Kumkikna Lamen Innkuan

23/88

KHEN SAWMNIH NIH - INN LAM LEH PUAHNA

Huih Nitang Lutsak, Tuinin Khakkhia.—Inn akilam ciangin mihon zatding ahia teen nading ahizongin, huih asungtum leh apuak ding leh nitang tampi ngah leh hoih hi. Biakinn leh sanginnte ah hih thute kikin ngaihsut lo hi. Huih lut leh pusuak hoihlohna hangin ihmut suahna leh lung-apna om thei a, thuhilhpa leh laihilhpa nasep bun theilo hi. KLI 138.1

Mihing’ teen nadinga akibawl innpen tui avunlohna munah kilam ding hi. Inn lam nadingin mun keu kisam hi. Hih pen ki-awlmawhlo hi. Damlohna, natna sia, leh sihnate pen akawt leh anom mun leh nattun natna oma, tui phatakin akikhiahkhiat lohna ah tampha diak hi. KLI 138.2

Inn kilam ciangin huih alut nang leh nitang angah ding kisam hi. Khan simah huih leh nitang tampi ngah ding hi. Lupna khan diakdiak ah huih sungtum pusuak ding hi. Hihbanglo munpen lup nadingin hoihlo hi. Gam tampiteah lupna khante pen huihlum kilut saka, avot leh anel khuahun sangin akeu leh alum kisam hi. KLI 138.3

Atawntungin akizang leengla khan zong tuabang mahin thupi hi. Lupna khan bangmahin huih leh nitang lut dinga, akizang munlo khante ah tuikhunel tam thei hi. Nitang angahlo khan sungah alumte, anelkhante in cidamna leh nuntakna adingin lauhuai thei mahmah hi. KLI 138.4

Uhamte adingin alum, anuam khante kisam hi. Kumte tawh kituakin thate kiamsuk a, cidam huailo huzaapnate adal dingin thagum hatna kicing nawnlo hi. Tua ahihmanin huih siangtho leh nitang tampi kisam hi. 1 KLI 138.5

Leiniamna Mun Peelin.—Cidamna leh lungnop nadingin inn alamding nahihleh zangkuam mawkkaite batphaklohna, nuntakna apia vantung’ huihkhi nitangte aluanna munah lam in. Hoih mahmah taphial leh khuavakin alet zawhloh kalaka sahte tawlet ah khai se kei in. Tawlette nitang aliahding singkung zong naipo sak kei-in la, inn mahmah zong nitang kapsak in. Puankhaite, sualphah puanpite ameel akia sak ahizongin na atate’ biang asan lihleh nadingin innsungah nizang lut sakin. 2 KLI 139.1

Inn Akim-um Huang.— Huang kima sawlpangte leh singkungtein innhuang hoihsak mahmah leh lungnop huaisak hi. Hoihtakin akikep keileh cidamna ading phattuamna piangsak lo hi. Inn nehlua in sawlbawk leh singkungte posakna in cidamna susia hi. Huih asungtum apusuak ding kham hi. Nitang zong dal uh hi. Tuahangin guahzuk hunin inn votsak hi. 3 KLI 139.2

Innkuan sungah Pianpih Hoihna ie Phatna.— Pasianin ahoih nate it hi. Amahin leitung leh vantung ahoih in zem hi. Amah lungnopna pia hi. Abawlnate in atate alungnopsaklam Aman mu hi. Innkim ah piansak ahoihnate tawh kikim um pen Topa’ deihna hi. KLI 139.3

Khuataah ateeng mi atamzawte-in azawn uhhangin, a innkim ah lopa aseel leitang nei zo uha, ni aliapsak ding singkung pawlkhat nei-in, apak namtui sawlbawk leh singkung pawl khat nei uh hi. Akibawltawm nate sangin lungnopna pia zaw hi. Hihte in lungsim nip saka, huzaap siangtho a, piansaknate itna tha hatsakin, innkuanpihte khat leh khat kinai sakin Pasian tawh zong kinai sak hi. 4 KLI 139.4

