Ki Kam Jong Ki Apostol
23.—Ha Beria Bad Ha Athen
(La Pynshong Nongrim — Ki Kam 17:11-34).
Ha Beria U Paul u la shem ia ki Jiw kiba mon ban iit bniah ia ki jingshisha ba u la hikai. Ka jingthoh kynmaw jong U Loukas ka iathuh shai shaphang jong ki: “Kine ki la long kiba kham don akor ban ia kita kiba ha Thessaloni, kiba la pdiang ia kata ka ktien da ka jingsngew la kloi baroh, ha la ka sngi ki da iit bniah ia ki jingthoh, la kine kiei-kiei ruh ki lah long kumta. Namar kata bun na ki ki la ngeit; na ki kynthei Grik ruh ki bakhraw-batri, bad na ki rangbah de, ym khyndiat.” KJA 111.1
Ia ki jingmut jong ki nong Beria ym shym la pynkhim da ka jingsngew pyrshah. Ki la kloi bad dem ka mon ban iit bniah ia ka jinglong bashisha jong ki jinghikai ba la ialap da ki apostol. Ki la pule ia ka Baibl, ym dei namar ka jingsngew phylla kaba shu kwah ban tip, hynrei ba kin sngewthuh ia kaei kaba la thoh shaphang U Messiah ia Uba la kular. Man ka sngi ki la iit bniah ia ki jingthoh ba la pyrsad mynsiem, bad katba ki la iapyrshang ka jingthoh bad ka jingthoh, ki angel bneng ki la don ha syndah jong ki, ki da pynshai ia ki jingmut jong ki bad shonjur ia ki dohnud jong ki. KJA 111.2
Kat shaba ia ki jingshisha jong ka gospel la pynbna, ia kito kiba kwah sngur shisha ban leh ia kaba dei la ialam sha ka jingiit minot thop ia ki Jingthoh. Lada, ha kaba kut jong ka jingiathuhkhana jong kane ka pyrthei, kito sha kiba ia ki jingshisha kiba tynjuh la ialap ki mon ban bud ia ka nuksa jong ki nong Beria, ban iai-wad bniah ia ki Jingthoh man ka sngi, bad iapyrshang bad ka ktien jong U Blei ia kito ki khubor ba la wanrah sha ki, yn don mynta ki sngi shibun-bah kiban bud iaineh bha ia ki ain jong ka hukum jong U Blei, ha kaba mynta don tang khyndiat eh. Hynrei haba ia ki jingshisha jong ka Baibl kibym pawnam la ialap, shibun ki kyntait ban iit bniah kumne. Wat la kim lah ban pyni nia pyrshah ia ki jinghikai bashai jong ka Jingthoh, pynban ki pynpaw ia ka jingbymmon ban khmih bniah ia ki sakhi-ki sabut ba la pyni. Katto-katne ki pynkut nia ba wat lada kine ki jinghikai ki long kiba shisha, kam da don jingpher la ki pdiang ne kim pdiang ia ka jingshai bathymmai, te ki snoh rydin sha ki puriskam kiba pynbyrngia ia kiba u nongshun u pyndonkam ban ialam bakla ia ki mynsiem. Kumne ia ki jingmut jong ki la pyndum da ka jingbakla, bad ki kylla long kiba pyniakhlad na ka bneng. KJA 111.3
Ia baroh yn bishar katkum ka jingshai kaba la ai. U Trai U phah ia ki nongkit-ktien jong U lem bad ka khubor jong ka jingpynim, bad ia kito kiba iohsngew yn pynkit-khlieh ia ka rukom ha kaba ki leh ia ki ktien jong ki shakri jong U. Kito kiba wad sngur ia ka jingshisha kin iit bniah, katkum ka jingshai jong ka ktien U Blei, ia kita ki jinghikai ba la ai sha ki. KJA 111.4
