες που έστειλε ο Θεός για να τους καλέσει σε μετάνοια. Οι αγγελιοφόροι είχαν σφαγεί ο ένας μετά τον άλλον. Μέχρι αυτό το σημείο η εφαρμογή της παραβολής δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί και ότι ακολουθούσε δεν ήταν λιγότερο προφανές. Ο κύριος είχε στείλει στους ανυπότακτους γεωργούς του αμπελώνα τον αγαπημένο γιό του και εκείνοι συνέλαβαν και θανάτωσαν. Στο πρόσωπο του αγαπημένου γιού της παραβολής,οι ιερείς και οι άρχοντες έβλεπαν μια ολοκάθαρη εικόνα του Ιησού και της επικείμενης μοίρας Του. Ήδη σχεδίαζαν να φονεύσουν Εκείνον τον οποίο τους είχε στείλει ο Πατέρας για να τους απευθύνει την τελευταία κλήση. Στη δικαία ανταπόδοση που επιβλήθηκε στους αχάριστους γεωργούς, απεικονίστηκε η καταδίκη εκείνων που θα θανάτωναν το Χριστό. ΖΧ 563.3

Κοιτάζοντάς τους με λύπη, ο Σωτήρας συνέχισε: «Ποτέ δεν ανεγνώσατε εν ταις γραφαίς, «Ο λίθος, τον οποίον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, ούτος έγεινε κεφαλή γωνίας παρά Κυρίου έγεινεν αύτη και είναι θαυμαστή εν οφθαλμοίς ημών; Δια τούτο λέγω πρός ημάς, ότι θέλει αφαιρεθή αφ’ υμών η βασιλεία του Θεού, και θέλει δοθή εις έθνος κάμνον τους καρπούς αυτής. Και όστις πέσει επί τον λίθον τούτον θέλει συντριφθή εις όντινα δε επιπέση, θέλει κατασυντρίψει αυτόν.» ΖΧ 564.1

Οι Ιουδαίοι είχαν επαναλάβει συχνά στις συναγωγές τους αυτή την προφητεία, αποδίδοντάς την στην έλευση του Μεσσία. Ο Χριστός ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της ιουδαϊκής οικονομίας και όλου του σχεδίου της σωτηρίας. Τώρα οι Ιουδαίοι οικοδόμοι, άρχοντες και ιερείς του Ισραήλ απέρριπταν το θεμέλιο αυτό λίθο. Ο Σωτήρας έστρεψε την προσοχή τους στις προφητείες που τους επεσήμαιναν τον κίνδυνο. Με κάθε μέσο στη διάθεσή Του προσπάθησε να τους κάνει να καταλάβουν με τι είδους πράξη ήταν έτοιμοι να καταπιαστούν. ΖΧ 564.2

Τα λόγια Του είχαν και άλλο ένα σκοπό. Κάνοντας την ερώτηση: «Όταν λοιπόν έλθη ο κύριος του αμπελώνος, τι θέλει κάμει εις τους γεωργούς εκείνους;» ο Χριστός απέβλεπε στο να απαντήσουν οι Φαρισαίοι με τον τρόπο που απάντησαν. Παρουσίασε έτσι το ζήτημα ώστε να προφέρουν οι ίδιοι την καταδίκη τους. Αφού οι προειδοποιήσεις Του απέτυχαν να τους φέρουν σε μετάνοια, θα επισφράγιζαν την καταστροφή τους και ο Χριστός επιθυμούσε να δουν ότι αυτοί οι ίδιοι θα επέφεραν την εξολόθρευση τους. Είχε σκοπό να τους δείξει τη δικαιοσύνη του Θεού με την αφαίρεση των εθνικών τους προνομίων,δικαιοσύνη η οποία ήδη είχε αρχίσει και θα κατέληγε όχι μόνο στην καταστροφή του ναού και της πόλης τους, αλλά και στη διασπορά του έθνους. ΖΧ 565.1

Οι ακροατές αντιλήφθησαν την προειδοποίηση. Παρά το γεγονός ότι είχαν προφέρει την καταδίκη τους, οι ιερείς και οι άρχοντες ήταν έτοιμοι να ολοκληρώσουν το έργο τους, λέγοντας: «Ούτος είναι ο κληρονόμος έλθετε ας φονεύσωμεν αυτόν.» «Και ζητούντες να πιάσωσιν Αυτόν, εφοβήθησαν τους όχλους,» επειδή τα αισθήματα του λαού ήταν με το μέρος του Χριστού. ΖΧ 565.2

