Ki Kam Jong Ki Apostol

40/59

39.—Ka Jingbishar Ha Kaisaria

(La Pynshong Nongrim __ Ki Kam 24.)

San sngi hadien ka jingwanpoi jong U Paul ha Kaisaria ki nongmudui jong u ki la wan na Jerusalem ba la synran da U Tertullos, u nongkren bapnah ktien ia uba ki la pyndonkam kum u riewsaid jong ki. La ailad ba yn bishar kloi ia kane ka kam. La wallam ia U Paul sha ka iing-bishar, te U Tertullos u “la sdang ban mudui ia u.” Haba la bishar bniah ba ka jingpynkhyllew-sarong kan kham ktah ia u lyngskor ka hima Rom ban ia ki ktien basynlar ka jingshisha bad ka jingbishar-hok, une u nongkren basianti u la sdang ia ka jingkren jong u da kaba iaroh ia U Pheliks: “Namar ba ngi ia-ioh da me shibun ka jingsuk, bad ia ki kam basniew la pynbeit ha kane ka jaid bynriew da ka jingsumar jong me ha kiei-kiei baroh ruh bad ha ki jaka baroh, ngi iakohnguh, Ah U Pheliks uba bha tam eh, lem bad ka jingsngewnguh baroh.” KJA 198.1

Ha kane U Tertullos u la hiar sha ka jingkren lamler bapoh; namar ka jinglong jong U Pheliks ka la long kaba poh bad kaba pynlehrain. La ong shaphang jong u, ba “ha ki kam awria babun jaid bad ka jingrunar, u la pyntrei-kam ia ka bor jong u syiem da ka jinglong-ka akor jong u mraw.” __ Tacitus, History, lynnong 5, parakrap 9. Kito kiba la iohsngew ia U Tertullos ki la tip ki ktien pynkhyllew-sarong jong u kim long kiba shisha, hynrei ka jingkwah jong ki ban ioh ia ka jingpynrem ia U Paul ka la long kham khlain ban ia ka jingieit jong ki ia ka jingshisha. KJA 198.2

Ha ka jingkren jong u, U Tertullos u la ujor pyrshah ia U Paul ha ki jingleh-sniew kiba, lada pynshisha skhem, yn rai pynrem ia u na ka bynta ka jingieng pyrshah ia ka sorkar. “Ngi la shem ia une u briew u nongpynjot,” la kren skhem une u riewsaid bapnah ktien, “bad uba shet ia ka jingkhynwin hapdeng ki Jiw baroh kylleng ka pyrthei, u nongialam phrang ruh ia kata ka kynja niam jong ki Nasaret: u la pynlong ruh ban pynsang ia ka templ.” Te nangta U Tertullos u la ong ba U Lusias, u rangbah jong kata ka kut ha Jerusalem, u la knieh kynthet ia U Paul na ki Jiw haba ki la sdang ban bishar ia u katkum ka ain-ka hukum ka niam jong ki, bad kumne la pynbor ia ki ban wan buh jingujor ia kane ka kam ha khmat U Pheliks. Ia kine ki jingpyni-nia la ai da ka jingthmu ban pynkohnguh ia une u lyngskor ban aiti noh ia U Paul sha ka iing-bishar jong ki Jiw. Ia baroh kita ki jingujor pyrshah la kyrshan tyngeh da ki Jiw kiba la iadon lang hangta, kibym shym la pyrshang ban buhrieh ia ka jingisih jong ki ia une u nongshah set byndi. KJA 198.3

