IALAM IA KI KHUN
LYNNONG 6—KI KITAB JONG KA MARIANG
Ka Tyllong Bymduh Shuh Jong Ka Jinghikai. — Marbud ia ka Baibl, ka mariang ka long ka kot pule bakhraw jong ngi ban ioh jinghikai. — Testimonies, Vol. 6, sla 185. IIKK 41.1
Sha u khynnah rit, ubym pat lah ban tip-ban nang na ka kitab ba la thoh-la shon lane ba yn pynrung sha ka jingpule ha kamra klas jong ka skul, ka mariang ka ai ia ka tyllong bymduh shuh jong ka jinghikai bad ka jingsngewtynnad bha. Ka dohnud kabym pat shym la pyneh da ka jingiashem bad ka jingsniew ka kloi ban pdiang-ithuh ia ka Burom-Blei kaba dap ha kiei-kiei kiba la thaw. Ka shkor kabym pat set da ki jingkyang-ki jinghylla jong ka pyrthei ka long kaba shahshkor bha sha ka Sur-kren kaba kren lyngba ki jingpynbna jong ka mariang. Bad na ka bynta kito kiba la kham rangbah ha ki snem, kiba donkam khlem da pud ia ki jingpynkynmaw bajar-jar jong ka shaphang kiba kynja mynsiem bad kiba bymjukut, ka jinghikai jong ka mariang kam duna satia kum ka tyllong jong ka jingsngewbha bad ka jinghikai. — Education, sla 100. IIKK 41.2
La Pyndonkam Kum Ka Kot Pule Ha Eden. — Ia baroh kawei ka pyrthei jong ka mariang la thmu ba kan long ka nongbatai ia kiei-kiei ki jong U Blei. Sha U Adam bad Ka Im ha ka ïing Eden jong ki, ka mariang ka la dap da ka jingtip shaphang U Blei, ka dap ruh da ka jinghikai bakynja-blei. Sha ki shkor baiai-sngap bha jong ki ka la iaisawa da ka sur-kren jong ka jingstad. Ka jingstad ka la kren sha ki khmat kiba iohi bad la pdiang ia ka sha ka dohnud, naba ki la iasyllok bad U Blei ha ki kam ka jingpynlong jong U. Counsels to Parents, Teachers and Students, sla 186. IIKK 41.3
Ka kitab jong ka mariang, kaba phriang kylleng ia ki jinghikai ba-im jong ka ha khmat jong ki, ka la ai ia ka tyllong bymlut shuh jong ka jinghikai bad ka jingsngewbha. Ha kawei-pa-kawei ka sla jong ka khlaw bad uwei-pa-uwei u maw jong ki lumbah, ha uwei-pa-uwei u khlur batyngshaiñ, ha ka ryngkew bad ka duriaw bad ka sahit bneng, ia ka kyrteng jong U Blei la thoh. Bad baroh ar, kiba don jingim bad kibym don jingim jong ka jingpynlong — bad ka sla bad u syntiew bad u dieng, lem bad uwei-pa-uwei u jingthaw ba-im, naduh u lebiathan jong ki duriaw shaduh i phngit ha ka kjat-jingshai sngi — ki nongshong-nongsah ha Eden ki la iakren-iasyllok, ki da lum na uwei-pa-uwei ia ki jingtip barieh ka jingim jong ki. Ka burom jong U Blei ha ki bneng, ki pyrthei bymlah ñiew ha ki jingtyllun babeit ryntih jong ki, “ki jingpynbeit ka jingkhia ki lyoh” (Job 37:16), ki jingmaïan jong ka jingshai bad ka jingsawa, jong ka sngi bad ka miet — kine baroh ki la long ki tiar ka jingpule ia ki khynnah skul jong ka skul banyngkong jong ka pyrthei. — Education, sla 21. IIKK 41.4