Παραθέτοντας την προφητεία του αποδοκιμασμένου λίθου, ο Χριστός αναφέρθηκε σε ένα πραγματικό γεγονός της ιστορίας του Ισραήλ. Παρόλο που το περιστατικό αυτό είχε την εφαρμογή του ιδιαίτερα στην εποχή της πρώτης έλευσης του Χριστού και θα έπρεπε να είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στους Ιουδαίους, χρησιμεύει όμως και σαν μάθημα για μας. Όταν οικοδομούνταν ο ναός του Σολομώντα, οι πελώριες πέτρες για τα θεμέλια και τους τοίχους είχαν λαξευτεί τέλεια στο λατομείο. Όταν τις μετέφεραν έτοιμες στον τόπο της οικοδομής, δεν έπρεπε να περάσει κανένα εργαλείο επάνω τους. Οι εργάτες έπρεπε μόνο να τις τοποθετήσουν στη θέση τους. Για θεμέλιο είχαν φέρει έναν ασυνήθιστα μεγάλο σε όγκο και περίεργο σε σχήμα λίθο. Οι εργάτες όμως δεν έβρισκαν την κατάλληλη θέση για αυτόν και τον απέρριψαν. Τουςενοχλούσε και τον άφησαν αχρησιμοποίητο κατά μέρος. Για πολύ καιρό έμεινε έτσι ο αποδοκιμασμένος λίθος. Όταν οι κτίστες ήρθαν για να θεμελιώσουν τη γωνία, έψαξαν πολύ να βρουνμια πέτρα με το κατάλληλο σχήμα ώστε να την τοποθετήσουν στην ιδιαίτερη εκείνη θέση που σήκωνε το μεγάλο βάρος της οικοδομής. Αν έκαναν κάποια ασυνείδητη εκλογή σε εκείνο το σπουδαίο σημείο, η ασφάλεια του οικοδομήματος θα κινδύνευε. Έπρεπε να βρουν μια πέτρα που να αντέχει στην επίδραση του ήλιου, της παγωνιάς και της ραγδαίας βροχής. Πολλοί λίθοι είχαν επιλεγεί κατά διαστήματα, αλλά θρυμματίστηκαν κάτω από την πίεση του τεράστιου βάρους. Άλλοι δεν άντεξαν στις απότομες ατμοσφαιρικές αλλαγές. Τελικά στράφηκαν στο λίθο που για τόσο καιρό είχε απορριφθεί. Είχε μείνει εκτεθειμένος στον αέρα, στον ήλιο, στη ραγδαία βροχή χωρίς να παρουσιάσει την ελάχιστη σχισμή. Οι κτίστες εξέτασαν εκείνο το λίθο. Είχε αντέξει όλες τις δοκιμασίες εκτός από μια. Αν θα άντεχε και στη δοκιμασία της υψηλής πίεσης, αποφάσισαν να τον δεχτούν για ακρογωνιαίο λίθο Η δοκιμή έγινε. Ο λίθος έγινε δεκτός, ήρθε στο καθορισμένο μέρος και αποδείχθηκε ότι ήταν ο κατάλληλος. Σε προφητικό όραμα, ο Ησαΐας είδε ότι αυτός ο λίθος ήταν ένα σύμβολο του Χριστού. Λέει: ΖΧ 565.3

«Τον Κύριον των δυνάμεων, Αυτόν αγιάσατε και Αυτός ας ήναι ο φόβος σας, και Αυτός ας ήναι ο τρόμος σας και θέλει είσθαι δια αγιαστήριον θέλει είσθαι όμως δια πέτραν προσκόμματος, και δια βράχον πτώσεως εις τους δύο οίκους του Ισραήλ δια παγίδα και δια βρόχια εις τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ Και πολλοί θέλουσι προσκόψει επ’ αυτά, και πέσει, και συντριφθή, και παγιδευθή, και πιασθή.» Μεταφερόμενος με προφητικό οραματισμό στην πρώτη έλευση του Κυρίου, ο προφήτης είδε ότι ο Χριστός έπρεπε να υποστεί δοκιμασίες και ταλαιπωρίες που συμβολίζονταν με τη δοκιμασία στην οποία υποβλήθηκε ο ακρογωνιαίος λίθος στο ναό του Σολομώντα «Δια τούτο ούτω λέγει Κύριος ο Θεός ιδού, θέτω εν τη Σιών θεμέλιον, λίθον, λίθον εκλεκτόν, έντιμον ακρογωνιαίον, θεμέλιον ασφαλές ο πιστεύων επ’ αυτόν δεν θέλει καταισχυνθή.»(Ησ. 8:13-15, 28:16.) ΖΧ 566.1