U Pheliks u la don ka jingproh jingmut kaba biang ban pule ia ka jinglong-ka akor jong ki nongmudui jong U Paul. U la tip shai kaei ka jingthmu kaba la pynlong ia ki ban pynkhyllew-sarong ia u, bad u la iohi ruh ba kim shym la lah ban pynsabut ia kita ki jingujor jong ki pyrshah ia U Paul. Haba la phai sha u nongshah mudui, u la ailad ia u ban ai jubab ban said-da ia lade. U Paul um shym la pynlehnoh-ei ia ki ktien ha ki jingiaroh pynsngewbha, hynrei u la shu ong ba u da kmen eh ban said-da ia lade ha khmat U Pheliks, namar u la long u lyngskor uba la trei slem ia ka kam, namarkata u la tip bha ia ki ain-ki hukum bad ia ki dustur jong ki Jiw. Haba kdew sha ki jingujor pyrshah ia u, u la ong shai ba kawei ruh na kita kam long satia kaba shisha. U la iathuh shai ba um shym la pynkhihwin ha kano-kano ka bynta jong ka Jerusalem, lymne um shym la pyntngit sang ia ka jaka kyntang. “Kim shym la shem ia nga ba nga iasaid nia ha ka templ badno-badno ruh,” ula ong, “lymne pynkhihwin ia u paidbah, lymne ha ki synagog, lymne ha kata ka nongbah: lymne kim lah ban pynsabut ha me ia kita kiei-kiei kiba ki iamudui ia nga mynta.” KJA 198.4

Katba u phla ba “ha kata ka Lynti ia kaba ki iakhot ka niam kylla jaid,” u la mane ia U Blei ki kpa jong u, u la ong skhem ba u la ju ngeit barobor “ia kiei-kiei baroh kiba long katba kum ka hukum kiba la thoh ha ki nongiathuhlypa;” bad ba katkum ka jinghikai shai jong ki Jingthoh, u ngeit skhem ia ka jingmihpat kiba iap. Bad u la ong shai shuh-shuh ba ka jingthmu kaba synshar ia ka jingim jong u ka la long ban “pynmlien ia lade ban ioh khlem da pud ka jingiatiplem bakhlem pynthut sha U Blei, bad sha ki briew.” KJA 199.1

Ha ka rukom kaba shai kdar, ka rukom kren kaba beit u la iathuh ia ka jingthmu ha ka jingwan jngoh jong U sha Jerusalem, bad ia ki jinglong-jingman jong ka jingkem bad ka jingbishar ia u: “Te hadien bun snem nga la wan ia kaban wallam ki jingai-isynei ha ka para jaid, bad ki jingainguh. Hapdeng kata ki la shem ia nga ba la pynkhuid ha ka templ, ym lem bad u paidbah, lymne bad ka jingkhihwin. La don ki Jiw na Asia kiba la dei ban don hangne ha khmat jong me, bad ban mudui, lada ki la don ei-ei pyrshah ia nga. Lane kine hi to kin iathuh, lada ki la shem ei-ei kabym dei katba nga la ieng ha khmat ka dorbar, lymda tang namar kane kawei ka ktien ia kaba nga la pyrta mynba nga ieng hapdeng jong ki, Shaphang ka jingmihpat kiba iap la bishar ia nga ha kane ka sngi ha khmat jong phi.” KJA 199.2

U apostol u la kren da ka jingshitrhem bad ka jingsngur kaba paw shai, bad ki ktien jong u ki don ia ka jingkhia-thew jong ka jingkynduh mynsiem. U Klaudios Lusias, ha ka shithi jong u sha U Pheliks, u la ai ia kajuh ka jingphla shaphang ka jinglong-ka akor jong U Paul. Nalor kata, U Pheliks hi u la don ka jingtip bha ia ka niam jong ki Jiw kham palat ban ia kaba shibun ki la pyrkhat. Ka jingiathuh shai jong U Paul ia ki jingshisha ha kane ka kam ka la pynlah ia U Pheliks ban kham sngewthuh shai shuh-shuh ia ki jingthmu jong ki Jiw ha ka jingpyrshang jong ki ban pynrem ia u apostol shaphang ka jingpynkhihwin bad ka jingshet-kylla. U lyngskor un ym pynhun ia ki da kaba pynrem bymhok ia u trai-shnong Rom, lymne un ym aiti ia u sha ki ba yn pyniap khlem ka jingbishar sani bahok. Pynban U Pheliks um shym la tip ia ka jingthmu kaba kham shajrong lait na ka jingpyn-myntoi ia lade hi, bad la synshar ia u da ka jingieit ia ka jingiaroh bad ka jingthrang ia ka jingpynkiew kyrdan. Ka jingsheptieng ha kaba pynthut ia ki Jiw ka la khanglad ia u ban leh ia ka jingbishar-hok shisha ia uta u briew uba u la tip shai ba u long uba lui-lui. Namarkata, u la rai ban pynsangeh ia ka jingbishar haduh ban da wanpoi U Lusias, u da ong, “Ynda U Luisias u rangbah shihajar un wan hiar, ngan sa bishar kut ia ka kam jong phi.” KJA 199.3

