Mbaara Nene

Gũtamba kwa Mathondeka

Tondũ wa maandĩko ma Wycliffe, John Huss wa Bohemia nĩaareganire na mahĩtia maingĩ ma morutani ma Aroma na agĩtonya wĩra wa gũthondeka ndini. O ra ũrĩa Wycliffe aatariĩ, Huss aarĩ Mkristiano ũĩkaine, mũndũ waarĩ na ũũgĩ na werutĩte kũrĩ Ũhoro ũrĩa wa ma atekũgarũrũka na thutha. Tondũ wa morutani make ma Biblia na ũcamba wake wa kumbũrania maũru na mĩikarĩre ya mehia ma agathithi, andũ aingĩ mũno nĩmagu- cirio ngoro kwenda kũmenya, na andũ ngiri nyingĩ magĩtĩkĩra makĩria ũhoro wa wĩtĩkio na wa ũthingu. Ũndũ ũyũ nĩwokĩririe marũrũ ma ‘Papa’ na arori a kanitha, agathithi na arĩa maikaraga kanitha-inĩ (monk), na Huss agĩtwo athiĩ kĩama-inĩ gĩa Constance (Council of Constance) agacokie ciũria cia mathitaka ma mathaara. Nĩ- aheirũo rũtha na bathi ya rũgendo nĩ Mũthamaki wa Njĩrimani, na akinya mũdĩ wa, Constance nĩerirũo na ma nĩ Papa we mwene atĩ hatirĩ na urĩa ng’ũũrũ ũngĩkwo kũrĩ we. MN 31.2

Thutha wa ihinda, uaya muno rĩa cura wake, o rĩo akoretwo o arũmanĩtje na Ũhoro wa ma, Huss nĩoririo gũcagũra gũtigana na morutani make kana oragwo. Acagũrire ũgwati wa gĩkuũ kĩa wĩtĩkio wake, na arĩkia kuona mabuku make magĩcinwo, nake we mwene agĩcinwo na mwaki o hau hau. Mbere ya mũngano wa atongoria a kanitha na thirikari, ndungata ya Ngai, ĩna wĩtĩkio nĩyataũkire na hinya kũrega ũũru na ũthukia wa wathani wa kanitha ya Roma. Kũũragwo gwake, na njĩra ya thoni gũthũũkia kĩrĩko kĩa hinya mbere ya kĩrĩndĩ atĩ nĩekũeitiruo, nĩkuonanirie kurĩ thĩ yothe wĩĩ na utoi wa Roma nĩ ũndũ wa kwaga kũgĩa na wĩtĩkip. Thũ cia Ũhoro ũrĩa wa ma, onagũtuĩka itiamenyaga ũguo, nĩgũtwara cia twaraga na mbere Ũhoro wa Ngai ũrĩa cia caranagia nagup gũthũũkia na itihote. MN 32.1

O na gũtuĩka kũnyamarip tia maruo mooru mũno nogwathiĩte na mbere, hamwe na ũhoreri, na wĩruti kũrĩ Ũhoro wa Ngai, na kĩo, andũ amwe nĩmathiire o na mbere nokirĩrĩria kumbũrania na gũtaũka kũrega ũthũũkia na wĩkĩri gĩko wa wĩtĩkio wa ndini thutha wa gĩkuũ kĩa Wycliffe. O ta etĩkia ,a matukũ ma atũmwo, aingĩ nĩ marutire indo ciao cia gũũkũ thĩ tũhũ nĩguo iteithie gũtwara Ũhoro wa Kristo na mbere. MN 32.2

Nĩ kwarĩ na magerio maingĩ na kĩo gwĩkĩra hinya na gũtambia ũnene wa Kanitha ya Roma, na o hĩndĩ ĩrĩa Arori a kanitha mpigaga atĩ nĩ atũmwo a Kristo, mĩikarĩre yao yaarĩ mĩthũũku mũno ya kũrakaria andũ. Tondũ woteithio wa kũmenya ũndũ mwerũ wa gũcaba, Maa- ndĩko Matheru nĩ matwarirũo kũndũ kũingĩ, na andũ aingĩ magĩkĩona atĩ morutani ma Kanitha ya Roma matiagiritanĩtio na Kiugo kĩa Ngai. MN 32.3

Hĩndĩ ĩrĩa mũira ũmwe aringĩrĩirio na hinya kũhoria kĩmũrĩ kĩa Ũhoro wa ma, ũngĩ nĩakĩnyitaga kuuma guoko gwake agathiĩ oete na igũrũ ena ũmĩrĩru na atekũinaina. Kĩgiano kĩu nĩkĩarĩkĩtie kũhingũra ũndũ ũrĩa warehire kũrutwo ũkombo-inĩ, na ti kũrĩ o mũndũ o mũndũ na Makanitha, o na ndũrĩrĩ. Gũkĩranĩria mũkuru wa mĩaka igana kuuma hĩndĩ ya Wycliffe andũ nĩmatambũrũkĩtie moko mao mahĩmbĩrie moko ma ehokeku a hĩndĩ ya Wycliffe. Martin Luther akĩambĩrĩria mathondeka ma kanitha Njĩrĩmani; Calvin akĩhunjia Ũhoro ũrĩa mwega bũrũri wa Faranja, na Zwingle akĩhunjia Switzerland. Thĩ nĩyokĩritio kuuma toro-inĩ wayo wa hĩndĩ ndaya, na kuuma bũrũri o bũrũrĩ gũkĩanĩrirũo ciugo ici cia kũgegania “Wĩathi wa kũhoya o ũrĩa mũndũ ekwenda”. MN 33.1