Ki Jiw kibym ngeit kiba ha Thessaloni, kiba la dap da ka jingpihuin bad ka jingisih ia ki apostol, bad haba kim hun tang da kaba beh noh ia ki na ka nongbah, ki la buddien ia ki shaduh Beria bad ki la pynkhih paidbah pyrshah ia ki, khamtam ia ka jingbitar jong ki paid-bhur bathala na ki kynja bapoh. Da ka jingsheptieng ia ka jingleh jubor barunar ia U Paul lada u la iaisah hangta, ki parabangeit ki la phah noh ia u sha Athen, ba la synran da ki katto-katne ki nong Beria kiba la pdiang thymmai ia ka jingngeit. KJA 111.5
Kumne ka jingpynshitom-bein ka la bud ia ki nonghikai jong ka jingshisha na kawei ka shnong sha kawei pat ka shnong. Ki nongshun jong U Khrist kim shym la lah ban khanglad ia ka jingiaid shaphrang jong ka gospel, hynrei ki la jop ha kaba pynlong ia ka jingtrei-kam jong ki apostol kaba shitom palat. Pynban ha khmat ka jingiapyrshah bad ka jingialeh, U Paul u la iai-tur shaphrang, uba la kut jingmut skhem ban pyndep ia ka jingthmu jong U Blei kumba la pynpaw sha u ha ka jingithuhpaw ha Jerusalem: “Nga ngan phah noh ia me jngai nangne sha ki Jentill.” Ki Kam 22:21. KJA 111.6
Ka jingmih noh kyrkieh jong U Paul na Beria ka la pynduh ia u ia ka lad kaba u la khmih-lynti ban leit jngoh ia ki parabangeit ha Thessaloni. KJA 112.1
Haba la poi ha Athen, u apostol u la phah leit phai noh ia ki parabangeit nong Beria lem bad ka khubor sha U Silas bad U Timothi ba kin wan iasoh kloi-kloi bad u. U Timothi u la wan sha Beria shuwa ka jingmih noh jong U Paul, bad ryngkat bad U Silas u la sah ban bteng ia ka kam ia kaba la sdang bha hangta, bad ban iai-hikai ia ki bangeit thymmai halor ki ain-tynrai jong ka jingngeit. KJA 112.2
Ka nongbah Athen ka la long ka sor-pdeng jong ka jingmane bleithaw. Hangne U Paul um shym la iashem bad ki briew kiba dang sah bieit, kiba ngeit bieit, kum kiba ha Lystra, hynrei bad ki briew kiba pawnam na ka bynta ka jingstad bad ka dustur riewshai jong ki. Ha kylleng ia ki durmaw jong ki blei jong ki bad jong ki riewshlur jong ka khana-barim ia kiba la mane blei bad ki jingthoh poitri la iohi baroh sawdong, kat shaba phai la don ki jingtei bakhraw-ba-itynnad eh lem bad ki jingdro-dur kiba pynpaw ia ka burom jong ka jaidbynriew bad ia ki durblei bapawnam jong ka jingmane bleithaw. Ia ki bor sngew jong ki briew la shoh-bieit da ka jingitynnad bad ka burom baphyrnai jong ki jingdro-dur. Haman ki liang la don ki jaka-kyntang bad ki templ, kiba la tei remdor shibun eh, bad ki la ieng ha ka rongphong ba-iphieng. Ia ki jingjop thma bad ki kam jong ki riewkhraw la pynsah nam da ki jingtei, ki duwan bad ki maw-mot. Kine baroh ki la pynlong ia ka Athen kum ka iing-bah jong ka jingbuh kynmaw ia ki jingshna bad ki jingdro baphylla jong ka jingstad ka jaid bynriew. KJA 112.3
Katba U Paul u la peit ha ka jingitynnad bad ka jingphuh-jingphieng kaba ker tawiar ia u, bad ba u la iohi ia ka nongbah la aiti lut sha ka jingmane bleithaw, ia ka mynsiem jong u la pynkhih da ka jingsngew-skuin na ka bynta U Blei, ia Uba u la iohi baroh sawdong ba la pynjah burom eh, bad ia ka dohnud jong u la khring ha ka jingsngew-synei ia ki briew jong ka Athen, kiba, wat halor kat ka jingproh jabieng jong ki lem bad ka dustur bashai bad ka rukom im donburom jong ki, kim don satia ia ka jingtip ia U Blei bashisha. KJA 112.4