Με άπειρη σοφία ο Θεός διάλεξε το θεμέλιο λίθο και τον τοποθέτησε ο Ίδιος. Τον ονόμασε «θεμέλιον ασφαλές.» Ολόκληρος ο κόσμος μπορεί να επιθέσει επάνω του τα βάρη και τις θλίψεις του. Αυτός είναι σε θέση να τα σηκώσει όλα. Με απόλυτη ασφάλεια μπορούμε να οικοδομήσομε επάνω του. Ο Χριστός είναι ο «δεδοκιμασμένος λίθος.» Ποτέ δεν απογοητεύει εκείνους που Τον εμπιστεύονται. Έχει αντέξει σε όλες τις δοκιμασίες. Βάσταξε το βάρος της ένοχης του Αδάμ και της ενοχής των απογόνων του. Βγήκε νικητής από τον αγώνα κατά των δυνάμεων του πονηρού. Σήκωσε το φορτίο που κάθε μετανοημένος αμαρτωλός έριξε επάνω Του. Στο Χριστό η ένοχη καρδιά βρίσκει ανακούφιση. Αυτός είναι το «ασφαλές θεμέλιον.Όλοι όσοι εξαρτώνται από Αυτόν, απολαμβά-νουν τέλεια ασφάλεια. ΖΧ 566.2

Στην προφητεία του Ησαΐα, ο Χριστός αναφέρεται και σαν «ασφαλές θεμέλιον» και σαν «λίθος προσκόμματος.» Ο απόστολος Πέτρος, γράφοντας με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος, δείχνει καθαρά για ποιούς θεωρείται «ασφαλές θεμέλιον» ο Χριστός και για ποιούς πέτρα σκανδάλου. ΖΧ 567.1

«Επειδή εγεύθητε ότι αγαθός ο Κύριος. Εις τον οποίον προσερχόμενοι, ως εις λίθον ζώντα, υπό μεν των ανθρώπων αποδεδοκιμασμένον, παρά δε τω Θεώ εκλεκτόν, έντιμον, και σεις, ως λίθοι ζώντες, οικοδομείσθε οίκος πνευματικός, ιεράτευμα άγιον, δια να προσφέρητε πνευματικάς θυσίας, ευπροσδέκτους εις τον Θεόν δια του Ιησού Χριστού. Δια τούτο και περιέχεται εν τη γραφή, «Ιδού, θέτω εν Σιών λίθον ακρογωνιαίον, εκλεκτόν, έντιμον και ο πιστεύων επ’ αυτόν δεν θέλει καταισχυνθή.» Εις εσάς λοιπόν τους πιστεύοντας είναι η τιμή εις δε τους απειθούντας, «ο λίθος τον οποίον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, ούτος έγινε κεφαλή γωνίας» και «λίθος προσκόμματος, και πέτρα σκανδάλου οίτινες προσκόπτουσιν εις τον λόγον, όντες απειθείς.» (Α’ Πέτρ. 2:3-8.) ΖΧ 567.2

Για αυτούς που πιστεύουν, ο Χριστός είναι το ασφαλές θεμέλιο. Αυτοί είναι εκείνοι που ρίχνονται πάνω στο Βράχο και θρυμματίζονται. Με την έκφραση αυτή υπονοείται η υποταγή στο Χριστό και η πίστη σε Αυτόν. Το να πέσει κανείς πάνω στο Βράχο και να θρυμματιστεί σημαίνει να εγκαταλείψει την αυτοδικαίωση του και να προσέλθει στο Χριστό με παιδική ταπεινοφροσύνη, μετανοώντας για τις παραβάσεις του και πιστεύοντας στη συγχωρητική αγάπη του Κυρίου. Έτσι λοιπόν, με πίστη και υπακοή οικοδομούμε πάνω στο Χριστό, χρησιμοποιώντας Τον ως θεμέλιο. ΖΧ 567.3

Πάνω σε αυτό το ζωντανό λίθο, οι Ιουδαίοι καθώς και οι Εθνικοί μπορούν να οικοδομήσουνεξίσου. Είναι το μόνο θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορούμε να οικοδομήσομε με ασφάλεια. Είναι αρκετά ευρύχωρο για όλους και αρκετά ανθεκτικό για να σηκώσει το βάρος και το φορτίο όλου του κόσμου. Με τη σχέση τους με το Χριστό, το ζώντα λίθο, όλοι όσοι οικοδομούν πάνω σε αυτό το θεμέλιο γίνονται ζώντες λίθοι. Πολλοί άνθρωποι λαξεύονται, γυαλίζονται και εξωραΐζονται με τις δικές τους προσπάθειες. Δεν μπορούν όμως να γίνουν «ζώντες λίθοι,» επειδή δεν έχουν ενωθεί με το Χριστό. Χωρίς αυτή την ένωση, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να σωθεί. Χωρίς τη ζωή του Χριστού μέσα μας δεν μπορούμε να αντέξουμε στις θυελλώδεις επιθέσεις του πειρασμού. Η αιώνια ασφάλειά μας εξαρτάται από την οικοδόμησή μας πάνω σε ασφαλές θεμέλιο. Πλήθη οικοδομούν σήμερα πάνω σε θεμέλια που δεν έχουν δοκιμαστεί. Όταν πέσει η βροχή, όταν μαίνεται η καταιγίδα και καταφθάνουν οι πλημμύρες, ο οίκος τους θα γκρεμιστεί επειδή δεν ήταν θεμελιωμένος πάνω στον αιώνιο Βράχο, τον Ακρογωνιαίο Λίθο, τον Ιησού Χριστό. ΖΧ 567.4