Ki Jinghikai Ba La Pynlang Naduh ka Jinghap Jingkyllon. — Wat la ia ka khyndew la pynsniew noh da ka jingtim, ka mariang ka la dei ban iailong ka kot pule jong u briew. Kam shym la lah mynta ban mihpli tang ia ka jingbha; naba ka jingsniew ka la don ha kylleng, ka da pynsniew dur ia ka khyndew bad ka duriaw bad ia ka suiñ-bneng da ka jingktah bapyntngit jong ka. Ha kaba shisien la thoh tang ia ka kyrteng bad ka jinglong jong U Blei, ka jingtip ia ka jingbha, mynta pat la thoh ruh ia ka kyrteng bad ka jinglong jong U Soitan, ia ka jingtip basniew. Na ka mariang, kaba mynta ka pynpaw ia ka jingtip kaba bha bad kaba sniew, u briew khlem da pud u la dei ban iohpdiang ia ka jingmaham shaphang ki jingmih jong ka pop. — Education, sla 26. IIKK 42.1
Ka Mariang Ka Pyni Nuksa Ia Ki Jinghikai Ka Baibl. — Shibun ki jingpyni nuksa na ka mariang la pyndonkam da ki nongthoh jong ka Baibl; bad katba ngi khmih bniah ia kiei-kiei ha ka pyrthei ka mariang, yn pynlah ia ngi, hapoh ka jingialam jong U Mynsiem Bakhuid, ban sngewthuh ia ki jinghikai jong ka Ktien U Blei. — Education, sla 120. IIKK 42.2
Ha ka pyrthei ka mariang U Blei U la buh ha ki kti jong u khun bynriew ia u shabi ban plie ia ka ïing-jingkynshew jong ka Ktien jong U. Ia kata kabym iohi la pyni nuksa da kata kaba iohi; ia ka jingstad bakynja-blei, ka jingshisha bymjukut, ka jingai-ei bymlah thew, la sngewthuh lyngba kiei-kiei kiba U Blei U la thaw. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 187, 188. IIKK 42.3
Ia ki khynnah dei ban pynshlur ba kin wad ha ka mariang ia ki mar kiba pyni nuksa ia ki jinghikai jong ka Baibl, bad ban shem ha ka Baibl ia ki dur-pharshi ba la shim na ka mariang. Ki dei ban ïit bniah, ha baroh ar, ha ka mariang bad ha ka Jingthoh Bakhuid, ia kawei-pa-kawei ka mar kaba ïeng nuksa ia U Khrist, bad ia kito kiba U la pyndonkam ha kaba pyni nuksa ia ka jingshisha. Kumne ki lah ban nang ban iohi ia U ha u dieng bad u diengwaiñ, ha u tiew-lili bad u tiewkulab, ha ka sngi bad ha u khlur. Ki lah ban nang ban iohsngew ia ka surkren jong U ha ka jingruwai ki sim, ha ka jingriew-jingsawa ki dieng, ha ka jingkyrhuh u pyrthat, bad ha ka sur jong ka duriaw. Bad kawei-pakawei ka mar ha ka mariang kan iai-ban sha ki ia ki jinghikai bakordor jong U. IIKK 43.1
Sha kito kiba pynithuh ia lade ha kane ka rukom sha U Khrist, ka pyrthei ka mariang kan ym long lano-lano ruh ka jaka kaba kynjah bad kaba suda. Kan long ka ïing U Kpa jong ki, kaba la pyndep da ka jingdon ka burom jong Uta Uba la shongsah shisien hapdeng ki briew. — Education, sla 120. IIKK 43.2
Ka Baibl Ka Batai Ia Ki Jingmaïan Jong Ka Mariang. — U khynnah, katba u iashem bad ka mariang, un iohi ia ka daw na ka bynta ka jingshaïong jingmut. Um lah khlem da iohi ia ka jingtrei jong ki bor ba-iapyrshah. Dei ha kane ba ka mariang ka donkam ia ka nongbatai. Haba peit ha ka jingsniew ba la pynpaw ha ka pyrthei ka mariang, baroh ki don ia kajuh ka jinghikai basngewsih ban tip-ban nang — “Uba shun u la leh ia kata.” Mathaios 13:28. IIKK 43.3