Ia u apostol ym shym la shukor da kata kaba u la iohi ha ka pdeng jong ka jingnang-ka jingstad bakhraw. Ka jinglong bakynja mynsiem jong u ka la long kaba im katta-katta sha ka jingkhring jong kiei-kiei kiba kynja bneng ba ka jingkmen bad ka burom jong ka spah kabym duh noh lano-lano ruh ka la pynlong ia ka burom bad ka jingitynnad jong kita sawdong jong u kibym don dor ei-ei ruh. Katba u la iohi ia ka jingkhraw jong ka Athen u iohi shai ia ka bor shukor jong ka ia kito kiba ieit ia ka jingstad bad ka saian, te ia ka jingmut jong u la ktah jylliew da ka jingdonkam jong ka kam-ka jingtrei kaba don ha khmat jong U. KJA 112.5
Ha kane ka nongbah bakhraw, ha kaba ia U Blei ym shym la mane, ia U Paul la pynshitom eh da ka jingkynjah, te u la thrang eh ia ka jingsngewlem bad ka jingiarap-lem ki para nongtrei jong u. Ha ka jingialong paralok bakynja briew, u la sngew kynjah marwei ia lade. Ha ka shithi jong u sha ki nong Thessaloni u la kren shai ia ki jingsngew jong u ha kine ki ktien, “La sngewdei ban sah tang ma ngi ha Athen.” 1 Thessaloni 3:1. Ki diengpyngkiang kiba-imat long kum kibym lah ban jam ki la don ha khmat jong u, ki da pynlong kum kabym i don jingkyrmen ia u ban pyrshang ban ktah ia ki dohnud jong ki briew. KJA 112.6
Katba u la ap ia U Silas bad U Timothi, U Paul um shym la shong alhia. U “la iapyni nia ha ka synagog bad ki Jiw, bad kita ki riewblei ruh, bad ha ka jaka iew ha la ka sngi ruh bad kita kiba iakynduh bad u.” Hynrei ka kam bakongsan jong u ha Athen ka la long ban ai ia ka khubor jong ka jingpynim sha kito kibym don ka jingsngewthuh shai ia U Blei bad ia ka jingthmu jong u na ka bynta ka kynja bynriew kaba la kyllon. U apostol shen u la dei ban iashem bad ka jingmane bleithaw ha ka dur kaba sianti, kaba phon bad kaba khring tam jong ka. KJA 112.7
Ki riewkhraw jong ka Athen kim shym la shim por slem ban tip ba ha ka nongbah jong ki la don uwei u nonghikai uba phylla uba buh ha khmat ki brew ia ki jinghikai bathymmai bad bakhyllah. Katto-katne na kine ki rangbah ki la wan wad ia U Paul bad ki la rung sha ka jingiakren-iakhana bad u. Shen ka kynhun briew ka la lum sawdong jong ki. Katto-katne ki la kloi ban krenbein ia u apostol kum uta uba kham hapoh shibun ban ia ki ha ka long briew bad ha ka jingstad, bad kine ki la ia kren niewbein hapdeng jong ki, “Ine iba blab-blab i mon ban ong aiu?” Kiwei pat, naba u la ialap ia U Jsu bad ia ka jingmihpat,” ki la ia-ong, “U i kumba u long u nongialap ia ki blei khyllah.” KJA 113.1
