Lweny Maduong’

27—Chiewo Ma Kawuono.

Kamoro amora ma oseyalie wach Nyasaye gi adiera, duoko osebedoe ka luwo bang’e manyiso chakruok mare mar polo. Roho mar Nyasaye ne odhi gi ote mar jotichne, kendo wach ne obedo gi teko. Joricho ne owinjo ka chunygi olokore. Ler marieny kuorn ji duto. ma obiro e piny, ne omenyo agolini maling’ ling’ mag chunygi, kendo gik mopondo mag mudho, ne ofwenyore e lela. Wach ne omoko matut e pachgi kendo e chunygi. Ne giyie ni richo nitie kendo ne gineno tim makare kod bura mane biro. Ne gibedo gi paro kuom tim makare mar Jehova, ma giwinjo buok mantie kuorn chuny e nyim jal ma manyo chunje. Ka gin kod joricho ma chunygi ochido: “Ng’ano ma noresa ka gola e ringruok mar tho ni?” ne giywak ka chunygi lit. kane ofwenynegi kalwari kod misango ma ok mm mane ochiw nikech richo mag dhano. ne gineno ni onge gima ne nyalo golo richo mak mana remb Kristo kende ema ne oromo timo kamano: Ma kende ema ne nyalo miyo dhano chako bedo e winjruok gi Nyasaye. Ka gin kod yie gi bolruok. ne girwako Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny. Kokadho kuom remb Kristo ne giyudo “weyo richo mane osekadho.” LM 424.1

Chunjegi eki ne onyago olemo mowinjore gi loko chuny. Ne giyie kendo ne obatisgi, kendo ne gichungo mondo giwuoth ka gin kod ngima manyien - chwech manyien ei Kristo: ne ok gi bidhore ka luwore kod gombo margi machon to gi yie mar wuod Nyasaye. Ka giluwo ndache mondo kite orieny kuomgi, kendo mondo gipuodhre gibed maler mana kaka en bende oler. Gigo ma yande ne gimon-go ema koro ne gihero, kendo mago ma yande ne gihero ema koro ne gimon-go. Josunga kod mago ma yande ne ohero thiaro weche ne obedo mamuol kendo modembore ei chunygi. Joma nono kendo ma onge tich ne obedo joma oramo kendo ma ok dog chien. Jok mane ok oluoro Nyasaye ne obedo gi luoro Nyasaye. Jomer ne pachgi obedo maler kendo jo miluma ne obedo maler. Bidhnjok ma onge tich mag piny ne oket tenge. Jo Kristo ne ok many bidhruok ma oko, kaka kado yie wich kata rwako gik mag dhahabu. kata nvako lewni ma reprep; to. .. ne gimanyo bidhruok ma iye mar chunv kod rwakruok ma ok ti mar chuny modimbore. mokwe, ma nengone duong’ e nyim Nyasaye. 1 Petra 3:3.4. LM 424.2

Chiewo ne okelo manyo chuny matut kod bolruok. Ne gin kod chunje ma onge tugo mag keto chuny kuom mako ne joricho wach. ka chunygi gombo bedo tzi kech ne gino mane ong’iew kod remb Kristo. Chwo kod mon ne jolemo ka kedo gi Nyasaye mondo chunje ovud warruok. Olembe mag chiewo ma kamago ne onenore kuom chunjego eko mane ok ong’wony ne tuonruok kod timo misango, to ne obedo ma mor. nikech ne okwan-gi ni gimoro nono, masira gi seyo kod tembe nikech Kristo. Ji ne oneno lokmok kuom jogo mane oseluongo nving Yesu. Gweng’ ne oyudo ohala nikech mbi margi, ne gichako gi Kristo. kendo ne gichwoyo ei Roho, mondo gika ngima mochwere. LM 425.1

Ne inyal wach kuomgi niya: “Ywaku ne okelo lokruok nimar ywak mobet kaka Nyasaye dwaro. kelo loko chuny machopo e warruok ma onge ywago ang’e; to ywak mar piny kelo tho. To ne un jogo ma ywak kaka Nyasaye dwaro, osetivo e iu. Nomiyou paro chutho, Ee nuloso wach, nukecho, nuluor, nudware, nutimo kinda kendo dwaro mondo gima kare otimre. E yore duto usenyisoru ni uonge bura e wachno. LM 425.2

Ma e dwoko mar tich mar Roho mar Nyasaye. Onge ranyisi mar lokruok weyo richo mar adiera, mak mana ka lokruok otimore. Ka oduoko gino mane osingo, ka ochiwo gino mane okawo gi thuon, ka ohulo richone ni ohero Nyasaye kod dhano wadgi, joricho nyalo bedo gi adiera ni oseyudo kwe gi Nyasaye, mago e duoko mane oluwo bang chiewo mag lento e higni ntachon. Ka ong’adnegi bura ka luwore kod olembgi, ne ging'eyore kakajok mane Nyasaye ogwedho ei warruok mar ji kod ting’o dhano ntalo. LM 425.3

To thoth chiewo e ndalo ma kawuono ose chiwo pogruok malach ahinya gi nyisruok mag ng’uono mar polo mane oluwo bang’ tich mar jotich Nyasaye e ndalo mokuongo. En adieri ni dwaro moro ma oyarore malach imoko, ji mathoth hulo lokruok, kendo kwan madongo medore ei kanise; to kata kamano duoko ok gin mago ma chiwo romo chuth mar bedo gi yie ni dongruogno osebedoe kuom ngima mar chuny hie. Ler marieny kuom kinde matinni ruyo tho, kendo weyo mudho mandiwa moloyo mokuongo. LM 425.4

