Ti dackel a panagbinnusor
Pannacayulog ti Biblia iti Saot Ingles
Ngem ti cadaclan a trabajo ti biag ni Wicleff isu ti pannacayulog ti Nasantoan a Surat iti saot Ingles. Iti suratna “Maipapan iti Pudno ken Caipapanan ti Nasantoan a Surat,” insawangna ti panggepna a mangyulog iti Biblia tapno tunggal tao idiay Inglaterra mabalinna coma a basaen iti nacayanacanna a pagsasao dagiti nacascasdaaw nga aramid ti Dios. DP 81.2
Idi cuan pettat a simmardeng dagiti trabajona. Nupay awan pay la idi ti innem a pulo a tawenna, dagiti awan sarday a panagtrabajo ken panagadal, ken dagiti ataque dagiti cabusorna, pinacapuyda ti pigsana, ket pinabiitda ti panaglacayna. Isut kinapet ti maysa a napeggad a sakit. Toy a damag nangyeg ti rag-o cadagiti frailes. Itan impagarupda a ni Wicleff ibabawinanto a sipapait ti dakes nga inaramidna iti iglesia, ket nagdarasda a napan iti siledna tapno inda confesaren. Dagiti pannacabagi a naibaon manipud iti uppat a nareligionan nga orden. agraman uppat nga oficial civil, nagtitiponda iti asideg ti impagarupda nga agbugbugsot a tao. “Ni patay adda cadagita bibigmo,” kinunada; “dagiti basbasolmo tignayendaca coma, ket ibabawim iti saclangmi dagiti amin a sinasaom a macaranggas cadacnmi. ” Ti Reformador nagdengngeg a siuulimec; ket sa pinabangon iti catulonganna, ket idi pinerrengna ida idi addada a nacatacder nga agururay iti panagbabawina, kinunana iti cadawyanna a timec a natadem ken natinggaw isu a nacapabuteng cadacuada iti naminadu idi cua. “Saanac a matay, ngem agbiagac, ket ibunannagconto manen dagiti dakes nga aramid dagiti frailes.”3 Agsipud iti siddaaw ken bainda, dagidi frailes nagdarasda a pimmanaw manipud iti siled. DP 81.3
Dagiti sao ni Wicleff natungpalda. Isu nagbiag tapno maipaiggemna cadagiti cailianna ti capigsaan cadagiti amin nga armas a maibusor iti Roma,—nga isu ti Biblia. isu nga imbaon ti Langit a mangluc-at ken mangsilaw eadagiti tao ken mangipacaammo ti evangelio cadacuada. DP 82.1
Adu ken dadackel a lapped dagiti masaranget iti pannacaaramid toy a trabajo. Ni Wicleff adda idin a pacpacuboen ti sakit; ammona idi a sumagmamano la a tawenen ti natda keneuana a panagtrabajo; nakitana ti ibubusor a masapulna idi a sarangten; ngem. idinto ta napatured cadagiti carcari ti sao ti Dios, intuloyna ti trabajona nga awan butbutengna. Idi cabanbannuagan dagiti pigsa ti sariritna, idinto ta adut padasna, isut naisangsangayan nga inaywanan ken insagana ti Dios a maipaay itoy a trabajo, isu a cadaclan cadagiti trabajona. Idi madama a napno ti riribuc ti isuamin a sangca Cristianoan, ti Reformador insangratna ti bagina itoy a trabajo a nacapilianna, ket di-na incascaso ti baggio a dumaranudor iti ruar. DP 82.2
Camaudiananna nalpas ti trabajo—ti immuna a pannacayulog ti Biblia iti saot Ingles. Ti sao ti Dios naluctan a naiparang iti Inglaterra. Itan ti Reformador dina kinabuteng ti pagbaludan wenno pannacaipuor iti pasuc. Naipaiggemnan iti imima dagiti Ingles ti maysa a silaw nga uray caanoman dinto maiddep. Iti panangtedna ti Biblia cadagiti cailianna, adadut naaramidna a pangbungtol cadagiti cawar ti kinanengneng ken vicio, adadut naaramidna a pangwayawaya ken pangipangato iti nacionna, ngem dagiti naaramid a panagballigi idiay tay-ac ti pagbabacalan. DP 83.1
