Eyiri Yesu

4. ERIKANGYA EKIBI

“Oyũkakũnĩngĩra ebibi biwe siendĩsyowana; nĩkwa oyũka kangayabyo n’erirekabyo asyabana eriganyirwa” (Emĩsyo 28:13). EY 29.1

Ebyo mundu angakola atoke erisunga eribuyirwa na Nyamuhanga ni byolobyolo, bitunganene kandi by’obwenge. Omukama syalitusaba erikola ebyotute twa-ngatoka imo twabuyirwa. Sihali n’omuyĩma oyukasabawa erigenda lugendo olũkalĩre, kutse erĩyagalĩa busana n’eri-sunga erigenyera lya Nyamuhanga w’elubula, kutse eryerya amalolo wetu: oyukayisinga ebibi biwe n’eribitsira akasunga erigenyerwa. EY 29.2

Omukwenda Yakobo akatubwir’atya: “Mũkangananaye ebibi byenyũ, n’erisabirana, imwatoka erĩlamĩbwa” (Yakobo 5:16). Mukanganaye ebibi byenyũ byosi byo Nyamuhanga, yo wanganatoka eribilusya iye musa, kandi mukanganaye ebibi ĩnywe n’okwinywe. Wamabihĩtanĩa omwira wagu kutse mũlĩkyenyũ, litolere iwayisinga ekibi ekyo, neryo nabo litolere ibakubuyira. Litolere neryo iwasondekania eribuyira lya Nyamuhanga kusangwa oyo gulyahalayako ni wa Nyamuhanga; igulyabya wamuhalyako, iwamabihalya oku Muhangĩkĩ n’oMũtongolya wuwe. Eryo emyatsi iyamaletwa embere sy’Omusanganĩa muguma musa, Omuhererĩ wetu Mukulu “oyo walengawako omo myatsi y’emĩsĩndo yosĩ eyikatulengako netu, nĩkwa mwatakola ebibi”, oyukatũkwĩra “obũlige omo bolobolo bwetu”, na kandi oyo wangatoka olosĩ eritwerya kw’ebibi byosi (Abaebrania 4:15). EY 29.3

Abate bayĩkehya embere sya Nyamuhanga omw’iyi-singa ekibi kyabo, sibali bakiruka ekika ky’erĩmbere ky’erisanganĩbwa na Nyamuhanga. Twamabya tutitakwa engitsi n’erikangya ebibi byetu n’omutima molo owali n’obuba bw’ebibi byetu, isituli twasonda kwenene eribuyirwa lyabyo. Kwenene tutitasonda obuholo bwa Nyamuhanga, sitwangabusunga. Ekikaleka itutabuyirwa ebibi ebyabirilaba ni kusangwa sitweyĩkehaya n’eriamatana n’emibere y’eki-nywa ky’ekwenene. Tukamĩnyĩsĩbawa ebyo twangakola ebilolere okwikangya ebibi. Erĩkangya ebibi, mo lyangabya oko bandu bangi kutse oko mũyima, litolere iryabya ry’ekwenene kandi irialũa oko mutima. Siritolere rikabya lya bũlũndũ na bitsange, kutse siritolere likakunĩrwako abandu abate biga eribeherwa ekibi. Erĩkangya ekibi erĩkalũa emwisi w’omutima, likasangana n’erigenyera litehwa lya Nyamu-hanga. Omwimbi akabũga atya: “Omwami Mukulu ali hakũhĩ n’ab’emitima ibũnangĩkĩre, akalamaya abatawite amaha” (Esyonyimbo 34:18). EY 29.4

Erikangya ekibi ry’ekwenene likalengerera, na kandi likahula ebibi n’eriyisingabyo. Hane ebibi bingi ebyotwangakangya oku Nyamuhanga musa; ihasyabya n’ebyotwangakangya oko abo tulyakolera nabi, enyuma okwaho hali n’ebyotulyakosera abandu bangi; bitolere ibyakangibwa kutya oko bandu bangi. Nĩkwa obul’ikangya ebibi litolere irialengerera, iriakania ndeke n’eriahula ebibi ebiryakĩnda omundu. EY 30.1

Omo biro bya Samwelĩ, abana be Israeli babya ibabiriya hali oku Nyamuhanga; isibakyĩkĩrĩrye amenge wa Nyamuhanga aw’erisondola ebihanda, n’obutoki buwe bw’erilwira kubo n’eriwatikyabo. Omw’iyihigula oko Mwami Mukulu w’ekihugo kyosĩ, mobakanganĩa ko basondĩre eritabalwa ng’ebĩtunga ebyabya bitĩmbĩre kubo. Obutasĩma bwabo mobwatabala emitima yabo na mobwahigulabo oku Nyamuhanga. Embere w’erisunga obuholo, mobyatolera kubo erikangya ekibi kyabo kyo ndeke batya: “Twabiritomekera oko bibi byetu byosĩ kw’ebibi ky’eriyisondera omwami” (1 Samwelĩ 12:19). Byabya bitolere ibakangania ekibi ekyo bayikĩnayamo. EY 30.2

Erikangya ekibi siryangatalĩwa na Nyamuhanga lite haguma n’engitsi y’ekwenene, n’eribinduka. Litolere ihabya olosĩ eribinduka ly’eribyaho, neryo ebyosĩ ebitatolere embere sya Nyamuhanga ibyahirwa luhande. Ebyo byasya-letwa n’engitsi y’ekwenene y’ekibi. EY 31.1

