Ki Kam Jong Ki Apostol

43/59

42.—Ka Jingiaid-lieng Bad Ka Jingpait-lieng

(La Pynshong Nongrim __ Ki Kam 27; 28:1-10.)

Ha kaba khadduh U Paul u la leit lynti sha Rom. “Te mynba la pynkut,” U Loukas u thoh, “ba ngin leit da ka lieng sha Itali, ki la aiti pateng ia U Paul bad kiwei pat ki nongsah byndi ha u rangbah shispah uba kyrteng U Julios, uba na ka kyhun U Agustos. Te ynda ngi la leit kiew ha ka lieng kaba na Adramyttion, kaban sa leit ha kita ki jaka jong ka Asia kiba harud duriaw; ngi la iamih noh; don lem bad ngi U Aristarkhos na Makedonia, u nong Thessaloni.” KJA 208.1

Ha ka spah snem banyngkong jong Ka Juk Khristan ka jingiaid lynti ha ka duriaw ka la don ka jingeh bad ka jingma bakyrpang bad bakhyllah. Ki maji-lieng ki la bud-beit ha ka jingiaid jong ki da kaba khmih bniah ia ka sngi bad ki khlur; bad haba kine kim paw, bad ba la don ka jingwan jong ka eriong, ki trai jong ki lieng-ki jhad ki la sheptieng ban iai-iaid halor ka duriaw bama. Don ka bynta jong ka snem, ba ka la long kabym lah ban king lieng da kaba lait suk bha. KJA 208.2

La khot ia u apostol Paul mynta ban shah ia ki jingiashem bashitom eh kiban wan sha ka jingim jong u kum u nongsah byndi ba la teh kynjri ha kata ka jingiaid-lieng baslem bad bathait eh shaduh Itali. Kawei ka jingjia ka la pynsting shikaddei eh ia ka jingeh ba u iashem __ la shah ia u ban ioh ia ka jingiasyllok jong U Loukas bad U Aristarkhos. Ha ka shithi jong u sha ki nong Kolossai kham hadien u la kdew sha une uba hadien kum “u para basah byndi” (Kolossai 4:10); hynrei ka la dei da ka jingjied sngewbha ba U Aristarkhos u la shim bynta lang ha ka jingsah byndi jong U Paul, khnang ba un shakri bad sumar ia u ha ki jingshitom jong u. KJA 208.3

Ka jingiaid-lieng ka la sdang bha eh. Ha ka sngi kaba bud ki la pynhap angkor ha ka kadlieng Sidon. Hangne U Julios, u rangbah shispah, “u la leh sbun ia U Paul,” bad haba la ioh jingtip ba la don ki Khristan ha kata ka jaka, “u la shah ia u ban leit sha la ki lok ban ioh ka jingsumar-sukher.” Ia kane ka jingai-lad la sngewnguh eh da u apostol, uba la don ha jingbymkoit bha. KJA 208.4

Haba la mih na Sidon, ka lieng-ka jhad ka la iakynduh ia ki lyer bajur; bad namar ba la pynphai jubor na ka lynti kaba beit, ka jingiaid shaphrang ka la suki shibun. Ha Maira, kata ka shnong ha ka jylla Lykia, u rangbah shispah u la shem ia ka jhad kaba heh kaba na Aleksandria, kaba thew ban leit sha ka rud-duriaw jong ka Itali, te u la pynkynriah ia ki nongsah byndi jong u mar-mar sha kane ka jhad. Hynrei ki lyer ki la dang beh kyrthep, bad ka jingiaid jong ka jhad ka la long kaba shitom katta-katta. U Loukas u thoh, “te haba ngi lah iaid-lieng mian-mian bun sngi, bad la poi da kaba eh ha pyrshah Knidos, ba ka lyer kam da shah shuh ia ngi, ngi la iaid hapoh ka Krit, ha pyrshah ka Salmoni bad, haba ngi la pyniaid da kaba eh narud-narud jong ka, ngi la poi ha kawei ka jaka bakhot Ki Jaka Rieh Lieng Bajai-jai.” KJA 208.5

