Ki Mawjam Sha U Khrist

KABA NANGSAN HA U KHRIST

IA KA jingkylla jong ka dohnud da kaba ngi jia long ki khun jong U Blei la khot ha ka Baibl ka jingkha thymmai. Pat ia ka la ia nujor bad ka jingsuhthied jong u symbai babha ia uba la bet da u nongrep. Ha kajuh ka rukom kito kiba dang shu lah kylla ne phai sha U Khrist ki long kum “Ki khunlung badang- kha” kiba dei ban “nang san”¹ kum ki shynrang bad kynthei sha ka jinglong rangbah ha U Khrist Jisu. Lane kum u symbai babha ia uba la bet ha ka lyngkha, ki dei ban san bad sei ia u soh. U Isaiah u ong ba “Yn khot ia ki ki dieng ka hok, u jingthung U Trai, ba yn pyndonburom ia u.”² Kumta na kiei-kiei kiba don jingim kiba ngi ioh-i ha kane ka pyrthei la ring jingpynshai ne nuksa ban iarap ia ngi kham bha ban sngewthuh ia ki jingshisha ba maian jong ka jingim ba kynja-mynsiem. MSK 58.1

Ym don jingstad ne jingtbit ha u briew da kaba u lah ban pynmih jingim ha ino-ino i jingthaw barit tam ha kane ka pyrthei. Ka long tang lyngba ka jingim kaba U Blei u la ai da lade hi ba u jingthung ne jingthaw u lah ban im. Kumta ka long tang lyngba ka jingim na U Blei ba ia ka jingim ba kynja mynsiem lah ban pynkha ha ki dohnud jong ki briew. Lymda ia u briew la “kha pat”³ (na jerong) um lah ban long u nongiohbynta jong kata ka jingim kaba U Khrist u la wan ban ai. MSK 58.2

Kum bad ka jingim, kumta ka long bad ka jingsan. Dei U Blei uba pynlong ia u shylluid ban phuh bad ia u syntiew ban long soh. Dei da ka bor jong u ba u symbai u sei, “nyngkong u speh, hadien ka kop, hadien kata pat u soh kew ba la met ha ka kop.”⁴ Bad u nongiathuhlypa Hosia u ong ia u Israel, ba “un phuh kum u tiew-lili.” “Kin im pat kum u kew, bad kin phuh kum u dieng wain.”⁵ Bad u Jisu u kyntu ia ngi “Khmih thuh ia ki tiew lili kumno ba ki man.”⁶ Ki jingthung bad ki syntiew kim san ne man da la ka jingsumar-sukher jong ki hi ne da ka bor jong ki, hynrei da kaba pdiang ia kata kaba U Blei u la taiar ban ai ha ka jingim jong ki. U khynnah um lah da la ka jong ka bor ban pynsan ia la ka rynieng. Kumjuh maphi phim lah da la ka jong ka bor ne jingpyrshang ban ioh ia ka jingsan ba kynja- mynsiem. U jingthung ne u khynnah ki ioh ia ka jingsan da kaba pdiang ia kata kaba sawdong ia ki kaba ai jingim—ka Iyer, ka jingshit, ka sngi. bad ka jingbam. Kumba kine ki jingai sngewbha jong ka jingpynlong ki long ia u mrad bad ia u jingthung, kumta ruh U Khrist u long ia kito kiba shaniah ha u. U long ‘‘ka jing- shai bymjukut” jong ki, “ka sngi bad ka stieh.”⁷ Un long kum ka “umjer ha U Israel.” “Un hiar kum u slap halor u phlang ba-la-ot.”⁸ U long ka um baim. “U kpu u jong U Blei . . . uba wan-hiar na bneng, bad uba ai ka jingim ha ka pyrthei.”⁹ MSK 58.3

