Ki Kam Jong Ki Apostol

45.—La Thoh Na Rom

(La Pynshong Nongrim __ Kolossai bad Philipi)

Ia u apostol Paul naduh kaba sdang ka jingiashem Khristan jong u la ai ia ki lad bakyrpang ban tip ia ka mon jong U Blei shaphang ki nongbud jong U Jisu. Ia u “la rong noh haduh kaba lai ka bneng,” “haduh paradais, bad u la iohsngew ki ktien bymlah iathuh, ia kibym dei ia u briew ban iathuh.” Ma u hi u la phla ba shibun “ki jingithuhpaw bad ki jingpynpaw” la ai ha u ia “U Trai.” Ka jingsngewthuh jong u ia ki ain-tynrai jong ka jingshisha ka gospel ka la iaryngkat bad ka jong “kita ki apostol kiba kongsan tam.” 2 Korinth 12:2,4,1,11. U la don ia ka jingsngewthuh kaba shai, kaba dap-pura “kaei ka jingjlan, bad ka lynter, bad ka jingjylliew, bad ka jingjrong” jong “ka jingieit U Khrist, kaba palat eh ia ki jingtip.” Ephesos 3:18,19. KJA 221.1

U Paul um shym la lah ban iathuh baroh kaba u la iohi ha ka jingithuhpaw; namar hapdeng ki nongiohsngew ia u la don katto-katne kiban jin da la batai bakla ia ki ktien jong u. Hynrei kata kaba la pynpaw sha u ka la pynlah ia u ban-trei kum u nongialam bad u nonghikai uba stad, bad ka la thawdur ruh ia ki khubor kiba u la phah ha ki snem kiba hadien sha ki balang. Ka jingsngewthuh shai kaba u la iohpdiang ha ka por ka jingithuhpaw ka la iai-don bad u, ka da pynlah ia u ban pynpaw shynna ia ka jinglong Khristan. Da ki ktien ba la kren bad da ka shithi u la ai ia ka khubor kaba naduh kata ka por ka la wallam ka jingiarap bad ka bor sha ka balang jong U Blei. Sha ki bangeit mynta ki sngi kane ka khubor ka kren shai shaphang ki jingma kiban pynma ia ka balang, bad ia ki jinghikai lamler ia kiba ka dei ban iashem. KJA 221.2

Ka jingthrang jong u apostol na ka bynta kito sha kiba u la thoh ia ki shithi jong ka jingsneng bad ka jingkyntu ka la long ba kin “ym long shuh ki khynnah, ia kiba la pynshad kynting bad ba la rong noh kylleng da ka lyer ka jinghikai baroh;” hynrei ba ma ki baroh kin ia poi “sha kata ka jinglong kawei ka jong ka jingngeit, bad ka jong ka jingtip ia U Khun U Blei, haduh ka jinglong rangbah bha, haduh ka jingthew ka rynieng ka jingdap U Khrist.” U la kyrpad ia kito kiba la long ki nongbud U Jisu hapdeng ki jaid bynriew bamane bleithaw ba kim dei ban iaid “kumba iaid ki Jentil, ha ka jingthala ka jingmut jong ki, ba la pyndum ia ki ha ka jingshemphang jong ki, ba la pynlong khun soh syiem na ka jingim ka jong U Blei. . . namar ka jingpyneh ka dohnud jong ki,” hynrei ban iaid “ym kum kibym stad, hynrei kum kiba stad, da kaba siewspah ia ka por.” Ephesos 4:14,13,17,18; 5:15,16. U la pynshlur ia ki bangeit ban peit shaphrang sha ka por ba U Khrist, Uba “la ieit ia ka balang, bad u la aiti noh ia lade na ka bynta jong ka,” Un wan ban “pynieng ia ka ha khmat ha lade hi, ka balang kaba donburom, kabym don kaba thohbria, lane kaba sti, lane kaei-kaei kaba kum kita” __ ka balang “kaba khuid bad kaba khlem jingduna.” Ephesos 5:25,27. KJA 221.3

Kine ki khubor, ba la thoh ym da ka bor jong u briew hynrei ka jong U Blei, ki kynthup ia ki jinghikai ia kiba dei ban pule bniah da baroh bad kiba pynmyntoi ba yn iaipule bunsien. Ha ki ia ka jinglong riewblei batrei kam bha la buh beit, ia ki ain-tynrai la buh ryntih ia kiba dei ban bud ha kawei-pa-kawei ka balang, bad ia ka lynti kaba lam sha ka jingim bymjukut la pynshai bha. KJA 222.1

Ha ka shithi jong u sha “ki riewkhuid bad ki para kiba ngeit skhem ha U Khrist kiba ha Kolossai,” ia kaba la thoh katba u la long u nongsah byndi ha Rom, U Paul u iathuh shaphang ka jingkmen jong u halor ka jingiaineh skhem jong ki ha ka jingngeit, ia kata ka khubor la wanrah sha u da U Epaphras, uba, u apostol u la thoh, “la iathuh ruh ha ngi ia ka jingieit jong phi ha U Mynsiem. Na ka bynta kata” u la iohsngew, ngim man thait shuh ban duwai bad ban pan na ka bynta jong phi, ba yn pyndap ia phi da kata ka jingtip shaphang ka mon jong u ha ka jingstad bad ka jingshemphang bakynja mynsiem baroh; ba phin iaid kumba dei biang ia U Trai ia kaban pynsngewbha baroh, da kaba seisoh ha ka jingleh babha baroh, bad da kaba nangroi ha ka jingtip ia U Blei; ba la pynkhlain da ka bor baroh, katba kum kata ka bor ka burom jong u, sha ka jingiaishah bad ka jingshah-slem baroh lem bad ka jingkmen.” KJA 222.2

