Ang Dakung Paglaum

8—Si Luther Atubangan sa Hukmanan

Ang bag-o nga emperador, Charles V, misaka sa trono sa Germany, ug ang mga piniyalan sa Roma midali sa paghatag sa ilang mga pagmaya, ug nag-awhag sa hari sa paggamit sa iyang gahum batok sa Repormasyon. Sa lain nga bahin, ang elektor sa Saxony, nga kaniya dako og utang kabubut-on si Charles sa iyang pagkahari, naghangyo sa dili paglutos kang Luther hangtod nga siya mapaminawan sa iya nga pangatarungan. Nabutang ang emperador sa dako nga kalibog ug kaulaw. Dili gayud matagbaw ang mga papista hangtod nga ang empiryo magpakanaog og hukum alang sa kamatayon ni Luther. Kusganon ang elektor sa pagpamatuud nga “wala ang iyang harianon nga kahalangdon o bisan kinsa nga nakapakita kaniya nga ang mga sinulat sa Repormador natubag;” busa siya naghangyo “nga si Dr. Luther hatagan og kalig-unan sa pagpanalipod sa iyang panaw, aron siya makatubag atubangan sa mga maalam nga magbabalaod, rilihiyoso, ug walay pinalabi nga mga maghuhukum.”—D'Aubigne, b. 6, ch. 2. ADP 86.4

Ang pagtagad sa tanan nga mga pundok karon natumong ngadto sa asembleya sa mga estado sa Germany nga nagtigum didto sa Worms human dayon sa pagsaka ni Charles sa empiryo. Adunay mahinungdanon nga politikanhon nga mga pangutana ug mga katuyoan niini nga nasudnon nga konsilyo; sa una nga higayon ang mga prinsipe sa Germany makigtagbo sa ilang batan-on nga hari sa asembleya nga daghan og tukion. Gikan sa tanang dapit sa yutang natawhan nagagikan ang hatagas og mga katungdanan sa Iglesya ug sa estado. Ang kalibutanon nga mga pangulo, hatag-as og mga kahimtang sa hut-ong sa katilingban, gamhanan, ug masinahon sa ilang mga panulundon nga katungud; harianon nga mga tagasimbahan, nagalibwag sa ilang inampingan nga pagkahataas sa pangatungdanan ug gahum; ang mga matinahuron nga mga kabalyero ug ang ilang mga armado nga mga bantay; ug mga embahador sa halayo ug langyaw nga mga kayutaan—ang tanan nagtigum didto sa Worms. Apan niadtong dako nga asembleya ang suheto nga nagagahum sa dako nga kasibot, mao ang kawsa sa Repormador nga Saxon. ADP 87.1

Si Charles nagsugo pag-una sa elektor sa pagdala kang Luther uban kaniya ngadto sa Diet, nagpasalig sa iyang panalipod, ug nagsaad og libre nga pagtuki, uban sa kasaligan nga mga tawo, bahin sa gikagubtan nga kawsa. Naghandum gayud si Luther sa pagpakita atubangan sa emperador. Naganam na og kaluya ang iyang panglawas niini nga panahona; apan nagsulat siya sa elektor: “Kon dili ako makahimo sa pagpanaw ngadto sa Worms sa maayo nga panglawas, magpabayong ako padulong didto, bisan sa akong pagkamasakiton. Tungud kay gipatawag ako sa emperador, dili ako magduhaduha nga tawag kini sa Dios. Kon ila ako pasakitan, nga malagmit ila gayud kanang buhaton (kay dili man tuyo nila nga makahibalo sa akong baroganan nga ila akong paatubangon didto), akong itugyan ang tanan ngadto sa mga kamut sa Ginoo. Buhi pa Siya ug nagahari nga maoy nanalipod sa kinabuhi sa tulo ka mga Israelhanon sa hudno sa kalayo. Kon dili Iyang kabubuton sa pagluwas sa akong kinabuhi, walay sapayan. Ato lang paningkamutan nga ang ebanghelyo dili mapakaulawan sa mga dili diosnon, ug atong iula ang atong dugo sa pagpanalipod niini sa baylo nga sila ang modaog. Kinsa man ang makasulti nga ang akong kinabuhi o ang akong kamatayon makatampo alang sa kaluwasan sa akong mga kaigsoonan? Paabuta gikan kanako ang bisan unsa gawas sa pagkalagiw o pagbakwi. Dili ako mokalagiw; o ilabina sa pagbawi.”— Ibid.,, b. 7, ch. 1. ADP 87.2

Sa pagkaylap sa balita didto sa Worms nga moatubang si Luther sa Diet, adunay pagkahugyaw sa tanan nga katawhan. Si Aleander, ang tinugyanan sa papa nga maoy gisaligan sa pag-atiman sa mao nga kaso, nabalaka ug nasuko. Iyang nakita nga ang sangputanan niini makadaot sa kawsa sa papado. Sa paghimo sa pagsukna ngadto sa kaso nga gihukman nang daan sa papa nga silutan maghimo og pagtamay sa kagamhanan sa hataas uyamot nga papa. Dugang pa, nabalaka siya nga ang pagkamaayong mosulti ug gamhanan nga mga pangatarungan niini nga tawhana makapabulag lang hinoon sa daghan nga mga prinsipe gikan sa kawsa sa papa. Busa siya, sa dinalian nga pamaagi, nagprotesta ngadto kang Charles batok sa pagpaatubang kang Luther didto sa Worms. Niini nga panahona ang kamandoan nga nagpahayag sa ekskomunyon o pagtagak sa simbahan kang Luther, namantala na; ug kini, uban sa pagrepresentar sa tinugyanan sa papa, nagpugus sa emperador sa pagsugut. Nagsulat siya sa elektor nga kon si Luther dili gayud mobakwi, kinahanglan magapabilin lang siya didto sa Wittenberg. ADP 87.3

Wala matagbaw niini nga kadaugan, uban sa iyang kagahum ug malipaton nga kamandoan, si Aleander naningkamot gayud sa pagpahamtang og silot kang Luther. Uban sa mapadayunon nga angayan sa usa ka mahinungdanon nga katuyoan, iyang gipadayon ang mao nga katuyoan ngadto sa pagtagad sa mga prinsipe, mga kaparian, ug uban pa nga mga sakup sa asembleya, nagsumbong batok sa Repormador sa buhat nga “paghulhog, pagsupak, kawalay pagtahod, ug pagkatampalasan.” Apan ang kapungut ug naghingapin nga pagbati nga gipakita sa tinugyanan sa papa nagpadayag lamang kon unsa nga espiritu ang nagpalihok kaniya. “Siya gipalihok sa iyang kasilag ug pagpanimalus,” mao ang pamatuud sa kadaghanan, “mas labaw pa kay sa kadasig ug pagtahod sa Dios.”— Ibid., b. 7, ch. 1. Ang mayoriya sa Diet o katiguman sa mga kadagkoan sa nasod, mas nalig-on na hinoon sa ilang kaigag sa pagtagad sa kawsa ni Luther. ADP 88.1

Uban sa gidoble nga paningkamot, si Aleander nag-awhag sa emperador sa pagpatuman sa mga kamandoan sa papado. Apan ubus sa pamalaod sa Germany dili kini mahimo kon walay pag-uyon sa mga prinsipe, ug sa katapusan, nadaog sa pagsige og hangyo sa tinugyanan sa papa, gitugutan siya ni Charles nga ipahayag ang iyang kaso atubangan sa asembleya. “Usa kadto ka magarbuhon nga adlaw sa sinugo sa papa. Ang asembleya dako kaayo: apan labaw pa kadako ang kawsa. Si Aleander mopakilooy alang sa Roma...ang inahan ug pangulo sa tanan nga simbahan.” Siya ang molaban sa pagkaprinsipe ni Pedro atubangan sa nagkatigum nga mga kagamhanan sa Cristianismo. Aduna siyay gasa sa pagkamaayo nga mosulti, ug mibarog siya taliwala sa kadako sa higayon. Ang Makagagahum nagbuut nga ang Roma mopadayag ug mohangyo pinaagi sa iyang labing bantugan nga mga magsusulti sa atubangan sa labing dako nga pundok sa mga maghuhukum, sa dili pa siya hukman.”—Wylie, b. 6, ch. 4. Uban sa mga kabalaka kadtong nagdapig sa Repormador nagpaabot gayud sa sangputanan sa pakigpulong ni Aleander. Wala diha ang elektor sa Saxony, apan pinaagi sa iyang pahimangno mitambong ang iyang mga konsehales, aron magtimaan sa pakigpulong sa embahador sa papa. ADP 88.2

Uban sa gahum sa kahibalo ug pagkalarino sa pagpanulti, si Aleander nagandam sa iyang kaugalingon sa paghugno sa kamatuuran. Iyang gihan-ay pag-ayo ang mga sumbong nga iyang gilabay batok kang Luther ingon nga kaaway sa Simbahan ug sa estado, sa mga buhi ug sa mga patay, mga kaparian ug mga layko, mga konsilyo ug pribado nga mga Cristohanon. “Sa mga kasaypanan ni Luther adunay daghan,” iyang gipamatuud, “nga takus sa pagsunog kaniya uban sa linibo ka mga erehes.” ADP 88.3

Sa panapos iyang gipaningkamutan ang pagpadayag sa iyang kasuko batok sa mga sumusunod sa repormado nga pagtoo: “Unsa man kining mga Lutheran? Usa ka pundok sa mapangahason nga mga manunudlo, kurakot nga mga pari, makauulaw nga mga monghe, ignorante nga mga abogado, ug makauulaw nga mga halangdon, uban sa yano nga katawhan nga ilang gipasalaag ug gidaot. Unsa ka labaw kadako ang kadaghanon sa mga sakup sa habig nga Catolico, sa pangisip, ug sa gahum! Ang nausa nga kamandoan niining bantugan nga asembleya magabli sa mga mata sa mga yano, ipakita sa dili makigubaton ang ilang katalagman, magpadasig sa mga nagalang-alang ug magpalig-on sa maluyahon og mga kasingkasing.” ADP 88.4

