Wychowanie

Rozdział 32 — Przygotowanie

Pierwszym nauczycielem dziecka jest matka. W okresie największej wrażliwości i najszybszego rozwoju dziecka jego wychowanie spoczywa w rękach matki. Jej dano pierwszą możliwość formowania charakteru w kierunku dobra i zła. Dlatego w pełni powinna zdać sobie sprawę ze znaczenia swojej roli i lepiej niż jakikolwiek nauczyciel umieć ją wykorzystać. Powinna rozumieć nałożony na nią obowiązek, który ciąży na niej bardziej niż na kimkolwiek innym w świecie. Mimo tak ważnej roli, jaką odgrywa matka w procesie wychowania dziecka, mało się jej pracę uznaje i ceni. Nie czyni się żadnych systematycznych wysiłków, aby matce, osobie, której wpływ na wychowanie dziecka jest najsilniejszy i najbardziej dalekosiężny, udzielić pomocy w tej pracy. Wy 193.1

Osoby, którym powierza się opiekę nad małym dzieckiem, często nie wiedzą nic o jego fizycznych potrzebach. Mało wiedzą o zasadach zdrowia czy potrzebach rozwoju i nie są w stanie dbać o rozwój umysłowy i duchowy dziecka. Mają dużo zdolności w rozmaitych kierunkach. Znają się doskonale na sprawach gospodarczych i handlowych, są zdolnymi lekarkami, literatkami i błyszczą w wielu dziedzinach nauki lub w towarzystwie, ale o wychowaniu dziecka wiedzą bardzo mało. To jest w wielu przypadkach głównym powodem zaniedbywania rozwoju fizycznego dziecka i przede wszystkim tej niewiedzy należy przypisać fakt, że tak duża liczba dzieci umiera, a wśród dorastających jest wiele, dla których życie jest tylko ciężarem. Wy 193.2

Zarówno na barkach ojców jak i matek spoczywa odpowiedzialność za wychowanie dziecka w jego najwcześniejszym a także późniejszym okresie życia. Toteż oboje rodzice muszą się pilnie i troskliwie do tej roli przygotować. Nim mężczyźni i kobiety podejmą się zadań ojca i matki, powinni zdać sobie sprawę z odpowiedzialności za życie dziecka i za jego przyszłość. Powinni dokładnie zaznajomić się ze sprawami fizycznego rozwoju, psychologią, higieną i zdrowiem. Powinni wiedzieć na czym polega dziedziczność, winni wiedzieć jak pielęgnować chorych i poznać prawa rozwoju psychicznego, fizycznego i umysłowego dzieci. Wy 193.3

Ten wieczny rodzicielski obowiązek Bóg uważał za tak ważny, że posłał aniołów swoich do kobiety, która miała zostać matką, aby odpowiedzieć jej na pytanie: “... jaki ma być sposób życia tego chłopca i co ma robić?” (Sędziów 13,12), i pouczyć ojca o wychowaniu obiecanego syna. Wy 193.4

Dopóki nie uzna się ważności działania rodziców i nie otrzymają oni właściwego przygotowania do tego świętego zadania, dopóty wychowanie nigdy nie osiągnie tego, co osiągnąć może i powinno. Niech rodzice pamiętają o tym, że stoi przed nimi wielkie i święte zadanie. Wy 194.1

Studia przygotowawcze dla przyszłych nauczycieli są ogólnie uznane na całym świecie i przyjęte, ale mało kto wie, co w tym przygotowaniu przyszłych wychowawców jest najważniejsze. Ten, kto zdaje sobie jasno sprawę, na czym polega istota wychowania młodzieży, wie, że teoria i książki nie wyczerpują zagadnienia. Nauczyciel powinien mieć o wiele szersze wykształcenie od tego, jakie mu daje książka. Powinien posiadać nie tylko dobrze rozwinięty umysł, ale i szeroki horyzont; powinien wkładać w swą pracę nie tylko całą duszę, ale i serce. Wy 194.2