Ha Ki Jaka Rieh Lieng Bajai-jai la pynbor ia ki ban sah katto-katne por, ban ap ia ka jingjai-jai ki lyer. Ka tlang ruh ka la nangwan stet; “ka jingiaid-lieng ka da long mynta kaba ma;” te kito kiba pyniaid ia ka lieng-ka jhad ki la hap iehnoh ia ka jingkyrmen ban poi sha ka jaka ba la thmu ban leit shuwa ban poi ka aiom ban khang noh ia ka jingleit lynti na duriaw ha kata ka snem. Ka jingpyrkhat kaba dei ban rai mynta ka la long, la yn iaisah ha Ki Jaka Rieh Lieng Bajai-jai, lane yn pyrshang ban poi sha ka jaka kaba kham lait suk bha bad ban shong tlang hangta. KJA 208.6

Ia kane ka jingpyrkhat la iakren shitrhem, bad khadduh la wanrah da u rangbah shispah sha U Paul, uba la ioh ia ka jingniew burom jong ki maji-lieng bad ki shipai. U apostol khlem jingpyntud u la sneng ban iaisah ha ka jaka ba ki la don. “Nga iohi,” u la ong, “ba kane ka jingiaid-lieng kan sa long lem bad ka jingmynsaw bad shibun ka jingduh, ym tang ia ka jingkit bad ka lieng, hynrei ia ki jingim jong ngi ruh.” Hynrei “uta u rangbah bad u trai ka lieng,” lem bad kham bun na ki nongiaid-lieng bad ki maji, kim shym la kloi ban pdiang ia kane ka jingsneng. Namarba ka jaka-rieh lieng ha kaba ki lah pynhap angkor “ka la long kabym biang ban rieh tlang, kham bun ki la iakyntu ban pynmih noh nangta, lada da kumno-kumno ki lah ban poi haduh Phoiniks, ban rieh tlang hangta; kaba long ka jaka-rieh lieng ka Krit, kaba phai shaphang shatei-lam-mihngi bad shaphang shathie-lam-mihngi.” KJA 208.7

U rangbah shispah u la kut-jingmut ban bud ia ka jingpyrkhat jong kiba bun. Katkum kata, “haba ka lyer na shathie ka la beh jem jai,” ki la mih na Ki Jaka Rieh Lieng Bajai-jai, da ka jingkyrmen ba shen kin poi sha kata ka kad-lieng ba ki la kwah ban poi. “Hynrei ym slem hadien la beh . . . ka eriong;” “la lap ia ka lieng, bad kam lah ban tur pyrshah ia ka lyer.” KJA 208.8

Ba la beh kynting da ka eriong, ka lieng ka la poi shajan ka dewlynnong rit Klauda, bad katba ki la don hapoh ka jingkah-jingda jong ka ki maji ki la iapynkhreh na ka bynta kaba sniew tam. Ka lieng-rit, kaba long tang kata ka lad lait im jong ki lada jia ba ka jhad ka ngam, ia kaba ki la tan lang ka la imat kumba kan tyngkhuh bad pait lyngkhot-lyngkhai ha kano-kano ka khyllipmat. Ka kam banyngkong jong ki ka la long ban kyntiew ia kane ka lieng halor ka jhad. Ia baroh ki jingsumar bha la leh ban pynkhlain ia ka jhad bad ki la pynkhreh ia ka ban ialeh pyrshah ia ka eriong. Ka jingiada bamalu-mala ba ka dewlynnong rit ka lah ban ai kam shym neh slem, te sa shisien pat ki la hap shah ia ka eriong kaba beh kyrthep. KJA 208.9

Baroh shi miet ka eriong ka la paswut bitar, bad halor ki jingsumar ba la leh bha, ka jhad ka la jaw um. “Kum lashai ki la sdang ban bred noh ia ka jingkit.” Ka miet ka la wan pat, hynrei ka lyer kam jem satia. Ka lieng kaba la shoh da ka eriong, lem bad ki mastul ba la pynkhein bad ki lama ba la pynjot, la kynting ia ka shane bad shatai da ka eriong kaba shoh bitar eh. Man ka khyllipmat ki rishot bad ki dieng sawdong ki ud-ki riew kumban pra noh katba ka lieng-bah ka khih-ka khynniuh ha ka bor jong ka eriong. Ka jingrung um ka nangwan stet, bad ki nongiaid-lynti lem bad ki nongtrei ha ka lieng ki la demdiap ban bret noh ia ka um. Ym shym la ioh shongthait shikhyllip-mat ruh ia kito baroh halor ka lieng-bah. “Ha ka sngi kaba lai,” u thoh U Loukas, “la iabred noh da ki kti jong ngi hi ia ki tiar-ki tar jong ka lieng. Te mynba ka sngi lymne ki khlur kim paw shuh ha ngi bun sngi, bad ka eriong bajur ka ban khia ha ngi, ka jingkyrmen ban im ka la duh noh baroh.” KJA 208.10