Chiewo ma ji ong’eyo ithoro ting’ gi mako weche kuom paro. kuom chiewo timbe. kod gero gima nyien kendo ma dhiero ji nono. Joma oyudi e yo ma kamano bedo gi gombo matin mar winjo adiera mag Biblos. kod chuny matin kuom neno mag jonabi kod joote. Mak mana ka nyasi mar lamo obedo gi gimoro ma ywayo pach ji, to ka ok kamano to ok onyal ywayogi. Ote ma donjo ne chuny ma onge gombo, ok ochiw duoko moro amora kuomgi. Siem ma ayanga mag wach Nyasaye ma otudore moriere gi dwaro margi mosiko, ok winji. LM 426.1

Ne chuny moro amora molokore adier. tudruok gi Nyasaye kod gik mochwere biro bedo nyanonro mar wach maduong’ e kit ngima mare. To ere chuny mar ehiwruok ne Nyasaye ei kanisni ma kawuono? Joma olokore ok kwer sunga margi kod hera mar piny. Ok giikore mar tuonruok, kod kawo msalaba, kendo luwo Yesu mamuol kendo ma odembore, moloyo kane pok gilokore. Lento osebedo tugo mar jonta okia Nyasaye kod jontila nikech ji mathoth ma oting'o nyinge ni kod tarruok kuom kaka loye mage chalo. Teko mar bedo jo Nyasaye osedar rnowuok oa kuom kanise mathoth. Wuodhe mag ntoche moting’ie chiemo ntidhi chain oko, kuonde tinio tugo ei kanise kar nyisruok ma ing’iewoe gik moko ei kanisa, udi ntabeyo. nyisruok moseriembo paro mag Nyasaye. Puothe gi mwandu kod tije mag piny okawo paro mag ji, kendo weche mosiko manyakachieng’ ok thor ne. LM 426.2

Ka ok odew dok chien mar yie kod chiwruok e weche mag lento, nitiere jo Kristo ma adiera ei kanisnigi. Ka pok Nyasaye oolo mirimbe mogik kong’ado ne piny bura, biro bedoe chiewo moro niachon e dier jo Nyasaye nta pok ne oneye nyaka ae ndalo ntag joote. Roho kod teko mar Nyasaye ibi ol kuom nyithinde. E lak sechego, ji mathoth biro pogore ka wuok kuom kanisego eko ma hera mar piny osekawoe kar hera mar Nyasaye kod wachne. Thoth joyalo kod ji kanyakla, biro rwako adiera madongogo eko nta Nyasaye osechiwo ntondo oyal e kindeni mondo oik ji ne biro mar ariyo mar Ruoth. Jasik chunje gombo mondo odin tijni; kendo ka saa mar wuodhno pok ochopo. obiro temo mondo ogeng’e ka okelo gima ket kode. Ei kanisnigo eko ma onyalo keto e bwo tekone mag wuond, obiro miyo nenore ka gima gweth makende mar Nyasaye oseol; biro bedoe nyisruok mar gimoro ma ji enopar ni en chiewo maduong” kuom weche mag lemo. Ji mathoth biro tingore malo ni Nyasaye tiyonegi malich miwuoro, ka tich to en mar roho machielo. Ka gikawo kit lemo. Satan biro temo mondo oyar mbi mare e wi piny jo Kriasto LM 426.3

Ei chiewo mathoth ma osebedo ka timore kuom higni mia abich mosekadho, mbi ma kamano ema osebedo ka tiyo e rang'iny ma malo kata mapiny. kaka biro nyisore e yo malach kuom wuodhe mapod biro. Nitiere ilo moro mar paro. riwruok mar adiera gi miriambo. ma ikopo maber mondo orit ji. To onge ng’ama onego owuondi. Ei ler mar wach Nyasaye ok en gima tek fwenyo kit wuondnegi eki. Karnoro amora ma ji ojwang’Oe neno mar biblos, ka giloko ng’egi ne adierago eko moyangore. ma temo chuny kadwaro tuonruok kendo kwero piny, kanyo wanyalo bedoe gi adiera ni gweth mar Nyasaye ok nyal chiwie. To bende ka watiyo gi chik ma Kristo owuon ema ne ochiwo ni, “Olembgi ema unung’egi godo” (Mathayo 7:16) to en gima oyangore ni wuodhegi eki ok gin tich mar Roho mar Nyasaye. LM 427.1

Ei adiera mar wachne, Nyasaye osechiwo neji fwenyruok mare; kendo ne jogo ma orwakogi gibedo kaka okumba ma geng’ogi ne wuond mag Satan. En jwang’o adieragi eki ema oseyawo dhoot ne richo ma koro yarore malach ei piny jo kristo. Kido kod ber mar chik Nyasaye oselal e nyim wang” ji malach. Winjo mobam kuom kido, bedo ma ok lokre kod dwaro mar chik mar polo, ema osemiyo both obetie ka luwore kod lokmok gi walruok kendo ema osekelo ditoko mar lwaro rang’iny mar chiwruok ei kanisa piny. Ma e kama iyudoe nraling’ ling’ mar bedo maonge gi Roho kod teko mar Nyasaye ei chiewo mag ndalowa. LM 427.2

Nitiere ji ei dinde mopogore opogore. mane ong’e nikech chiwruok margi, bende mane oyie gi adierani kendo orwako. Ngire Edward A. Park, ka wuoyo kuom lal mantiere e weche mag lemo, ne owacho gi nyalo niya: “Chakruok achiel mar masira en ni wi kar yalo ojwang’o miyo chik mar polo teko.” E ndalo machon wi kar yalo ema ne nwoyo duo! ma iye mar chuny. . . jayaiowa marienyie moloyo, ne chiwo teko malich miwuoro ne wechegi kuom luwo ranyisi mar jopuonjgi, kendo ne gimiyo chik teko, buche mage, kod siem mage. Ne githoro nuoyo weche ariyo madongo mag ngechene, ni chik en tipo mar bedo kare chutho mar polo, kendo ni ng'ama ok ohero ehik ok ohero injili: nimar chik, mana kaka injili. en kiyo manyiso kit Nyasaye adier. Masirani kelo machielo, mar kawo richo matin, kendo weyo neno kaka ochalo, kod rach mare. Maromre gi ber mar chik en rach mar weyo mak imiye luor LM 427.3