Hapdeng kito kiba la iakren pyrshah ia U Paul ha ka jaka iew ki la don “ki riewstad na ki Epikuri, bad na ki Stoik;” hynrei ma ki, bad baroh kiwei pat kiba la wan iashem bad u, shen ki la iohi ba u la don ka jingtip-jingshemphang kaba kham khraw ban ia ka jong ki hi. Ka jingstad-jingproh ka jabieng jong u ka la ioh ia ka jingniew burom jong kiba la stad-la nang; katba ka bor pyni nia bashitrhem, bashongnia jong u lem ruh bad ka jingpnah thylliej jong u ki la bat ia ka jingmut bad ka jingshah shkor jong baroh kiba la wan. Ki nongsngap jong u ki la ithuh ba um dei u nongsdang uba dang shah hikai, hynrei uba la lah ban iakynduh ia baroh ki jaid kynhun briew da ki jingpyni-nia kiba donbor kum ka jingkyrshan ia ki jinghikai ba u la hikai. Kumne u apostol u la ieng khlem jingsheptieng, u da iakynduh bad ki nongpyrshah jong u ha ka lyngwiar jong ki hi, da kaba u la pyniasoh ka nia bad ka nia, ka jingpyrkhat ka jingstad bad ka jingpyrkhat ka jingstad, ka jingpnah thylliej bad ka jingpnah thylliej. KJA 113.2
Ki nongiapyrshah jong u kiba mane bleithaw ki la khring ia ka jingmut jong u sha U Socrates, uba, namar ba u la long u nonghikai shaphang kita ki blei khyllah, la rai pynrem ia u sha ka jingiap, bad ki la sneng ia U Paul ba un ym buh ia la ka jingim ha kata kajuh ka jingma. Hynrei ki jingkren jong u apostol ki la bat khak ia ka jingshah shkor jong kita ki briew, bad ka jingstad bakhlem jingsngew sarong jong u ka la khring eh ia ka jingniew-burom bad ka jingiaroh jong ki. Ym shym la pynsngap jar ia u da ka saian lane da ki jingkren-stad jong ki khraw-pyrkhat, kumta ki la pynhun ia lade ba u la kut jingmut skhem ban pyndep ia ka kam jong u hapdeng jong ki, bad, ha kano-kano ka jingma ia ka jingim, ban iathuh ia ka khubor jong u, te ki la rai jingmut ban ai ha u ia ka lad kaba u dei hok ban ioh. KJA 113.3
Kumta ki la ialam ia u sha u lum Ariopagos. Kane ka la dei kawei na ki jaka bakyntang tam ha baroh sawdong ka Athen, bad ia ki jingjia barim bad ki jinglong-jingman jong ka ki la long kiba la kynmaw da ka jingsngewphieng bad ka jingsngew-ngiew bangeit bieit kat haduh ba ha ki jingmut jong ki katto-katne ka la don ka jingsheptieng-ka jingkyiuh. Ka la dei ha kane ka jaka ia ki kam kiba iadei bad ka niam bunsien la iapyrkhat sani da ki rangbah kiba la trei kum ki nongbishar kiban rai khadduh halor baroh ki jingkylli kiba kham donkam na ka bynta ka jinglong bakynja mynsiem kumjuh ruh na ka bynta ka jingbha ka synshar-khadar. KJA 113.4
Hangne, jngai na ka huri-hura jong ki surok-bah bakhapngiah briew, bad ka jingkhynwin jong ka jingiahylla da ki ktien kai bathala, ia u apostol la lah ban iohsngew khlem kano-kano ka jingpynwit-jingpynthut. Sawdong jong u la lum-lang ki myllung, ki nongdro-dur, bad riewkhraw-pyrkhat __ ki proh-jabieng bad ki riewstad jong ka Athen, kiba la kren ha u: “Ngi lah ban tip kaei kane ka jinghikai bathymmai ia kaba me ialap? Namar me wallam ia kiei-kiei ruh kiba khyllah sha ki shkor jong ngi: namar kata ngi kwah ban tip ki mut aiu kine kiei-kiei ruh.” KJA 113.5