Ha ka jingai sngewbha kaba ym lah thew ia ka dor ia U Khun jong u. U Blei u la ker kut pyllun ia ka pyrthei baroh kawei da ka jingaiei thik kum ka lyer kaba iaid saphriang ia ka pyrthei baroh kawei. Baroh ia kiba mon ban ring-mynsiem ia kane ka lyer ba ai jingim kin im, bad kin san ha ka rynieng kum ki rangbah shynrang bad kynthei ha U Khrist Jisu. MSK 60.1

Kumjuh kumba u syntiew u phai sha ka sngi, khnang ba ki kjat sngi kin iarap ban pynjanai ia ka jingitynnad bad ka dur jong u, kumta ruh ngi dei ban phai sha U Sngi jong Ka Hok, khnang ba ka jingshai jong ka bneng kan tynshain halor jong ngi ban pynjanai ia ka jinglong jong ngi ha ka jingsyriem ia U Khrist. MSK 60.2

U Jisu u hikai ia kajuh kaei-kaei u ong, “To iaineh ha nga, bad ma-nga ha phi. Kumba ka tnat kam lah ban seisoh na lade-hi, lymda ka iaineh ha u diengsoh-wain; kumta ma-phi ruh, lymda phi iaineh ha nga ... naba khlem ma-nga phim lah leh ei- ei-ruh em.”¹⁰ Phi dei ban shu shaniah beit tang ha U Khrist khnang ban lah ban im ka jingim kaba khuid, kumjuh kumba ka tnat ka shaniah ha u dieng na ka bynta ka jingsan bad jingseisoh. Lada phi khlad na u phin nym don jingim. Phim don bor ban ialeh pyrshah ia ka jingpynshoi lane ban san ha ka jingaiei bad ka jingkhuid. Da kaba iaineh ha u phi lah ban man bha. Da kaba phi ring ia ka jingim jong phi na u, phin nym iap stai noh ne long ki bym sei-soh. Hynrei phin long kum u dieng ia uba la thung harud ka wah um MSK 60.3

Don bun kiba pyrkhat ba ki dei ban leh da lade katto katne bynta na kane ka kam. Ki la shaniah ha U Khrist na ka bynta ka jingmap ia ki pop, hynrei mynta ki wad da la ka jong ka jingpyrshang ban im ka jingim kaba beit Hynrei kawei-pa- kawei ka jingpyrshang kaba kum kata kan long lehnohei. U Jisu u ong, “Naba khlem ma-nga phim lah leh ei-ei ruh em.” Ka jingsan jong ngi, ka jingkmen jong ngi, ka jingdonkam jong ngi,— baroh ka shong ha ka jingiasoh jong ngi bad U Khrist. Ka long da ka jingiasyllok bad u, man la ka sngi, man la ki por—da kaba iaineh ha u,—ba ngi lah ban nangsan ha ka jingaiei. Um long tang u nongthaw hynrei u nongpynjanai ia ka jingngeit jong ngi. Dei U Khrist uba nyngkong bad uba khadduh bad uba barobor. U dei ban long bad ngi, ym tang ha kaba sdang bad bakut jong ka jingieit lynti jong ngi, hynrei ha uwei-pa-uwei u mawjam ha ka lynti. U Dabid u ong. “Nga la buh ia U Trai ha khymat jong nga hala ka 6ngi: namar ba u don ha ka kti kamon jong nga, yn ym pynkhih ia nga.”¹¹ MSK 60.4