“Ma otudore gi masira ma osewuok kuome en masira mar kwano nengo mar tint makarc mar Nyasaye morem. Kido mar wi kuonde yalo ma ndaloni, en mano mar golo chulo kuor mar polo kuom miwafu mar polo, ka giketo miwafu nimo ei wach awacha kar ting’ogo malo obed kaka chik. Sayans manyien mar lemo pogo gino ma Nyasaye oseriwo kanyakla. Be chik mar polo ber, koso en richo? Kare kuor en gima ber; nikech en timo gima chik dwaro. Kowuok kuom tint mar kawo chik kod bura mar polo matin, kuma rach mar tamruok winjo wach mar dhano chopoe, ji thoro kier ka donjo mayot ei kido mar kawo matin ng’uonono ero ma ochiwo puodhruok mar richo.” Kamano injili wito nengo mare kod berne ei paro mar ji, ka aye to bang’e mapiyo giikore mar bolo Biblos owuon tenge kaluwore kod gik ma gitimo. LM 428.1

Jopuonj mathoth mag dinde oramo ni Kristo kuom tho mare ne oketho chik, kendo chakre kanyoji ni thuolo kuom dwaro mage. Nitiere jomoko ma chiwe kaka jok mar twech, kendo mopogore gi twech mar chik, gichiwo bedo thuolo ma iwinjo ber mare e bwo injili. LM 428.2

Jonabi kod joote ne ok okawo chik e yo ma kamano. Daudi ne owacho niya: “Kendo nawuoth gi thuolo: nimar asedwaro gik ma ipuonjo.” Zaburi 119:5. Jaote Jakobo, mane ondiko bang’ tho mar Kristo, wuoyo kuom bura kaka “chik mar Ruoth” kendo “chik makare ma miyowa bedo thuolo.” Jakobo 2:8; 1:25. “Kendo jandik fweny, higni mia abich bang’ kane osegur Kristo, hulo gweth kuom jogo “matimo chikne, mondo gibed gi thuolo mar chamo yadh ngima, kendo mar donjo e dho rangeye mag daia.” Fweny 22:14. LM 428.3

Wach ma wachoie ni Kristo kuom tho mare ne oketho chik mar wuon mare onge kod mise. Tong’ dine en gima nyalore mondo olok chik kata okete tenge, to ne onge tiende mondo Kristo otho mondo owar dhano kuom misach richo. Tho mar Kristo, ka ni rnabor ahinya gi ketho chik, to yango maler ni ok olokre. Wuod Nyasaye ne obiro mondo “oyar chik malach, kendo rniye bedo gi luoi. Isaya 42:21. Ne owacho niya: “Kik upar ni nabiro mondo agony chik kata weche mag jonabi; ok nabiro mondo agonygi, to mondo achopgi.” Adier awachonu niya: “Nyaka polo gi piny norum, nukta achiel kata dire matin achiel ok nolal kuom chik. Mathayo 5:17, 18. To kuome to awachoe niya: “A Nyasacha, amor ahinya timo gima idwaro: Ee, chikni ni e chunya.” Zaburi 40:8. LM 429.1

Chik Nyasaye. chakre kite owuon, ok olokore. En fwenyinok mar dwache kod kit jandiko mare. Nyasaye en hera, kendo chik mare en hera. Loye mage ariyo madongo en hera mar Nyasaye kod hera mar dhano. “Hera mare ema chopo chik. Jorum 13:10. Kit Nyasaye en tim makare kod adiera; mano be e kido mar chikne. Jandik Zaburi wacho niya: “Chikni en,adiera;” “nirnar wecheni michiko duto gichikore tir.” Zaburi 119:142.172. Kendo jaote Paulo hulo niya: ” Orniyo chik ler, kendo gima ochiki bende ler, kendo kare, kendo bet. Jo Rumi 7:12. Chik ma kamano, bedo ni en nyisruok mar paro kod dwaro mar Nyasaye, nyaka bed mana mosiko mana kaka Jandiko mare. LM 429.2

E tich mar lokruok kod walruok mondo oduok ji ir Nyasaye kuom kelogi ei winjruok gi loye mag chikne. kar chakruok, dhano ne ochwe e kit Nyasave. Ne en ei winjruok rnogik kare chutho gi kido kod chik mar Nyasaye; loye mag tim makare ne ondiki e chunye. To richo ne opoge gi Jachwechne. Koto ne ok kit Nyasaye menyre kuome. Chunye ne nikod Iweny gi loye mag chik Nyasaye. “Nikech ng’ato ma paro weche mag ringruok mon gi Nyasaye: nimar ok owinj chik Nyasaye, kendo ok onyal winje.” Jo rumi 8:7. To Nyasaye ne ohero piny ahinya kama, nyaka nochiwo wuode ma miderma,” mondo dhano onyal dok ir Nyasaye, kokadho kuom tim maber mar Kristo, inyal duoke ei winjruok gi jachwechne. Chunye nyaka nyien gi ng’uono mar polo; nyaka obed gi ngima manyien moa malo. Lokruogni eri e nyuol manyien, ma kaonge to Yesu wacho niya: “Ng’ato ok nyal neno piny Ruoth polo.” LM 429.3

Okang’ mokuongo mar timo winjruok gi Nyasaye en yie ni ng’ato en jaricho. “Richo en ketho chik.” “Chik ema miyo ng’ato ng’eyo richo.” Johana 3:4; Jorumi 3:20. Mondo one kethone, jaricho nyaka tern kite gi rang’iny madongo mar tim makare mar Nyasaye. En e rang’i manyiso bedo kare mar kit Kristo mondo omiye nyalo mar fwenyo mbala man kuome owuon. LM 430.1