Kumne U Paul u buh ha ki ktien ia ka jingthrang jong u na ka bynta ki nong Kolossai kiba ngeit. Katno ka long ka kyrdan ba shajrong ia kaba kine ki ktien ki buh ha khmat ki nongbud jong U Khrist! Ki pyni ia ki jinglah baphylla jong ka jingim Khristan bad ki pynshai ba ym don ka jingkut sha ki jingkyrkhu kiba ki khun jong U Blei ki lah ban iohpdiang. Khlem da pud ki nang roi ha ka jingtip ia U Blei, ki lah ban nang iaid na ka jingkhlain sha ka jingkhlain, na ka jingjrong sha ka jingjrong ha ka jingiashem Khristan, tad haduh da “ka bor ka burom jong u” ia ki la pynlong “ki nongioh bynta na kata ka bynta jong ki riewkhuid ha ka jingshai.” KJA 222.3

U apostol u la kyntiew burom ia U Khrist ha khmat ki parabangeit jong u kum Uta da Uba U Blei U la thaw-la pynlong ia kiei-kiei baroh bad da Uba U la pyntrei-kam ia ka jingsiewspah jong ki. U la ong skhem ba ka kti kaba kyrshan ia ki pyrthei ha ka haw-haw, bad kaba bat ha ka jingiaid beit baryntih bad ka jingtrei-kam bymman-thait jong kiei-kiei baroh ha kylleng ki bneng salonsar jong U Blei ka dei kata ka kti ia kaba la sahnar sha ka diengphna na ka bynta jong ki. “Naba ha u la thaw ia kiei-kiei baroh,” U Paul u la thoh, “ha ki bneng, bad ha ka khyndew, kiei-kiei kiba lah ban iohi bad kiei-kiei kibym lah ban iohi, la ki khet, lane ki hima, lane ki jingsynshar, lane ki bor: ia kiei-kiei baroh kein la thaw da u, bad ia u: bad u long mynshuwa kiei-kiei baroh, bad ha u kiei-kiei baroh ki ianeh lang.” “Bad ma phi, kiba la long mynno-mynno ruh ki khun soh syiem bad ki nongshun ha la ki jingmut ha ki kam basniew jong phi, hynrei mynta u la pyniasuk noh ha ka met ka doh jong u da ka jingiap, ia kaban pynieng ia phi kiba khuid bad kiba khlem pop bad kiba khlem jingduna ha khmat jong u.” KJA 222.4

U Khun jong U Blei U la dem-rit ban kyntiew ia kiba la kyllon. Na ka bynta kane U la iehnoh ia ki pyrthei bakhlem pop hangtei ha ki bneng shajrong, ki khyndaiphew-khyndai kiba la ieit ia U, bad U la wan sha kane ka pyrthei ban long Uba “la pynmong namar ki jingryngkang jong ngi,” bad Uba “la pynlwet namar ki jingleh bymhok jong ngi.” Isaiah 53:5. La pynlong ia U ha kiei-kiei baroh kum ki para jong U hi. U la wan long doh, thik kumba ngi long. U la tip bha ka mut aiu ban thngan bad ban sliang bad ban thait-lywait. Ia U la kyrshan bor da ka jingbam bad la pynthymmai bor da ka jingiohthiah. U la long u nongwei bad u nongshong-basa ha kane ka pyrthei __ ha ka pyrthei, hynrei ym U jong ka pyrthei; la pynshoi bad la tynjuh kumba ia ki briew shynrang bad kynthei mynta ki sngi la pynshoi-la tynjuh, pynban U im ka jingim kaba lait na ka pop. Uba ieit jem-jai, basngewlem, ba-isynei, ba-iaipyrkhat ia kiwei, U la pynpaw shynna ia ka jinglong jong U Blei. “Uta U Ktien te ula kynja doh, bad u la shong-sah hapdeng jong ngi, . . . ba la dap da ka jingai-ei bad ka jingshisha.” Ioannis 1:14. KJA 222.5

Ba la tawiar da ki jingleh bad ki borktah jong ka jingmane bleithaw, ki parabangeit ha Kolossai ki la don ha ka jingma ba yn shah rong noh na ka jingsynlar jong ka gospel, bad U Paul, ha kaba maham ia ki pyrshah ia kane, u la kdew ia ki sha U Khrist Uba long tang ma U hi u nongialam ban lait na ka jingma. “Nga kwah ba phin tip,” u la thoh, “katno ka jingialeh nga don na ka bynta jong phi, bad na ka bynta kiba ha Laodikaia, bad na ka bynta kita baroh kibym shym la iohi ia ka khmat jong nga ha ka doh; ba yn ioh pyntngen ia ki dohnud jong ki, haba la pyniasoh lang ia ki ha ka jingia-ieit, bad ha ka jingkynrei spah baroh jong ka jingsngew skhem badap-biang jong ka jingshemphang, ba kin ioh tip ia ka jingmaian jong U Blei, kaba long U Khrist; ha uba la buhrieh ia ki jingkynshew baroh jong ka jingstad bad ka jingtip. KJA 223.1