Ha kata ka por jong ka jingkitkhlieh bashongkun, u apostol u la long uba jai-jai bad uba synshar beit ia lade. Ia ka dohnud jong u la ban khia da ka khubor kaba donkam eh, bad ki ktien kiba la mih na ki rmiang shyntur jong u ki la pynngeit ia ki nongiohsngew kiba la shahshkor ia u ba um dei satia u nongkren-biria kai. “Ko rangbah Athen,” u la ong, “nga iohi ha kiei-kiei baroh ba phi long kiba kham shait mane blei. Namar haba nga iaid bad nga khmih thuh ia kiei-kiei ruh ki jingmane jong phi, nga la shem ka duwan ha kaba la don ka jingthoh kum kane, ha U Blei Ia Ubymithuh. Ia uba phi iamane namar kata khlem da ithuh, ia une kein nga ialap ha phi.” Pynban la don katto-katne kiba la thrang na ka bynta ka jingshai kaba kham khraw. Ki la iakner la ki kti bad la phai ka jingmut sha Uba Bymjukut. KJA 113.6
Lem bad ki kti ba la kner sha ka templ kaba la khapngiah da ki bleithaw, U Paul u la theh lut ia ka mynsiem jong u, bad u la pynpaw shai ia ki jingbakla jong ka niam ki nong Athen. Kiba stad tam na ki nongsngap ia u ki la shahshkor bha ia ka jingpyni-nia jong u. U la pynpaw ia lade kum uba la tip bha ia ki jingdro-jingoh dur jong ki, ia ki jingthoh ki kot-ki sla jong ki, bad ia ka niam jong ki. Da kaba kdew sha ki dur-maw bad ki bleithaw jong ki ba la oh-shrong-bha, u la ong ba ia U Blei ym lah satia ban pynsyriem dur bad ki jingshna jong u briew. Kine ki dur-blei kiba ki la thaw kim lah, ha ka dur bad ka jingmut kaba byrngut-byrnget ruh, ban pynpaw ia ka burom jong U Jehobah. U la pynkynmaw ia ki ba kine ki dur-blei kim shym la don jingim, hynrei la synshar ia ki da ka bor briew, ki khih tang haba la pynkhih ia ki da ki kti jong ki briew; namarkata kito kiba mane ia ki ki kham khraw ha kawei-pa-kawei ka rukom ban ia kita ki blei ba ki mane. KJA 114.1
U Paul u la khring ia ki jingmut jong ki nongsngap jong u kiba mane bleithaw sha lyndet u pud jong ka niam ba-bakla jong ki sha ka jingithuh bashisha ia U Blei, ia Uba ki la khot “U Blei Ia U Bymithuh.” Une U Blei, ia Uba mynta u la ialap ha ki, U long Uba lait-luid khlem ka jingshaniah ha u briew, Ubym donkam ei-ei na ki kti jong u briew ban pynlang shuh-shuh sha ka bor bad ka burom jong U. KJA 114.2
Ia ki briew la pynkhih da ka jingiaroh na ka bynta ka jingialap bashitrhem bad bashongnia jong U Paul shaphang ki jinglong jong U Blei bashisha __ shaphang ka bor thaw-ka bor pynlong jong U bad ka jingdon jong ka bor synshar jong U halor baroh. Da ka jingshitrhem bad ka jingpnah ktien u apostol u la pynbna shai “Uta U Blei kein uba la thaw ia ka pyrthei, bad ia kiei-kiei baroh kiba don ha ka, uba haba u long U Trai ka bneng bad ka khyndew, um shong ha ki iing-blei ba la thaw da ki kti, kumba u da kyrduh ei-ei ruh, haba u hi u ai ha ki baroh ia ka jingim, bad ka mynsiem, bad ia kiei-kiei baroh ruh.” Ka bneng jong ki bneng kim lah ban kynthup ia U Blei, kumno sa ki templ lei-lei ba la thaw da ki kti briew kin lah ban kynthup ia u! KJA 114.3