Innpuahna leh Zepnate Siangsakin.—Bawltawm zongsatnate in thupha tampi tak leh lungnopna tampi hong khahsuah sak hi. Kimanna anei in hong nungta sak lo zo hi. Sum tampi tawh innzepnate in sum mawk zatna bek hilo, inn sungah kinding, sepding, leh buaina tampi hong tumpih hi. KLI 140.1

Na innsung siangtakin zem in. Hoih takin akikem zo ding, akihah theiding, leh sum tam beiselo in akilaih thei dingin zem in. Nang ie thuakna tawh, itna leh lungkim theihna naneih nakleh omna mun nuam suak lelding hi. 5 KLI 140.2

Kineih lahkhiatna ah lungnopna omlo hi. Mawl takin akikemcing inn in lungnopna piang sak zaw hi. 6 KLI 140.3

Kidemna Lungsim Pelin.—Pupa ngeinate zuihna ah nuntakna in dahna leh gimna piangsaka, akisamlopi in vangik piangsak hi. Deihna behlap nadingin nisimin lungsim buai saka, kizep kipuah nopna leh kiphatsakna piangsak hi. KLI 140.4

Amanphazaw nate ah kihei thei lecin, akitangsam lopi abei sum, kinna, leh nasepnate in Pasian’ na tampi semzo ding hi. Hau taka khuasakna, cidamna leh thatang tampi bei a kipiakkhiatnate mite in thupi sa —in pahtawi uh hi. Tuabang mite mahin adahhuai khat leh khat kidemna nei uha, puansilh nikten hileh inn leh lo vaiah atampen thei azangzo ding kituh uh hi. “Inn” akici kammal khum lalthang sak uha, te liangin a inn uh zem uh hi. Asunga aom mite ahihleh hih ngeina teng azop zawh nadingun kihing tom uh hi. 7 KLI 140.5

Tuabang mi tampite in a inn uhah lungnopna neilo uh hi. Apuatham nate azop zawh nadingin hanciam uh hi. Tha tampi leh sum tampi zangin mite’ pahtawi leh phatna thalawhin hanciam uh hi. Amautein kiphatsakna, kiliatsakna, mittang nopsakna, leh innsung nopsakna zong uh hi. Tuabang tawh inn vanzat khat khit khat lei lei uha, tha leh ngal, lungduainate suplawh uh hi. Ahun uh leh asum thate uh Pasian adingin piakhia zaw leuh hoih zaw ngel ding hi. KLI 141.1

Athupi khollo thu maimaite tawisangin amanpha Pasian’ hehpihna nuaisiah uh hi. Lungnop nadingin na akaihkhopna uh tawh lungnopna taktak khaksuah uh hi. Aneih uh nate in lungkimna apiakzawhloh lamuh kithei uh hi. Leenglate, leh khual mite phat leh pahtawi ding lunggulhna tawh kilung nuamsak tawm uh hi. Puakding ahaksa vangik amau leh amau kisuan tawm uh hi. 8 KLI 141.2

Leengla Nihte Kisaikak.—Innkuan pawlkhatah kinaksep lua hi. Tawl-om nadingin sianthona leh inn zeksiamna kithupi ngaihsut lua zawin, nuntakna pen akitatsatlo inn hahna leh puahna in kizanga innkuanpihte gimsak mahmah hi. Azahtak kai inn pawlkhatte ah tutphahte leh inn sung vanzatte akigualhdante ngentel lua ahihmanin polhteh ding pen themzong khiam theilo uh hi. Tuabang kiciatna angah nadingun innkuan mimalte in innah tawlngak ding nangawn ngaihsun theilo uh hi. KLI 141.3