“Ia kane nga ong kein, ba uno-uno ruh un ym ioh shukor ia phi da ka jingkren pnah. . . . Namar kata kumba phi la pdiang ia U Khrist Jisu uba U Trai, kumta to iaid ha u; ba la pynsuh thied ia phi bad ba la iai-tei ia phi ha u, bad ba la pynneh skhem ia phi ha ka jingngeit, kumba la hikai ia phi kein, phi da roi kyrhai ha ka da ka jingainguh. To sumar phi ioh ban don uno-uno uba rong lute ia phi da la ka jingstad pyrthei bad da ka jingshukor bathala, katba kum ka rukom pateng jong ki briew, katba kum ka jinghikai jong ka pyrthei, te ym katba kum U Khrist. Naba ha u kata ka jingdap baroh jong ka jinglong Blei ka shong tylli. Bad ha u la pyndap ia phi, uba long U Khlieh ka jingsynshar bad ka bor baroh.” KJA 223.2

U Khrist U la iathuhlypa ba ki nongshukor kin mih, ba da ka borktah jong ki “ka pop” ka dei ban “man bun,” bad “ka jingieit kiba bun kan man khriat.” Mathaios 24:12. U la maham ia ki synran ba ka balang kan don ha ka jingma kaba kham khraw na kane ka jingsniew bathala ban ia na ka jingpynshitom-bein ki nongshun jong ka. Bun bunsien U Paul u la maham ia ki bangeit pyrshah ia kine ki nonghikai balamler. Ia kane ka jingma, palat ban ia kiwei pat, ki la dei ban ieng pyrshah; naba da kaba pdiang ia ki nonghikai balamler, kin plie ia ka jingkhang sha ka jingrung ka jingbakla da kaba u nongshun un pyndum ia ki bor sngewthuh bakynja mynsiem bad pynkhynniuh ia ka jingshaniah jong kito kiba dang wan thymmai sha ka jingngeit ia ka gospel. U Khrist U long ka kyrdan da kaba yn thew tynjuh ia baroh ki jinghikai ba la hikai. Ia baroh kibym iadei bad ki jinghikai jong U ki dei kein ban kyntait bak. U Khrist Uba la sahnarphna na ka bynta ka pop, U Khrist Uba la mih pat na kiba iap, U Khrist Uba la kiew sha bneng shajrong __ kane ka la dei ka saian jong ka jingpynim ia kaba ki dei ban nang bad ban hikai. KJA 223.3

Ki jingmaham jong ka ktien U Blei shaphang ki jingma kiba ker sawdong ia ka balang Khristan ki dei ia ngi mynta ki sngi. Kum ha ki sngi jong ki apostol ki briew ki la pyrshang da ka jinghikai pateng bad da ka jingstad pyrthei ban pynjot ia ka jingngeit ha ki Jingthoh, kumta ruh mynta ki sngi, da ki jinghikai jong ka jingai-nia bakham hajrong, ka jinglong-hi kiei-kiei baroh, ka jingngeit-ksuid, ka maia-jingpyrkhat ia U Blei, bad ka jinglong-blei kiei-kiei baroh, u nongshun jong ka hok u ialeh ban ialam ia ki mynsiem sha ki lynti ba la adong. Sha kiba bun ka Baibl ka long ka sharak kaba khlem umphniang, namar ba ki la pynphai ia la ki jingmut sha ki lad jong ka jingngeit ba la shu antad kaba wallam ia ka jingsngewthuh bakla bad ka jingkulmar. Ka kam jong ka jingai-nia bakham hajrong, ha kaba pharia bishar bniah, kaba tharai-antad, kaba saindur da kumwei pat, ka pynjot thiaw ia ka jingngeit ha ka Baibl kum ka jingpynpaw bakynja-blei. Ka lute na ka ktien jong U Blei ia ka bor ban synshar, ban kyntiew, bad ban pyrsad mynsiem ia ki jingim briew. Da ka jingngeit ksuid, ia bun byllien ki briew la hikai ban ngeit ba ka jingkwah ka long ka hukum kaba ha khlieh tam, ba ka jinglyngkar balait-lan ka long ka jinglait-luid, bad ba u briew u hap ai jingkhein tang sha lade hi. KJA 223.4

U nongbud jong U Khrist un iashem bad ka “jingkren pnah” ia kaba u apostol u la maham pyrshah sha ki parabangeit ha Kolossai. Un iashem bad ki jingbatai bakynja-ksuid ia ki Jingthoh, hynrei um dei ban pdiang ia ki. Ia ka jingkren jong U Khrist dei ban iohsngew ha ka jingpynskhem ia ki jingshisha bymjukut jong ki Jingthoh. Da kaba pynneh ia ki khmat jong u ha U Khrist, u dei ban iaid beit shaphrang ha ka lynti kaba la buh dak, da kaba bret noh ia baroh ki jingpyrkhat kibym iahap-sur bad ka jinghikai jong U. Ka jingshisha jong U Blei ka dei ban long ka sobjek na ka bynta ka jingpuson bad ka jingpyrkhat sani jong u. U dei ban niew ia ka Baibl kum ka jingkren jong U Blei kaba dei beit ia u hi. Kumne un shem ia ka jingstad kaba long shisha kaba kynja-blei. KJA 224.1