Ha kato ka juk jong ka jingpyniapher jaid ia ka long briew-man briew, haba ia ki hok jong ki briew bunsien ym shym la ithuh, U Paul u la pynpaw ia ka jingshisha bakhraw jong ka jingiadei shi para jong ki briew baroh, u da iathuh skhem ba U Blei “u la thaw ruh na kawei ka snam ia u kynja bynriew baroh ia kaban shong halor ka khyndew baroh.” Ha khmat jong U Blei baroh ki briew ki long mar-iaryngkat, bad sha U Blei bahakhlieh tam uwei-pa-uwei u briew u kit-ram ia ka jingmane. Te u apostol u la pyni kumno, lyngba baroh ki jingleh jong U Blei bad u briew, ka jingthmu ka jingai-ei bad ka jingisynei jong U ka pur kum u ‘sai-ksiar. U “la pynthikna ia ki aiom ba la buh, bad ia ki pud ka jaka shong jong ki; ia kaban wad khnang ia U Blei, ioh lehse kumno-kumno kin da ioh tare nadien jong U, bad shem ia u, la um long jngai na uwei-pa-uwei na ngi.” KJA 114.4
Da kaba kdew sha ki nuksa badonburom jong ka jinglong briew bapura bha sawdong jong u, da ki ktien ba la shim kylliang na u myllung jong ki hi u la kdew sha U Blei bymjukut kum U Kpa, bad ma ki baroh ki la long ki khun jong U. “Ha u ngi im, bad ngi khih, bad ngi long de,” u la ong skhem; “kumba kiba na ki nongthaw jingrwai jong phi hi ruh ki la ong, Namar ngi long ruh ki khun-ki ksiew jong U Blei, ym dei ia ngi ban mut ba ka Jinglong Blei ka long syriem ia ka ksiar, lane ia ka rupa, lane ia u maw, ba la pynlong dur da ka kam stad bad ka buit jong u briew. KJA 114.5
“U Blei namar kata u la leh kum bym khmih ia ki aiom ka jingbymtip; hynrei mynta u hukum ia ki briew baroh kylleng la kylleng ban kylla kaba mut.” Ha ki yrta jong ka jingdum kiba ha shuwa ka jingwan jong U Khrist, U Nongsynshar bakynja-blei u la iaid-lait halor ka jingmane bleithaw jong ki briew kiba mane ia ki; hynrei mynta, lyngba U Khun jong U, U la phah sha ki briew ia ka jingshai ka jingshisha; bad U la khmihlynti ia ka jingkylla kaba mut bad ba baroh kin phai sha ka jingpynim, ym dei tang na kiba duk kiba poh, hynrei na ki riewstad basarong bad ki syiem jong ka pyrthei. “Naba u la buh ka sngi ha kaba un sa bishar ia ka pyrthei ha ka hok da uta u briew ia uba u la thung; shaphang kata u la ai ka jingpynskhem ha ki briew baroh, da kaba u la pynmihpat ia u na kiba iap.” Katba U Paul u la kren shaphang ka jingmihpat na kiba iap, “don kiba la bein: hynrei kiwei pat ki la ong, Ngin iohsgew ia me pat shaphang kane.” KJA 114.6
Kumne ki jingtrei jong u apostol ha Athen, ka pdeng jong ka jingnang-jingstad, ka la kut noh, namar ki nong Athen, da kaba iaisnoh rydin sha ka jingmane bleithaw jong ki, ki la phai bak na ka jingshai jong ka niam kaba shisha. Haba ki briew ki la sngewhun pura bad ki jingiashem ka jingjop jong ki hi, ym lah ban khmihlynti ei-ei shuh na ki. Wat la ki kren sarong shaphang ka jingnang-jingstad bad ka jingim kaba la shai donburom eh, ki nong Athen khlem da pud ki la nangkylla long ki basniew bad kiba kham sngewhun bad ki jingmaian jong ka jingmane bleithaw. KJA 115.1