Chik fwenyo ne dhano richone, to ok ochiw duoko. E saa ma ochiwo singruok mar ngima ne jok ma omake, to ohulo ni tho e migawo ma jaricho yudo. Injili mar Kristo kende ema nyalo kete thuolo ka gole kuom kuong . kata dwanymok mar richo. Nyaka otim lokruok koduogo ir Nyasaye, ma chik mare osekethi; kod yie ei Kristo, misango mare ma golo richo. Kamano oyudo “weyo richo mosekadho” ka aye to obedo ng at ma kawo kit polo. En nyathi Nyasaye, ka oseyudo Roho mar Wuoro ma churnua e nyim Nyasaye ni: “Abba, Wuoro!” LM 430.2

Be koro en thuolo mar ketho chik Nyasaye? Paulo wacho: “Wamiyo chik bedo kayiem nono kuom yie koso? Ngang'! waguro chik. Wan jogo mosetho ni richo, pod wanyalo nade dak e richo? Johana to hulo niya: “nirnar hero Nyasaye en mako chikne, to chikne ok tek.” Jorumi 3:31:6:2 1 Johana 5:3. Ei nyuol manyien kama chuny iketo ei winjruok gi Nyasaye, e seche ma ikete obedo ei winjruok gi chikne. Ka lokruok maduong’ni osetimore kuom jaricho, osekadho tho odonjo e ngima , koa e richo odonjo e ler, koa e ketho chik kod ng’anjo odonjo e winjo wach kod bolruok. Ngima ntachon mar pogruok a kuom Nyasaye oserumo; ngima manyien mar timo winjruok, mar yie kod hera osechakore. Eka tim makare ma chik dwaro biro chopo kare kuomwa, wan ma koro wawuotho ok kaka ringruok chikowa, to kaka Roho chikowa. Jorumi 8:4. Kendo dhok ma chuny wacho enobed ni: “Ahero chikni nadi! Apare e chunya pile ka pile.” Zaburi 19:97. LM 430.3

Chik mar Jehova ni kare, ma duogo chuny. Zaburi 19:7 ka chik onge, dhano ok nyal bedo gi ng’eyo malong’o kuom liw kod ler mar Nyasaye kata kuom ketho kod chido margi. Gionge gi yie adier ni gin joricho, omiyo ok giwinj ka gin kod dwaro mar lokruok weyogo. Bedo ni ok gine okang’ ma gintie mar laJ, kaka jogo ma ketho chik Nyasaye, ok gifweny dwaro ma gin godo kuom rernb Kristo ma puodho richo. Geno mar warruok irwako maonge lokruok mar chuny kod chwech manyien mar ngima, kamano lokruok maonge tich ogundho, kendo ji mathoth riwore gi kanisa mane pok oriwore gi Kristo. LM 431.1

Paro mobam kuom walruok, ma bende twi ka wuok kuom jwang'o kata tamniok yie gi chik mar polo, ni kod migawo maduong’ kuom wuodhe mag lemo mag ndalowa ma kawuono. Parogi eki gin miriambo kuom puonj, kendo ni kod masira kuom duoko margi ka oti kodgi; kendo adiera ni giyudo puoch mar ji mathoth, miyo obedo gima dwarore nya diriyo mondo ji duto obed gi winjo maler kuom gima ndiko puonjo e wachni. LM 431.2

Walruok mar adier en puonj mar Biblos. Jaote Paulo ei oboke mane ondiko ne kanisa mar Thesalonika wacho niya: “ma e gima Nyasaye dwaro, ni opuodhu.” Kendo olemo niya: “Nvasach kwe owuon mondo opuodhu chuth.” 1 Thesalonika 4:3:5:23. Biblos puonjo maler gima puodhruok en kendo kaka iyude. Jawar ne olemo ne jopuonjrene kama: “Puodhgi e adierani; wachni en adiera.” 1 Johana 17:17. Kendo Paulo puonjo mondo joma oyie “opuodhi gi Roho maler.” Jorumi 15:16. Tich Roho maler en ang'o? Yesu ne onyiso jopuonjrene niya: “Roho mar adierano kobiro, ento notelnu e adiera duto; Johana l6:13. Bende jandik Zaburi wacho niya: “Chikni en adiera.” Love madongo mag tim makare man kuom chikne oyawore neji kokadho kuom wach gi Roho mar Nyasaye. “To nikech chik mar Nyasaye ler, kendo ni kare, kendo ber, tipo mar bedo kare chutho mar polo, gima luwe en ni kido ma olosi ka luwore kod bolruok ne chikno ero gibed maler. Kristo e ranyisi makare chuth kuom bedo gi kido ma kamano. owacho niya: “Amako chik wuora.” “An atimo malong’one ndalo duto.” Johana 15:10, 8:29. Jolup Kristo. nyaka bed machal kode - kuom ng’uono mar Nyasaye. nyaka gilos kitgi obed e winjruok gi loye madongo mag chikne maler. Ma e puodhruok mar Biblos. LM 431.3

Tijni eri nyalo mana rumo kuom yie ei Kristo. gi teko mar Roho mar Nyasaye ma odak e iye. Paulo sayo joma oyie kama: “Losuru warruok main gi luoro kod kibaji. Nikech en Nyasaye ma tiyo e chunyu komiyou dwaro kendo timo gima oluongune.” Jofilipi 2:12,13. Ja KLristo biro winjo dwaro mar timo richo, to obiro keto Iweny rnapile kode. Ka ema idwaroe kony mar Kiisto. Yom yom mar dhano riwore gi teko mar polo, ka aye to yie wacho niya: ‘‘Erokamano ni Nyasaye ma miyowa locho kuom Ruodhwa Yesu Kristo. IKorintho 15:57. LM 432.1