Ka jingtip ia U Blei kum kaba la pynpaw ha U Khrist ka long ka jingtip ba baroh kiba la pynim ki dei ban don. Kane ka long ka jingtip kaba trei ban pynmih ia ka jingkylla thymmai jong ka jinglong. Ba la pdiang sha ka jingim, kan thaw thymmai ia ka mynsiem ha ka dur jong U Khrist. Kane ka dei ka jingtip ba U Blei U khot sngewbha ia ki khun jong U ban iohpdiang, nalor kane baroh kawei pat ka long ka jingthala bad ka jingsuda. KJA 224.2

Ha kawei-pa-kawei ka pateng bynriew bad ha kawei-pa-kawei ka ri ka nongrim bashisha na ka bynta kaba tei ia ka jinglong ka la long kajuh __ ki ain-tynrai ba la kynthup ha ka ktien jong U Blei. Ka rul-ka ain kaba lait na ka jingma bad kaba skhem ka long tang ban leh ia kaei kaba U Blei U ong. “Ki hukum U Trai ki long kiba dei,” bad “uta uba leh ia kine kiei-kiei yn ym pynkhih ia u lano-lano ruh.” Salm 19:8;15:5. Ka la dei da ka ktien jong U Blei ba ki apostol ki la iashem ia ki jinghikai lamler ha ki sngi jong ki, ki da ong, “Namar ym don ba lah ban seng da kawei pat ka nongrim nalor kata kaba la lah seng.” 1 Korinth 3:11. KJA 224.3

Ha ka por ka jingkylla kaba mut bad ka jingshah pynbaptis ki bangeit ha Kolossai ki la kular ban iehnoh bak ia ki jingngeit bad ki jingleh kiba la long haduh kata ka por shi bynta ha ki jingim jong ki, bad ban long kiba shisha sha ka jingkohnguh ia U Khrist. Ha ka shithi jong u, U Paul u la pynkynmaw ia ki shaphang kane, bad u la kyntu ia ki ban ym klet ba khnang ban bat ia kata ka jingkular jong ki ki dei ban iai-ialeh ban synshar halor jong ki. “Namar kata lada la pynmih lem ia phi bad U Khrist,” u la ong, “to wad ia kiei-kiei ruh kiba ha neng, ha kaba U Khrist u don, uba shong sha ka kti kamon U Blei. To phin mut brai ia kita kiei-kiei kiba ha neng, ym ia kita kiei-kiei ruh kiba ha ka khyndew. Namar phi la iap noh, bad ia ka jingim jong phi la buhrieh lem bad U Khrist ha U Blei.” KJA 224.4

“Lada uei-uei ruh u don ha U Khrist, u long u jingthaw bathymmai: kiei-kiei ruh kiba rim ki la duh noh; ha khmih kiei-kiei baroh ki la jia long kiba thymmai.” 2 Korinth 5:17. Da ka bor jong U Khrist, ki briew shynrang bad kynthei ki la pyndkut ia ki kynjri jong ka jingmlien bapop. Ki la iehnoh bak ia ka jingkhwan-lade. Kiba kren bein ki la kylla long kiba tieng-burom, kiba buaid ki la adkar, kiba thala ki la long kiba khuid-basngur. Ki mynsiem kiba la don ia ka dur jong U Soitan ki la kylla sha ka dur jong U Blei. Kane ka jingkylla ha ka hi ka long ka kambah jong ki kambah. Ka jingkylla ba la pynurlong da ka Ktien, ka dei kawei na ki jingmaian jong ka Ktien. Ngim lah ban sngewthuh ia ka; ngi lah tang ban shu ngeit, kat kumba la kren skhem da ki Jingthoh, “kaba long kein U Khrist ha phi, ka jingkyrmen ka burom.” KJA 224.5

Haba U Mynsiem jong U Blei U synshar ia ka jingmut bad ia ka dohnud, ka mynsiem kaba la kylla thymmai ka pynjam ha ka jingruwai bathymmai; naba u sngewthuh ba ha ka jingiashem jong u ia ka jingkular jong U Blei la pyndep, ba ia ka jingpalat jong u la map, ia ka pop jong u la tap. U la pyntrei-kam ia ka jingkylla kaba mut sha U Blei na ka bynta ka jingpynkhein ia ka hukum bakynja-blei, bad ka jingngeit ha U Khrist, Uba la iap na ka bynta ka jingpynksan ia u briew. “Ba la pynksan da ka jingngeit” u don kein “ka jingsuk bad U Blei da U Trai jong ngi U Jisu Khrist.” Rom 5:1. KJA 224.6

Hynrei namar ba kane ka jingiashem ka long ka jong u, u Khristan namarkata um dei ban kli kti, da ka jingsngewhun ia kata kaba la pyndep na ka bynta jong u. Uta uba la kut jingmut ban rung sha ka hima bakynja mynsiem un shem ba ia baroh ki bor bad ki jingbrai jong ka jinglong kabym pat pynthymmai, la pynieng riang pyrshah ia u. Man ka sngi u dei ban pynthymmai ia ka jingpynkyntang jong u, man ka sngi ban ialeh thma bad ka jingsniew-ka jingthala. Ki jingmlien barim, ki jingkwah kiba la ioh-pateng kiba dem sha ka jingleh basniew, kin ialeh na ka bynta ka jingsynshar, bad pyrshah ia kine u dei barobor ban sharai bha, da kaba ialeh tyngeh ha ka bor jong U Khrist na ka bynta ka jingjop thiaw. KJA 224.7