U apostol u la iaisah hapoh ka byndi, hynrei U Pheliks u la hukum ia u rangbah shispah ia uba la buh ban ap-pahara ia U Paul, “ban ym pyrkhing eh,” bad ba um dei ban “khang iano-iano ruh na ki lok jong u ban sumar ia u.” KJA 199.4

Ym shym slem hadien kane ba U Pheliks bad ka tnga jong u, Ka Drosilla, ki la phah khot ia U Paul khnang ba ha ka jingiakren kin lah ban iohsngew na u “shaphang kata ka jingngeit ha U Khrist Jisu.” Ki la kloi bad ki la thrang ruh ban shah shkor sha kine ki jingshisha bathymmai __ ki jingshisha ia kiba ki lah ban ym iohsngew shuh lano-lano ruh bad kiba, lada la kyntait ia ki, kin long ka sakhi kaba stet pyrshah ia ki ha ka sngi jong U Blei KJA 199.5

U Paul u la niew ia kane kum ka lad ba la ai da U Blei, te, da ka jingngeit skhem u la pyndonkam ia ka. U la tip ba u la ieng ha khmat jong uta uba la don ka bor ban pyniap lane ban pyllait ia u; pynban um shym la sdang kren sha U Pheliks bad Ka Drosilla da ka jingiaroh lane ka jingpynkhyllew-sarong. U la tip ba ki ktien jong u kin long ha ki ka jingiwbih jong ka jingim lane jong ka jingiap, te, da kaba klet noh ia ki jingpyrkhat bakhwan-lade, u la wadlad ban pynkhih ha ki ia ka jingsngewthuh ia ka jingma kaba don ha khmat jong ki. KJA 199.6

U apostol u la sngewthuh ba ia ka gospel dei hok ban ai sha uno-uno uba mon ban shahshkor ia ki ktien jong u; ba ha kawei ka sngi kin ieng la hapdeng kiba sngur-bakhuid sawdong ka khet bakhraw-balieh, lane hapdeng kito sha kiba U Khrist Un ong, “Khie leit noh na nga, phi kiba ju trei bymman.” Mathaios 7:23. U la tip ba u dei ban iashem ia uwei-pa-uwei na ki nongsngap jong u ha khmat ka khet bishar jong ka bneng bad ba hangta un hap ai jingkhein, ym tang ia kiei-kiei baroh kiba u la lah ong bad lah leh, hynrei na ka bynta ka jingthmu bad ka mynsiem jong ki ktien bad ki jingleh jong u. KJA 200.1

Ka rukom im jong U Pheliks ka la long kaba shait khih bitar bad kaba leh runar eh ba la don tang khyndiat kiba la nud ban kdew ne wat ban shat jingmut sha u ba ka jinglong-ka akor jong u kim shym la long satia kiba khlem jingbakla. Hynrei U Paul um shym la don ka jingsheptieng ia u briew. Da kaba shai kdar u la kren skhem ia ka jingngeit jong u ha U Khrist, bad ia ki daw na ka bynta ka jingngeit jong u, kumta la ialam ia u ban kren kyrpang eh shaphang kito ki jinglong babha kiba donkam eh sha ka jingngeit Khristan, hynrei ia kita kine ki shijur basarong ha khmat jong u kim don khyndiat ruh. KJA 200.2