Bóg, który stworzył umysł i ustanowił jego prawa, rozumie wszystkie potrzeby umysłu i kieruje jego rozwojem. Jedynie pewnymi zasadami wychowania są te, które Pan ustanowił. Toteż najważniejszą rzeczą, jaką każdy nauczyciel musi znać, są właśnie te zasady Boże, które powinny panować i w jego własnym życiu. Wy 194.3

Bardzo ważnym, nieodzownym czynnikiem w życiu nauczyciela jest doświadczenie w życiu praktycznym. Muszą go cechować: porządek, prawość, punktualność, obiektywność, równowaga ducha, pogodne usposobienie i ofiarność. Są to istotne zalety zawodu nauczyciela. Wy 194.4

Ze względu na to, że młodzież otoczona jest często ludźmi o mało wartościowych charakterach i obłudnymi, należy dbać o to, aby postawa nauczyciela i jego słowa świadczyły o szlachetności i prawości. Dzieci natychmiast odkryją słabość nauczyciela, przymus lub inne wady i braki. Nauczyciel może uzyskać szacunek uczniów jedynie niezłomną postawą i potwierdzeniem we własnym życiu zasad, które chce wpoić dzieciom. Tylko w tej mierze, w jakiej te zalety okazuje w codziennym obcowaniu z nimi, może uzyskać dobry, trwały wpływ na swoich uczniów. Wy 194.5

Wszelkie zalety, które przyczyniają się do sukcesu w tej pracy, są zależne od sprawności fizycznej nauczyciela. Im lepsze ma zdrowie, tym lepsza będzie jego praca, lepsze jej wyniki. Wy 194.6

Odpowiedzialna praca nauczyciela jest tak wyczerpująca, że musi zadać sobie wiele trudu, aby zachować siłę i rześkość. Często serce i głowa są bardzo zmęczone i nauczyciela ogarnia nieodparte uczucie obojętności, przygnębienia, często też rozdrażnienia. Ale obowiązkiem jego jest nie tylko przeciwdziałanie objawianiu takich uczuć, lecz także unikanie powodów, które mogą je wywołać. Nauczyciel musi zachować czyste serce, pełne ufności i współczucia, zachować łagodność; musi zawsze być spokojny i pogodny, musi dbać o zachowanie sil fizycznych i umysłowych. Wy 194.7

Ponieważ w pracy nauczyciela ważna jest jakość, a nie ilość, toteż nauczyciel powinien się strzec przemęczenia, wystrzegać brania na siebie zbyt wielu obowiązków z zakresu własnej pracy. Nie powinien podejmować obowiązków, które by się ujemnie odbijały na jego zasadniczej pracy, nie powinien brać udziału w rozrywkach i towarzyskich spotkaniach, które bardziej wyczerpują, a niżeli odświeżają. Wy 195.1

Ruch na wolnym powietrzu, zwłaszcza pożyteczna praca na dworze, jest najlepszym sposobem odprężenia ciała i ducha. Przykład nauczyciela może zachęcić uczniów do pracy fizycznej i wzbudzić dla niej szacunek. Wy 195.2

Nauczyciel powinien skrupulatnie przestrzegać zasad zdrowia pod każdym względem. Powinien to robić nie tylko przez wzgląd na siebie, lecz także z powodu swojego wpływu na uczniów. Powinien stosować umiar we wszystkim; musi być przykładem odżywiania się, ubierania, pracy, odpoczynku. Wy 195.3

Wraz ze zdrowiem i prawością charakteru powinny się łączyć duże zdolności literackie. Im głębsza będzie jego wiedza, tym lepsze będą rezultaty jego pracy. Klasa szkolna nie jest miejscem na powierzchowne traktowanie nauki. Nauczyciel, który zadowala się powierzchowną wiedzą, będzie miał niewielkie wyniki. Wy 195.4

Wartość nauczyciela zależy nie tyle od ilości nagromadzonych wiadomości, ile od celu do jakiego dąży. Prawdziwy nauczyciel nie może się czuć dobrze, jeśli wolno myśli, głowę ma ciężką, a pamięć słabą. Stale musi dążyć do wyższego rozwoju i lepszych metod pracy. Jego życie jest jednym pasmem nieustającego rozwoju. Działalność takiego nauczyciela cechuje świeżość umysłu i ożywiająca siła, które będą zachętą dla uczniów i bodźcem do czynu. Wy 195.5