Ka it lawmte’ inn kahawh ciangin innsungah munphiah leh ninkuang in tawlngak hun neilo hi. A hong hawh lawmte tawh gualnuamtakin tut leh kiho ding hunpen nin khat, laidal neng, leh mommai khat omkha leh ci-in zongthapaih in nopna khat zong omlo hi. Hihbang innte ah khatvei sunsun ahong hawh leengla do ding sangin inn sung sianthoding thupi sak zawkna in agimhuai thu khat ahi hi. KLI 141.4

Hih inn tawh akilehbulh in inn khatah ka hawh uh hi. Kum 1876 khuakhal sung ahi hi. Hih inn ah nai tawm khatvei sung katut uhpen kimanna aneilo nasepna tawh kibeisak lo a, hundangah sepdingin akikhin thei hia, hun ngah sunsun teng nuamtak leh mannei takin leh tawldam takin kazang uh hi. A khante zong huih leh khuavak kicing takin lut a, man tampi tawh akizemte sangin man neizaw hi. Leengla khante zong akituak lianin kizemlo ahihmanin etna dingin mitbang kham lo hi. Ahizongin inn vanzatte iplah huaitakin kicing hi. KLI 142.1

Tutphahte zong anam akibat kimloh uh hangin tawldam huai in nuam mahmah hi. Innkuan sunga mimalte nopsak nadinga adeihdan uh tawh kituakin akikoih ahi hi. Kingakna aniam tutphah aom bangin asangto anung atang zong om a, aneute ihmut theih nadingin agolna anuam bek hi. Tua tutphahte in, “Hong sin in, hong tawlnga in” hongci tawh kibang hi. Akiangah sabuai tungah tadensa leh laibu honkhat akiphalh ziahziah ka mu hi. Ahizongin akikoihdante kician ahihmanin amute in akisiat ding lau in lawn ngamloh phialin om hi. KLI 142.2

Hih innneite in sum tampi tak bei in a inn uh zem thei lua ding uh hi. Hinapi in innsung anuamding thupi sa zaw uh hi. Lahding leh kisialh ding thupi salo uh hi. Taangzat dingin hoihlua cihzong van khatmah omlo hi. Tawlet puankhaite zong sualphahte ameelkik ding lau selo in honsa in koih uh hi. Pasian hong mawkpiak huih leh nizangte leh huang sunga anamtui pak palhte gimnam hong lut hi. Innkuan pihte in a inn uh akeemlo uh hilo hi. Maitai uha, leengla do siam uh hi. Leenglate nopsak ding ngaihsut in nei uh hi. Leenglate-in nuamsa kei kha leh cih buaipih zong neilo uh hi. Hih inn in tawldamna innmun taktak ahi hi. 9 KLI 142.3

Inn Zepnading Thukhun.—Akigensa aciling inn zepdante in piansaknate omzia tawh ki thuhual theilo hi. Pasianin gamlakpakte apo nasa mun tekmahah gamgi ciangtanin pak kik saklo hi. Tua paaktangte thehthangin mun khemepuh ameelhoih nadingin ama paaklim leh ameel tuamtuam tawh zem kawikawi hi. Gamlak a singkungte zong ngeina khat bek zuilo uh hi. Leilup tawh kituakin atom asangin zangkuam, mualtung, gun kiangte ah po in mit tawldam sak hi. Piansaknate huan sungah singkung, sawlbawk, leh paak kungte it huaitakin kilom khawm uh hi. Neu lai leh akumcing khinte in akibangin lungkimna ngah uh hi. KLI 143.1

Ci tuamtuamte’ thukhun zong innkuan sungah kiciahpih thei hi. Meel tuamtuamte akihualin kigual theidinga, inn vanzatte zong akilawm akituakin kigual theiding hi. Innsunga vanzat khempeuhte in lim kibangkhin, akibawlna avan kibang, za kizutdan kibang, kulsello a, namtuamtuam ahihna tawh kiaigualna om zaw ding hi. KLI 143.2

Ahizongin inn in om hia hua ahia, aom ziau lel zongin, tampi aman ahia, tawm aman ahizongin, Pasian’ deihna tawh akituah keileh lungnopna hongpia tuanlo ding hi. Innkuan sungah lungkimna omding hi. 10 KLI 144.1