Tang ha ka jingshai kaba tyngshaiñ na Kalbari ba ia ka jinghikai jong ka mariang yn lah ban pule bad sngewthuh ha ka rukom kaba dei. Lyngba ka jingiathuhkhana jong ka Bethlehem bad ka diengphna to ai ba yn pyni katno ka long kaba bha ban jop ia ka jingsniew bad kumno kawei-pa-kawei ka jingkyrkhu kaba wan sha ngi ka long ka jingai jong ka jingsiewspah. IIKK 43.4
Ha u shiah-khwai bad u shiah, ha u dieng shiah bad ki ñiut, la ïengpli ia ka jingsniew kaba pynsniew bad pynduh. Ha ki sim baruwai bad ka jingphuh u syntiew, ha u slap bad ka jingtyngshaiñ sngi, ha ka erbatemon ka lyïur bad ka jinghap umjer bajai-jai, ha ki hajar ki mar jong ka mariang, naduh u diengsning jong ka khlaw sha u tiew-baiolet uba phuh ha trai jong u, la iohi ia ka jingieit kaba pynbha pat. Bad kumne ka mariang ka dang kren sha ngi shaphang ka jingbha jong U Blei. — Education, sla 101. IIKK 43.5
Ki Jinghikai Ha Ka Kamra Skul Babha. Kumba ki nongsah ha Eden ki la nang na ki sla jong ka kitab ka mariang, kumba U Moses u la ithuh ia ka jingthoh ka kti U Blei ha ki pyntha bad ki lum jong ka Arabia, bad U Khynnah Jisu halor ki ranablum jong ka Nasareth, kumta ruh ki khynnah jong kine ki sngi mynta ki lah ban tip-ban nang shaphang jong U. Ia ki bymlah iohi la pyni nuksa da kita kiba ngi lah ban iohi. — Education, sla 100. IIKK 44.1
Pynmih-Pynsan Ia Ka Jingieit Ia Ka Mariang. — To ai ba ka kmie. . . kan shim bad pynlut por ban pynmih-pynsan ha lade bad ha ki khun jong ka ia ka jingieit ia kiei-kiei kiba itynnad jong ka mariang. To ai ba kan kdew ia ki sha ki burom ba la phriang ha ki bneng, sha ki hajar ki jaid jingitynnad kiba pynkup ia ka khyndew, nangta sa iathuh ha ki shaphang Uta Uba la thaw-la pynlong ia ki baroh. Kumne ka lah ban ialam ia ki jingmut badang lung jong ki sha U Nongthaw-Nongpynlong, bad ban pynkhih ha ki dohnud jong ki ia ka jingñiew burom bad ka jingieit na ka bynta U Nongai ia kawei-pa-kawei ka jingkyrkhu. Ki lyngkha bad ki lum — ka kamra-bah jong ka mariang — ka dei ban long ka kamra skul na ka bynta ki khynnah rit. Ki jingkynshew spah jong ka ki dei ban long ka kot-pule jong ki. Ia ki jinghikai ba la shon kumne ha ki jingmut jong ki yn ym klet kloi eh. IIKK 44.2
Ki kmie ki kpa ki lah ban leh shibun ban pyniasoh ia ki khun jong ki bad U Blei da kaba pynshlur ia ki ban ieit ia kiei-kiei ki jong ka mariang kiba U hi U la ai ha ki, bad ban ithuh ia ka kti jong U Nongai ha baroh kiba ki iohpdiang. Ia ka khyndew jong ka dohnud ha kane ka rukom yn lah ban pynkhreh naduh dang rit na ka bynta ka jingbet-jingthung ia ki symbai bakordor jong ka jingshisha, kiban mih ha ka por babiang bad ban pynioh ia ka jingot-jinglum ia u soh bakordor. — Signs of the Times, December 6, 1877. IIKK 44.3