Ο Χριστός είναι «πέτρα σκανδάλου» για αυτούς «οίτινες προσκόπτουσιν εις τον λόγον, όντες απειθείς.» Αλλά «ο λίθος τον οποίον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, ούτος έγινε κεφαλή γωνίας.» Σαν αποδοκιμαζόμενος λίθος, ο Χριστός υπέφερε προσβολή και κακομεταχείριση στην επίγεια αποστολή Του. Ήταν «καταπεφρονημένος και απερριμένος υπό των ανθρώπων άνθρωπος θλίψεων, και δόκιμος ασθενείας . . . κατεφρονήθη, και ως ουδέν ελογίσθημεν Αυτόν.» (Ησ. 53:3.) Ο καιρός που θα δοξάζονταν, πλησίαζε. Με την ανάστασή Του «απεδείχθη Υιός Θεού εν δυνάμει.» (Ρωμ. 1:4.) Στη Δευτέρα Παρουσία θα αποκαλυφθεί σαν Κύριος του Ουρανού και της Γής. Εκείνοι που ετοιμάζονταν τώρα να Τον σταυρώσουν, θα αναγνωρίσουν τότε τη μεγαλειότητά Του. Μπροστά στο απέραντο σύμπαν ο αποδοκιμαζόμενος λίθος θα γίνει κεφαλή γωνίας. ΖΧ 568.1

Και «εις όντινα δε επιπέση, θέλει κατασυντρίψει αυτόν.» Οι άνθρωποι που απέρριψαν το Χριστό, πολύ σύντομα θα έβλεπαν την καταστροφή της πόλης και του έθνους τους. Η δόξα τους παρέρχονταν, θα σκορπίζονταν σαν σκόνη στον αέρα. Τι ήταν εκείνο που επέφερε την καταστροφή των Ιουδαίων; Ήταν ο βράχος πάνω στον οποίο αν είχαν οικοδομηθεί, θα είχαν εξασφαλιστεί. Ήταν η καλοσύνη του Θεού που είχαν περιφρονήσει, η δικαιοσύνη που είχαν απορρίψει, το έλεος που είχαν παραμελήσει. Οι άνθρωποι αντιστάθηκαν στο Θεό και όλα εκείνα που θα απέβαιναν για τη σωτηρία τους, στράφηκαν τελικά προς την καταστροφή τους. Όσα προόριζε ο Θεός για τη ζωή, σε αυτούς απέβησαν για θάνατο. Στη σταύρωση του Χριστού από τους Ιουδαίους συνέχεται η καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Το αίμα που χύθηκε πάνω στο Γολγοθά, απετέλεσε το βάρος που τους βύθισε στην καταστροφή τόσο στον προσωρινό κόσμο όπως και στον άλλο, τον αιώνιο. Το ίδιο θα συμβεί και με τη μεγάλη τελική ημέρα, όταν η τιμωρία της κρίσης θα πέσει πάνω σε εκείνους που απέρριψαν τη χάρη του Θεού. Ο Χριστός θα φανεί σε αυτούς σαν ένα εκδικητικό όρος, μια πέτρα του σκανδάλου,. Η δόξα του προσώπου Του η οποία για τους δίκαιους είναι η ζωή, για τους ασεβείς θα είναι «πύρ καταναλίσκον». Οι αμαρτωλοί θα καταστραφούν επειδή απέρριψαν την αγάπη και περιφρόνησαν τη χάρη του Θεού. ΖΧ 568.2

Με πολλές απεικονίσεις και επανειλημμένες προειδοποιήσεις ο Ιησούς έδειξε τι αποτέλεσμα θα είχε για τους Ιουδαίους η απόρριψη του Υιού του Θεού. Με αυτά τα ίδια λόγια απευθύνεται σε κάθε εποχή σε όσους αρνούνται να Τον δεχτούν σαν Λυτρωτή τους. Κάθε προειδοποίηση είναι για αυτούς. Ο βεβηλωμένος ναός, ο ανυπάκουος γιός, οι κακοί γεωργοί, οι περιφρονητικοί οικοδόμοι, έχουν πανομοιότυπο τους στην εμπειρία του κάθε αμαρτωλού. Αν αυτός δεν μετανοήσει, η καταδίκη που όλα αυτά σκιαγραφούν θα γίνει η δική του καταδίκη. ΖΧ 569.1