Phi kylli, “Da kumno ngan iaineh ha U Khrist?”—Ha kajuh ka rukom ba phi pdiang ia u ha kaba mynnyngkong. “Namar- kata kumba phi la pdiang ia U Khrist Jisu uba U Trai, kumta to iaid ha u.” “Hynrei uta uba hok jong nga un iai im da ka jingngeit.”¹² Phi aiti ia lade ha U Blei ban long u jong u, ban shakri bad kohnguh ia u, bad phi la shim ia U Khrist kum U Nongpynim jong phi. Phim lah da lade hi ban siewspah ia la ki pop ne pynkylla ia la ka dohnud; hynrei haba phi la aiti ialade ha U Blei, phi la ngeit ba ma-u 11a ka bynta U Khrist u la leh ia kane baroh namar jong phi. Da ka jingngeit phi jia long u jong U Khrist bad da ka jingngeit phi nangsan ha u.—da kaba ai bad da kaba shim. Phi dei ban ai baroh—ia ka dohnud jong phi, ka mon jong phi, ia ka jingshakri jong phi.—da kaba aiti ialade ha u ban kohnguh ia ki jingdawa jong u baroh; bad phi dei ban shim baroh,—U Khrist, u jingdap jong ka jingkyrkhu baroh, ban shong sah ha ka dohnud jong phi, ban long ka bor jong phi, ka hok jong phi, u nongiarap babymjukut jong phi,— ban ai ia phi ka bor ban kohnguh. MSK 61.1

Mynstep pynkyntang ialade ha U Blei; pynlong ia kane ka kam ba nyngkong eh jong phi. Ai ba ka jingduai jong phi kan long, “Shim ia nga, Ko Trai, kum u jong me. Nga buh ia ki jingthmu jong nga baroh ha ki kjat jong me. Pyndonkam ia nga ha kane ka sngi ha ka kam jong me. To shong bad nga, bad ai ba ka jingtrei jong nga baroh kan long kaba la trei ha Me.” Kane ka dei ban long ka kam kaba ha la ka sngi. Man kawei-pa- kawei ka step pynkyntang ia lade ha U Blei na ka bynta kata ka sngi. Aiti lut ia la ki jingthmu baroh jong phi ha u ba yn pyndep kat kum ka jingialam jong u. Kumne man la ka sngi phi buh ia la ka jingim ha ki kti jong U Blei, bad ha kata ka rukom ia ka jingim jong phi yn nang kham pynsyriem kham pynsyriem bad ka jingim jong U Khrist. MSK 61.2

Ka jingim ha U Khrist ka long ka jingim kaba dap da ka jingjahthait. Ka lah ban nym don ka jingsngew kmen kaba khraw, hynrei dei ban don ka jingshaniah kaba iaineh bad kaba dap da ka jingsuk. Ka jingkyrmen jong phi kam long ha lade; hynrei ka long ha U Khrist. Ia ka jingtlot jong phi la pyniasoh lang bad ka bor jong u, ia ka jingbieit jong phi bad ka jingstad jong u, ka jingtlot jong phi bad ka bor baiaineh jong u. Kumta phim dei ban peit ha lade bad pynneh ia la ka jingpyrkhat ha lade, hynrei khmih ha U Khrist. Ai ba ka jingmut jingpyrkhat kan shong neh ha ka jingieit jong u, ha ka jingitynnad bad jing- janai ka jinglong jong u. U Khrist ha ka jinglen-lade jong u, ha ka jingpynlong rit ialade, ha ka jingsngur bad jinglong hok jong u, ha ka jingieit bym lah ban nujor,—kane ka long kaei-kaei kaba ka mynsiem ka dei ban pyrkhat. Ka long da ka jingieit ia u, da kaba pyrthuh bud ia u, da kaba shaniah lut ha u, ba phi lah ban kylla long sha ka jingsyriem jong u. MSK 62.1

U Jisu u ong, “To iaineh ha nga.” Kine ki ktien ki kit jing mut ia ka jingshongthait, ka jingskhem bad jingshaniah. Pat u ong, “To wan ha nga ... te ngan pynjem ia phi.”¹³ Ki ktien jong U Dabid ki pynpaw ia kajuh ka jingpyrkhat: “To shong thait ha U Trai, bad ap shah slem ia u.” U Isaiah u ai ia kane ka jing- sngewskhem, “Ha ka jingjaijai bad ka jingshaniah ka bor jong phi kan long.”¹⁴ Kane ka jingshongthait kam long ne mut ka jing- shong jaipdeh; namar ha ka jingkhot jong U Nongpynim ia ka jingkular jong ka jingjahthait la pyniasoh bad ka jingkhot sha ka jingtrei kam: “To shim ia ka lyngkor jong nga ha phi... te phin shem kaba jahthait ha ki mynsiem jong phi.”¹⁵ Ka dohnud kaba shongthait tylli ha U Khrist kan long kaba smat tam ha kaba trei namar jong u. MSK 62.2