Niana nga mga hinagiban ang mga naglaban sa kamatuuran sa matag kaliwatan gipangataki. Ang mao gihapon nga pangatarungan giaghat batok sa tanan nga mangahas sa pagpahayag sa kamatuuran, sa pagsupak sa naandan nga mga kasaypanan, sa tin-aw ug laktod nga pagtolon-an sa pulong sa Dios. “Kinsa man kining mga magwawali sa bag-o nga mga doktrina?” nakaingon ang mga naghandum og bantugan nga rilihiyon. “Wala silay kahibalo, diyutay ra sila, ug sakup sa kabus nga hut-ong sa katilingban. Apan nagangkon sila nga adunay kamatuuran, ug nga sila ang pinili nga katawhan sa Dios. Mga ignorante sila ug nalimbungan. Daw unsa ka daghan ug kabantugan ang atong iglesya! Pila ka mga bantugan ug maalam nga mga tawo ang kauban nato! Daw unsa kadako nga gahum ang ania sa atong habig!” Mao kini ang mga pangatarungan nga adunay nagasulti nga gahum ngadto sa kalibutan; apan dili na sila mahukmanon karon sa mga kaadlawan sa Repormador. ADP 88.5

Ang Repormasyon wala, sumala sa gitoohan sa kadaghanan, matapos kang Luther. Kini pagapadayunon hangtod sa pagsira sa kasaysayan sa kalibutan. Si Luther adunay dako nga buluhaton nga buhaton sa pagpadayag ngadto sa uban sa kahayag nga gitugutan sa Dios sa pagsidlak diha kaniya; apan wala niya madawat ang tanan nga kahayag nga ihatag ngadto sa kalibutan. Gikan niadto hangtod karon, bag-o nga kahayag nagpadayon pagsidlak sa Kasulatan, ug bag-o nga mga kamatuuran nagpadayon sa pagpadayag. ADP 89.1

Ang pakigpulong sa sinugo sa papa nakapakutaw og dako sa panghunahuna sa Diet o asembleya sa kadagkoan sa gingharian. Walay Luther nga mitambong, nga may matin-aw ug makapadani nga pulong sa Dios, sa pagbuntog sa kampiyon sa papado. Walay misulay sa paglaban sa Repormador. Adunay nagpakita nga kinatibuk-an nga pag-uyon dili lamang sa paghukum kaniya uban sa iyang mga doktrina nga gitudlo, ug apan kon mahimo, wagtangon ang erehes nga pagtolon-an. Nalipay ang Roma sa labi nga pinaboran nga kahigayunan sa paglaban sa iyang kawsa. Ang tanan nga iyang ikasulti sa pagbawi sa iyang kaugalingon nga dungog nasulti na. Apan ang nakita nga kadaugan maoy nagtimaan sa kaparutan. Sukad niadtong panahona ang pagtandi sa kamatuuran ug sa bakak makita na sa tumang ka tin-aw, samtang sila mosulud ngadto sa natad sa panggubatan. Dili na gayud sukad niadto nga adlawa makabarog ang Roma sa kalig-on sama sa iyang nangagi nga kahimtang. ADP 89.2

Bisan og ang kadaghanan sa nakatambong sa Diet o asembleya wala magduhaduha sa pag-uyon sa pagpanimalus sa Roma batok kang Luther, daghan kanila ang nakakita ug nakasaway sa nagatumaw nga kadaotan diha sa iglesya, ug naghandum sa pagsumpo sa mga pangabuso nga giantos sa katawhan sa Germany tungud sa kakurakot ug kahakog sa kapangulohan sa simbahan. Ang sinugo sa papa nakapadayag sa pamalaod sa papado sa makapadani nga kahayag. Karon ang Ginoo nagalihok pinaagi sa sakup sa Diet sa paghatag sa matuud nga pagkalahi sa mga epekto sa pagkahariharion sa papado. Uban sa halangdon nga kalig-on, si Duke George sa Saxony mibarog niana nga harianon nga asem-bleya, ug mitumbok uban sa makalilisang nga pagkatukma sa mga panglimbong ug mga kasal-anan sa papado, ug sa ilang mga sangputanan. Sa panapos siya miingon: ADP 89.3

“Mao kini ang pipila lamang nga mga abuso nga nagatuaw batok sa Roma. Ang tanan nga kaulaw gihiklin, ug ang ilang usa lang ka tumong mao ang...salapi, salapi, salapi...mao nga ang mga magwawali nga magatudlo sa kamatuuran, walay lain nga isulti kundili ang mga kabakakan, nga wala lamang tuguti kundili gantihan pa gayud, tungud kay kon magkadako ang ilang mga bakak, magkadako man usab ang ganansiya. Niini nga mahugaw nga tuburan nagaagas ang lubog nga tubig. Ang kahilayan nagatuy-od sa kamut ngadto sa kahangol.... Sa katapusan, mao kini ang kaulawan nga gipanghimo sa kaparian nga nakatukmod sa daghan nga kabus nga mga kalag ngadto sa walay katapusan nga kalaglagan. Ang hingpit nga reporma kinahanglan ipakanaog.”— Ibid., b. 7, ch. 4. ADP 89.4

Ang labaw pa ka kusganon nga pagsaway sa mga abuso sa papado dili unta mapahayag ni Luther; tungud kay ang magsusulti nga usa ka matinguhaon nga kaaway sa Repormador, naghatag og labaw pa kadako nga inpluwensya sa iyang mga pulong. ADP 89.5

Kon abli pa lang ang mga mata sa asembleya, ila unta makita ang mga manulunda sa Dios sa ilang taliwala, nagpasidlak sa mga silaw sa kahayag sa pagpaiway sa kangitngit sa kasaypanan, ug nagabli sa mga hunahuna ug kasingkasing sa pagdawat sa kamatuuran. Ang gahum sa Dios sa kamatuuran ug kaalam maoy nagagahum bisan pa sa mga kaaway sa Repormasyon, ug maoy nagandam sa agianan alang sa dako nga buluhaton nga hapit na buhaton. Wala makatambong si Martin Luther; apan ang tingog sa Usa nga labaw pa kadako kay kang Luther nadunggan niana nga asembleya. ADP 89.6

Usa ka komite gitudlo dayon sa Diet aron sa paghingalan sa mga pagdaogdaog sa papado nga nakapabug-at pag-ayo sa katawhan sa Germany. Kining lista nagsakup sa usa ka gatus ug usa ka mga ngalan, gipakita ngadto sa emperador, uban sa hangyo nga maghimo siya sa dinalian nga mga paagi sa pagtarong niini nga mga abuso. “Daw unsa nga kalaglagan sa tawhanon nga mga kalag,” matod pa sa mga nagahangyo, “daw unsa nga pagkawalay hustisya, unsa nga pagpanglupig, ang matag adlaw nga mga bunga sa makauulaw nga mga binuhatan nga gipakita sa espirituhanon nga pangulo. Ang pagkaguba ug pagpasipala sa atong nasod kinahanglan sumpoon. Busa kami, sa mapainubsanon, apan sa labing dinalian, naghangyo kanimo sa pagtugot sa Repor-masyon, sa pagbuhat alang niini, ug sa pagpadayon niini hangtod sa katapusan.” ADP 89.7

Niini karon ang konsilyo nagkinahanglan na sa presensya sa Repormador sa ilang atubangan. Bisan pa sa mga pagpangaliyupo, mga pagsupak, ug mga hulga ni Aleander, sa katapusan mitugot ang emperador, ug gipatawag si Luther atubangan sa Diet. Uban sa pagpatawag giisyohan og safe-conduct o papeles sa pagpanalipod kaniya aron sa kasigurohan sa iyang pagbalik sa iyang dapit. Gidala kini ngadto sa Wittenberg sa usa ka tigbalita nga maoy gisugo sa pagdala kaniya ngadto sa Worms. ADP 90.1

Nalisang ug naluya ang mga higala ni Luther. Nahibalo sa dili maayo nga pagbati ug kasuko batok kaniya, nahadlok sila nga bisan ang iyang safe-conduct dili tahuron, ug ilang gihangyo siya sa dili pagbutang sa iyang kinabuhi sa piligro. Mitubag siya: “Ang mga papista wala mangandoy sa akong pag-adto didto sa Worms, apan nga ako itugyan sa paghukum ug kamatayon. Walay sapayan. Pagampo kamo dili alang kanako, kundili alang sa pulong sa Dios.... Hatagan ako ni Cristo sa Iyang Espiritu sa pagbuntog niini nga mga ministro sa kasaypanan. Ako sila nga gitamay sa tibuuk ko nga kinabuhi; modaog ako batok kanila pinaagi sa akong kamatayon. Nagkapuliki sila sa Worms bahin sa pagpasibog kanako. Ang akong pagsibog mao kini: Nag-ingon ako kaniadto nga ang papa maoy puli ni Cristo; apan karon ako moingon nga siya ang kaaway sa Ginoo, ug apostol sa yawa.”— Ibid., b. 7, ch. 6. ADP 90.2

Wala mag-inusara si Luther sa iyang piligro nga panaw. Gawas sa sinugo sa emperador, tulo sa iyang malig-on nga mga higala nagtinguha sa pagkuyog kaniya. Si Melanchthon naghandum gayud sa pagkuyog kanila. Natagik ang iyang kasingkasing kang Luther, ug naghandum siya sa pagsunud kaniya, kon gikinahanglan, bisan pa sa bilanggoan o sa kamatayon. Apan gisalikway ang iyang mga hangyo. Kon mawala si Luther, ang mga paglaum sa Repormasyon kinahanglan masentro sa iyang batan-on nga kauban sa buhat. Matod pa ni Luther sa iyang pagbiya kang Melanchthon: “Kon dili na ako makabalik, ug patyon ako sa akong mga kaaway, padayon sa pagpanudlo; barog nga malig-on sa kamatuuran. Pagbuhat sa akong dapit...kon maluwas ang imong kinabuhi, gamay ra ka mahinungdanon ang akong kamatayon.” Ang mga tinun-an ug katawhan nga nagtigum sa pagsaksi sa paggikan ni Luther hilabihan kaguul. Usa ka duut sa katawhan kansang mga kasingkasing nangatandog sa ebanghelyo nagpagikan kaniya nga nanghilak. Busa ang Repormador ug mga kaubanan mipanaw gikan sa Wittenberg. ADP 90.3