“Namar kata to phin pyniap troin ia ki dkhot jong phi kiba ha ka khyndew,” U Paul u la thoh sha ki nong Kolossai; “ha kiba ma phi ruh phi la ju iaid mynno-mynno, mynba phi la im ha kine kiei-kiei ruh. Hynrei mynta to phin bred noh ruh ia kine baroh: ka jingbitar, ka jingbitar shla, ka jingbishni, ka jingkren-bein, ka jingkren-sih na ka shyntur jong phi. . . . Kum kiba la jied, kiba khuid bad baieit eh jong U Blei, to phin ia kup ia ka dohnud ka jingsngew-synei, ka jingsbun, ka jingsngewrit, ka jingjemnud, ka jingiaishah-slem; da kaba iaishah paralok, bad da kaba iamap paralok, lada uno-uno u don ka jingmudui iano-iano: kumba U Trai u la map ia phi, kumta ruh to leh ma phi. Bad nalor kine kiei-kiei baroh to phin kup ia ka jingia-ieit, kaba long ka panpoh jong ka jingpynjanai. Bad to ai ba ka jingsuk U Khrist kan synshar ha ki dohnud jong phi, sha kaba la khot ruh ia phi ha kawei ka met; bad to long phi kiba sngewnguh.” KJA 225.1

Ia ka shithi sha ki nong Kolossai la pyndap da ki jinghikai kiba kordor tam eh sha baroh kiba trei ha ka kam-ka jingshakri jong U Khrist, ki jinghikai kiba pyni ia ka jingthmu kaba shitylli bad ia ka jingjrong jong ka thong ia kiba yn iohi ha ka jingim jong uta uba mihkhmat ia U Nongpynim ha ka rukom kaba dei. Da kaba iehnoh bak ia baroh kiban khanglad ia u na kaba iaid shaphrang ha ka lynti kaba shaneng lane kiban pynphai ia ki kjat jong uwei pat na ka lynti bakhim, u bangeit un pynpaw ha ka jingim baman ka sngi jong u ia ka jingisynei, ka jingsbun, ka jingsngewrit, ka jingjemnud, ka jingiaishah, bad ia ka jingieit jong U Khrist. KJA 225.2

Ka bor jong ka jingim kaba kham shajrong, kaba kham khuid, kaba kham donburom, ka long ka jingdonkam bakhraw jong ngi. Ka pyrthei ka ioh shibun eh ia ka jingpyrkhat jong ngi, bad ka hima ki bneng ka ioh khyndiat than eh. KJA 225.3

Ha ki jingtrei shitrhem jong u ban kot ia ka kyrdan jong U Blei ia u, u Khristan um dei ban sngewsih kutlad ia kaei-kaei ruh. Ia ka jingjanai bakynja mynsiem, lyngba ka jingai-ei bad ka bor jong U Khrist, la kular sha baroh. U Jisu U long U Tynrai jong ka bor, U Tynrai jong ka jingim. U wallam ia ngi sha ka ktien jong U, bad na u dieng ka jingim U ai sha ngi ia ki sla na ka bynta ka jingpynkhiah ia ki mynsiem kiba pang pop. U ialam ia ngi sha ka khet jong U Blei, bad U buh ha ka shyntur jong ngi ia ka jingduwai da kaba la wallam ia ngi sha ka jingiashem bajan bad U hi. Na ka bynta jong ngi U pyntrei-kam ia ki atiar bakhlain tam jong ka bneng. Ha man ka jingjam ngi ktah ia ka bor ba-im jong U. KJA 225.4

U Blei Um buh pud ban pynkut ia ka jingiaid shaphrang jong kito kiba thrang “ba yn pyndap da kata ka jingtip shaphang ka mon jong u ha ka jingstad bad ka jingshemphang bakynja mynsiem baroh.” Lyngba ka jingduwai, da ka jingap-sharai, lyngba ka jingsan ha ka jingtip bad ka jingshemphang, ki dei ban long kiba “la pynkhlain da ka bor baroh, katba kum kata ka bor ka burom jong u.” Kumne ia ki la pynkhreh ban trei na ka bynta kiwei pat. Ka dei ka jingthmu jong U Nongpynim ba ki briew, kiba la pynkhuid bad kiba la pynkyntang, kin long ka kti kaba ai jingiarap jong U. Na ka bynta kane ka lad bakhraw to ngin ainguh ia U Uba “la pynbit ia ngi ban long ki nongioh bynta na kata ka bynta jong ki riewkhuid ha ka jingshai: uba la pyllait ia ngi na ka bor jong ka jingdum, bad uba la pynkynriah noh ia ngi sha ka hima jong U Khun ka jingieit jong U.” KJA 225.5