Iasoh Bad Ki Sim Ha Ki Jingruwai Ka Jingiaroh. — Ki khynnah rit khamtam eh ki dei ban wan shajan ka mariang. Ha ka jaka ban buh halor jong ki ia ki jingteh jong ka rongphong, to ai ba kin laitluid kum ki khunlangbrot, ba kin ialehkai ha ka jingshai sngi bathiang, bapynthymmai bor. To ialam ia ki sha ki dieng phyrngop bad ki syntiew, sha u phlang ha ki them bad sha ki diengbah, to shah ba kin tip bha ia ki dur ba-itynnad, ba-iapher, bad balung jong ki. Hikai ia ki ban iohi ia ka jingstad bad ka jingieit jong U Blei ha ki kam ka jingpynlong jong U; bad katba ki dohnud jong ki ki dap da ka jingkmen bad ka jingieit kaba sngewnguh, to shah ba kin iasoh bad ki sim ha ki jingruwai ka jingiaroh jong ki. IIKK 45.1
Hikai ia ki khynnah bad ia ki samla ban pyrkhat bniah ia ki kam jong U Kynrad Nongdrodur, bad ban pyrthuh-bud ia ki jinglong-ki jingitynnad jong ka mariang ha kaba saiñdur ia ka jinglong jong ki. Katba ka jingieit jong U Blei ka khring ia ki dohnud jong ki, ai ba kin wallam sha ki jingim jong ki ia ka jingitynnad jong ka jinglong bakhuid. Kumta kin pyndonkam ia ki bor-ki jinglah jong ki ban kyrkhu ia kiwei pat bad ban pyndonburom ia U Blei. — Counsels to Parents, Teachers, and Students, sla 188. IIKK 45.2
Kdew Na Ka Mariang Sha U Blei. — Donkam ba ia ki khynnah yn ai ki jinghikai kiban pynsan ha ki ka jingshlur ban ialeh pyrshah ia kaba sniew. To kdew ia ki na ka mariang sha U Blei jong ka mariang, te kumne kin long kiba ithuh bha ia U Nongthaw. Kumno ngan lah ban hikai bha eh ia ki khun jong nga ban shakri bad pyndonburom ia U Blei? ka dei ban long ka jingkylli kaba shongdap ha ki jingmut jong ki kmie-ki kpa. Lada ka bneng baroh ka sngewtynnad eh ha ka jingmanbha jong ka kynja bynriew, hato ngim dei ban long kiba minot thop ban leh ia baroh ha ka bor jong ngi na ka bynta ka jingmanbha ki khun jong ngi? — Manuscript 29, 1886. IIKK 45.3
Ka Jingpule Ia Ka Mariang Ka Pynkhlaiñ Ia Ka Jingmut. — Ia ka burom jong U Blei la pynpaw shai ha ki kamk-ki kti jong U. Hangne don ki jingmaian ba ka jingmut-jingpyrkhat kan kylla long kaba khlaiñ ha kaba wad bniah. Ki jingmut ia kiba la pynsngewbha thala bad ba la pyndonkam bakla da kaba pule ia ki puriskam-kai ki lah ban don ka kitab ba la plied bha ha ka mariang, ba kin pule ia ka jingshisha ha ki kam ka jingthaw-jingpynlong jong U Blei baroh sawdong jong ki. Baroh ki lah ban shem ia ki sobjek na ka bynta ka jingpule bniah ha ka sla basynlar jong u dieng ha khlaw, ha ki sla-ki speh jong u phlang uba tap ia ka khyndew da ka jingsiang mukmor bajyrngam jong ki, ki jingthung bad ki syntiew, ki diengbah jong ka khlaw, ki lumbah bajrong, ki mawsiang mawleiñ ba-eh, ka duriawbah baiai phaloh, ki mawkordor jong ka jingshai kiba dap ia ki bneng ban pynitynnad ia ka miet, ki spah bymlut shuh jong ka jingshai sngi, ki burom bashongkun jong u bnai, ka jingkhriat jong ka por tlang, ka jingshit jong ka por lyïur, ka jingkylla, ka jingiai-wan ki aïom bapher, ha ka jingbeit-jingryntih bad ka jingiabiang bajanai, ba la synshar da ka bor bymkut shuh; hangne don ki sobjek kiba khot ia ka jingpyrkhat bajylliew, ia ka jingpynïar ia ka jingmutdur. IIKK 46.1