Haba ka jingmut jingpyrkhat ka neh ha lade, te ia ka la pynphai noh na U Khrist uba long ka tynrai jong ka bor bad ka jingim. Namarkata ka long ka jingpyrshang ba khlem thait jong U Soitan ban pynphai noh ia ka jingpyrkhat na U Khrist, bad kumta yn khang noh ia ka jingiasoh bad jingiasyllok jong ka mynsiem bad U Khrist. Ki jingsngewbha pyrthei, ki jingkhuslai jong kane ka jingim, bad ki jinglyngngoh bad jingsngewsih, ki pop jong kiwei ne ki pop bad jingduna la ki jong,—ha kawei na kine ne ha baroh un wad ban pynphai ia ki jingmut-jingpyrkhat jong phi. Wat ai te ba yn ialam bakla da ki buit jong u. Ia shibun kiba iaid kat kum ka jingiatip-lem bad kiba kuah ban im namar U Blei, bunsien u pyrshang ban pynphai ia ki ba kin pyrkhat bad pynneh jingmut ha la ki jingduna bad jingtlot jong ki, bad kumta da kaba pynkhlad ia ki na U Khrist, u kyrmen ban ioh ia ka jingjop. Ngim dei ban pynlong ialade ka pdeng, bad aili ia ka jingkhuslai bad jingsheptieng lada ia ngi Ia pynim. Kane baroh kan pynphai ia ka mynsiem na U Tynrai ka bor jong ngi. Aiti ia ka jingsumar ia ka mynsiem jong phi ha U Blei, bad shaniah ha u. Kren bad pyrkhat ia U Jisu. Ai ba ka lade kan jah noh ha u. Bred ia ka jingartatien baroh; pynduh ia ki jingsngewsheptieng jong phi baroh. Ia ong lang bad U Paul, “Nga im; hynrei ym ma-nga shuh, hynrei U Khrist kein u im ha nga: bad kata kaba nga im mynta ha ka doh, nga im da ka jingngeit kein kaba ha U Khun U Blei, uba la ieit ia nga, bad uba la aitinoh ia lade na ka bynta jong nga.”¹⁶ Shaniah ha U Blei. U long uba lah ban ri ia kata kaba phi la aiti ha u. Lada phin iehnoh ia lade ha ki kti jong u, un pynlong ia phi kham pallat ban ia u nongjop lyngba uta uba la ieit ia phi. MSK 62.3

Haba U Khrist u la shim ia ka jinglong-briew, u Ia teh ia kata ka jinglongbriew ha lade hi da u tyllai jong ka jingieit uba ym lah ban bthat da kano-kano ka bor lait tang da ka jingjied jong u briew hi. U Soitan un pyrshang khlem thait ban khroh ia ngi ban pyndkut ia kane ka jingteh ban jied ban pyniakhlad ia ngi na U Khrist. Hangne ka long kaba donkam ia ngi ban sharai, ban ialeh tyngeh, ban duai, ba kaei-kaei kan nym lah ban pah ban phon ia ngi ban jied da uwei pat u kynrad; namar ngi long barobor kiba laitluid ban leh ia kane. Hynrei ai ba ngin pynneh ia ki khmat jong ngi tang ha U Khrist, bad un ri ia ngi. Da kaba peit sha U Jisu ngin ioh lait-im. Ym don kano-kano kaba lah ban knieh kynthet ia ngi na ka kti jong u. Da kaba iai peit ha u ia ngi “la nangpynkylla nangpynkylla-dur ia ngi sha kata kajuh hi ka dur na ka burom sha ka burom, kumba na U Trai uba U Mynsiem.”¹⁷ MSK 63.1