Sa ilang panaw ilang nakita ang mga hunahuna sa katawhan nga gisamok sa mangitngit nga mga katahap. Sa uban nga lungsod walay mga pagpasidungog nga gihatag kanila. Sa ilang paghunong sa kagabhion, usa ka mahigalaon nga pari nagpadayag sa iyang mga kahadlok pinaagi sa pag-isa sa hulagway sa usa ka repormador nga Italiano nga nahiagum sa pagkamartir. Pagkasunud adlaw ilang nahibaloan nga ang mga sinulat ni Luther gikondinar na didto sa Worms. Ang mga mensahero sa empiryo nagmantala sa kamandoan sa emperador, ug nagtawag sa katawhan sa pagdala sa mga sinulat nga gikondinar ngadto sa mga magbabalaod. Ang mensahero nga nahadlok sa dangatan sa kinabuhi ni Luther didto sa konsilyo, ug naghunahuna nga natay-og na ang iyang resolusyon, nangutana kon gusto pa ba siya nga mopadayon. Mitubag siya: “Mopadayon ako, bisan og babagan ako sa matag lungsod.”— Ibid., b. 7, ch. 7. ADP 90.4

Sa Erfurt, gipasidunggan si Luther. Gilibotan sa madayegon nga katawhan, miagi siya sa mga karsada diin kanhi iyang giagian sa pagpakilimus. Iyang gibisitahan ang gamay nga lawak sa iyang kombento sa pagkamonghe, ug naghunahuna sa mga pakigbisog nga pinaagi niini ang kahayag karon nagbaha na sa Germany nga maoy gipasidlak sa iyang kalag. Giaghat siya sa pagpawali. Bisan og gidid-an siya niini, apan gitugutan siya sa tigmantala, ang maong pari nga kanhi maoy nangabudlay sa kombento, karon misaka na sa pulpito. ADP 90.5

Ngadto sa naghuut nga katilingban nagsulti siya gikan sa mga pulong ni Cristo: “Ang kalinaw maanaa kaninyo.” “Mga pilosopo, mga doktor, mga magsusulat,” matod pa niya, “naningkamot sa pagtudlo sa katawhan kon unsaon sa pagbaton sa kinabuhi nga dayon, apan wala sila molampos. Isulti ko na kini kaninyo.... Ang Dios nagbanhaw sa usa ka Tawo gikan sa mga patay, nga si Jesu-Cristo, aron Iyang laglagon ang kamatayon, magpasaylo sa sala, ug magsira sa mga ganghaan sa kamatayon. Mao kini ang buhat sa kaluwasan. Si Cristo nakadaog! Mao kini ang malipayon nga balita! Ug kita mangaluwas pinaagi sa Iyang buhat, ug dili sa atong kaugalingon.... Ang atong Ginoo nga Jesu-Cristo, ‘Ang kalinaw maanaa kaninyo! Tan-awa ang akong mga kamut;’ nagpasabut kini, Tan-awa, O tawo! Ako kini, Ako lamang, nga nakakuha sa imong sala, ug nakatubus kanimo; ug karon ikaw adunay kalinaw, nag-ingon ang Ginoo.” ADP 91.1

Nagpadayon siya sa pagpahayag nga ang matuud nga pagtoo mapakita pinaagi sa balaan nga kinabuhi. “Tungud kay kita giluwas sa Dios, atong tarungon ang atong mga binuhatan aron may kahimuut Siya kanila. Bahandianon ba ikaw? tuguti ang imong pagkabutang gamiton sa pagtabang sa mga panginahanglan sa mga kabus. Kabus ba ikaw? himoa nga ang imong katungdanan kahimut-an sa mga aduhan. Kon ang imong mga paningkamot alang lamang sa imong kaugalingon, ang imong pagalagad sa Dios usa lamang ka salingkapaw.”— Ibid., b. 7, ch. 7. ADP 91.2

Nahingangha ang katawhan sa pagpaminaw. Ang tinapay sa kinabuhi gibahinbahin ngadto sa mga kalag nga gigutum. Gituboy si Cristo sa ilang atubangan, labaw kay sa mga papa, sa mga piniyalan sa papa, mga emperador, ug mga hari. Wala maghisgot si Luther sa iyang makatalagmanon nga kahimtang. Wala siya magtinguha nga siya ang mahimo nga tumong sa panghunahuna ug sa kahingawa. Sa iyang pagpamalandong kang Cristo, nawala ang iyang pagtagad sa kaugalingon. Nagpaluyo siya sa Tawo sa Kalbaryo, igo lamang siya nagpaila kang Jesus nga maoy Manunubos sa makasasala. ADP 91.3

Samtang nagpadayon ang repormador sa iyang panaw, giila siya sa bisan diing dapit sa dakung pagtagad. Ang usa ka masibuton nga duut sa katawhan nagalibot kaniya; ug ang mahigalaon nga mga tingog nagpasidaan kaniya sa katuyoan sa mga Romanista. “Sunugon ka nila,” matod pa sa uban, “ug ang imong lawas mahimong mga abo, sama kang John Huss.” Mitubag si Luther, “Bisan og ila akong dagkotan sa kalayo sa tibuuk nga panaw gikan sa Worms hangtod sa Wittenberg, kansang mga aso mosaka ngadto sa langit, akong latason kini sa ngalan sa Ginoo, ug mobarug ako sa ilang atubangan; Mosulud ako sa baba niini nga dako nga mananap, ug akong hingoan sa iyang mga ngipon, magsugid ako sa ngalan ni Ginoong Jesus.”— Ibid., b. 7, ch. 7. ADP 91.4

Ang balita sa iyang nagkaduul nga panaw sa Worms nakaukay sa dakung kagubot. Nagkurog ang iyang mga higala alang sa iyang kasigurohan; nahadlok ang iyang mga kaaway sa kalampusan sa ilang kawsa. Gipaningkamutan pag-ayo ang pagbabag kaniya sa pagsulud sa siyudad. Sa pagawhag sa mga papista, gisugyot nga paadtoon siya sa kastilyo sa usa ka mahigalaon nga sundalo, diin gipamatuud, ang tanan nga kalisdanan madaitong maayom-ayom lang. Naningkamot ang mga higala sa paghadlok kaniya pinaagi sa paghulagway sa mga katalagman nga naghulga kaniya. Napakyas ang tanan nilang paningkamot. Si Luther nga wala gihapon matarog, nagpamatuud, “Bisan og aduna pay sama kadaghan nga mga yawa sa mga tisa sa mga atup sa kabalayan sa Worms, ako gihapon kini nga sudlon.”— Ibid., b. 7, ch. 7. ADP 91.5

Sa iyang pag-abut sa Worms, baga nga duut sa katawhan nagpaabot sa mga ganghaan sa pag-abiabi kaniya. Wala pa masama ang kabaga sa katawhan nga nagsugat sa emperador. Hilabihan kadako sa kulbahinam, ug gikan sa taliwala sa pundok sa katawhan usa ka langgas nga tingog nga naglitok sa mga pulong alang sa minatay, maoy usa ka pasidaan kang Luther sa nagpaabot nga kadaot kaniya. “Ang Dios maoy akong panalipod,” matod niya, sa iyang pagkanaog sa iyang karwahe. ADP 91.6

Wala makatoo ang mga papista nga mangahas gayud si Luther sa pagpakita sa Worms, ug ang iyang pag-abut nakapungut pag-ayo kanila. Gipatawag dayon sa emperador ang iyang mga konsehal aron magsabut kon unsay maayo nga buhaton. Usa ka obispo, nga dapig kaayo sa papista, nag-ingon: “Dugay na kaayo kita og hisgot niining butanga. Kinahanglan ang imong harianong kadungganan magtapos dayon sa madali niini nga tawhana. Wala ba sunoga ni Sigismund si John Huss? Wala kitay katungdanan sa paghatag o sa pagsiguro sa pagpanalipod niini nga usa ka erehes.” “Dili,” mitubag ang emperador, “kinahanglan atong tumanon ang atong saad.” Gikauyunan nga ang Repormador madungog. ADP 92.1

Ang tibuuk siyudad gusto kaayo nga motan-aw niini nga talagsaon nga tawo, ug wala madugay napuno sa mga tawo ang dapit nga iyang giabtan. Wala pa kaayo maulii si Luther sa iyang bag-o pa lang nga pagbalatian; naluya siya sa iyang pagpanaw, nga midangat og duha ka semana; kinahanglan mangandam siya sa pag-atubang sa dakung husay pagkaugma, ug nagkinahanglan siya sa malinaw nga pagpahulay. Apan hilabihan kadako sa handum sa mga tawo sa pagpakigkita kaniya nga pila lang ka oras ang iyang pagpahulay, sa diha nga ang mga halangdon katawhan, mga sundalo sa hari, kaparian, ug ang katawhan nagpalibot kaniya. Ang uban niini nga mga halangdon nga mga tawo nangahas sa pagsugo sa emperador sa pagreporma sa mga pangabuso sa simbahan, ug kinsa, matod ni Luther, “napahigawas sa akong ebanghelyo.”—Martyn, pahina 393. Mga kaaway ug mga higala, nagpundok aron makakita niini nga maisugon nga monghe; apan iyang giabiabi sila uban sa walay kahadlok nga kakalma, nagtubag sa tanan nga pangutana uban sa kaligdong ug kaalam. Ang iyang pamarog malig-on ug maisugon. Ang iyang nagluspad, niwang nga nawong, nagpaila sa mga timaan sa paghago ug balatian, nagpakita sa usa ka maloloy-on ug malipayon nga panagway. Ang pagkasolemne ug kamatinud-anon kaayo nga mga pulong naghatag kaniya og gahum nga bisan pa ang iyang mga kaaway dili makahimo sa pagtubag. Mga higala ug mga kaaway napuno sa kahibulong. Ang uban nagtoo nga ang diosnon nga kabuyohan nagauban kaniya; ang uban nag-ingon, sama sa gisulti sa mga Pariseo bahin kang Cristo: “Aduna siyay usa ka dautan nga espiritu.” ADP 92.2