Lada kiba pynhun ia ka lade bad kiba wad jingsngewbha kin shah ia ki jingmut jong ki ba kin iaipyrkhat ia kaba shisha, ka dohnud kam laha ban suda hynrei kan dap da ka jingtieng burom, bad kin iaroh ia U Blei jong ka mariang. Ka jingpyrkhat sani bad ka jingpule bniah ia ka jinglong jong U Blei kumba la pynpaw ha ki kam ka jingpynlong jong U kan plie ia ka lyngwiar jingpyrkhat kaban khring ia ka jingmut jngai na kata kaba poh, kaba pynhiar dor, bad na ki jingleh sngewbha kiba pyntlot met, mynsiem bad jingmut. Ia ka jingtip ia ki kam bad ki lynti jong U Blei ngi lah ban sdang ioh ha kane ka pyrthei; hynrei ia ka jingpule yn iaibteng lynter ka bymjukut. U Blei U la pynbiang na ka bynta u briew ia ki sobjek ka jingpyrkhat kiban wallam ia ka jingpyntreikam ia kawei-pa-kawei ka bor jong ka jingmut. Ngi lah ban pule ia ka jinglong jong U Nongthaw ha ki bneng shajrong bad ha ka khyndew shatbian, kaban pyndap ia ka dohnud da ka jingsngewnguh bad ka jingainguh. Uwei-pa-uwei u thied jabieng bad ka bor sngewthuh kin phai ktien sha ka jingpynpaw shai ia ka jingieit jong U Blei ha ki kam baphylla jong U. — Testimonies, Vol. 4, sla 581. IIKK 46.2
Ka Mariang Bad Ka Baibl Ki La Long Ki Kot Pule Jong U Jisu. — Ia ka jingnang- jingstad jong U (Jisu) la ioh na ki tyllong ba la buh-beit jong ka Bneng, na ka jingtrei balarkamk-bamyntoi, na ka jingpule bniah ia ki Jingthoh, na ka mariang, bad na ki jingiashem jong ka jingim — ki kot ai jinghikai jong U Blei, kiba dap da ka jinghikai sha baroh kiba wallam sha ki ia ki kti kiba la kloi mon sngewbha, ki khmat kiba iohi shai, bad ia ka dohnud kaba sngewthuh. — Ministry of Healing, sla 400. IIKK 47.1
Ka jingtip bha jong U ia ki Jingthoh ka pyni haduh katno U la pynlut ia ki snem ka jinglong khynnah jong U sha ka jingpule minot thop ia ka Ktien jong U Blei. Bad ba la phriang ha khmat jong U ka la dei ka kamra buh-kot bakhraw jong ki kam ka jingpynlong jong U Blei. Uta Uba la thaw-la pynlong ia kiei-kiei baroh U la pule bniah pat ia kiba ka kti jong U hi ka la thoh ha ka khyndew bad ka duriaw bad ka suiñ-bneng. Ba la pynkhlad na ki lynti bymkhuid jong ka pyrthei, U la lum ia ka jingtip katkum ka saians na ka mariang. U la pule bniah ia ka jingim jong ki jingthung bad ki mrad, bad ruh ia ka jingim jong u briew. Naduh ki snem banyngkong jong U la bat khak ia U da kawei ka jingthmu, U la im ban kyrkhu ia kiwei pat. Na ka bynta kane U la shem ia ki lad-ki lynti ha ka mariang; ki jingpyrkhat bathymmai ia ki lynti bad ki lad ki la shat ha ka jingmut jong U katba U la pule ia ka jingim jong ki jingthung bad ia ka jingim jong ki mrad. . . . IIKK 47.2
Kumne sha U Jisu la pynpaw ia ka jingmut bashisha jong ka Ktien bad jong ki kam jong U Blei, katba U la pyrshang ban sngewthuh ia ka daw jong kiei-kiei baroh. Ki angel bneng ki la long kiba synran ia U, bad ka rukom jong ki jingpyrkhat bakhuid bad ki jingiasyllok ka la long ka jong U. Naduh ka jingshai banyngkong jong ka jingproh ka jingmut U la iaisan khlem da pud ha ka jingai-ei bakynja mynsiem bad ha ka jingtip ia ka jingshisha. IIKK 47.3