Ndiko wacho maler ni tich mar puodhruok en mano ma dongore. Ka jaricho olokore moyudo kwe gi Nyasaye kokadho kuom remo mar puodhruok, to ngima mar bedo ja-Kristo koro eka ochakore. Koro eka “ochako wuoth ma dhi nyime e chopo kare chuth;” Ka gidongo “nyaka gichopi e rapor mar bor rnogik kuom Kristo.” Jaote Paulo wacho niya: “Gimoro achiel kende ema atimo ka wiya wil gi gigo machon, kendo ka ahawo gigo man nyime, amako wuoth matek mondo aehop e kar pok, ma en luong ma Nyasaye luongowago male e Kristo Yesu.” Jofilipi 3:13,14. Kendo Petro kelo e nyimwa okengego eko ma iyudogo puodhmok mar Biblos: “Keturu chunyu umany yieu kod ber, kendo ber kod ng’eyo; kendo ng’eyo kod ritruok; kendo ritruok kod kinda, kendo kinda kod luoro Nyasaye; kendo luoro Nyasaye kod hero owete; kendo hero owete kod hera Nikech kutimo mago, ok nuchwanyru ngang . 2 Petro 1:5-10. LM 432.2

Jogo mokadho e puodhruok mar Biblos biro nyiso chuny mar bolruok. Kaka Musa, giseneno picha mar teko rnalich miwuoro mar ler. kendo gineno bedo margi ma ok oromo ka opim kod ler gi bedo kare chutho moting ore malo mar jal ma ok tho. LM 432.3

Janabi Daniel ne obedo ranyisi mar puodhruok. Ngimane ma rabora ne opong’ gi tije mabeyo mane otimo ne Ruodhe. Ne en ng at moher ahinya (Daniel 10:11) gi polo. To eka kar wacho ni oliw, kendo oler, janabi moluomi ne oyangore en owuon gi joma joricho moloyo ci Israel kane osayo e nyim Nyasaye elo ogandane: “Ok wakelo weche mwasayo e nyimi nikech timbewa ni kare, to nikech ng’uono ma in-go duong’.” “Wan waseketho, wasetimo maricho.” Ohulo niya: “Kane pod awuoyo, ka podi akwayo. ka podi ahulo riehona kod richo mag joga Israel.” Kendo bang’e kane wuod Nyasaye othinyore. mondo ochike, to Daniel wacho niya: “Ber mar denda nolokore, nokethore marach, naonge gi teko.” Daniel 9:18.15:20; 10:8. LM 432.4

Kane Ayubu owinjo duond Nyasaye ka wuok ei yamb kalausi, ne owacho niya: “Emomiyo achara awuon mi alokora, ka amienora gi lowo gi burn.’ Ayubu 42:6. Ne en saa mane Isaya oneno duong’ mar Ruoth mi owinjo jo kambi ka ywak ni: “Maler, Maler, Maler! Jehova mar ogendini mag lweny.” Eka en ne oywak niya: “Yaye piny likna! Nikech abiro tho.” Isaya 6:3.5. To Paulo, bang’ kane oseter e polo mar adek mi owinjo gik ma ok ororno dhano owachi, wuoyo kuome kaka “ng’at matinie moloyo kuom jok maler.” 2Korintho 12:2.4. Jo efeso 3:8. Ne en Johana jal mane oher mane yiengore e agog Yesu kendo oneno duong’ mare, ema ne opodho piny kaka ng’ama ne otho e tiend Malaika. Fweny 1:17. LM 433.1

Ting’ruok malo ok nyal bedoe, onge wach mar ng'ai kuom bedo thuolo a kuom richo. Kuom jogo ma wuotho e bwo tipo mar Msalap kalwari. Giwinjo ni richogi ema ne okelo rem mane obaro chuny wuod Nyasaye, kendo paroni biro telonegi mondo giduokre piny. Jogo modak machiegni moloyo gi yesu fwenyo maler yom yom kod richo mar dhano, kendo geno margi kende nitie kuom ber mar Jawar mane ogur kendo ochier. LM 433.2

Puodhruok masani dhiyo nyime ei piny jo-Kristo, nikod chuny mar ting’ruok malo kendo ma ok dewie chik Nyasaye ma keto kido kuome kaka gino ma wendo kuom dini mar biblos. Jochung’ mage puonjo ni puodhruok en gima timore mana gi sano, ma, kokadho kuom yie kende. to ichopo e bedo maler mogik kare chuth “yie ayiea kende” giwacho, “to gweth bedo mari.” Onge tekruok moro ma onego odwar kuom ng’ama yudo gwethno. To e saa onogono, gidagi teko ma chik Nyasaye nigo. Ka gichuno ni osegolgi kuom dwaro mare mar rito chikne. To bende en gima nyalore mondo dhano obed maler, ka luwore gi dwaro kod kit Nyasaye, ka ok gi biro e winjruok gi loye ma gin nyismok mar kite kod dwaro mare, kendo manyiso gino man kare kendo ma beme? LM 433.3

Gombo mar lemo mayot ma ok dwarie sinani, maonge tuonruok, maonge weruok gi fuwo mag pinyni, osemiyo puonj mar yie, kendo yie kende, obedo puonj ma ong’eyore ahinya; to wach Nyasaye to wacho nang’o? jaote Jakobo wacho niya: ” Ere ohala ka ng’ato wacho ni en gi yie, to oonge tint? Yieneno nyalo rese koso? .... Idwaro ng'eyo koso, in ng’at ma nono. ni yie maonge tim obedo kayiem nono. Ibrahim kwarwa ok noket kare kuom tim koso ka nochiwo Isaka wuode e kar misango? Ineno ni yie ne tiyo ka achiel gi timne, kendo yie nolony kuom tim? Uneno, tim ng’ato ema nyiso ni en ngat makare, to ok yie kende. Jakobo 2:14-24. Neno mar wach Nyasaye mon.gi puonjni eri ma mako ji kaka obadho mar yie maonge tim. Yie ok dwar ber mar polo ka ok owinjore gi okenge ma oketi mag chiwo ng’uono, en wuondruok; to nikech yie manimba ni kod chakruok mare ei singruok kod gweth mag ndiko. LM 434.1