Pagkasunud adlaw, gipatawag si Luther sa pagtambong sa Diet. Usa ka opisyal sa emperador maoy naguban kaniya ngadto sa tigumanan sa katilingban; apan naglisud siya sa pag-abut sa mao nga dapit. Ang tanan nga agianan napuno sa mga mananan-aw, nga gusto gayud makasudong sa monghe nga nakaako sa pagsukol sa kagamhanan sa papa. ADP 92.3

Sa hapit na siya mosulud sa atubangan sa iyang mga maghuhukum, usa ka tigulang nga heneral, ang bayani sa mga gubat, misulti sa maloloy-on kaniya, “Makalolooy nga monghe! makalolooy nga monghe! ikaw karon magapadulong sa labaw ka madungganon nga pakigbisog kay kanako o sa bisan kinsa sa mga kapitan nga nakasinati sa labing dugoon nga mga gubat. Apan kon matarong kanang imong kawsa, ug nakasiguro ikaw niana, padayon diha sa ngalan sa Dios, ug ayaw kahadlok sa bisan unsa! Dili ka Niya pasagdan.”—D’Aubigne, b. 7, ch. 8. ADP 92.4

Sa kadugayan si Luther nakabarog na gayud atubangan sa konsilyo. Ang emperador naglingkod sa trono. Gilibutan siya sa labing bantugan nga mga tawo sa empiryo. Wala pay tawo sukad masukad nga nakaatubang sa dakung asembleya sama sa giatubang ni Luther aron motubag alang sa iyang pagtoo. “Kini nga pag-atubang maoy usa ka timaan sa kadaugan batok sa papado. Gihukman na sa papa ang tawo, ug nagtindog na siya niini nga panahona atubangan sa hukmanan, nga pinaagi niini nga buhata, nagpahimutang siya sa iyang kaugalingon labaw pa kay sa papa. Ang papa nagbutang na kaniya ilalum sa silot, ug nagdili kaniya sa paghugoyhugoy sa tanan nga katilingban sa katawhan, apan niining higayona gipatawag siya uban sa matinahuron nga mga pulong, ug gidawat atubangan sa labing dako nga panagkatigum sa kalibutan. Gihukman na siya sa papa sa paghilum sa kahangturan, apan karon pasultihon na siya atubangan sa linibo ka mga matukawon nga magpatalinghog nga nagagikan sa labing layo nga mga dapit sa Cristianismo. Ang dakung rebolusyon bag-o pang gisugdan ubus sa kagamitan ni Luther. Ang Roma naganam na pagkanaog sa iyang trono, ug ang tingog sa usa ka monghe maoy nakaingon niini nga kaulawan.”— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 92.5

Atubangan niadto nga gamhanan ug titulado nga Diet, ang kabus og kagikan nga Repormador daw nahinuklog ug naulaw. Daghan sa mga prinsipe nga naniid sa iyang pagbati, miduul kaniya, ug usa kanila ang mihonghong kaniya. “Ayaw kahadloki sila nga makapatay sa lawas, apan dili makahimo sa pagpatay sa kalag.” Aduna pay usa nag-ingon, “Kong ikaw pagadadon sa atubangan sa mga gobernador ug mga hari tungod Kanako, ihatag kanimo, pinaagi sa Espiritu sa imong Amahan, kong unsay imong isulti.” Busa ang mga pulong ni Cristo gilitok sa bantugan nga mga tawo sa kalibutan aron sa pagpalig-on sa iyang alagad sa takna sa pagsulay. ADP 93.1

Si Luther gidala sa atubangan gayud sa trono sa emperador. Dakung kahilum mihugpa sa nagsiot nga katilingban. Unya adunay mitindog nga opisyal sa empiryo, ug nagtudlo sa pundok sa mga sinulat ni Luther, ug nagsugo kang Luther sa pagtubag sa duha lang ka pangutana—kon iya ba angkunon ang mga sinulat, ug kon nagplano ba siya sa pagsibog gikan sa mga hunahuna nga iyang gipahayag niini. Sa nabasa na ang mga ulohan sa mga libro, mitubag si Luther niana sa unang pangu-tana, iyang giangkon nga iya kadtong mga libro. “Bahin sa ikaduha,” matod niya, “ingon nga kini usa ka pangutana nga manginlabut sa pagtoo, sa kaluwasan sa mga kalag, ug ang pulong sa Dios, nga maoy labi nga dako ug labi nga bililhon nga bahandi bisan sa Langit o sa yuta, ako mahimong dili maalamon kon tubagon ko kini sa walay pagpamalandong. Tingali ako makapamatuud sa kakulang kay sa gikinahanglan sa mga kahimtang, o subra ra kay sa gikinahanglan sa kamatuuran, ug makasala batok sa gipamulong ni Cristo: sa bisan diin niining duha ako magpailalum sa paghukum ni Cristo: “Bisan kinsa ang magalimod kanako atubangan sa mga tawo, igalimod ko usab siya atubangan sa akong Amahan nga atua sa Langit.” [Mateo 10:33]. Tungud niini nga katarungan nagahangyo ako sa imong halangdon nga empiryo, uban sa tanan nga pagpaubus, sa pagtugot kanako og panahon, aron ako makahimo sa pagtubag nga dili makadaot batok sa pulong sa Dios.”—D'Aubigne, b. 7, ch. 8. ADP 93.2

Sa paghimo niini nga hangyo, milihok si Luther nga maalamon. Ang iyang hangyo nakadani sa katilingban nga wala siya nagabuhat ubus sa pagbati o sa dinalidali. Kadto nga pagkakalma ug pagmando sa kaugalingon, nga wala paabuta gikan sa usa ka tawo nga nagpakita sa kaisog sa iyang kaugalingon ug dili magluagluag, nakadugang sa iyang gahum, ug nakapahimo kaniya sa pagtubag ubus sa pagkamainampingon, sa desisyon, kaalam, ug kaligdong, nga nakapahibulong ug nakapasaguyo sa iyang mga kaaway, ug nakabadlong sa ilang pagkagahian ug sa garbo. ADP 93.3

Pagkasunud adlaw mohatag na siya sa iyang katapusan nga tubag. Sulud sa hamubo nga panahon nalusno ang iyang kasingkasing samtang siya namalandong sa mga pwersa nga nagkausa batok sa kamatuuran. Naluya ang iyang pagtoo; ang kahadlok ug pagkurog miabut kaniya, samtang ang kalisang maoy naghari sa iyang pagbati. Nagkadako ang kahadlok sa sulud niya, ug daw hapit na modaog ang iyang mga kaaway, ug mohari ang mga gahum sa kangitngit. Ang mga panganod nagalibot kaniya, ug daw nagpabulag kaniya gikan sa Dios. Naghandum siya sa pasalig nga si Jehova sa mga panon magauban kaniya. Uban sa kahigawaos sa espiritu mihapa siya sa yuta, ug iyang gipagawas kadtong nangabuak, mga pagtuaw nga makagisi sa kasingkasing, nga walay lain nga makasabut kundili ang Dios lamang. ADP 93.4

“O makagagahum sa tanan ug walay katapusan nga Dios,” siya nagpakilooy, “Daw unsa ka makalilisang kini nga kalibutan! Tan-awa, ania karon nagaabli sa iyang baba aron sa paglamoy kanako, ug ako adunay hilabihan ka gamay nga pagtoo diha Kanimo.... Kon sa kusog lang niini nga kalibutan ako magasalig, tapos na ang tanan.... Ang akong katapusang oras miabut na, ang akong pagkahinukman gi-pamulong na.... O Dios, tabangi ako batok sa tanang kaalam niining kalibutan. Buhata kini...Ikaw lamang ang makahimo;... Ang buhat dili ako, kundili Imo. Wala akoy ikasukol niining mga kadagkoan sa kalibutan.... Apan ang buluhaton Imo man...ug kini usa ka matarong ug walay katapusan nga kawsa. O Ginoo, tabangi ako! Matinud-anon ug walay paglubad nga Dios, walay tawo nga kaniya ibutang ko ang akong pagsalig.... Ang tanan nga diha sa mga tawo mao ang pagkawalay kasigurohan; ang tanan nga nagagikan sa tawo mapakyas.... Ikaw nagpili kanako niini nga buluhaton.... Barog sa akong kiliran, alang sa Imong hinigugma nga si Cristo Jesus, nga among tigpanalipod, akong taming, ug ang akong malig-ong torre.”— Ibid., b.7, ch.8. ADP 93.5

Ang Dios nga labing maalam sa tanan nagtugot kang Luther aron siya makakita sa iyang katalagman, aron nga dili siya magsalig sa iyang kaugalingon nga kusog, ug magdalidali ngadto sa katalagman. Apan dili ang kahadlok sa personal nga pagantos, kalisang sa pagsakit o sa kamatayon, nga daw nagdali sa pag-abut, nga maoy nakapaluya kaniya sa pagkamakalilisang niini. Nahiabut siya sa kalisdanan, ug iyang gibati ang pagkadili takus sa pagsagubang niini. Pinaagi sa iyang kaluyahon ang kamatuuran malagmit mapukan. Dili alang sa iyang kaugalingon nga kasigurohan, kundili alang sa kadaugan sa ebanghelyo, nagpakigbisog siya sa Dios. Sama kang Israel, niadtong gabii sa iyang pakigbisog sa daplin sa mingaw nga sapa, mao ang kahigwaos ug kagubot sa iyang kalag. Sama kang Israel siya nakadaog sa Dios. Sa iyang pagkawalay kahimoan iyang gihigut ang iyang pagtoo kang Cristo, ang gamhanan nga Manluluwas. Gipalig-on siya sa pagsalig nga dili lang siya mag-inusara sa iyang pag-atubang sa konsilyo. Mibalik ang kalinaw sa iyang kalag, ug nalipay nga siya gitugutan sa pagbayaw sa pulong sa Dios atubangan sa mga hari sa mga nasod. ADP 94.1