Ia ka shithi U Paul sha ki nong Philipi, kum kato kaba sha ki nong Kolossai, la thoh katba u la long u nongsah byndi ha Rom. Ka balang ha Philipi ka la phah ki jingai sngewbha sha U Paul da ka kti jong U Epaphroditos, ia uba U Paul u khot “u para shipai jong nga, bad u nongkit ktien jong phi, bad u nongpyndap ia ka jingkyrduh jong nga.” Katba u la don ha Rom, U Epaphroditos u la pang, “lajan iap: hynrei U Blei u la isynei ia u,” U Paul u la thoh, “te ym tang ia u hi, hynrei ia nga ruh, ba ngan ym ioh ia ka jingsngewsih halor ka jingsngewsih.” Haba la iohsngew shaphang ka jingpang jong U Epaphroditos, ki parabangeit ha Philipi ki la dap da ka jingkhuslai shaphang jong u, te u la kut jingmut ban leit phai sha ki. “U la kynmaw hir-hir kein ia phi baroh,” U Paul u la thoh, “bad u da sngewpisa eh, naba phi la lah iohsngew ba u la pang. . . . Namar kata nga la phah noh kham kloi ia u, khnang ba ynda phi la iohi ia u pat, phin sngewkmen, bad nga te ngan ioh long uba kham duna jingsngewsih. To pdiang ia u namar kata ha U Trai da ka jingkmen baroh; bad to phin niew burom ia kiba kum kita: naba na ka bynta ka kam U Khrist u la poi hajan ka jingiap, haba u la khein duh ia la ka jingim, ba un ioh pyndap noh ia kata ka jingduna ka jinglehbha jong phi ia nga.” KJA 225.6

Lyngba U Epaphroditos, U Paul u la phah sha ki parabangeit ha Philipi ia ka shithi, ha kaba u la ai khublei ia ki na ka bynta ka jingai sngewbha jong ki sha u. Na baroh ki balang, kata kaba ha Philipi ka la long kaba kylluid mynsiem tam ha kaba pyndap ia ki jingdonkam jong U Paul. “Te phi hi ruh phi tip, ko nong Philipi,” u apostol u la ong ha ka shithi jong u, “ba ha kaba sdang ka gospel, mynba nga leit noh na Makedonia, ba ym don ka balang kaba la don ka jingiasyllok bad nga shaphang kaba ai bad kaba pdiang, hynrei tang ma phi hi. Naba wat ha Thessaloni phi la iaphah lem shiwat-arwat haba nga kyrduh. Ym ba nga wad khnang ia ka jingai: hynrei nga wad khnang ia u soh uba roi byllien sha ka jingkhein jong phi. Hynrei nga don ia kiei-kiei baroh, bad nga dap kyrhai: la pyndap ia nga, haba la iohpdiang na U Epaphroditos ia kiei-kiei na phi, ia ka jingiw ba-iwbih, ia ka jingknia bapdiang hun, ba pynsngewbha eh ia U Blei kein.” KJA 226.1

“Ka jingai-ei ha phi, bad ka jingsuk, na U Blei uba U Kpa jong ngi bad na U Jisu Khrist uba U Trai. Nga ainguh ia U Blei jong nga ha la ka jingkynmaw baroh shaphang jong phi, ha la ka sngi ha ka jingkyrpad jong nga baroh na ka bynta jong phi baroh, da kaba pynlong ia kata ka jingkyrpad jong nga bad ka jingkmen, namar ka jingiasyllok jong phi ha kaba pynroi ia ka gospel naduh ka sngi kaba nyngkong haduh mynta; ba nga da ngeit skhem ia kane hi, ba uta uba la sdang ha phi ia ka jingleh babha un pynjanai ia ka haduh ka sngi U Jisu Khrist: kumba ka long kaba dei kein ia nga ban mut kumne shaphang jong phi baroh, naba phi don ha ka dohnud jong nga; namar ha kine ki kynjri jong nga, bad ha ka jingiada bad ka jingpynskhem ia ka gospel, phi long baroh kiba ia-ioh bynta lem bad nga na ka jingai-ei. Namar U Blei u long u nongsakhi jong nga, katno ba nga sngew kynmaw hir-hir ia phi baroh. . . . Te ia kane nga duwai, ba ka jingieit jong phi kan nang ioh roi kyrhai shuh-shuh ha ka jingtip bad ha ka jingshemphang, baroh: ba phin ioh nang ban bishar thuh ia kiei-kiei kiba shong pher; ba kumta phin ioh long kiba sngur bad kiba khlem pynthut haduh ka sngi U Khrist; kiba la pyndap da ki soh ka hok, kiba long da U Jisu Khrist, khnang ia ka burom bad ka jingiaroh ia U Blei.” KJA 226.2

Ka jingai-ei jong U Blei ka la kyrshan ia U Paul ha ka jingsah byndi jong u, ka da pynlah ia u ban shadkmen ha ka jingjynjar. Da ka jingngeit bad ka jingsngew-skhem u la thoh sha ki parabangeit ha Philipi ba ka jingshah set byndi jong u ka pynmih ia ka jingpynphriang ia ka gospel. “Te nga kwah ba phin tip, ko parabangeit,” u la ong skhem, “ba kita kiei-kiei kiba la jia ha nga ia kaban kham pynroi ia ka gospel; kat ban pynlong ia kine ki kynjri jong nga kiba paw ha U Khrist ha baroh kawei ka dorbar u patsha, bad ha kiwei pat baroh; bad ba kham bun na ki parabangeit ha U Trai, haba ki da shaniah skhem da kine ki kynjri jong nga, ki la kham shlur shikaddei eh ban ialap ia ka ktien U Blei khlem da sheptieng.” KJA 226.3