We mondo kik ji wuondre giwegi ka gibedo kod yie ni ginyalo bedo maler ka giketho achiel kuom dwaro mag Nyasaye ka ging’eyo. Tirno richo ka ng'ato ong’eyo kwevo duol ma janeno mar Roho maler kendo pogo chuny ka golo kuom Nyasaye. “Richo en ketho chik.” Kendo “ng’at ma timo richo (maketho chik) pok onene, bende ok ong'eye’’ lJohana 3:6. Kata obedo ni Johana ei barupe mage thoro dak kuom hera, to kata kamano ok oterre mos kuom fwenyo kido hie mar kidienyno ero ma tuo ni gin kod puodhruok, to gidak kuom ketho chik Nyasaye. “Ng’at ma wacho ni ong’eye to ok ornako chikne, en jamriambo, kendo adiera onge e iye. To ng’a mamako wachne, hera mar Nyasaye olony kare eiye adier.’’ 1 Johana 2:4. 5. Ma ekama nitie tern mar tim ng’ato ka ng'ato. Ok wanyal chiwo ler ne ng’ato ma ok wakalogo ei rapim mar rang’iny kende mar Nyasaye e piny kendo e polo. Ka ji ok winj pek mar chik mar Nyasaye, ka gikawo buche mag Nyasaye matin kata mayot, ka giketho achiel kuom matin kuom chikegi eki, kendo gipuonjo ji mondo otim kamano, ok ginibed gi ncngo e nyim wang’ polo, kendo wanvalo ng’eyo ni gik ma giwacho onge gi mise. LM 434.2

Kendo wach mar bedo maonge gi richo, en owuon, en ranyisi ni ng'ama wacho wachni ni mabor gi bedo maler. En nikech oonge gi picha maber kuom liw kod ler mar Nyasaye, kod kuom kaka jogo ma nyalo bedo e winjruok kode kitgi Onego ochal; nikech oonge kod picha maler mar liw kod duong’-mar ber Yesu kaachiel gi chido kod rach mar richo, ng’atno nyalo kwanore kaka ng’at maler. Kaka bor man e kinde kod Kristo medo bedo malach. kendo kaka winjo mare kuom kido kod dwaro mar polo medo bedo matin, e kaka omedo bedo maler e nyim wang’e owuon. LM 435.1

Puodhmok ma oketi ei ndiko kwako dhano duto - chuny, ngima gi ringruok. Paulo ne olemo ne jo-Thesalonika mondo, “chunvgi duto, ngimagi kod ringregi obed kare chuth, ka gionge bura e biro mar Ruodhwa Yesu Kristo” Jothesulonika 5:23. Oehako ondiko ne joma oyie kama, “Emomiyo owetewa, asayou kuom ng’uono mar Nyasaye, mondo uchiw ringreu obed misanso mangima, maler malong’o ni Nyasaye.” Jorumi 12:1. E ndalo mag joIsrael machon misango duto mane ichiwo ne Nyasaye ne nyaka non maber. Kane ofweny ni mbala moro ne nitie kuom chiaye mane idwa chiw, to ne ok yieye; nimar Nyasaye ne osechiko ni mondo chiwo obed maonge mbala.” Kamano e kaka jo Kristo bende ichiko mondo “ochiw ringregi, kaka misango mangima, maler. ma Nyasaye oyiego.” to mondo mi gitim kamano, tekregi duto nyaka riti ei okang’ maberie moloyo kaka nyalore. Timbe duto ma nyoso ringruok kata tekruok mar paro ok mi dhano thuolo mar bedo e okang’ mar timo tich mar jachwechne. To bende Nyasaye dibed mamor gi gimoro amora matin moloyo maberie ma wanyalo chiwo? Kristo ne owacho niya: “Iniher Ruoth Nyasachi gi chunyi duto.” Jok mohero Nyasaye gi chunygi duto, biro gombo mondo otimne tich maberie .moloyo mag ngimagi, kendo gibiro bedo ka gisiko gidwaro mondo gikel tekruok mag ngimagi duto obe’di e winjruok gi chike ma biro ting’o nyalo margi mar timo dwache malo. Ok gibi dwanyo misango margi ma gichiwo e nyim wuon-gi man e polo, gi ndhathgi kata gi gombo mar ringruok. LM 435.2

Petro wacho niya: “Asayou mondo uwe gombo mag ringruok, makedo kod chuny.” 2 Petro 2:11. Tim moro amora mar richo keto kalandhidhi kuom migepe kendo miyo wang’ mar chuny kod part) tho thudhno, kendo wach mar Roho mar Nyasaye nyalo mana donjo mayom yom ei chuny. Paulo ndiko ne jokorintho niya: “Ber mondo walruok ae chido mar ringruok, kendo mar chuny, mondo wabed maler chuth kuom luoro Nyasaye.” IKorintho 7:1, bende oriwo ritruok, gi olembe mag Roho kaka — hera, mor, kwe, horruok, muolo, ng’uono, yie, miwafu, bedo adiera.” -Jo Galatia 5:22,23. LM 436.1