Uban sa iyang hunahuna nga napalig-on diha sa Dios, nangandam si Luther alang sa iyang giatubang nga pakigbisog. Iyang gihunahuna ang piano sa iyang tubag, nagsusi sa mga tudling sa iyang mga sinulat, ug nagkuha gikan sa Balaan nga Kasulatan sa tukma nga mga pruweba sa pagpalig-on sa iyang mga baroganan. Dayon, iyang gipatong ang iyang walang kamut sa sagrado nga libro, nga abli sa iyang atubangan, iyang gibayaw ang iyang toong kamut ngadto sa langit, ug nagsaad “sa pagpabilin nga masaligon sa ebanghelyo, ug sa pagsugid sa iyang pagtoo sa walay pagpanagana, bisan pa og siya magaselyo sa iyang pamatuud uban sa iyang kaugalingon nga dugo.”— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 94.2

Sa pagdala pag-usab kaniya atubangan sa Diet walay timaan sa kahadlok o kaulaw ang iyang panagway. Kalma ug malinawon, apan ambongan ug maisog, nagbarog siya ingon nga saksi sa Dios taliwala sa mga bantugan sa yuta. Ang opisyal sa empiryo nangayo na sa iyang desisyon kon naghandum ba siya sa pagsibog sa iyang mga doktrina. Mitubag si Luther uban sa mahinay ug mapainubsanon nga tingog, walay paningog sa panghasi o kasub-anan. Maulawon ang iyang panlihok ug matinahuron; apan nagpakita sa iyang pagkamasaligon ug kalipay nga nakapahibulong sa katilingban. ADP 94.3

“Labing malinawon nga emperador, dungganon nga mga prinsipe, labing maloloy-on nga mga ginoo,” matod pa ni Luther, “niini nga adlawa miatubang ako kaninyo sa tibuuk nga pagpaubus, sumala sa inyong kamandoan; ug akong gihangyo kanimo halangdon, ug sa imong dakung pagkahataas, pinaagi sa mga kalooy sa Dios, sa pagpatalinghog uban sa pagdapig sa depensa sa usa ka kawsa nga ako gipasaligan pag-ayo nga maoy matarong ug husto. Kon sa akong pagtubag dili ako makagamit sa husto nga seremonya sa hukmanan, pasayloa ako, kay dili ako hinasa niini nga mga pamaagi; tungud kay wala ako magtubo sa palasyo sa mga hari, kundili sa pagpahilayo sa sulud sa kombento.”— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 94.4

Unya sa pagpadayon sa pangutana, nagpamatuud siya nga ang iyang napatik nga mga sinulat dili managsama sa kinaiyahan. Sa pipila niini iyang gihisgotan ang pagtoo ug mga buhat, ug bisan ang iyang mga kaaway nagpamatuud kanila nga walay makadaot ug gani makatabang usab. Ang pagsibog niini maoy pagkondinar sa mga kamatuuran nga gisugid sa tanan nga mga habig. Ang ikaduha nga klase nagsakup sa mga sinulat nga nagpadayag sa mga pangurakot ug pangabuso sa papado. Ang pagtugot niini nga mga binuhatan makapalig-on sa pagharihari sa Roma, ug magabli sa nagkadako nga ganghaan sa daghan ug dagko nga pagkadili diosnon. Sa ikatulo nga klase sa iyang mga libro iyang giataki ang mga tawo nga nanalipod sa nagpadayon nga mga pagkadaotan. Bahin niini iyang gisugid sa walay lipodlipod nga misamut siya kapungut. Wala siya magangkon nga walay sayup; apan bisan kini nga mga libro dili makatugot, kay kana nga pamaagi makapaisog sa mga kaaway sa kamatuuran, ug mangita sila og higayon sa pagligis sa katawhan sa Dios sa labaw pa ka dako nga kabangis. ADP 94.5

“Apan usa lang ako ka tawo, ug dili Dios,” nagpadayon siya. “Akong panalipdan ang akong kaugalingon sama sa gihimo ni Cristo, nga nag-ingon. “Kong dautan man ang akong gisulti, ipakita ang pagkadautan.”... Pinaagi sa kalooy sa Dios, akong gipakilooy sa imong kadungganan sa empiryo, o kang bisan kinsa nga makahimo, bisan kinsa siya, sa pagpakita kanako gikan sa mga sinulat sa mga manalagna ug mga apostoles nga nasayup ako. Kon makatoo na ako, mosibog dayon ako sa akong mga sayup, ug ako ang mouna sa paglabay sa akong mga libro ngadto sa kalayo. ADP 95.1

“Ang akong ginaingon karon, nagpakita nga akong gihunahuna ug gitimbang ang mga piligro nga akong giatubang; apan halayo ra gikan sa pagkaluya tungud kanila, nalipay kaayo ako og dako sa pagtan-aw sa ebanghelyo niini nga adlawa, sama sa karaan nga panahon, nga maoy usa ka hinungdan sa kagubot ug sa pagkabahinbahin. Mao kini ang kinaiya, ang dangatan sa pulong sa Dios. ‘Wala ako moanhi sa pagpadala og pakigdait, kundili sa usa ka espada,’ si Jesu-Cristo nag-ingon. Ang Dios kahibulungan ug makalilisang sa Iyang mga tambag. Magmatngon kita sa atong mga paninguha basi hinoon unya nga sa pagsumpo sa mga kagubot makaplagan na hinoon kita nga nakigaway batok sa balaan nga pulong sa Dios, ug matugpahan ang atong mga ulo sa makalilisang nga baha sa dili mapugngan nga mga piligro, sa presente nga mga kalamidad, ug sa walay katapusan nga kasub-anan.... Maayo tingali nga magkuha ako og pananglitan gikan sa mga balaan nga pulong sa Dios. Akong mahisgutan ang mga Faraon, ang mga hari sa Babilonya, o sa Israel, nga wala gayud makatampo og labaw pa sa ilang kaugalingon nga kalaglagan kay sa diha nga, pinaagi sa mga sukud sa panagway sa labing maayo nga pamatasan, naghunahuna sila sa pagpalig-on sa ilang kaugalingon nga kagahum. ‘Ang Dios nagkuha sa mga bungtod, nga wala nila mahibaloi.’ “— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 95.2

Nagsulti si Luther sa pinulongan nga German; gihangyo na siya niini nga panahona sa pagsulti sa Latin sa mga pulong nga iyang nasulti. Bisan og gikapoyan na siya sa iyang una nga pagbuhat, misugut siya, ug nag-usab sa paghimo sa iyang pakigpulong, uban sa mao ra nga ka tin-aw ug kakusog sa una. Nagmando ang Dios niini nga butanga. Ang mga panghunahuna sa daghan nga mga prinsipe nabutaan pag-ayo sa sayup ug patootoo nga sa unang pakigpulong wala nila makita ang gahum sa pangatarungan ni Luther; apan ang pagsubli niya niini nakapahimo kanila sa pagsabut sa matin-aw sa mga puntos nga gipahayag. ADP 95.3

Kadtong nagpagahi sa pagbuka sa ilang mga mata ngadto sa kahayag, ug nagsaad nga dili madani sa kamatuuran, nangasuko sa gahum sa mga pulong ni Luther. Sa iyang paghunong sa pagsulti, ang magsusulti sa labawng hukmanan nag-ingon uban sa kasuko: “Wala ka makatubag sa pangutana. Ang usa ka tin-aw ug dali nga tubag gikinahanglan. Mosibog ka ba o dili?” ADP 95.4

Ang Repormador mitubag: “Tungud kay ikaw nga labing malinawon nga halangdon ug ang mga prinsipe nagkinahanglan sa usa ka yano, tin-aw, ug laktod nga tubag, mohatag ako og usa, ug mao kini: Dili ako makapasakup sa akong pagtoo ngadto sa papa o sa mga konsilyo, tungud kay kini klaro ingon sa udtong tutok nga sila sa kanunay mahulog ngadto sa kasaypanan, ug nagkasumpaki sa usag usa kanila. Gawas kon ako mapatoo pinaagi sa pamatuud sa Kasulatan o pinaagi sa labing masabtan nga pangatarungan, gawas sa mao nga mga teksto nga akong gikutlo, ug gawas kon ang akong paghukum gihuptan pinaagi sa pulong sa Dios, dili ako makahimo ug dili gayud ako mosibog, kay dili husto alang sa usa ka Cristohanon ang pagsulti og sukwahi sa iyang kaisipan. Ania ako nagabarog; wala akoy laing mahimo. O Dios Ikaw ang akong panabang! Amen.”— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 95.5

Busa nagabarog ang matarong nga tawo, ibabaw sa siguro nga patukuranan sa pulong sa Dios. Ang kahayag sa Langit nagadan-ag sa iyang panagway. Ang iyang pagkadungganon ug kaputli sa kinaiya, ang iyang kalinaw ug kalipay sa kasingkasing, napadayag ngadto sa tanan samtang siya nagpamatuud sa gahum sa sayup, ug nagsaksi sa pagkalabaw sa tanan niadto nga pagtoo nga nagadaog sa kalibutan. ADP 96.1