U la pynpaw shai ha khmat U Pheliks bad Ka Drosilla ia ka jinglong jong U Blei __ ka hok jong U, ka jingbishar-hok, bad ka jingbeit mynsiem, bad ka jinglong-tynrai ka hukum jong U. U la pyni shai ba ka dei ka kamram jong u briew ban im ka jingim jong ka jingjai-jai bad ka jinglong-adkar, da kaba synshar bad pyndem ia ki jingsngew basniew hapoh ka nia-ka jingshemphang kaba dei, ha ka jingpyniadei sha ka hukum jong U Blei, bad ha kaba sumar bha ia ki bor jong ka met bad ka jingmut ha ka jingkoit-jingkhiah bha. U la iathuh shai ba kan wan shisha ka sngi ka jingbishar ha kaba ia baroh yn ainong kat kum ki jingleh ha ka met, bad ha kaba yn pynpaw shai ba ka spah, ka kyrdan, lane ka nam-ka burom kin ym don bor ei-ei ban pynioh sha u briew ia ka jingsngewbha jong U Blei lane ban pyllait ia u na ka jingmih jong ka pop. U la pyni ba kane ka jingim ka long ka por jong u briew ia ka jingpynkhreh na ka bynta ka jingim ha ka lawei. Lada u briew u lyndet noh ia ki lad-ki kabu mynta un don ka jingduh bymjukut; yn ym ai shuh ha u ia ka lad jingisynei bathymmai. KJA 200.3

U Paul u kren-ban kyrpang halor ki jingdawa baktah jngai jong ka hukum U Blei. U la pyni kumno ka pyiar sha ki barieh bajylliew jong ka jinglong bakynja mynsiem jong u briew bad ka shat jingshai phyrnai halor kata kaba la tap na ka jingiohi bad ka jingtip jong ki briew. Kaei ba ki kti ki lah ban leh lane u thylliej u lah ban kren __ kaei ba ka jingim bashabar ka pynpaw __ ka pyni katto-katne ia ka jinglong-ka akor bakynja mynsiem jong u briew. Ka hukum ka iit ia ki jingpyrkhat, ia ki jingthmu, bad ia ki jingmut jong u. Ki jingsngew-ki jingkwah kiba la buhrieh na ki briew, ka jingpihuin, ka jingisih, ka jingbrai, bad ka jingang-nud, ki kam sniew ba la puson ha ki kyndong barieh jong ka mynsiem, hynrei ym shym la pyntrei-kam ia ki namar bym ioh lad satia __ ia kine baroh ka hukum jong U Blei ka pynrem. KJA 200.4

U Paul u la pyrshang jur ban ialam beit ia ki jingmut ki nongsngap jong u sha Ka Jingknia bakhraw na ka bynta ka pop. U la kdew sha ki jingknia kiba la long tang ki syrngiew jong kita kiei-kiei kiba bha kiban sa wan, te nangta u la pynpaw ia U Khrist kum ka met bashisha jong baroh kito ki jinglehniam __ ka met bashisha sha kaba ki la iakdew kum ka tynrai jong ka jingim bad ka jingkyrmen na ka bynta u briew uba la hap noh. Ia ki riewkhuid hyndai la pynim da ka jingngeit ha ka snam jong U Khrist. Katba ki la iohi ia ki jingshah shitom jong u mrad jingknia haba u iap noh ki la khmih sha shiliang ka kharai-bah jong ki yrta sha U Khun-langbrot jong U Blei Uba la dei ban kit ia ka pop jong ka pyrthei. KJA 200.5