Inn ahoihna pen mun, khuavak atanna pen mun, om nadinga anopna pen mun, leh anuampen vanzatte in nisima azangte adingin akizang vante ahi hi. Tua in mi ahup inn hiding, mite phattuamna pia in ei zong phattuamna ahong pia hiding hi. 11 KLI 144.2

Tate’ Damnang leh Nopsaknang Geel un.— Tate’ lungkim leh nopsak nading pen sum tampi aman kim leh paamte leh atam man inn vanzatte hilo hi. Akisampi penin nu leh pa in itna leh kinna apiakding bek ahi hi. 12 KLI 144.3

Zuakpang li, atam man vanzatte, sualphah asan, a etlawm limlangte in hehpihna leh itna om kei leh “inn” piang saklo uh hi. Athupi “inn” kammal in innkuan sungah nopsakna akimu ngeilo kham banga ate innpite tawh kisailo hi. KLI 144.4

Tuabang innsungah tawldamna leh tate’ nopsak nading thupipen in kingaihsut masa lo hi. Nu in atate kinlo a, ama hunte pen innsung a-etlawm ding leh veengkimte in miban hongsakna phatna angah nading bek kin in nei hi. Alungsim uh kikhalna omlo a, zongsatna hoihlo nei in, lungkimna nei theilo a, tawlnga theilo hi. Innkuan ki uknate nuamsalo-in innkuan panin agamla theithei ah kikhin khia uh hi. Kikhalna omlo takin leitungah paikhia uha, innkuan huzaapna leh kithu hilhnate tawh kigamla uh hi. 13 KLI 144.5

Nu pawlkhatte thugen kazakbang gen kei un: “Hih leengna khan ah na om nading thu omlo hi. Tua tutphah tungah tu kei in. Na tutding deih keng.” A khandang khatah na lut uhciangin, ” Hong gamlum kei un” ci zel hi. Anhuan buk alut ciangin, anhuannu in, “na gamlum uh tawh hih panin taikhia in, hong nawngkai sak teh” ci hi. Pilna koi panin vasin ding uh hiam? Lampi ah. 14 KLI 145.1

Migi leh Itna-in Hauhna sang Hoihzaw.— Innkuan sungah kin leh vangik tampi kilut pih hi. Pianpih mawltaka nuntakna, kilemna, leh lungnopna tawmkhat bek om hi. Innkuanpihte thugen sangin apualam mite thugenna in innkuan sungah huzaapna lian zaw hi. Kisialhna leh leitung awlzawlnate tawmin, leh ziadamna leh ki itna leh Christian migitnate inn sungah tamzaw ding hi. Mitampite in inn pen anuam dinga bawlding kisam uh hi. Lungdam theihna leh migitna tawh ki etnate in hauhna leh hauhnopsakna sangin thupi zaw a, lungkimna leh mawltaka nuntak theihna in itna om peuhleh innkuan nuamsak zaw hi. KLI 145.2

Jesu, eite Gumpa in, kumpite neih vangliatna tawh leitungah nungta hi. Hinapi, alungsim nip in kiniamkhiat hi. Innkuan adingin Amahin khuavak hi. Banghanghiam, cihleh Amah apaina peuhah maitaina, lametna, leh hanna pua hi. Lungsim ie lunggulhna tawmcik tawh lungkim theiin, ngahdinga ahaksa na ahi innhoihte ngah nadingin kitom keilengh hoih zaw hi. Ahangin Pasianin, ngun leh suang manphate sangin aziadam, acingkam lungsim thupi sazaw hi. Mawltaka nuntak theihna hehpihna, ziadamna, ngaihna maan neihnate in akiniamkhiat innte paradis inn suaksak hi. Anuamlote maitai takin thuakna in kilemna leh lungkimna panin taikhiatna sangin hoih zaw hi. 15 KLI 145.3