Wala dayon makatingog ang tibuuk katilingban uban sa kahibulong. Sa iyang una nga tubag, hinay ang paningog ni Luther, uban sa matinahuron, halos mapasakupon nga panagway. Ang mga Romanista nagsabot niini ingon nga maoy timaan nga ang iyang kaisog naganam og kaluya. Ilang giila nga ang hangyo sa paglangan ingon nga mao lamang ang sinugdan sa iyang pagsibog. Si Charles mismo, nga natan-aw nga daw napungut, sa maluya nga panglawas sa monghe, sa iyang yano nga pamisti, ug ang kayano sa iyang panulti nakaingon: “Kini nga tawhana dili gayud maghimo kanako nga erehes.” Ang kaisog ug kalig-on nga iyang gipakita niini nga panahona, ug sa gahum ug ka tin-aw sa iyang pangatarungan, nakapuno sa kahibulong sa katilingban. Ang emperador, nga natandog ngadto sa pagdayeg, nakaingon: “Kini nga monghe nagsulti uban sa malig-on nga kasingkasing ug walay pagkatarug nga kaisog.” Daghan sa mga prinsipe nga German nagpakita sa ilang garbo ug kalipay niini nga representante sa ilang nasod. ADP 96.2

Ang mga taga-Roma napungut; ang ilang kawsa napakita diha sa dili maayo nga kahayag. Naninguha sila sa pagpabilin sa ilang gahum, dili pinasikad sa Kasulatan, kundili sa pagpanghulga, ang dili mausab nga pamaagi sa pangatarungan sa Roma. Matod sa magsusulti sa Diet: “Kon dili ka mosibog, ang emperador ug ang mga estado sa empiryo mopadayon sa pagplano kon unsaon pagtagad niining dili mapanton nga erehes.” ADP 96.3

peAng mga higala ni Luther nga naminaw uban sa dako nga kalipay sa iyang dungganon nga depensa, nangurog niini nga mga pulong; apan ang doktor nagsulti sa pagkakalma: “Hinaot unta nga ang Dios maoy akong katabang, kay wala akoy pagasibogan.”— Ibid., b. 7, ch. 8. ADP 96.4

Gimandoan siya sa paggawas sa Diet, samtang nagtigum ang mga prinsipe. Gibati nga ang dako nga kalisdanan miabut na. Ang kanunay nga pagsupak ni Luther sa pagsibog, tingali og makausab sa kasaysayan sa iglesya sa mga katuigan. Gikauyunan sa paghatag kaniya og usa pa ka higayon sa pagsibog. Sa katapusan nga higayon gidala siya pagbalik sa asembleya. Sa makausa pa gisubli ang pangutana, kon mosibog ba siya sa iyang mga doktrina. “Wala akoy lain nga ikahatag nga tubag,” matod niya, “kay sa ako na nga gikahatag.” Dayag kaayo nga dili siya maalam-alaman, bisan pinaagi sa mga saad o mga hulga, sa pagtugyan sa kamandoan sa Roma. ADP 96.5

Napungut ang mga pangulo nga mga papista nga ang ilang gahum, nga nakapakurog sa mga hari ug sa mga dungganon nga katawhan, tamayon lang sa usa ka ubus nga monghe; ilang gusto nga pabation siya sa ilang kapungut pinaagi sa pagsakit sa iyang kinabuhi. Apan si Luther, sa pagsabut sa iyang katalagman, nakasulti ngadto sa tanan uban ang Cristohanon nga kaugdang ug pagkakalma. Ang iyang mga pulong walay lama sa garbo, kasuko, ug sa pagpakaaron-ingnon. Nawad-an siya sa paghunahuna sa iyang kaugalingon ug sa bantugan nga mga tawo nga nagalibot kaniya, ug nagbati siya nga diha siya sa presensya sa Usa nga walay kinutuban ang pagkahataas kay sa mga papa, mga tinugyanan sa papado, mga hari, ug mga emperador. Si Cristo nakasulti pinaagi sa pamatuud ni Luther uban sa usa ka gahum ug pagkatahum nga niana nga panahona nakapadasig sa mga higala ug mga kaaway uban sa kahinuklog ug katingala. Ang Espiritu sa Dios nagatambong niadto nga konsilyo, nagpahimuut sa mga kasingkasing sa mga pangulo sa empiryo. Daghan sa mga prinsipe sa maisugon nagaila sa hustisya sa kawsa ni Luther. Daghan ang nadani sa kamatuuran; apan alang sa uban ang ilang pagbati dili malungtaron. Adunay lain nga klase nga niana nga panahona wala magpadayag sa ilang panghunahuna, apan kinsa, sa ilang pagtoon sa Kasulatan, sa ulahi nahimo nga walay kahadlok nga mga dumadapig sa Repormasyon. ADP 96.6

Ang elektor nga si Frederick nagpaabot sa kahinam alang sa pag-atubang ni Luther sa Diet, ug uban sa halalum nga pagbati naminaw sa iyang pakigpulong. Uban sa kalipay ug garbo iyang nasaksihan ang kaisog sa doktor, sa kalig-on, ug pagkamasaligon sa kaugalingon, ug nagtinguha sa labaw pa kalig-on sa pagbarog sa iyang panalipod. Iyang gitandi ang mga habig nga naglantugi, ug iyang nakita nga ang kaalam sa mga papa, mga hari, ug sa mga tinugyanan sa papado, napakaulawan sa gahum sa kamatuuran. Nakaangkon ang papado sa kapildihan nga bation sa tanan nga kanasuran ug sa tanan nga katuigan. ADP 96.7

Samtang nakasabut ang tinugyanan sa papa sa epekto sa pakigpulong ni Luther, nahadlok siya sa kahadlok nga wala pa niya nasinatii sukad, alang sa kasigurohan sa Romanista nga gahum, ug nagsaad sa paggamit sa tanan nga paagi sa iyang kamandoan sa pagpahamtang sa kalagla-gan sa Repormador. Uban sa pagkalarino manulti ug kahanas sa diplomasya, nga niini nabantog siya pag-ayo, iyang gihulagway sa batan-on nga emperador ang kabuangan ug piligro sa pagsakripisyo, diha sa kawsa sa usa ka walay dungog nga monghe, sa pagpakighigala ug tabang sa gamhanan nga lingkoranan sa Roma. ADP 97.1

Adunay gisangputan ang iyang mga pulong. Sa adlaw sunud sa pagtubag ni Luther, adunay mensahe si Charles nga iyang gihatag sa Diet, nga nagpahibalo nga iyang padayunon ang polisa sa iyang mga gisundan aron sa pagpadayon sa pagpanalipod sa Catolico nga rilihiyon. Tungud kay wala man mosibog si Luther sa iyang mga sayup, ang labing kusganon nga paagi kinahanglan gamiton batok kaniya ug sa mga patootoo nga iyang gipanudlo. “Usa ka monghe, nga nahisalaag sa iyang kaugalingon nga mga kabuangan, nagpabarog sa iyang kaugalingon batok sa pagtoo sa Cristianismo. Akong itahan ang akong mga gingharian, ang akong gahum, akong mga higala, akong bahandi, akong lawas ug dugo, akong mga panghunahuna, ug ang akong kinabuhi, aron sa pagpahunong sa kalamboan niini nga dili pagkadiosnon. Hapit na nako papahawaa ang Agostinong Luther, sa pagdili kaniya sa bisan gamay nga pagsamok sa mga tawo. Ako nga ipakanaog ang kamandoan batok kaniya ug sa iyang mga sumusunod, ingon nga dayag nga mga erehes, pinaagi sa ekskomunyon, pagsilot, ug ang matag paagi nga gikinahanglan alang sa ilang kalaglagan. Akong ginatawagan ang mga sakup sa mga estado sa pag-uyonay sa ilang kaugalingon ingon nga matinumanon nga mga Cristohanon.”— Ibid., b. 7, ch. 9. Apan bisan pa niini nagsugo ang emperador nga ang safe-conduct sa pagpanaw ni Luther kinahanglan tahuron gihapon, ug nga sa dili pa ang pagbista batok kaniya ipakanaog, kinahanglan tugutan siya sa pagpauli sa iyang dapit nga hilway sa kakulian. ADP 97.2

Duha ka nagkasumpaki nga mga hunahuna ang diha sa mga sakup sa Hukmanan. Ang mga sinugo ug mga representante sa papa nagsugo pag-usab nga ang safe-conduct o kasabutan sa pagpanalipod ni Luther kinahanglan dili na tagdon. “Ang Rhine,” matod nila, “kinahanglan magadawat sa iyang mga abo, sama sa iyang pagdawat sa kang Huss usa ka gatus ka tuig nga milabay.”— Ibid., b.7, ch. 9. Apan ang mga prinsipe sa Germany bisan sila mga papista ug tataw nga mga kaaway ni Luther, misupak niana nga paglapas sa pagtoo sa publiko, ingon nga usa ka mansa sa dungog sa nasod. Ilang gitudlo ang mga kadaotan nga nagsunud sa kamatayon ni Huss, ug nagpamatuud nga dili sila mangahas sa paghampak niini batok sa Germany, ug sa ulo sa batan-on nga emperador, ang pagkasubli niini nga makalilisang nga mga daotan. ADP 97.3

Si Charles sa iyang kaugalingon, sa pagtubag niadto nga barot nga sugyot, miingon: “Bisan ang dungog ug pagtoo pagawagtangon gikan sa tibuuk yuta, kinahanglan sila makakaplag og tagoanan sa sulud sa mga kasingkasing sa mga prinsipe.”— Ibid., b. 7, ch. 9. Gisugyot pa gihapon siya sa mga mas mapait nga kaaway ni Luther sa pagtagad sa Repor-mador sama sa pagtagad ni Sigismund kang Huss—itugyan siya sa mga kalooy sa simbahan; apan sa iyang pagsubay sa talan-awon sa diha nga si Huss nagtudlo sa iyang mga kadena atubangan sa publiko ug nagpahinumdum sa hari sa katalagman sa iyang pagtoo, si Charles nag-ingon: “Dili ako gusto nga mamula sama kang Sigismund.”—Lenfant, vol. 1, pahina 422. ADP 97.4