U Blei U don hok ban dawa ia ka jingieit bad ka jingkohnguh na baroh ki jingthaw jong U. U la ai ha ki ia ka hukum jong U kaba long ka kyrdan bajanai jong ka hok. Hynrei shibun ki klet ia U Nongthaw jong ki bad ki jied ban bud ia la kajong ka lynti kaba iapyrshah ia ka mon jong U. Ki pynphai da ka jingshun na ka bynta ka jingieit kaba jrong kat ka bneng bad kaba iar kat ki bneng salonsar. U Blei Um lah ban pynhiar ia ki jingdawa jong ka hukum jong U ban pyniaryngkat bad ka kyrdan jong ki riew bymman; lymne u briew um lah ha ka bor jong u hi ban pynbiang katkum ki jingdawa jong ka hukum. Tang da ka jingngeit ha U Khrist ia u nongpop lah ban pynkhuid na ka jingrem ka pop bad yn pynlah ia u ban kohnguh ia ka hukum jong U Nongthaw jong u. KJA 200.6

Kumne U Paul, u nongsah byndi, u la shonjur ia ki jingdawa jong ka hukum bakynja-blei halor ki Jiw bad ki Jentil, bad u la pynpaw ia U Jisu, U Nong Nasareth ia Uba la niewbein, kum U Khun jong U Blei, U Nongsiewspah jong ka pyrthei. KJA 201.1

Ka khun syiem kaba long ka jaid bynriew Jiw ka la sngewthuh bha ia ka jinglong bakyntang jong kata ka hukum ia kaba ka la ryngkang khlem jinglehrain, hynrei ka jingsngew pyrshah jong ka ia U Briew jong ka Kalbari ka la pyneh ia ka dohnud jong ka pyrshah ia ka ktien jong ka jingim. Hynrei U Pheliks um pat la ju iohsngew ia ka jingshisha, bad katba U Mynsiem jong U Blei U la pynrung ia ka jingsngew kynduh mynsiem sha u, u la khih jingmut jur eh. Ka jingiatiplem, mynta ka la trei-kam, ka la pynjam ia ka sur-kren jong ka, bad U Pheliks u la sngew ba ki ktien jong U Paul ki la long kiba shisha. Ka jingkynmaw ka la phai pat sha ka mynnor ba la rem ha ka pop. Da kaba shai bashyrkhei eh la paw ha khmat jong u kita kiba rieh jong ka jingim bathala bad ka jingpynphlei snam jong u mynshuwa, bad ka jingbuh kynmaw badum jong ki snem bahadien jong u. U la iohi ia lade uba lyngkar, uba runar, uba kangar. Mynshuwa ka jingshisha kam pat la ju la wallam sha ka dohnud jong u ia ka jingktah kum kane mynta. Mynno-mynno ia ka mynsiem jong u ym pat ju la pyndap da ka jingtieng bashyrkhei. Ka jingpyrkhat ba ki barieh jong u ki paw lut ha khmat U Blei, bad ba ia u yn bishar katkum ki jingleh jong u, ka la pynlong ia u ban khynniuh da ka jingsheptieng bashyrkhei. KJA 201.2

Hynrei ha ka jaka ban shah ia ki jingsngew kynduh mynsiem jong u ba kin ialam ia u sha ka jingkylla kaba mut, u la pyrshang ban beh noh ia kine ki jingpyrkhat ia kibym lah ban pdiang sngewbha. La pynkut kloi noh ia kata ka jingiakren phylliew jingmut. “Mynta to khie leit noh shuwa,” u la ong; “te ynda nga la lait por, ngan sa phah khot ia me.” KJA 201.3