Dei ha kane ka rukom ba ki synran kiba mynhyndai ki la ioh ia ka jingsyriem-dur bad U Nongpynim baieit. Haba kito ki synran ki la iohsngew ia ki ktien jong U Jisu, ki la sngew ha ki donkam ia u. Ki la wad ia u, ki la shem had ki la hud ia u. Ki la long bad u ha ing, ha ka miej, ha ka kamra-rit, ha madan. Ki la long bad u kum ki khynnah skul bad u nonghikai, kiba ioh- pdiang na ki rymiang shintur jong u ha la ka sngi ia ki jinghikai jong ka jingshisha bakhuid. Ki la peit sha u kumba peit ki shakri ha la u kynrad ban tip ia ki kamram la ki jong. Kito ki synran ki long ki briew kiba “iadei jonglong kum ngi.”¹⁸ Ki la don kajuh ka jingialehthma bad ka pop kum ma ngi. Ki donkam ia kajuh ka jingaiei, khnang ban lah ban im ka jingim kaba khuid. MSK 63.2

Wat U Ioannis hi, u synran ba la ieit, uba long uwei uba la ioh ia ka jingsyriem kaba jan eh ia U Nongpynim, um shym la don ia kata ka jingibha-briew jong ka jinglong-jingim. Um long tang uba sngewskhem-lade bad kuah nam kuah burom, hynrei u long ruh uba law-law bad thut shen haba u don ha ki jingjynjar. Hynrei haba ia ka jinglong jong uta uba-kynja-blei la pynpaw ha u, u la iohi ia la ka jinglong ba duna bad ia u la pynlong sngew- rit. Ka jingkhlain bad ka jingiaishah, ka bor bad ka jingsbun, ka jingkhraw bad jingjemnud, ia kiba u Ia iohi ha ka jingim kaba man ka sngi jong U Khun jong U Blei, ki la pyndap ia ka mynsiem jong u da ka jingniewburom bad jingieit. Man la ka sngi ia ka dohnud jong u la ring sha U Khrist, tad haduh ba ka la duh ka jingiohi ialade ha ka jingieit ia U Kynrad jong u. Ia ka jinglaw-law bad jingthut-shen bad jingkuah nam kuah burom la pynum-hin ha ka bor jong U Khrist. Ka bor jong ka jingieit jong U Khrist ka la pynlong ka jingkylla dur ha ka jinglong jingim. Kane ka long ka jingmih bashisha na kaba iasoh bad U Jisu. Haba U Khrist u shong ha ka dohnud, ia ka jinglong jingim baroh kawei la pynkylla dur. U Mynsiem U Khrist, ka jingieit jong u, ka pynjem ia ka dohnud bad ka jop ia ka mynsiem, bad ka kyntiew ia ki jingpyrkhat bad jingkuah sha U Blei bad sha ka bneng. MSK 64.1

Haba U Khrist u la kiew sha bneng, ka jingsngew ia ka jingdon jong u ka shu dang sah hi bad ki nongbud jong u. Ka long ka jingdon jong u hi, kaba dap da ka jingieit bad jingshai. U Jisu, U Nongpynim uba la iaid bad la kren bad la duai ryngkat bad ki, uba la kren ki ktien ka jingkyrmen bad jingpyntngen ha ki dohnud jong ki, bad katba ka khubor jong ka jingsuk ka dang don ha ki rymiang-shintur jong u, la shim noh na ki sha bneng, bad katba u lyoh u la pdiang ia u, ka jingsawa ka ktien jong u ka la wan biang ha ki—”Ha khmih ruh, nga nga long ryngkat bad phi hala ka sngi, haduh kaba wai-noh ka pyrthei.”¹⁹ U la kiew sha bneng ha ka dur jong u briew. Ki tip ba u la don ha knmat ka khet jong U Blei, bad ba u long u Lok bad Nongpynim jong ki; ki tip ba ki jingsngiewieit jong u kim shym la kylla bad ba ia u la niew lang bad ka jinglong-briew ba shahshitom. U la buh ha khmat jong U Blei ia ka jingkordor ka snam ba kordor jong u, u da pyni ia ki kti bad ki kjat ba la pynmong, ha ka jingkynmaw ia ka dor kaba u la siew na ka bynta kiba la siewspah jong u. Ki tip ba u la kiew sha bneng ban leit pynkhreh ia ki jaka na ka bynta jong ki bad ba un sa wan pat bad shimti ia ki ha lade. MSK 64.2