Khadsaw sngi ki la shah kynting hapoh ka suinbneng kaba khlem sngi bad bymdon khlur. U apostol, wat la u la pang-shitom, u la don ki ktien jong ka jingkyrmen na ka bynta ka kynta badum tam, ka kti kaba iarap ha kawei-pa-kawei ka jingdonkam bakyrkieh. U la bat skhem da ka jingngeit ia ka ksangti jong Ka Bor Bymjukut, bad ia ka dohnud jong u la pynneh ha U Blei. Um don jingsheptieng ia lade hi; u la tip ba U Blei Un pynsah-im ia u ban sakhi ha Rom na ka bynta ka jingshisha jong U Khrist. Hynrei ka dohnud jong u ka la iam da ka jingsngewlem ia ki mynsiem sawdong jong u, kiba pop, kiba la pynsniew-dur, bad kibym pat pynkhreh ban iap. Katba u la iasaid bad U Blei ban ri-kyndong ia ki jingim jong ki, la pynpaw ha u ba ia ka jingduwai jong u la ai-la jubab. KJA 209.1

Da kaba shim kabu ia ka jingjai-jai shiphang por ha kata ka eriong, U Paul u la ieng ha ka madan ka met-bah jong ka lieng, bad, da kaba pynjam ia la ka sur, u la ong: “Ko rangbah, ka la dei ia phi ban shahshkor ia nga ban ym mih noh na Krit, ia kaban ioh kat kane ka jingmynsaw bad ka jingduh. Mynta ruh nga kyntu ia phi ba phin sngew shngain: namar napdeng jong phi kan ym jah kawei ka mynsiem ruh, hynrei tang kane ka lieng. Namar la ieng hajan jong nga ha kane ka miet u angel U Blei, u jong uba nga long, bad ia uba nga shakri ruh, u da ong, Ko Paul, wat sheptieng; ka dei ia me ban ieng ha khmat U Kaisar: ha khmih ruh, U Blei u la ai ha me ia kito baroh kiba iaid-lieng lem bad me. Naba kumta to sngew shngain phi, ko rangbah, namar nga ngeit ia U Blei, ba kan long kumta kumba la kren ha nga. Hynrei ka dei ban kynting noh ia ngi ha kawei ka dewlynnong.” KJA 209.2

Ha kine ki ktien, ka jingkyrmen ka la khie im pat. Ki nongiaid-lynti bad ki nongtrei ha ka lieng ki la khie noh na ka jingduh mynsiem bad jingsngew kut-lad jong ki. Dang don shibun kaba dei ban leh, bad ia kawei-pa-kawei ka jingleh kaba lah ha ka bor jong ki dei ban pyntrei-kam ban pynphai bak ia ka jingshah pynjot. KJA 209.3

Ka la dei ha ka miet kaba khadsaw jong ka jingshah kynting ha ki jingat-phyllung badum-iong bad kiba iai-kyrhuh, ba “hamar shiteng synnia” ki maji, haba ki la iohsngew ia ka jingsawa jong ki jingatphyllung, “ki la iamut ba ki la jan sha kawei ka ri; bad haba ki la pyrshang ban thew, ki la shem ba ka la long arphew pad: te haba ki la lah iaid khyndiat, ki la iathew pat, bad ki la shem khadsan pad. Te ba ki da sheptieng,” U Loukas u thoh, “ioh ba kumno-re-kumno yn kynting ia ngi ha ki jaka maw, haba ki la iabred saw tylli ki angkor na ka tdong lieng, ki la iakwah hir-hir ban mih ka sngi.” KJA 209.4