Hapdeng jong kito kiba la shah-shkor sha ki ktien jong U Paul la don katto-katne kiba ha ki jingmut jong ki ki jingshisha ba la ialap ki la wallam ka jingkynduh-mynsiem, hynrei kim mon ban pynrit ia lade ban ithuh ia U Blei bad ban pdiang ia ka lad ka jingpynim. Ym don ka jingpnah ktien, ym don ka bor pyni-nia, kaba lah ban pynkylla ia u nongpop. Tang ka bor jong U Blei hi kaba lah ban pyntrei-kam ia ka jingshisha ha ka dohnud. Uta uba iai-phai noh na kane ka bor ym lah satia ban ktah ia u. Ki Grik ki la wad ia ka jingstad, pynban ka khubor jong ka diengphna ka la long ha ki ka jingbieit namar ki la khein kordor ia ka jingstad jong ki hi kham palat ban ia ka jingstad kaba wan na bneng. KJA 115.2
Ha ka jingsarong jong ki ia ka jingproh jabieng bad ia ka jingstad bakynja briew la lah ban shem ia ka daw balei ka khubor jong ka gospel ka la iakynduh bad khyndiat eh ka jingjop hapdeng ki nong Athen. Ki briew kiba stad jong ka pyrthei kiba wan sha U Khrist kum ki nongpop baduk ba la jah noh, kin kylla long kiba stad sha ka jingpynim; hynrei kito kiba wan kum ki briew bapawnam, ki da pynkhraw burom ia ka jingstad jong ki hi, kin rem ha kaba pdiang ia ka jingshai bad ka jingtip kaba tang ma U hi Uba lah ban ai. KJA 115.3
Kumne U Paul u la iakynduh bad ka jingmane bleithaw jong ki sngi jong u. Ki jingtrei jong u ha Athen kim shym la long lehnoh-ei baroh phar. U Dionisios, uwei na ki nongshong shnong bapaw-khmat, ryngkat bad katto-katne kiwei pat, ki la pdiang ia ka khubor jong ka gospel bad ki la pyniasoh skhem ia lade bad ki bangeit. KJA 115.4
Ka jingpyrsad mynsiem ka la pynpaw shai sha ngi ia kane ka jingim jong ki nong Athen, kiba, lem bad baroh ka jingtip jong ki, ka jingitynnad bashabar, bad ka jingstad, pynban ki la ngam ha ka jingsniew, khnang ba yn lah ban iohi kumno U Blei, lyngba ki shakri jong U, U la dumok ia ka jingmane bleithaw bad ia ki pop jong ki briew kiba sarong, kiba sngewbiang-lade. Ia ki ktien jong u apostol, bad ka jingbatai ia ka jingsngew bad ki jinglong sawdong jong u, kumba la thoh da ka jingpyrsad mynsiem, la dei ban ai-pateng sha baroh ki pateng bynriew kiban wan hadien, ban sakhi ia ka jingshaniah skhem jong u, ka jingshlur ha ka jingsngew kynjah bad ka jingshah shitom, bad ia ka jingjop thiaw kaba u la ioh na ka bynta ka niam Khristan ha ka jaka-pdeg tam jong ka jingmane bleithaw. KJA 115.5
Ki ktien jong U Paul ki kynthup ia ka jingkynshew jong ka jingtip na ka bynta ka balang. U la don ha ka kyrdan ha kaba da kaba suk eh u la lah ban ong ia kata kaban pyndom ia ki nongsngap basarong jong u bad ban pynpoi ia lade sha ka jingeh. Lada ka jingkren paidbah jong u ka la long ka jingbein pyrshah ia ki bleithaw jong ki bad ia ki riewkhraw jong ka nongbah, un jin da la don ha ka jingma ban iashem ia kajuh kaba la iashem da U Socrates. Hynrei da ka jinglehsian kaba la mih na ka jingieit bakynja-blei, da kaba bniah eh u la khring ia ki jingmut jong ki na ki blei jong ki nongmane bleithaw, da kaba pynpaw sha ki ia U Blei bashisha, Uba la long ha ki U Blei u bymithuh. KJA 115.6