Ka don ka jinghikai na ka bynta jong ngi ha kane ka jingiashem jong U Paul, naba ka pynpaw ia ka rukom trei jong U Blei. U Trai U lah ban wallam ka jingjop thiaw na kata kaba imat ha ngi kum ka jingpynkulmar bad ka jingshah jop. Ngi don ha ka jingma jong kaba klet noh ia U Blei, kaba peit sha kita kiei-kiei kiba iohi, ha ka jaka kaba peit da ka khmat ka jingngeit sha kiei-kiei kibym iohi. Haba ka jingiashem basniew lane ka jingjia bashyrkhei ka wan, ngi long kiba la kloi ban kynnoh ha U Blei ia ka jinglehklet lane ka jingleh runar. Lada U ibit ban ot noh ia ka jinglarkam jong ngi ha kawei ka lain, ngi iam sngewsih, khlem da sangeh ban pyrkhat ba kumne U Blei U lah ban trei na ka bynta ka jingbha jong ngi. Ngi donkam ban nang ba ka jingsympat ka long shi bynta na ka jingthmu bakhraw jong U bad ba ha u dieng sympat jong ka jingshah jynjar u Khristan teng-teng u lah ban leh kham bun shuh-shuh na ka bynta U Kynrad ban ia haba u la don ha ka jingtrei minot. KJA 226.4

Kum u nuksa jong ki ha ka jingim Khristan, U Paul u la kdew ia ki nong Philipi sha U Khrist, Uba, “long ha ka dur U Blei, um shym la niew eh ia kaban bat ban long mar-ryngkat bad U Blei: hynrei u la pynsuda ia lade, u da shim ia ka dur mraw, haba u la jia long ha ka jingsyriem ki briew: te haba la shem ia u ha ka rukom kum u briew, u la lehrit ia lade, haba u la jia long uba kohnguh wat haduh ka jingiap, hooid, ka jingiap ka diengphna kein.” KJA 227.1

“Naba kumta te, ko hep baieit jong nga,” u la bteng ban ong, “kumba ha la ka sngi phi la kohnguh, ym tang ha khmat jong nga, hynrei mynta khamtam eh ha kaba ngam don ha khmat kein, to trei dep noh ia ka jingpynim jong phi hi da ka jingtieng bad ka jingkhynniuh. Namar dei U Blei uba trei hapoh jong phi ia kaban mon ruh bad ia kaban trei namar ka jingsngewbha jong u. To leh ia kiei-kiei baroh khlem ki jingkhnium bad ki jingiania: ba phin ioh long kiba khlem jingrem bad kiba lui-lui, ki khun U Blei kiba khlem kynnoh pop hapdeng ka pateng bynriew kaba kynriang bad bamutlop, hapdeng kita la iohi ia phi kum ki jingshai ha ka pyrthei; ba ngan ioh leh burom ha ka sngi U Khrist, ba ngam shym la phet lehnoh-ei lymne trei lehnoh-ei.” KJA 227.2

Ia kine ki ktien la thoh kynmaw na ka bynta ka jingiarap ia kawei-pa-kawei ka mynsiem kaba ialeh thma. U Paul u kyntiew ia ka kyrdan jong ka jingjanai bad u pyni kumno yn lah ban kot ia ka. “To trei dep noh ia ka jingpynim jong phi hi,” u ong, “namar dei U Blei uba trei hapoh jong phi.” KJA 227.3

Ka kam jong ka jingioh jingpynim ka long kaba iatrei-lang, ka jingpyniaid-kam lang. Dei ban don ka jingiatrei-lang hapdeng U Blei bad u nongpop uba kylla kaba mut. Kane ka long kaba donkam na ka bynta ban saindur ia ki ain-tynrai kiba dei-biang ha ka jinglong. U briew u dei ban pynlong ka jingialeh bashitrhem ban jop ia kata kaba khanglad ia u na kaba kot sha ka jingjanai. Hynrei u shaniah shitylli ha U Blei na ka bynta ka jingjop. Ka jingtrei minot jong u briew ha ka hi kam long kaba biang. Khlem ka jingiarap jong ka bor bakynja-blei kam lah ban leh ei-ei. U Blei U trei bad u briew ruh u trei. Ka jingialeh pyrshah ia ka jingpynshoi ka dei ban wan na u briew, uba dei pat ban shim ia ka bor jong u na U Blei. Ha kawei ka liang ka don ka jingstad bymkut shuh, ka jingsngewlem, bad ka bor; ha kawei pat don ka jingtlot, ka jinglong pop, ka jinglong bakhlem jingiarap, bakhlem bor ei-ei. KJA 227.4

U Blei U kwah ia ngi ban don ia ka bor synshar halor jong ngi hi. Hynrei Um lah ban iarap ia ngi khlem ka jingmynjur bad ka jingiatrei-lang jong ngi. U Mynsiem bakynja-blei U trei lyngba ki bor bad ki atiar ba la ai sha u briew. Da lade hi, ngim lah ban wallam ia ki jingthmu bad ki jingthrang bad ki jingsngew ban iadei-sur bad ka mon jong U Blei; hynrei lada ngi “mon ba yn pynlong kiba mon,” U Nongpynim Un pyndep ia kane na ka bynta jong ngi, “da kaba pynkyllon noh kein ia ki jingmut thala, bad ia ka jingleh khraw baroh kaba kyntiew ia lade ia kaban ialeh ia kata ka jingtip shaphang U Blei, bad da kaba pyndem ia ka jingpyrkhat baroh ha ka jingkohnguh ia U Khrist.” 2 Korinth 10:5. KJA 227.5