Haba la shai mynstep ia ki rud ka duriaw baphaloh jingat-phyllung la lah ban iohi byrngut-byrnget, hynrei ym shym la lah ban iohi ia ki dak-ki shin jong ka ryngkew. Ka jingiohi ka la paw khlem jingkyrmen katta-katta ba kita ki riew-lieng bamane bleithaw, haba ki la duh noh ia ka jingkyrmen bad ka jingshlur, “ki la iawad lad ban phet iap noh na kata ka lieng,” bad da kaba lehmynleh kumba pynkhreh ban “pynhiar noh ia ki angkor na ka khmat lieng,” ki lah da dep pynhiar ia kata ka lieng-rit ban phet pyllait im ia lade, haba U Paul, da kaba sngewthuh ia ka jingthmu bapoh jong ki, u la ong ha u rangbah shispah bad ki shipai, “Lymda kine ki sah ha ka lieng, phi phim lah ban ioh lait im.” Ki shipai shisyndon “ki la ia-ot noh ia ki tyllai jong kata ka lieng-rit, kumta ki la pyllait ia ka” ban kie noh bak ha ka duriaw. KJA 209.5

Ka kynta kaba ma tam ka dang don ha khmat jong ki. Sa shisien u apostol u la kren ki ktien ka jingpynshlur, bad u la kyntu ia baroh, ia ki riew-lieng bad ki nongiaid-lynti, ban bam jingbam, u da ong, “Kane ka dei ka sngi kaba khadsan ba phi ia-ap bad shah jingit, khlem da bam ei-ei. Naba kumta nga kyrpad ia phi ban iabam jingbam: namar kane ka long khnang ia kaban pynim ia phi: namar iwei i shniuh in ym hap na ka khlieh jongno-jongno ruh na phi.” KJA 209.6

“Te haba u la lah ong ia kane, bad haba u la lah shim ia u kpu, u la ainguh ia U Blei ha khmat jong ki baroh: bad u la kdiah ia u, bad u la sdang ban bam.” Te hadien, kata ka kynhun kaba la thait-la tlot bad la duh jingkyrmen kaba jin arspah hynniewphew-san ngut ki briew, kiba lymda dei ba la don U Paul kin da la kylla kiba la kut-lad, ki la iasoh lang mynta bad u apostol ha kaba bam jingbam. “Ynda ki la lah iabam-iasa, ki la pynsting ia kata ka lieng, da kaba bred noh ia u kew sha ka duriaw.” KJA 209.7

Ka la poi ka por ba ka sngi ka la dei ban shai bha, pynban katta ruh kim pat shym la lah ban iohi ei-ei da kiba ki lah ban tip ia ka jaka ba ki la iadon. La katta ruh, “ki la iohi ia kawei ka kdong-um kaba don ka rud-duriaw shyiap, bad ki la iapyrkhat, lada ki lah, ban pynsah kut noh ia kata ka lieng hangta. Kumta te haba ki la lah pyllait noh ia kita ki angkor, ki la iehnoh ia ki ha duriaw, ki iapynsynjor artad ia ki tyllai ki boitha, bad haba ki la lah pynieng ia ka phar kaba sha khmat sha ka lyer, ki la iaking sha kata ka rud-duriaw. Hynrei haba la kyndat ia ki ha ka jaka kaba iashem ar duriaw, ki la pynsuh ia kata ka lieng sha ryngkew; te kumta ka khmat lieng ka la kiew ryngkew bad ka la neh den, hynrei ka tdong lieng ka la sdang pait da ka bor jong ki jingat-phyllung.” KJA 210.1