Apan si Charles nagtuyo sa pagsalikway sa mga kamatuuran nga gipahayag ni Luther. “Siguro ako nga magsunud sa mga lakang sa akong mga katigulangan,” nag-kanayon ang sulat sa hari.—D’Aubigne, b. 7. ch. 9. Nakahukum siya nga dili motipas sa dalan sa nabatasan, bisan pa sa paglakaw sa mga dalan sa kamatuuran ug pagkamatarong. Tungud kay gibuhat man sa iyang mga amahan, iyang labanan ang papado, uban sa iyang tanan nga pagkamaldito ug pagkadaotan. Busa nagbaton siya sa iyang baroganan, nagdumili sa pagdawat sa bisan unsa nga kahayag nga unang gidawat sa iyang mga amahan, o sa pagbuhat sa bisan unsa nga katungdanan nga wala nila buhata. ADP 97.5

Adunay daghan niining panahona nga nagagakos sa mga batasan ug mga tradisyon sa ilang mga amahan. Kon ang Ginoo magpadala kanila sa dugang nga kahayag, magdumili sila sa pagdawat niini, tungud kay wala man kini ihatag ngadto sa ilang mga amahan, kini wala usab madawat nila. Wala kita mahimutang sa dapit sa atong mga amahan; busa ang atong mga buluhaton ug mga katungdanan dili sama kanila. Dili kita uyunan sa Dios sa atong pagtan-aw sa mga sumbanan sa atong mga amahan sa pagsuta sa atong katungdanan kundili sa pagsusi sa pulong sa kamatuuran alang sa atong kaugalingon. Ang atong katungdanan labaw pa ka dako kay sa atong mga katigulangan. Kita manubag sa kahayag nga ilang nadawat, ug gipasa ingon nga atong panulundon, ug maghatag usab kita og husay sa kahayag nga karon nagadanag kanato gikan sa pulong sa Dios. ADP 98.1

Nagsulti si Cristo sa dili matinoohon nga mga Judio. “Kong wala ako moanhi ug magsulti kanila, dili unta sila makasala; apan karon wala silay ikatabon sa ilang sala.” Juan 15:22. Ang mao gihapon nga balaan nga gahum nagasulti pinaagi kang Luther ngadto sa emperador ug sa mga prinsipe sa Germany. Ug samtang ang kahayag midan-ag gikan sa pulong sa Dios, ang Iyang Espiritu nagpakilooy sa katapusan nga higayon sa kadaghanan niadto nga asembleya. Sama kang Pilato, sa nangaging ginatus ka mga tuig, nagtugot sa garbo ug kabantugan sa pagsira sa iyang kasingkasing batok sa Manunubos sa kalibutan; sama sa nagkurog nga Felix nga nagmando sa mensahero sa kamatuuran, “Lakaw lang una karon; kong aduna akoy higayon ipatawag ko lang ikaw;” sama sa garboso nga Agripa nga nagpadayag “Hapit mo ako nadani sa pagkaCristohanon” (Buhat 24:25; 26:28), apan mitalikod gikan sa mensahe nga pinadala sa Langit—mao usab si Charles V, nga misugut sa mga sugyot sa kalibutanon nga garbo ug pamalaod, nakahukum siya sa pagsalikway sa kahayag sa kamatuuran. ADP 98.2

Ang mga hungihong sa mga piano batok kang Luther gisabwag sa daghan nga mga dapit, nga nakapaukay sa tibuuk siyudad. Ang Repormador nakaamigo og daghan, kinsa maoy nakahibalo sa minaldito nga pagbudhi sa Roma sa tanan nga magpadayag sa iyang mga kadunutan, nakahukum nga kinahanglan dili siya ihalad. Ginatus ka mga dungganon nga mga katawhan nagsaad sa pagpanalipod kaniya. Dili dyutay ang dayag nga nagsupak sa kamandoan sa harianon nga mensahe ingon nga nagpakita sa usa ka huyang nga pagpasakup sa nagamando nga gahum sa Roma. Sa mga ganghaan sa mga balay ug sa publiko nga mga dapit, adunay mga karatula nga gipapilit, ang uban naghukum ug ang uban nagdapig kang Luther. Sa usa niini nasulat ang mahinungdanon nga mga pulong sa maalam nga tawo, “Alaut ikaw, O yuta, sa diha nga ang hari usa ka bata.” Ecclesiastes 10:16. Ang nabantog nga kadasig sa pagdapig kang Luther sa tibuuk Germany nagpamatuud nga ang emperador ug ang Diet nga bisan unsa nga dili hustisya nga ipakita kang Luther makapamiligro sa kalinaw sa empiryo, ug bisan sa kalig-on sa trono. ADP 98.3

Si Frederick sa Saxony nagbaton sa pagpanagana, mainampingon nga nagtago sa iyang matuud nga mga pagbati ngadto sa Repormador, samtang sa mao nga panahon nagbantay kaniya uban sa walay pagkakapoy nga pagtukaw, nagbantay sa tanan niya nga mga lihok ug sa tanan niyang mga kaaway. Apan daghan ang wala magtago sa ilang kahingawa kang Luther. Gibisitahan siya sa mga prinsipe, mga konde, mga baron, ug uban pang mga inila nga mga tawo, mga layko ug taga simbahan. “Ang gamay nga lawak sa doktor,” matod pa ni Spalatin sa iyang sulat, “dili makapaigo sa mga namisita kaniya.” Gitan-aw siya sa mga tawo nga daw labaw pa sa kasarangan nga tawo. Bisan kadtong walay pagtoo sa iyang mga doktrina, dili makapugong kundili magdayeg niadtong halangdon nga kaligdong nga nagmando kaniya sa pagsagubang bisan pa sa kamatayon kay sa paglapas sa iyang kaisipan. ADP 98.4

Mainiton nga mga paningkamot ang gihimo aron makuha ang pagtugot ni Luther aron sa pagkompromiso sa Roma. Dungganon nga mga tawo ug mga prinsipe naghangyo kaniya nga kon magpadayon siya sa iyang paghukum batok sa iglesya ug sa mga konsilyo, sa dili madugay papahawaon siya gikan sa empiryo, ug wala na siyay panalipod. Gitubag ni Luther kini nga hangyo: “Dili mahimo ang pagwali sa ebanghelyo ni Cristo nga walay masakitan. Ngano man, nga ang kahadlok sa katalagman magpahimulag kanako gikan sa Ginoo ug nianang balaang pulong nga mao lamang ang kamatuuran? Dili; maayo pa nga akong itugyan ang akong lawas, ang akong dugo, ug ang akong kinabuhi.”—D’Aubigne, b. 7, ch. 10. ADP 99.1

Sa makausa pa giawhag siya sa pagtuman sa hukum sa emperador, ug siya wala nay angayan nga kahadlukan. “Mosugut ako,” mitubag siya, “sa akong tibuuk kasingkasing, nga ang emperador, ang mga prinsipe, ug bisan pa ang labing ubus nga Cristohanon, magsuta sa akong mga sinulat; apan ubus sa usa ka kondisyon, nga ilang batonan ang pulong sa Dios alang sa paggiya kanila. Walay laing mahimo ang katawhan kundili ang pagtuman niana. Ayaw tanyagi og pasipala ang ako nga kaisipan, nga nabugkos ug nagasalig sa Balaan nga mga Kasulatan.”— Ibid., b. 7, ch. 10. ADP 99.2

Agi og tubag sa lain pa nga hangyo, siya miingon: “Mosugut ako nga isalikway ang ako nga safe-conduct. Ako nga itugyan ang akong kaugalingon ug ang akong kinabuhi ngadto sa pagbulut-an sa emperador; apan alang sa pulong sa Dios—dili gayud ako motahan!”— Ibid., b. 7, ch. 10. Iyang gisulti ang iyang pag-uyon sa pagpasakup sa pagbuut sa kinatibuk-an nga konsilyo, apan ubus lamang sa usa ka kondisyon nga ang konsilyo maghukum subay sa Kasulatan. “Unsa man ang mga kalabtanan sa pulong sa Dios ug sa pagtoo,” gidugang niya pagsulti, “ang matag usa ka Cristohanon sama ra ka maayo nga maghuhukum sa papa, bisan ug uyunan siya sa usa ka milyon ka mga konsilyo.”—Martyn, vol. 1, pahina 410. Ang mga higala ug mga kaaway nakasabut nga dili na magpulus ang dugang pa nga mga paningkamot alang sa pagpasig-uli. ADP 99.3

Kon misibog pa ang Repormador sa usa ka punto, makadaog unta si Satanas ug ang iyang mga panon. Apan ang iyang walay pagkausab nga baroganan maoy paagi sa pagpahigawas sa iglesya, ug sa pagsugod sa bag-o ug maayo nga katuigan. Ang kabuyohan niini nga usa ka tawo, nga nangahas sa paghunahuna ug pagbuhat alang sa iyang kaugalingon bahin sa rilihiyoso nga mga butang, maoy nakapatay-og sa iglesya ug sa kalibutan, dili lamang sa iyang kapanahunan, kundili sa tanan nga umalabot nga kaliwatan. Ang iyang kaligon ug pagkamaunungon makapalig-on sa tanan, hangtod sa katapusan sa panahon, nga moagi sa sama nga kasinatian. Ang gahum ug pagkahalangdon sa Dios nagbarog ibabaw sa tambag sa katawhan, ibabaw sa dakung gahum ni Satanas. ADP 99.4

Wala madugay gimandoan si Luther sa kagamhanan sa emperador sa pagbalik sa iyang puluy-anan, ug nasayod siya nga kini nga pahibalo sundan dayon sa pagpapatay kaniya. Ang mahulgaon nga mga panganod nagbitay sa iyang agianan; apan sa iyang paggikan sa Worms, napuno ang iyang kasingkasing sa kalipay ug pagdayeg. “Si Satanas mismo,” matod niya, “nagbantay sa paril sa papa; apan gibuslutan kini ni Cristo, ug ang yawa napugus sa pagsugid nga si Cristo labaw ka gamhanan kay kaniya.”—D’Aubigne, b. 7, ch. 11. ADP 99.5