Mynta ki sngi ia ki jingshisha jong ki Jingthoh dei ban wallam ha khmat ki riewkhraw jong ka pyrthei khnang ba kin lah ban jied hapdeng ka jingkohnguh ia ka hukum jong U Blei bad ka jingnguh ia u syiem jong ka jingsniew. U Blei u buh ia ka jingshisha bymjukut ha khmat jong ki __ ka jingshisha kaban pynlong ia ki kiba stad sha ka jingpynim, hynrei Um pynbor ia ki ban pdiang ia ka. Lada ki phai na ka, U ieh ia ki ha ki hi, ba yn pyndap da u soh jong ki jingleh jong ki hi. KJA 116.1
“Kata ka ktien kaba shaphang ka diengphna ka la long shisha ha kita kiba jot noh ka jingibieit; hynrei ha ngi kiba ioh lait-im ka long ka bor U Blei. Namar la thoh, Ngan pynduh noh ia ka jingstad jong kiba stad, bad ia ka jingshemphang jong kiba shemphang ngan kyntait noh.” “U Blei u la jied ia kita kiei-kiei ruh kiba bieit jong ka pyrthei ba un pynlehrain khop ia kita kiba stad; bad U Blei u la jied ia kita kiei-kiei ruh kiba tlot jong ka pyrthei ba un pynlehrain khop ia kita kiei-kiei ruh kiba donbor; bad ia kita kiei-kiei ruh kiba poh jaid jong ka pyrthei, bad ia kita kiei-kiei ruh ia kiba la niewbein, U Blei u la jied kein, bad ia kita kiei-kiei ruh kibym long, ba un ioh pynduh noh ia kita kiei-kiei ruh kiba long.” 1 Korinth 1: 18,19,27,28. Shibun na ki riewstad bad ki nongsain hima-sima bakhraw tam, ki briew bapawnam tam jong ka pyrthei, ha kine ki sngi bakhadduh kin phai noh na ka jingshai namar ka pyrthei da ka jingstad kam tip ia U Blei. Pynban ki shakri jong U Blei ki dei ban nang pyndonkam bha ia kawei-pa-kawei ka lad ban ialap bad pynphriang ia ka jingshisha sha kine ki briew. Khyndiat na ki kin kubur ia ka jingbymtip jong ki ia kiei-kiei ki jong U Blei bad kin shim ia la ka jaka kum ki nongshah-hikai basngewrit ha ki sla-kjat jong U Jisu, U Kynrad bad U Nonghikai. KJA 116.2
Ha kawei-pa-kawei ka jingtrei shitom ban kot ia ki kynhun briew kiba kham khraw kyrdan, u nongtrei jong U Blei u donkam ia ka jingngeit kaba khlain. Kaei kaba paw shabar ka lah ban long kaba dum, hynrei ha ka kynta badum tam don ka jingshai hajrong. Ia ka bor-ka jingkhlain jong kito kiba ieit bad shakri ia U Blei yn pynthymmai man ka sngi. Ia ka jingstad-ka jingshemphang jong U Babymjukut la tyrwa ei na ka bynta ka jingshakri jong ki, khnang ba ha kaba trei-dep ia ka jingthmu jong U kin ym bakla. To ai ba kine ki nongtrei kin bat ia ka basdang jong ka jingngeit-jingshaniah skhem jong ki haduh ka bakut, da kaba iai-kynmaw ba ka jingshai jong ka jingshisha U Blei kan tyngshain hapdeng ka jingdum kaba tap ia ka pyrthei. Ym dei satia ban don ka jingdiaw bad ka jingduh jingkyrmen ha kaba iadei bad ka jingtrei-jingshakri jong U Blei. Ka jingngeit jong u nongtrei uba la pynkyntang lut ka dei ban ieng pyrshah ia kawei-pa-kawei ka jingeh-jingtynjuh kaba la wallam halor jong ka. U Blei U lah bad U mon ban ai ha ki shakri jong U ia baroh ka bor-ka jingkhlain kaba ki donkam bad ban ai ruh ha ki ia ka jingstad ba ki jingdonkam ba-iapher jong ki ki dawa. Un pyndep kham palat ia ki jingkhmih-lynti bahajrong tam jong kito kiba buh lut ia ka jingshaniah jong ki ha U. KJA 116.3