Nauczyciel powinien mieć powołanie do swego zawodu. Musi posiadać wymaganą wiedzę i umiejętność obchodzenia się z ludźmi. Na nic nie zdadzą się jego największe wiadomości i zdolności w rozmaitych kierunkach, jeżeli nie zdobędzie zaufania, poważania i sympatii swoich uczniów. Wy 195.6

Potrzebni są nauczyciele, którzy posiadają szybką orientację i potrafią wykorzystać każdą sposobność, by uczynić coś dobrego — nauczyciele, którzy umieją łączyć entuzjazm z godnością osobistą, są w stanie utrzymać porządek, umieją nauczyć, pobudzić do myślenia, czynu, dodać odwagi i otuchy. Wy 195.7

Czasem warunki życiowe nauczyciela mogły być trudne i nie posiada on tak pożądanego gruntownego, naukowego wykształcenia. Ale jeśli poznał ludzą naturę, jeśli naprawdę lubi swoją pracę, zdaje sobie sprawę z jej ważności i chce się w niej doskonalić, jeśli gotów jest poważnie i wytrwale pracować, zrozumie potrzeby swoich uczniów i swoim zapałem i współdziałaniem pobudzi ich do podążania za nim. Wy 195.8

Dzieci i młodzi ludzie, znajdujący się pod opieką nauczyciela, różnią się bardzo od siebie wychowaniem, sprawnością umysłową, charakterem i przyzwyczajeniami. Niektórzy z nich nie wynieśli z domu żadnego określonego celu ani trwałych zasad postępowania. Trzeba im dopiero wyjaśnić czym jest poczucie odpowiedzialności i poczucie obowiązku. Mało jest dzieci prawidłowo wychowanych w domu. Niektóre są rozpieszczone, ich wychowanie jest powierzchowne. Ponieważ szły za swoimi skłonnościami i wolno im było omijać obowiązki i trudności, brak im jest stanowczości, wytrzymałości i samozaparcia, wszelką karność uważają za niepotrzebne ograniczenie. Inne dzieci były zbyt surowo traktowane i zniechęcane. Niesłuszne zakazy i zbyteczna surowość rozwinęły w nich krnąbrność i upór. Jeśli te, już zdeformowane charaktery, mają być przekształcone, to tę pracę w większości wypadków musi wykonać nauczyciel. Ażeby uzyskać dobry rezultat, musi wszystkie wychodzące na jaw błędy i omyłki uczniów traktować z wyrozumiałością i szukać właściwych przyczyn. Wy 196.1

Nauczyciel musi posiadać wiele taktu i zręczności, cierpliwości i stanowczości, które pozwolą udzielić każdemu potrzebnej pomocy. Musi też zachęcić i wesprzeć chwiejnych i lubiących bezczynność, ażeby wysiłek zaczął ich pociągać; zniechęconym musi okazywać szacunek dla ich wysiłku, czym obudzi w nich zaufanie we własne siły i pobudzi do czynu. Wy 196.2

Nauczyciele zbyt rzadko spotykają się ze swymi uczniami. Nie utrzymują stosunków z nimi poza szkołą. Często okazują mało zrozumienia dla ich spraw, ale za to postawę surowego sędziego. Nauczyciel musi być stanowczy i zdecydowany, ale nie małostkowy lub władczy. O ile nauczyciel jest surowy i karcący, stoi z dala od swych wychowanków i odnosi się do nich obojętnie — zamyka drogę do porozumienia się z nimi, oddzielając się od nich murem, przez który nie przeniknie żaden nawet najlepszy jego wpływ. Wy 196.3

Pod żadnym warunkiem nie wolno nauczycielowi być stronniczym. Faworyzowanie sympatycznych, odnoszących sukcesy uczniów na niekorzyść tych, którzy potrzebują więcej współczucia i pomocy, krytykowanie ich, okazywanie zniecierpliwienia, brak zainteresowania nimi — oznacza absolutny brak zrozumienia pracy nauczycielskiej. Stosunek do błądzących, słabszych, wykorzystywanych, stanowi próbę charakteru nauczyciela i wtedy okazuje się, czy nauczyciel rzeczywiście nadaje się do tego zawodu. Wy 196.4