Uwei-pa-uwei u khynnah u lah ban ioh ia ka jingtip kuba U Jisu U la ioh. Katba ngi pyrshang ban kham ithuh ia U Kpa Uba ha bneng jong ngi lyngba ka Ktien jong U, ki angel kin wan shajan, ia ki jingmut jong ngi yn pynkhlaiñ, ia ki jinglong jong ngi yn kyntiew bad yn saiñ pynkhuid ruh. — Ka Jingthrang Jong Ki Yrta, sla 70. IIKK 47.4
Hadien La Pyndonkam Da U Ha Ka Jinghikai Jong U. U Nonghikai bakhraw U la wallam ia ki nongsngap jong U sha ka jingiashem bad ka mariang, ba kin lah ban shahshkor sha surkren kaba kren lyngba kiei-kiei baroh kiba la thaw-la pynlong; bad katba ki dohnud jong ki ki la jem bad ki jingmut jong ki ki la kloi ban pdiang, U la iarap ia ki ban batai ia ka jinghikai bakynja mynsiem jong ki jingiohi ba-itynnad ba ki khmat jong ki ki la ioh khmih. Ki pharshi, da kiba U la ieit ban hikai ia ki jinghikai ka jingshisha, ki pyni katno ka mynsiem jong U ka la plie sha ki borktah jong ka mariang, bad katno U la sngewbha eh ban lum ia ka jinghikai bakynja mynsiem na ki sawdong-kun jong ka jingim kaba man ka sngi. IIKK 48.1
Ki sim kiba her ha suiñ, ki lili jong ka lyngkha, u nongbet bad u symbai, u nongaplangbrot bad ki langbrot — da kine U Khrist U la pyni nuksa ia ka jingshisha kabym iap shuh. U la shim ruh ia ki nuksa na ki jingjia jong ka jingim, ki jingshisha jong ka jingiashem kiba la ju tip bha da ki nongsngap — u thiat, ka jingkynshew ba la buhrieh, u mawlynnai, ka jar tong dohkha, ka pisa kaba la jah, u khun sarong awria, ki ïing halor u mawsiang bad halor u shyiap. Ha ki jinghikai jong U la don ei-ei kaban pynsngewtynnad ia kawei-pa-kawei ka jingmut, kaban ktah ia kawei-pa-kawei ka dohnud. Kumne ka kam kaba man ka sngi, ha ka jaka ba kan long kaba leh ia kajuh shi kajuh, khlem da don ki jingpyrkhat kiba kham shajrong, la pynphyrnai bad la kyntiew ia ka da ki jingpynkynmaw bakhlem da pud ia kata kaba kynja mynsiem bad kabym iohi. IIKK 48.2
Kumta ngi dei ban hikai. To ai ba ki khun-ki khynnah kin nang ban iohi ha ka mariang ia ka jingpynpaw shai ia ka jingieit bad ka jingstad jong U Blei; to ai ba ia ka jingpyrkhat shaphang jong U yn pyniasoh bad ki sim bad ki syntiew bad ki dieng; to ai ba kiei-kiei ia kiba la iohi kin kylla long sha ki ki nongbatai ia uta ubym lah iohi, bad baroh ki jingjia jong ka jingim kin long ki lad jong ka jinghikai bakynja-blei. IIKK 48.3
Katba ki nang kumne ban pule ia ki jinghikai ha baroh kiei-kiei kiba la thaw-la pynlong, bad ha baroh ki jingjia jong ki jingiashem ka jingim, to pyni ba kijuh ki aiñ-ki hukum ki dei ban synshar ia ngi; ba la ai ia ki na ka bynta ka jingbha jong ngi; bad ba tang ha ka jingkohnguh ia ki ngi lah ban shem ia ka jingsuk-jingkmen bad ka jingjop bashisha. — Education, sla 102, 103. IIKK 49.1