Idinto ta dida pay la ammo idi ti arte ti imprenta, nabuntog ken nabannog a trabajo ti panagcopiar ti Biblia. Nalaus u nagdackel ti ngavangayda a macagunod iti libro, iti casta nga adu dagiti siaayat a nagcopiar, ngem dagidi managcopiar narigatda a pinunoan ti dagup ti kiddaw. Dadduma cadagidi nabacbacnang a gumatang kinalicagumanda ti Biblia nga adda a_ min a pasetna. Dagiti dadduma maysa a paset laeng. Iti eaadduan a naaramid, dagiti sumagmamano a familia nagsusugponda a gimmatang ti maysa a copia. Iti casta a pamuspusan ti Biblia ni Wicleff nacadanon iti balbalay dagiti umili. DP 83.2
Ni Wicleff naggapu iti sipnget dagidi Panawen a Nasipnget. Awan pay immuna iti sacbayna tapno adda eoma pangsucoganna iti sistema ti reforma nga aramidenna. Idinto ta isut nabangon a cas ken Juan Bautista a mangaramid ti naisangsangayan a naeaibaonan, isut nangipacdaar iti maysa a baro a panawen. Nupay casta iti sistema ti pudno nga imparangna adda panagsusurot ken kinapudno a di inatiw dagiti simmaruno kencuana a reformador, ken di pay hadanon dagiti dadduma cadacuada. urav idi sangagasut a tawen iti calpasanna. Nalawa ken nauneg unay ti pagbatayan a cimiento nga insaadna, natibker ken napudno unay dagiti pannacaadigi ken bastidörna. iti casta a saan a nasapul a binalbaliwanen dagiti simmaruno kencuana. DP 83.3
Ni Wicleff isut maysa cadapiti cadaclan cadagiti Reformador. Iti kinasariwawet ti panapululo, iti kinalawag ti panagpanpauunut, iti kinapinget a mangirupir iti pudno, ken kinatured a mangicanawa kencuana, bassit laenp ti nacatulad cadapiti immay iti calpasanna. Ti kinadalus iti panagbiap, ti kinapapet npa awan bannop iti panapadal ken panaptrabajo; ti di namulitan a k' uatacneng, ken ayat a cas ken Cristo ken kinamatalec iti panagservi, casta ti pinapbiag daydi immuna cadagiti reformador. Ket castoy agpapanpay napbiap a limmunp-aw manipud iti kinasipnget ti panappanpanunut, ken kiuarupit ti moral daydi a panawen. DP 84.1
Daydi naimbap a cababaliu ni Wicleff isut maysa a manacsi iti manursuro ken mangbalbaliw a pannacabalin ti Nasantoan a Surat. Ti Biblia isut nangaramid kencuana iti casdi a kinataona. Ti pigsa a maipaay iti panangawat cadapiti dackel a kinapudno ti naipaltiinp a Sao pabaroen ken papipsaenna dapiti amin a saririt. Padackelenna ti isip, patademennna dapiti saririt npa umawat, ken paluomenna ti nakem. Ti panangadal iti Biblia patacnengennanto ti tunggal panunut, ken taripapay a eas di mabalin npa aramiden ti aniaman a sabali npa adalen. Paptalinaedenna ti panppep, anus, tured, ken panapibtur; pasudienna ti cababalin, ket pasantoenna ti cararua. Ti napasnecan ken naraeman a pananpadal iti Nasantoan a Surat, idinto ta icadcadduana ti panunut ti mangadal iti awan patinppana a panunut, macaitedto iti lubonp cadapiti tao a napippigsa ken nareprepta ti isipda, ken natactacnenp ti principioda, ngem ti aniaman a pinataud ti calainpan a sursuro ti filosofia ti tao. “Ti panagbettac dapiti saom, kinuna ti Sumasalmo, “mangted ti lawag. Mangted iti pannacaawat.”4 DP 84.2