Wielka jest odpowiedzialność ludzi, biorących na siebie kierowanie duszą ludzką. Dobrzy rodzice uważają tę rzecz za swój naturalny obowiązek, z którego nigdy nie będą całkowicie zwolnieni. Życie dziecka od pierwszego dnia życia do ostatniego jest związane uczuciowo z rodzicami. Każde słowo, czyn, a nawet spojrzenie ojca lub matki bezustannie wpływają na kształtowanie się jego charakteru w sensie dobra lub zła. Nauczyciel dzieli tę odpowiedzialność. Musi stale pamiętać o jej świętości i mieć zawsze przed oczyma cel swojej pracy. Nie może poprzestać jedynie na pełnieniu codziennych obowiązków, aby zadowolić zwierzchników i podtrzymać dobrą opinię szkoły. Musi mieć na względzie najwyższe dobro każdego ze swych uczniów, musi pamiętać o obowiązkach, jakimi życie ich obarczy, o ich przyszłej służbie, jakiej ono wymaga i przygotować ich. Praca, którą wykonuje codziennie, rozciąga się na wychowanków, a przez nich na dalsze otoczenie. Nauczyciel będzie wywierał wpływ, którego zakres i siła nie skończą się z końcem wszystkich czasów. Owoce swej pracy musi zobaczyć w wielkim dniu Pańskim, w którym każdego słowo i każdy czyn będzie przejrzany przed Bogiem. Wy 197.1

Nauczyciel, który zdaje sobie z tego sprawę, wie, że praca nie skończyła się wykonaniem jego codziennych rutynowych zajęć i uczniowie przez pewien czas są wolni od jego nadzoru. Los tych dzieci i młodzieży będzie go nadal obchodził i sercem będzie przy nich. Jego troską będzie myśl, w jaki sposób zapewnić tym młodym istotom szczyt doskonałości. Wy 197.2

Kto właściwie ocenia sposobności i przywileje swojej pracy, nie dopuści, by cokolwiek stanęło na drodze jego wysiłków doskonalenia się. Sam dołoży wszelkich starań, by osiągnąć najwyższy cel. Będzie się starał być takim jakimi pragnie widzieć swoich uczniów. Wy 197.3

Im większe poczucie odpowiedzialności ma nauczyciel, tym większe są jego wysiłki w doskonaleniu się, tym jaśniej widzi braki hamujące jego przydatność i będzie ich unikał. Kiedy rozmyśla o wielkości swego zadania, o napotykanych trudnościach i stojących przed nim możliwościach, wyrywa mu się z serca: “Któż podoła tej pracy”! Wy 197.4

Drogi nauczycielu! Kiedy uznasz potrzebę pomocy i siły — mocy, której żaden człowiek ci dać nie może, to, proszę cię, zastanów się nad obietnicami Tego, który jest najwspanialszym Doradcą. Wy 197.5

“... Oto sprawiłem, że przed tobą otwarte drzwi, których nikt nie może zamknąć” — mówi Pan. Objawienie 3,8. Wy 197.6

“Wołaj do mnie, a odpowiem ci i oznajmię ci rzeczy wielkie”. “Pouczę ciebie i wkażę ci drogę, którą masz iść”. Jeremiasza 33,3; Psalmów 32,8. Wy 197.7

“A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do skończenia świata”. Mateusza 28,20. Wy 197.8

Miejcie przed oczyma życie, słowa i metody najlepszego Nauczyciela, a On was odpowiednio przygotuje do waszego najważniejszego zadania. Proszę was, spoglądajcie na Niego, przebywajcie z Nim tak długo, aż Duch boskiego Nauczyciela weźmie w posiadanie wasze serce i życie. Wy 198.1

“My wszyscy tedy, z odsłoniętym obliczem, oglądając jak w zwierciadle chwałę Pana, zostajemy przemienieni w ten sam obraz, z chwały w chwałę, jak to sprawia Pan, który jest Duchem”. 2 Koryntian 3,18. Wy 198.2

W tym leży tajemnicza moc przewagi nad waszymi uczniami. Promieniujcie Nim! Wy 198.3