Uta u briew uba kwah ban tei ia ka jinglong kaba khlain, kaba beit itynnad, uta uba kwah ban long u Khristan uba beit-ryntih bha, u dei ban aiti lut ban leh baroh na ka bynta U Khrist; namar U Nongsiewspah Un ym pdiang ia ka jingshakri kaba pait-kaba iapra. Man ka sngi u dei ban tip ia ka jingmut jong ka jingaiti lut ia lade. U dei ban pule minot ia ka ktien jong U Blei, da kaba tip ia ka jingmut jong ka bad kohnguh ia ki ain-ki hukum jong ka. Kumne u lah ban kot sha ka kyrdan jong ka jingbha-kor tam Khristan. Man ka sngi U Blei U trei bad u, da kaba pynjanai ia ka jinglong kaban ieng skhem ha kata ka jingtynjuh bakhadduh. Bad ha la ka sngi u bangeit u trei ha khmat ki briew bad ki angel ia ka kam babha-ba-itynnad, da kaba pyni ia kaei ba ka gospel ka lah ban leh na ka bynta ki briew kiba la hap-la kyllon. KJA 227.6

“Nga ngam niew ia lade uba la lah bat,” U Paul u la thoh; “hynrei ia kane kawei nga leh, da kaba klet noh ia kita kiei-kiei shadien, bad da kaba kner noh sha kiei-kiei kiba sha khmat, nga beh sha pyrshah ka dak ban ioh ia ka jingiathong kaba ka jingkhot shaneng ka jong U Blei ha U Khrist Jisu.” KJA 227.7

U Paul u la leh shibun kiei-kiei. Naduh ka por ba u la ai ia ka jingshakri sha U Khrist, ka jingim jong u ka la dap da ka jingtrei bymmanthait. Na kawei ka nongbah sha kawei pat, na kawei ka ri sha kawei pat, u la iaid lynti, u da iathuh ia ka khubor jong ka diengphna, u da khring ruh ia ki nongkylla kaba mut sha ka gospel, bad u da seng pynskhem ia ki balang. Na ka bynta kine ki balang u la don ka jingsumar kaba khlem kut, bad u la thoh shibun ki shithi jong ka jinghikai sha ki. Ha kane ka por u la trei ruh da la ki kti ia ka kam jong u ban kamai na ka bynta la ka jingdonkam ha ka bam-ka dih. Hynrei ha kata ka jingbunkam ka jingim jong u, U Paul um ju la iaid lait ia kawei ka jingthmu bakhraw __ ban beh sha pyrshah ka jingiathong jong ka jingkhot kaba shaneng. Kawei ka thong u la iai-buh skhem ha khmat jong u __ ban long uba iaineh sha Uta Uba ha ka khyrdop jong ka Damaskos U la pynpaw ia lade sha u. Na kane ka thong ym shym la don kaei-kaei kaba la don ka bor ban pynphai noh ia u sharud. Ban kyntiew burom ia ka diengphna jong ka Kalbari __ kane ka la long ka jingthmu-ka jingpyrkhat kaba la pyrsad mynsiem ia ki ktien bad ki jingtrei-kam jong u. KJA 228.1

Ka jingthmu bakhraw kaba la pynleh ia U Paul ban beh shaphrang wat ha khmat ka jingeh-ka jingshitom ka dei ban ialam ia uwei-pa-uwei u nongtrei Khristan ban pynkyntang tylli lut ia lade sha ka kam-ka jingshakri jong U Blei. Ia ki jingkhring-jingphon bakynja pyrthei yn pynpaw ban pynphai noh ia ka jingpyrkhat jong u na U Nongpynim, hynrei u dei ban iai-beh shaphrang sha kata ka thong, da kaba pyni sha ka pyrthei, sha ki angel, bad sha ki briew ba ka jingkyrmen ban iohi ia ka khmat jong U Blei ka long kaba shongdor ia baroh ka jingtrei shitom bad ka jingkheinduh ba ka jingioh ia kane ka jingkyrmen ka dawa. KJA 228.2

Wat la u la long u nongsah byndi, U Paul um shym la duh jingkyrmen. Ha ka jaka kata, ka sur jong ka jingjop thiaw ka riew-ka sawa lyngba ki shithi ba u la thoh na Rom sha ki balang. “To phin iakmen noh ha U Trai ha la ka sngi,” u la thoh sha ki nong Philipi, “te nga ong pat, To iakmen . . . . Wat khuslai ia kaei-kaei ruh; hynrei ha kaei-kaei baroh da ka jingduwai bad ka jingkyrpad lem bad ka jingainguh to phin pyntip ia ki jingpan jong phi sha U Blei. Te kata ka jingsuk U Blei, kaba palat ia ka jingshemphang baroh, kan ri jai-jai kein ia ki dohnud jong phi bad ia ki jingmut jong phi ha U Khrist Jisu. Ha kaba wai noh, ko parabangeit, kiei-kiei kiba shisha, kiei-kiei kiba donburom, kiei-kiei kiba hok, kiei-kiei kiba khuid, kiei-kiei kiba itynnad, kiei-kiei kiba dei iaroh; lada don kano-kano ka jingbha, bad lada don kano-kano ka jingiaroh, to phin iapyrkhat ia kine kiei-kiei ruh.” KJA 228.3

“Te U Blei jong nga un pyndap ia ka jingkyrduh jong phi baroh katba kum kata ka jingkynrei spah jong u ha ka burom ha U Khrist Jisu. . . . Ka jingai-ei U Jisu Khrist uba U Trai kan long lem bad ka mynsiem jong phi baroh.” KJA 228.4