Ka ok ji odewo weche mag Rohogi eki, ji adi ma luongore ni joKristo marano tekregi kuom lawo yuto kata kuom larno pon; ji adi ma dwanyo ndhathgi mane ochwe e kido mar Nyasaye kuom bedo jowuoro, kuom madho kongo, kuom timo moche ma Biblos odagi? To kanisa kar kegonegi, to nyadi mathoth temo mana jiwogi e richono kuom gwelogi ne bedo gi ndhadhu mokalo kare, kuom gombo yuto, kata hero moche, mondo gipong’ godo aguchgi mar keno, ma hera mar Kristo yom yom ahinya ma ok nyal chiwo. Tong’ da Kristo donji e kanisewa ma kawuono mi oneye nyasi kod ohala ma ok odhi kare ma itimo e eiye kanyo kuom nying lemo. donge doriemb jogo madwanyo Hekalu kaka ne oriembo jowil pesa e Hekalu rnachon? LM 436.2

Jaote Jakobo hulo ni .rieko moa malo, mokuongo oler. Tong’ dine orom gi jogo maluongo nying ma nengone tek mar Yesu gi lewgi ma ndawa odwanyo, jogo ma tik margi kod kitgi much ndawa madum marach odwanyo, kendo nrachido muya maler mar polo, ka gichuno ji duto man machiegni kodgi mondo oywe sum - Tong’ dine jaote rom gi tim mopogore ahinya gi liw mar injili, donge dine okwede kaka “mar pinyni, mar ringruok, kendo mar jachien?” Wasumbini mag ndawa, orarno ni gweth duto mar puodhruok en margi, kendo giwuoyo kuom geno mar polo; to wach Nyasaye hulo maler ni gimoro ma ok ler ok nodonjie ngang’.” Fweny 21:27. LM 436.3

“Koso ok ung’eyo ni ringreu en Hekalu mar Roho maler ma odak e iu, ma Nyasaye omiyou, kendo ok un mau uwegi?” Ne oseng’ieu gi nengo. Emomiyo miuru Nyasaye duong’ gi ringreu. IKotintho 16:19,20. Jal ma ringere en Hekalu mar Roho maler ok bi bedo misumba mar kido marach. Tekrene gin mag Kristo. mane oseng’iewe gi nengo mar remo. Mwandune cn mar Ruoth. Ere kaka onyalo bedo maler e bnra ka otiyo gi mwandu moketi e lwetene marach? Jok maluongore ni jo Kristo tiyo gi pesa madongo higa ka higa kuom timo timbe maonge tich kendo mahinyogi, ka chunje to lal nikech dwaro mar wach mar ngima. Nyasaye imayo e mich kod chiwo, ka gin to gichiemo e wi Altari gombo maketho ji, kendo gichamo mathoth molovo mano ma gichiwo mondo okony joma odhier kata mondo oyalgo injili. Tong’ da ji duto mawacho ni gin jo-Kristo ne bed joma opuodhi adier, yuto margi, kar mondo otigo kuom gima ok dwar, kata kuom timbe makelo hinyruok. dine oloki mi odonjo ei kar keno mar Ruoth kendo jo-Kristo dine obedo ranyisi, mar ritmok. mar tuonruok. kod mar chiwruok kaka misango. Eka dine gibedo ler mar piny. LM 436.4

Piny osechiwore ne timo gimoro amora ma ng’ato dwaro. “Gombo mar ringruok kod gombo mar wang’, kod sunga mar ngima.” ema tayo ji mathoth. Jolup Kristo to ni kod luong maler. “Auru kuomgi, kendo walreuru, Ruoth owacho, kendo kik umul gima ochido.” Ei ler mar wach Nyasaye iketowa kare kuom hulo ni puodhruok ok nyal bedo manimba. ka ok otim kwemiok ma kama, mar luwo gombo kod timbe marieho mag piny. LM 437.1

Ne jogo ma winjore gi okenge ma wacho ni: ” Auru kuomgi kendo walreuru, bende kik umul gik ma ochido, singruok mar Nyasaye en ni: “Anarwaku, mi nabednu wuoro, kendo unubed yawuota gi nyiga.” Ruoth manyalo duto owacho 2Korintha 6:17. 18. En tluiolo kendo tich jaKristo moro amora mondo obed gi rang'iny momewo kendo mogundho ei gi Nyasaye. Kristo ne owacho ni: “An e ler mar piny. Ng’a maluwa ok nowuoth e mudho ngang’, to nobed gi ler mar ngima.” Johana 8:12. “Yor joma kare, chal ka ler ka piny oyawore ma medore ameda nyaka wang’ chieng’ orieny maler.” Ngeche 4:18. Okenge duto mag yie, kod winjo wach kelo chuny ei tudruok machiegni gi ler mar piny, ma mudho onge kuome chutho. Nyiriri marieny mag chieng mar tim makare rieny kuom jotich Nyasaye, kendo gin bende Onego ler oa kuomgi kadhi ne joma moko. Kaka sulwe nyisowa ni nitiere ler maduong’ e polo ma duong’ mare miyo girieny, Kamano e kaka jo-Kristo onego oyang neji ni nitiere Nyasaye ewi kom duong’ mar piny gi polo ma kite oromo gi pak kod kopo. Ng uono mag Roho maie, liw kod lei mai kite, biro nyisore kuomjoneno mage. LM 437.2

Paulo e barua mane ondiko ne jo-Kolosai keto gweth ma omewo ma ochiw ne nyithind Nyasaye. Owacho niya: “Ok waseweyo lamonu, ka wakwayo ni mondo, ung’e chuth gima Nyasaye dwaro, kubedo girieko duto gi ng’eyo duto ma Roho chiwo. Kamano unuwuoth mowinjore gi Ruoth. Kendo bet malong’one chuth e tich mabeyo duto. Wakwayo bende ni unyag olemo kendo udongi, kumedo ng’eyo Nyasaye. Mondo otegu chuth gi tekone man gi duong’, udhil kendo uket chunyu mos e weche duto.’’ Jokolosai 1:9-11. LM 438.1