Katba ki la iaseng lang, hadien ka jingkiew jong u, ki la sngew kuah eh ban buh ia ki jingkyrpad jong ki ha U Kpa ha ka kyrteng jong U Jisu. Ha ka jingjar-jar ki la dem ha ka jingduai ki da ong biang ia kata ka jingkular baskhem, “Ba kiei-kiei ruh katba phin pan na uta U Kpa ha ka kyrteng jong nga, un ai ha phi. Haduh mynta phim put ju pan ei-ei-ruh em ha ka kyrteng jong nga; to pan, te phin sa ioh-pdiang, ba kata ka jingkmen jong phi kan ioh-long kaba dap.”²⁰ Ki la rah ia ka kti jong ka jingngeit kham ha jrong bad kham ha jrong, da ka nia badonbor, “Long U Khrist uba la iap; shisha kham-tam kein, uba la mih-pat ruh, uba long ruh sha ka kti kamon U Blei, uba iai-iasaid ruh na ka bynta jong ngi.”²¹ Bad ka Pentekost ka la wallam ha ki ia uta U Nongpyntngen ia uba U Khrist u la ong, “un long ruh ha phi.” Bad u la ong shuh shuh, “Ba ka myntoi ia phi ba nga nga leit-noh; namar lada nga ngam leit-nob. uta U Nongpyntngen un ym wan ha phi; hynrei haba nga leitnoh, ngan phah ia u ha phi.”²² Namarkata da U Mynsiem, U Khrist ua shong sah ha ki dohnud jong ki khun jong u. Ka jingiasoh jong ki bad u ka la long kham ha syndah ban ia kaba u don ha ka met bad ki. Ka jingshai, bad ka jingieit, bad ka bor jong U Khrist uba shong hapoh ka tyngshain lyngba jong ki, kumta ba ki briew haba ki khmih, “ki la iasngew-phylla; hynrei ki la ithuh ia ki ba ki la ju don lem bad U Jisu.”²³ MSK 65.1

Baroh kaba U Khrist u la long bad ki synran jong u kiba nyngkong, u kuah ruh ban long bad ki khun jong u kiba mynta; namar ha kata ka jingduai kaba khadduh bad khyndiat ngut ki synran kiba lum sawdong ia u, u la ong, “Lymne ngam kyrpad tang ha ka bynta kine hi, hynrei na ka bynta kita ruh kiba ngeit ha nga da ka ktien jong ki.” ²⁴ MSK 65.2

U Jisu u la duai na ka bynta jong ngi, bad u la pan ba ngi lah ban long shi tylli bad u, kumba ma-u u long bad U Kpa, Kaba kum kaei kane ka jingiasoh! U Nongpynim u la ong shaphang ialade, “U Khun um lah ban leh ei-ei-ruh-em na lade;” “U Kpa uba shong-neh ha nga, u hi u leh ia ki jingleh jong u.”²⁵ Te lada U Khrist u shong ha ki dohnud jong ngi, un trei ha ngi “ia ka ban mon ruh bad ia ka ban trei, namar ka jingsngewbha jong u.”²⁶ Ngin trei kumba u la trei; ngin sa pynpaw ia kajuh ka mynsiem. Bad kumne da kaba ieit ia u bad iaineh ha u, ngin sa “ioh nang san sha u ba kiei-kiei baroh, uba long U Khlieh, U Khrist kein.”²⁷ MSK 66.1