Ia U Paul bad kiwei pat ki nongsah byndi la byrngem mynta da ka jingiashem kaba kham shyrkhei ban ia ka jingpait lieng. Ki shipai ki la iohi ba ha ka jingialeh ban poi sha ryngkew kan long kabym lah ia ki ban synshar ia ki koidi kiba hapoh ka jingpeit bniah jong ki. U briew baroh un lah ban leh ia kaei-kaei ban pyllait im ia lade. Hynrei lada uno-uno u nongsah byndi u jah, ia ki jingim jong kito kiba kitkhlieh na ka bynta jong ki yn pyniap duh noh. Namar kane ka daw ki shipai ki la kwah ban pyniap noh ia baroh ki nongsah byndi. Ka ain-ka hukum jong ki nong Rom ka mynjur ia kane ka lad trei-kam barunar, te ia kane ka lad yn jin da la pyntrei-kam mardor, lymda dei namar uta uba sha u baroh ki la don ka jingkit-khlieh kaba khraw. U Julios u rangbah shispah u la tip ba U Paul u la don ka bynta bakhraw ha kaba pyllait im ia baroh ha ka lieng, bad, halor kata shuh-shuh, haba u la ngeit skhem ba U Trai U la long ryngkat bad u, u la sheptieng ban pynmynsaw ia u. Namarkata, “u la hukum kat kiba nang jngi ba kin ryngkoh na ka lieng bad ban poi nyngkong sha ryngkew: bad ia kita kiba sah, kiwei halor ki lyntang, kiwei pat de halor kiwei kiei-kiei ruh kiba na kata ka lieng. Kumta te ka la jia ba baroh ki la lait im sha ka ryngkew.” Haba la khot kyrteng na ka rejistar, ym shym la jah uwei ruh. KJA 210.2

Ia kata ka kynhun kaba la ngat ha ka jingpait lieng la pdiang sbun eh da “kita ki nongkyndong” kiba ha “ka dewlynnong Melita.” “Ki la sliew ding,” U Loukas u thoh, “bad ki la iakhot sngewbha ia ngi baroh, namar uta u slap uba mynkata, bad namar ka jingpjah.” U Paul u la long hapdeng kito kiba iatrei bun kam ha kaba shakri ban pyntngen ia kiwei pat. Haba u la dep “khar shi bah ki dieng, bad u la lah tei ia ki ha ding,” u bsein uba sniew eh ka bih u la “mih noh namar bashit, bad u la snoh na ka kti jong u.” Kita kiba ia-ieng marjan ki la sheptieng that; bad haba la iohi ia ki kynjri ha ki kti jong U Paul, ki la tip ba u la dei u nongsah byndi, kumta ki la ia-ong uwei ha uwei pat, “Khlem artatien une u briew u long u nongpyniap briew, uba, la u la ioh lait na ka duriaw, ka kput kam shym la shah ba un im.” Hynrei U Paul u la kynther noh bak ia une u jingthaw shapoh ding bad um shym la mynsaw ei-ei ruh. Da kaba tip bha ia ka bih bajur eh jong u, ki briew ki la iapeit shain sha u ba un sa kyllon ha kano-kano ka khyllipmat ha ka jingsuh khyrwait bashyrkhei. “Hynrei haba ki dang iakhmih lynti slem, bad ki la iohi ba um shym sniew ei-ei ruh, ki la iakylla jingmut bad ki la ong ba u long u blei.” KJA 210.3

Hapoh ki lai bnai ba kata ka kynhun jong ka lieng ka la sah ha Melita, U Paul bad ki para nongtrei jong u ki la pyndonkam ia ki lad-ki kabu ban ialap ia ka gospel. Ha ka rukom kaba phylla eh U Trai U la trei lyngba jong ki. Na ka bynta jong U Paul ia baroh kata ka kynhun kaba la pait-lieng la leh bha-leh sbun katta-katta; ia baroh ki jingdonkam jong ki la pyndap-pynbiang, bad haba ki mih na Melita la pynbiang kylluid mynsiem eh ia kiei-kiei baroh kiba ki donkam na ka bynta ka jingiaid-lieng pat. Ia ki jingjia bakongsan jong ka jingsah jong ki la iathuh lyngkot da U Loukas kumne: KJA 210.4

“Te hajan kata ka jaka la don ki khyndew jong u rangbah kata ka dewlynnong, uba kyrteng U Publios; une u la pdiang ia ngi, bad u la sumar bha ia ngi lai sngi da kaba leh burom. Ka la jia ruh ba u kpa uta U Publios u la pang khieshoh bad ka suhot: ha uba U Paul u la leit rung, bad haba u la duwai, bad u la buh ia la ki kti ha u, u la pynkhiah ia u. Te ynda la leh ia kane, kita kiwei ruh, kiba la don ki jingpang ha kata ka dewlynnong, ki la iawan ha u, bad la pynkhiah ia ki: kiba la ialeh burom ruh ia ngi da shibun ki jingai burom; te haba ngi la iapynmih noh, ki la iabuh ha ka lieng ia kiei-kiei katba ngi donkam.” KJA 210.5