Katno ka jingiapher bak hapdeng ka jingleh jong U Pheliks bad ka jong u nongap-byndi jong ka Philipi! Ia ki shakri jong U Trai la wan ialam kiba la khum sha u nongap-byndi, kumba la ialam ia U Paul sha U Pheliks. Ka sakhi-sabut kaba ki la ai ba ia ki la kyrshan da ka bor bakynja-blei, ka jingshadkmen jong ki hapoh ka jingshah shitom bad ka jingjah burom, ka jingbym sheptieng jong ki haba ka khyndew ka la khynniuh da ka jingpynkhih u jumai, bad ka mynsiem map-ei jong ki kum U Khrist hi, ki la pynkynduh mynsiem ha ka dohnud jong u nongap-byndi, te da kaba khynniuh u la phla ia ki pop jong u bad u la shem ia ka jingmap. U Pheliks u la khynniuh, hynrei um shym la kylla kaba mut. U nongap-byndi da kaba kmen u la pdiang sngewbha ia U Mynsiem jong U Blei sha ka dohnud bad sha ka iing jong U; U Pheliks u la phah ia U Nonglamkhubor bakynja-blei ban leit noh. Uwei u la jied ban long u khun jong U Blei bad u nongioh pateng jong ka bneng; uta uwei pat u la pyniasoh ia la ka bynta bad ki nongtrei jong ka jingbymman. KJA 201.4

Arsnem kynthih ym shym la leh ei-ei shuh pyrshah ia U Paul, hynrei u la iai-long u nongsah byndi. U Pheliks u la leit jngoh ia u bunsien bad u la shahshkor bha sha ki ktien jong u. Hynrei ka jingthmu bashisha jong kane ka jinglong paralok kaba paw shabar ka la long ka jingkwah ia ka jingioh-nong, bad u la phawer ruh ba da ka jingsiew shibun ka pisa U Paul u lah ban ioh ia ka jingpyllait. U apostol, la katta ruh, u la long uba donburom eh ha ka jinglong-tynrai ban pyllat-luid ia lade da ka jingpynbam pisa. Um shym la don ka jingrem ia kano-kano ka kam sniew, bad un ym pynpoh ban leh ia kaba sniew khnang ban ioh ia ka jinglait-luid. Nalor kata shuh-shuh, u ia lade u la long uba duk katta-katta ban siew ia ka dor, lada u la kwah ban leh kumta, bad um mon satia, na ka bynta jong u hi, ban kyrpad ia ka jingsngewsynei-lem bad ka jingbha sbun jong ki para-bangeit jong u. U la sngew ruh ba u don ha ki kti jong U Blei, bad un ym mushlia bad ki jingthmu bakynja-blei ha kaba iadei bad u hi. KJA 201.5

Ha kaba khadduh ia U Pheliks la hukum ban wan noh sha Rom namar ki jingleh sniew jong u pyrshah ia ki Jiw. Shuwa ban mih noh na Kaisaria kum ka jingpyndem sha kane ka jingkhot-hajir ia u, u la pyrkhat ban pyni ia ka jingleh bha, “U Pheliks ba u da mon ban pynsgewbha ia kita ki Jiw” da kaba iai-pynsah ia U Paul hapoh byndi. Hynrei U Pheliks um shym la jop ha kane ka jingpyrshang ban ioh pat ia ka jingshaniah jong ki Jiw. La weng noh ia u na ka kam ha ka jingjah burom, bad la thung ia U Porkios Phistos ban shimti ia ka kam jong u, lem bad ka pdeng jaka trei jong u ha Kaisaria. KJA 202.1

Ia ka kjat jingshai na bneng la shah ban shat jingshai ha U Pheliks, mynba U Paul u la pyni-nia bad la ialap ha u “shaphang ka hok, ka bor halor lade, bad ka jingbishar kaban sa wan.” Kata ka la long ka lad ba la phah sha u da ka bneng ban iohi bad iehnoh bak ia ki pop jong u. Hynrei u la ong ha u nonglam-khubor jong U Blei, “Mynta to khie leit noh shuwa; te ynda nga la lait por, ngan sa phah khot ia me.” U la niewbein ia ka jingtyrwa bakhadduh jong ka jingisynei. Lano-lano ruh em un ym iohpdiang ia kawei pat ka jingkhot na U Blei. KJA 202.2