Human sa iyang paggikan, naghandum gihapon siya nga ang iyang lig-on nga pagbarog dili unta sabton nga usa ka rebelyon, nagsulat si Luther sa emperador. “Ang Dios maoy akong saksi, nga maoy nakahibalo sa mga kasingkasing,” matod niya, “nga ako andam sa akong tibuuk kasingkasing sa pagtuman sa imong kahalangdon, sa kadungganan o sa kaalautan, sa kinabuhi o sa kamatayon, sa walay mahimisik, gawas sa pulong sa Dios, nga pinaagi niini ang tawo mabuhi. Sa tanan nga kalihukan niini nga kinabuhia dili matarog ang ako nga pagkamaunungon; kay niini, ang alkansi o ganansya walay kalabutan sa kaluwasan. Apan supak sa kabubut-on sa Dios, nga ang tawo magpasakup sa pagbulut-an sa tawo bahin sa kinabuhi nga dayon. Ang pagpasakup sa mga espirituhanon maoy usa ka matuud nga pagsimba, ug kina hanglan ipahinungud lamang ngadto sa Magbubuhat.”— Ibid., b. 7, ch. 11. ADP 99.6

Sa panaw gikan sa Worms, ang pagdawat kang Luther labaw pa ka madayegon kay sa iyang kalamboan kaniadto. Ang harianon nga taga simbahan nag-abiabi sa gitagak nga monghe, ang mga pangulo sa kagamhanan nga sibil nagpasidungog sa tawo nga gisalikway sa emperador. Giawhag siya sa pagpawali, bisan pa sa pagdili sa empiryo, misulud na usab siya sa pulpito. “Wala gayud ako manumpa sa ako nga kaugalingon sa pagkadena sa pulong sa Dios, matod niya, “ug dili gayud ako.”—Martyn, vol. 1, pahina 420. ADP 100.1

Dili pa siya dugay nga nakagikan sa Worms, sa diha nga ang mga papista nakadaog sa emperador sa pagpakanaog og usa ka kamandoan batok kaniya. Niini nga kamandoan si Luther gipaila nga “Satanas nga nagtakuban sa usa ka tawo ug nagsulub sa kupo sa monghe.” Gimando nga sa paglabay na sa petsa sa iyang safe-conduct, hunungon dayon siya sa iyang buhat. Ang tanan nga katawhan gidid-an sa pagdawat kaniya, sa paghatag kaniya og pagkaon o mainum, o pinaagi sa pulong o buhat, diha sa publiko o pribado, sa pagtabang o pagtagad kaniya. Kinahanglan dakpon siya bisan diin siya ikahibalag ug dad-on ngadto sa mga tinugyanan sa balaod. Bilanggoon usab ang iyang mga sumusunod, ug imbargohon ang ilang mga katigayunan. Ang iyang mga sinulat kinahanglan sunugon, ug sa katapusan, ang tanan nga mosupak niini nga kamandoan iapil niini nga hukum. Ang Elektor sa Saxony, ug ang mga prinsipe nga amigo kaayo ni Luther mibiya sa Worms sunud sa paggikan ni Luther, ug ang kamandoan sa emperador giuyunan sa Diet. Nalipay na niini ang mga Romanista. Giisip nila nga selyado na ang katapusan sa Repormador. ADP 100.2

Gihatagan sa Dios og kaikyasan ang Iyang alagad niini nga takna sa katalagman. Usa ka mabinantayon nga mata nagsunud sa kalihukan ni Luther, ug ang usa ka matuud ug mabination nga kasingkasing nagsaad sa pagluwas kaniya. Dayag nga ang Roma dili matagbaw gawas sa iyang kamatayon; pinaagi lamang sa pagtago siya mapanalipdan gikan sa mga ngipon sa liyon. Ang Dios nagahatag og kaalam kang Frederick sa Saxony sa pagplano alang sa kaluwasan sa Repormador. Uban sa tabang sa matuud nga mga higala, natuman ang tuyo sa elektor, ug si Luther maayo nga pagkatago gikan sa mga mata sa mga higala ug mga kaaway. Sa iyang panaw sa pagpauli gidakup siya, gibulag gikan sa iyang mga kauban, ug gidala ngadto sa lasang padulong ngadto sa kastilyo sa Wartburg, usa ka hilit nga tagoanan didto sa bungtod. Ang iyang pagkadakup ug pagkatago maayo kaayo nga pagkaplano nga bisan si Frederick sa dugay nga panahon wala mahibalo kon diin siya gidala. Kini nga pagkawalay kasayuran giplano; basta walay nasayran ang elektor sa nahimutangan ni Luther, wala siyay ikatug-an. Nagtoo lang siya nga siguro ang kahimtang ni Luther, ug natagbaw siya niini nga kasayuran. ADP 100.3

Ang tingbukhad, ting-init ug ang tingdagdag miagi na, ug miabut na ang tingtugnaw, ug nagpabilin gihapon si Luther nga tinagoan. Si Aleander ug ang iyang mga kaabag nalipay samtang ang kahayag sa ebanghelyo daw naganam na og kapalong. Apan sa baylo niini, ang Repormador nakabaton sa kahigayunan sa pagdugang pa sa pagpuno sa iyang lamparahan gikan sa tipiganang-balay sa kamatuuran; ug ang kahayag niini nagdugang sa pagdan-ag uban sa iyang kasilaw. ADP 100.4

Diha sa makihigalaon nga kasigurohan sa Wartburg, si Luther sa pila ka panahon nalipay nga nakapahulay gikan sa kainit ug kagubot sa gubat. Apan dili siya mahimutang sa dugay nga panahon sa pagpakahilum. Naanad sa kinabuhi sa pagkapuliki ug kalisud nga pakigaway, dili siya makaantos sa pagpabilin nga walay gibuhat. Niadto nga mga adlaw sa pag-inusara, ang kahimtang sa iglesya naghari sa iyang hunahuna, ug mituaw siya sa kaguul: “Pagkalisod! walay usa ka tawo niining ulahi nga mga adlaw sa Iyang kasuko, nga makabarog sama sa usa ka paril atubangan sa Ginoo, ug makaluwas sa Israel!”— Ibid., b. 9, ch. 2. Sa makausa pa ang iyang mga hunahuna mibalik ngadto kaniya, ug nahadlok siya nga isumbong sa pagkatalawan sa iyang pagsibog gikan sa away. Unya iyang gibadlong ang iyang kaugalingon sa pagkatamaran ug pagtagbaw sa kaugalingon. Apan sa mao ra nga panahon nakabuhat siya sa matag adlaw sa mga butang nga daw dili mahimo humanon sa usa lang ka tawo. Ang iyang pluma walay pahulay. Samtang ang iyang mga kaaway nalipay sa pagtoo nga nahilum na siya. Nahibulong sila ug nalibog pinaagi sa makita nga kamatuuran nga siya buhi pa gihapon. Usa ka bulto sa mga tratado, nga iyang mga sinulat, milukup sa tibuuk Germany. Nagbuhat usab siya sa usa ka labing mahinungdanon nga pagalagad alang sa iyang katawhan pinaagi sa paghubad sa Bag-ong Tugon sa pinulongan nga German. Gikan sa iyang batoon nga Patmos nagpabilin siya dinhi duul sa usa ka tuig sa pagmantala sa maayo nga balita, ug pagbadlong sa mga sala ug kasaypanan sa mga kapanahunan. ADP 100.5

Apan dili lang aron sa pagpanalipod kang Luther gikan sa kasuko sa iyang mga kaaway, ni paghatag kaniya og panahon sa kalinaw alang niini nga mahinungdanon nga mga buluhaton, nga gipatago sa Dios ang iyang alagad gikan sa intablado sa publiko nga kinabuhi. Adunay mga sangputanan nga labaw pa ka bililhon kay niini nga kasigurohon. Sa kamingaw ug kaawaaw sa iyang gipahulayan nga bungtod, si Luther gibulagan sa yutan-on nga panabang, ug gisirhan gikan sa tawhanong pagdayeg. Naluwas pa gani siya gikan sa garbo ug sa pagsalig lamang sa kaugalingon nga sa kanunay modungan sa kalampusan. Pinaagi sa pagantos ug pagpaubus naandam na usab siya sa paglakaw sa siguro diha sa makalipong nga mga kahabogon diin siya sa kalit lamang gituboy. ADP 101.1

Samtang ang katawhan nangalipay sa kagawasan nga gidala sa kamatuuran ngadto kanila, naghandum sila sa pagbayaw kanila nga gigamit sa Dios sa pagbugto sa mga kadina sa kasaypanan ug pagpatootoo. Naningkamot si Satanas sa pagpatipas sa mga hunahuna sa katawhan ug sa ilang paghigugma gikan sa Dios, ug sa pagbutang kanila diha sa tawhanon nga mga ahensya; iyang giyahan sila sa pagpasidungog lamang sa tawhanon nga kahimanan, ug sa dili pagtagad sa Kamut nga nagmando kanila sa tanan nga mga kalihukan sa Dios. Sa makadaghan, ang rilihiyoso nga mga pangulo nga dayegon ug balaanon mawad-an sa pagsalig sa ilang Dios, ug ihatud ngadto sa pagsalig nalang sa ilang kaugalingon. Ingon nga sangputanan, ilang gamhan ang mga hunahuna ug mga kaisipan sa katawhan, nga naanad sa pagsalig kanila alang sa paggiya sa baylo nga sila motan-aw ngadto sa pulong sa Dios. Ang buhat sa reporma sagad mohinay tungud sa matang sa espiritu nga batonan sa mga dumadapig niini. Gikan niini nga piligro ang Dios nagbantay sa kawsa sa Repormasyon. Naghandum Siya nga kanang buhata magdawat, dili sa pagdasig sa tawo, kundili sa Dios. Ang mga mata sa katawhan mitutok ngadto kang Luther ingon nga tigpasabut sa kamatuuran; gikuha siya aron ang tanan nga mata motutok ngadto sa Mag-uugmad sa kamatuuran. ADP 101.2