Ochako ondiko kuom gombo mare mondo owete man Efeso onyal chopo e winjo tut mar thuolo mar jaKristo. Oyawo e nyimgi gi dhok ma winjore ntalach, teko malich miwuoro, kod ng’eyo ma onego gibed godo kaka yawuot kod nyi ng’ama malo chutho. Ne en margi mondo osirgi matek kuom Roho mare e dhano ma iye. mondo ka gimoko kendo gichungo e hera, ginyal ng’eyo gi jomaler duto, kaka herane lach, bor. odhi malo, kendo odhi matut, kendo ?ina’e hera mar Kristo modhiero ng’eyo. To lerno mar joote chopo e lusi mar bedo thuolo ka olemo mondo opong'u uchopi chutho e kit Nyasaye. Efeso 3:16-19. LM 438.2

Kani ema ofwenyie ber mar gik e okang’ ma wanyalo chopoe kokadho kuom yie ei singruok mag wuonwa man e polo, ka wachopo dwaro mage kare kokadho kuom ber mar Kristo wan kod yo mar donjo e komduong’ mar teko ma ok rum.” En mane ok oweyo kata mana wuode owuon. to nochiwe nikech waduto, nowe nade mak ochiwonwa gik rnoko duto kachiel kod wuode? Jorumi 8:32. Wuoro ne ochiwo Roho mare ma onge rapint ne wuode, kendo wan bende wanyalo riwore kode ei gundho mare. Yesu wacho niya: ‘ Ka un joricho, ung’eyo miyo nyithindu mich mabeyo. wuom ma e polo ok nochiw mokadho Roho maler ne joma kwaye?” Luka 11:13. “Ka ukwayo gimoro e nyinga, natim.” Johana 14:14 “kwa uni eka nuyudi, mondo mom ochopi. Johana 16:24. LM 438.3

Escchc ma nginia ja-Kristo biro bedo kod kido mar bolmok, ok Onego obcd gi kido mar kuyo kod kawniok maonge tich. En thuolo mar ng’ato ang’ata mondo odagi e yo mamiyo Nyasaye puonje kendo gwedhe. Ok en dwaro mar wuonwa man e polo, ni mondo wasik mana ka wan e bwo kuong’ kod mudho. Onge ranyisi mar bolruok mar adiera kuom dhiyo ka wakulo wiwa piny kendo chunywa opong’ gi paro kuomwa wawegi. Wanyalo dhi ir Yesu mondo opuodhwa. mi wachung’ e nyim chik ka waonge gi wichkuot kata kuyo. “Emomiyo koro bura ok nolo jogo manie Kristo Yesu. Ma koro wuotho ok kaka Ringruok chiko. to kaka Roho chiko.” Jonimi 8:1. LM 439.1

Kokadho kuom Yesu, yawuot Adam mane osepodho, bedo yawuot Nyasaye. Nikech jal mapuodho ji. kendo jogo mipuodho. giduto gin gi wuon-gi achiel: “Emomiyo ok wiye kuod gi luongogi ni owetene.” Johirania 2:11. Ngima mar ja-Kristo onego obed achiel mar yie, mar loch, kod mor ei Nyasaye. “Nikech giduto ma Nyasaye onyuolo loyo piny. To locho moseloyo piny en ma: Yie marwa. IJohanu 5:4. Jatich Nyasaye Nehemia ne owacho adier ni “Niwira mor mar Jehova obedo tekou.” Nemia 8:10. Paulo to wacho niya: “Morum pile kuom Ruoth. kendo amedo wacho ni ntoruru.” Jofilipi 4:4. moruru pile, lamiiru mak uwe. Gouru ero kamano kuom weche duto nikech magi ema Nyasaye dwaro kuomu e Kristo. IJorhesalonika 5:16-18. LM 439.2

Mago e olembe mag lokruok mar Biblos kod puodhruok; kendo en mana nikech loye madongo mag tim makare kaka oketgi ei chik Nyasaye ji okawo e yo mopogore opogore ahinya piny jo-Kristo ma kawuono, ema omiyo olembegi thoro nenore matin. Ma ema omiyo nitiere nyismok matin kuom tich matut mar Roho mar Nyasaye manano, mane oketo kido kuom chiewo mane otimore ei higni machon. LM 439.3

Lokruok marwa timore nikech gik ma waneno. Kendo e saa ma buchego eko maler ma kuomgi Nyasaye oseyawoe ne dhano bedo kare chutho kod ler mar kite ojwang’, kendo paro mag ji iywayo ka itero mana e puonj kod weche mag dhano, en gima iwuoro manade, ni gima oseluwo bang’e en mana dok chien kuom chiwruok mangima ei kanisa. Ruoth wacho niya: “Giseweyo an mabedo margi pi ngima, mi gisekunyo yepe mondo gikonyrego, to gin yepe moyiech ma pi ok nyal chokoree.” Jeremia 2: 13 LM 439.4

Jali ojahawi ma ok wuoth e yor rieko ma joma richo ng’ado. . . To morne maduong’ en kuom chik Jehova. To oparo anting a kuom chikni odiochieng gi otieno. Mi nochal gi yath mopidh e dir aore mag pi, manyago olembe e ndalone; ma obokene bende ok two, kendo gimotimo duto nobed gi hawi. Zaburi 1:1-3. En mana ka chik Nvasaye odwok kare mowinjore, eka chiewo nyalo bedoe mar vie machon e dier joma luongore ni jo Nyasaye. LM 440.1

Jehova owacho kama: “Chunguru e yore, une, penjuru ji yore machon. kama yo maber nitie, eka wuothie urn, eka unubedi gi kwe e chunyu.” . Jeremia 6:16. LM 440.2