Dagiti doctrina npa insuro ni Wicleff naituloyda a nairacurac iti maysa a tiempo; dapiti pasurotna a napanpanapananda iti Wieliftas wenno Lolardos, saan la a binalliasatda ti Inglaterra, no di ket napwarasda cadapiti sabali a dapdapa, ket impanda ti pannacaammo iti evangelio. Dadduma cadapiti nobles naconvertida ket uray pay ti asawa ti ari isu pay ti maysa cadagiti nageonvirtir. Iti adu a luglugar adda nalatac a panagbalbaliw a naaramid iti cababalin dagiti tao, ket dagiti pacakitaan ti panagdaydayaw ti Romanismo cadagiti ladladawan naiccatda manipud iti igiglesia. DP 84.3
Ngem di agbayag ti naranggas a baggio ti panangidadanes nagdissuor cadagidiay nacaitured a nangawat iti Biblia a cas isut mangidalanda. Agsipud iti gagar dagiti arari idiay Inglaterra a mangpapigsa iti turayda babaen ti pananggunodda iti saranay ti Roma, saanda a nagsarimadeng a nangnloy iti biag dagidi Reformador. Iti historia ti Inglaterra isu daydi ti immuna a pannacaibilin ti apuy ti pasoe a maibusor cadagiti adalan ti evangelio. Adu a martir dagiti napapatay a nagsasaruno. Dagidi nangisakit iti pudno, a napabpabasol ken natutuoc, awan mabalinda idi nga aramiden no saan la a ti panangipangngegda cadagiti asasugda iti lapayag ti Apo ti Sabaot. Agsipud ta nacamatcamatda a cas cabusor ti iglesia ken cas naglicud iti pagarian, intulovda ti nangascasaba iti uneg dagiti nalimed a luglugar, ket iti amin a pacabalinanda inda nagcamang iti nanumo a balbalay dagiti napanglaw, ket masansan nga inda aglemmeng cadagiti ruerukib ken cuevas. DP 85.1
Agpapanpay narungsot ti panangidadanes. intulovda nga insawang ti maysa a natalna. nasantoan, napasnec, ken naanus a protesta iti adu a panawen a mibusor iti nagari a kinadakes ti nareligionan a pammati. Dagidi Cristianos iti dayta immuna a tiempo inieutanda ti snmagmamano laeng a paset ti pudno, ngem nasursuroda ti agayat ken agtulnog iti sao ti Dios, ket siaanusda a nagsagaba gapu kencuana. Cas cadagidi adalan idi aldaw dagidi apostol. adu dagiti nangisacrificio cadagiti naidagaan a cucuada gapu iti isusurotda ken Cristo. Dagiti napa_ lubosan nga agtaeng cadagiti balbalayda, siraragsacda a nangted linong cadagiti napagtalaw a caeabsatda; ket idi isuda metten ti napagtalaw, siraragsacda a nangawat iti gasatda a naibelleng. Agpayso nga adda rinibribu a, gapu iti butengda iti rungsot dagiti mangidadanes, insaerifieioda ti pammatida tapno mawayawayaanda, ket rimmuarda manipud iti nacaba. ludanda, a nacacawes iti panagbabawi, tapno ibunannagda ti panagbabawida. Ngem ti bilang dagiti nanacsi iti pudno nga awan butbutengda iti uneg dagiti pagbaludan a nasipnget ken narugit, ken iti uneg dagiti torre ni Lolardo, ken iti tengnga ti tuoc ken apuy, saan a bassit, ket dadduma cadacuada isudat tattao a natacneng ti nacayanacanda ket adda met nanumo ken napacumbaba, ket nagragrag-oda ta naricnada a nakipagsagabada ken Cristo. DP 85.2
Gapu cadagiti sursurat ni Wicleff, ni Juan Hus a taga Bohemia naiturturong a nangidian iti adu cadagiti biddut ti kina-Romano, ket timmulong iti trabajo ti reforma. Casta ti pannacaimula ti bukel cadagitoy dua a nagaddayu unay a nacion. Manipud Bohemia ti trabajo nagsacnap cadagiti sabali a dagdaga. Dagiti panpanunut ti tattao naiturongda iti nabavag a nalipatanen a sao ti Dios. Ti ima ti Dios isut nangisagsagana idi iti dalan ti Dackel a Reformacion. DP 86.1