Omũbĩrĩ tũhekĩre akakangĩbawa okw’ĩtwe atya: “Muyeraye, muyikose. Mũlũsaye obubi bw’erikola lyenyũ embere sya meso wage. Mũmbaye okw’ikola ebibi. Mwige erikola ndeke. Mũsondasondaye erĩbanza litunganene, mũwatĩkaye oyũkanũbĩbawa, mũlekeraye engũbĩ, mwimire omũkwakalĩ” (Isaya 1:16,17). “Omundu mubi amasũbũlya omuwato, n'erĩsũbũlya ebyo ahunga, akalendera omo migambo eyikasikaya engebe, isialikola ebibi, asyabyaho kwenene. Isiendisyahola” (Ezekielĩ 33:15). Omukwenda Paulo, akakania oko mũbirĩ w’erĩkwa engitsi y’ekibi, akabuga atya: “Neryo talebaya ngoko Nyamuhanga mwakola omo bũlĩge bwenyũ erireka imwakwa omũhwa, kandi imwayihanganira. Mwa-leka imwahitana, ĩmwakwa obuba, imwabya n’olu-kando busana nage, imwayitsinga, imwasuyira ebibi! Omo byosi mwabĩrĩyĩkangya ko mute ko musango omo mwatsi oyu” (2 Abanya Korinto 7:11). EY 31.2

Omugulu ekibi kikabuga obugenge bw’omutima, ow’ebibi syaliswaminya obulema buwe, na syaliswalangira obũlĩto bw’ekibi alyakola. Hatane h’eriyolobeka, eriso-ndolwa n’Ekirimu Kibũyirire, iniakandibya omo mwĩrĩmya w’eritendilangira ebibi biwe. Erikangya ebibi liwe sirya kwenene. Oko buli ndambi ko akakangaya ekibi, akanguha erikwamĩako eriyihabula, akayihambũlia omo bindu ebiryaleka iniakola erilolo erikaleka iniatsumangwa. EY 31.3

Adamu na Eva, babere babirya oko bigũma baganibawa, mobahemuka n’eryubaha. Mobatsũka erianguhira amalengekania w’eriyihabula n’eriyibalya oko lubanza Iw’oluholo. Omugulu Nyamuhanga atsopolaya ekibi kyabo, Adamu mwasonda erĩsũbya oluhande Iwakyo I’oku Nyamuhanga, n’olundi oko mũkalĩ wuwe: “Yo mũkalĩ wamba eribya haguma nage, yulyamba oko bĩgũma by’omuti oyo, nage mongalya.” Omukali mwahingira olubanza I’oko nzoka, ati, “Enzoka yo yiryanyiteba, nage mongalyakyo” (Enzũko 3:12,13). Wahangikira enzoka yoki ? Ekyatuma iwaleka iyingira omo ririma ry’Edeni niki ? Amabulya ayo, aweriyihambũlĩa liwe, abya iniakasũbaya omuheke wosi w’ekibi w’oku Nyamuhanga. Omutsye w’eriyĩhambũlya oko kibi atsukĩsĩbawa n’ĩse w’amabehi, neryo akalangirika oko bagala n’abali ba Adamu. Erĩkangya ekibi ly’omuhanda oyu siryeletawa n’Ekĩrĩmũ kya Nyamuhanga, na siryangalĩwa. Erĩkwa engitsi y’ekwenene y’ekibi rikaletera omubi y’eri-heka obubi buwe iyowenewene, n’eribuminya butsira erĩbĩ-sabo. Ng’omũsolesya, iniakandibũga, abilolya ameso w’endata, ati: “Nyamuhanga, unyiganyire, ĩngye mukola-nabi!” (Luka 18:13). Abakalĩga ebibi byabo bo bakandisya-ganzirwa eritunganene, kusangwa Yesu akakanganaya eri-tolera ly’omusasi wuwe busana n’emitima eyikakwa engitsi y’ekibi. EY 32.1

Ebiminyikalo by’erĩkangya ekibi ry’ekwenene ebiri omo Biblia sibiribanikamo n’ekinywa n’ekiguma eky’eri-yĩhambũlya, kutse erilĩbalĩbanĩa ekibi, n’erihabula omubi. Omukwenda Paulo mwatasonda na hake eriyilwirako. Aka-kanganaya ekibi kiwe, ikialangirika kũndũ; syalilenga na hake eribuiiranĩa obubi bwakyo. Akabuga ati: “Monabana ehamũlĩ oko bahererĩ bakulu, eriboha abandu ba Nyamu-hanga omo mũlĩkĩ, kandi omugulu bĩtawa, monalĩga. Engendo nyingi, monasuyirabo omo manyũmba w’erĩhinda-namo gosi, kandi monalenga erĩkũnabo eritsuma ekisomo kyabo. Kandi monahitana kubo ko kutsibu, monakwamiri-rabo erĩhĩka oko mĩyĩ y’ehali” (Ermbĩrĩ y’Abakwenda 26:10,11). Syalitikatika eribũga ati: “Kristo Yesu mwasa omo kihugo busana n'erĩlamya abakolanabi. Nage indi mukolanabi kwilaba bosĩ” (I Tĩmoteo 1:15) EY 32.2

Omutima w’eriyikehya n’omolo, owagondire omo ngitsi y’ekwenene y’ekibi, angatoka eriminya olwanzo Iwa Nyamuhanga, n'endĩhi nene y’eKalvari. Ng’oko omwana akakangaya ekibi ky’okwise umwanzire, ow’ebibi oyuli n’engitsi yabyo kwenene asyaleta ebibi biwe byosi by’embere sya Nyamuhanga. Bisakirwe bitya: “Nikwa twamakangya kwenene ebibi byetu, Nyamuhanga siali-regula, kandi akakola ekitunganene. Asyatubuyira ebibi byetu n’eritwerya kw’ekitatunganene kyetu kyosi” (1 Yoane 1:9). EY 33.1