Ang Dakung Paglaum

18—Amerikano nga Repormador

Usa ka matul-id, matinud-anon nga mag-uuma, nga nakasinati og pagduhaduha sa diosnon nga awtoridad sa Kasulatan, apan matinud-anon nga naghandum nga masayod sa kamatuuran, mao ang tawo nga sa pinasahi gipili sa Dios aron manguna sa pagmantala sa ikaduha nga pag-anhi ni Cristo. Sama sa ubang mga repormador, si William Miller sa iyang pagkabatan-on may kasinatian sa pagpakigbisog sa kakabus ug tungud niini nakakat-on sa dagko nga mga leksyon sa pagkakusgan ug sa pagdumili sa kaugalingon. Ang mga sakup sa pamilya nga iyang gigikanan nailhan sa pagkamaugalingnanon, pagkamahigugmaon sa kagawasan, sa katakus sa paglahutay, ug sa mainiton nga pagkamakinasudnon—mga taras nga maoy dayag sa iyang kinaiya. Ang iyang amahan kapitan sa kasundalohan sa Rebolusyon, ug diha sa mga sakripisyo nga iyang nahimo sa mga pakigbisog ug mga pagantos niadtong bagyohon nga panahon masubay ang hiktin nga mga kahimtang sa sayo nga kinabuhi ni Miller. ADP 185.2

Lig-on ang iyang panglawas, ug bisan sa iyang pagkabatan-on nagpakita na siya og dili kasarangan nga kalantip sa kaisipan. Sa nagkahamtong siya, misamut kini ka kusganon. Aktibo ug maayo ang pagkaugmad sa iyang hunahuna, ug anaa kaniya ang matinguhaon nga kauhaw alang sa kahibalo. Bisan og wala niya mapahimusli ang mga bintaha sa edukasyon sa kolehiyo, ang iyang gugma sa pagtoon ug usa ka batasan sa mainampingon nga paghunahuna ug suud nga pagkakutihan nakahimo kaniyang usa ka tawo nga may maayo nga paghukum ug halapad nga pagpanglantaw. Iyang gihuptan ang dili salawayon nga kinaiya moral ug ang usa ka halangdon nga dungog, nga sa kinatibuk-an giila sa iyang kaligdong, pagkamadaginuton, ug pagkamanggihatagon. Sa kanunay nga pagkakusganon ug pagbuhat sayo niyang naangkon ang pagkamasaligan, bisan og nagpadayon pa gihapon ang iyang nabatasan sa pagtoon. Iyang naagian ang daghan nga pangatungdanan sa kagamhanan ug kasundalohan nga may kadungganan, ug ang mga agianan sa pagkadato ug kadungganan daw dako kaayo nga pagkaabli alang kaniya. ADP 185.3

Ang iyang inahan usa ka babaye nga may lunsay nga pagdiosnon, ug sa iyang pagkabata nailalum siya sa rilihiyoso nga pagbansay. Hinoon, sa bata pa siya, naipon na siya sa katilingban sa mga nagtoo og Dios, kansang mga kabuyohan labaw pa ka kusganon tungud kay kadaghanan kanila maayo usab nga mga tawo sa katilingban ug mga tawo nga manggihatagon ug matinagdanon sa ilang isigkatawo. Sa ilang pagkinabuhi taliwala sa Cristohanon nga mga institusyon, nahulma sa pipila ka paagi ang ilang mga kinaiya sumala sa kahimtang sa ilang palibot. Alang sa ilang pagkalabing maalamon nga nakahimo kanila nga tinamud ug kasaligan sa katilingban ila kini nga utang ngadto sa Biblia; apan kini nga maayo nga mga gasa nasagulan pag-ayo aron makainpluwensya batok sa pulong sa Dios. Pinaagi sa pakiguban niini nga mga tawhana, si Miller nakasagup sa ilang mga pagbati. Ang bag-o nga pagpanabut sa Kasulatan nakahatag og mga kalisdanan nga alang kaniya daw dili malatas; apan ang iyang bag-o nga baroganan, samtang naghiklin sa Biblia, wala makatanyag kaniya og labaw pa ka maayo baylo niini, ug nagpabilin siyang halayo sa katagbawan. Nagpadayon siya niini nga mga panabut sulud sa napulog duha ka tuig. Apan sa pangidaron nga katloan ug upat, gitandog ang iyang kasingkasing sa Balaan nga Espiritu aron mobati sa iyang kahimtang ingon nga usa ka makasasala. Iyang nakita nga sa iyang kanhi nga baroganan walay kasigurohan sa kalipay luyo sa lubnganan. Mangitngit ug dulum ang umalabot. Sa paghisgot sa ulahi bahin sa iyang mga pagbati niini nga panahona, nag-ingon siya: ADP 186.1

“Ang hingpit nga pagkalaglag maoy usa ka bugnaw ug makapakurog nga panghunahuna, ug ang pagkahusayunon maoy siguro nga kalaglagan alang sa tanan. Ang kalangitan daw tumbaga ibabaw sa akong ulo, ug ang yuta ingon sa puthaw ilalum sa akong mga tiil. Ang eternidad—unsa man kini? Ug ang kamatayon—ngano man kini? Sa naganam ako og pangatarungan naganam ako ka halayo gikan sa pagsabut. Sa nagkadaghan ang akong paghunahuna, naganam og ka katag ang akong mga pagsabut. Misulay ako paghunong sa paghunahuna; apan ang akong mga panghunahuna dili mapugngan. Makalolooy gayud ako, apan wala makasabut sa hinungdan. Nagbagutbut ako ug nagreklamo, apan wala masayod kon kang kinsa. Nahibalo ako nga diha gayuy sayup, apan wala masayod kon diin o unsaon sa pagpangita sa husto. Nagbangotan ako, apan walay paglaum.” ADP 186.2

Nagpadayon siya niini nga kahimtang sulud sa pila ka bulan. “Sa kalit lang,” matod pa niya, “ang kinaiya sa usa ka Manluluwas tin-aw nga napasantup sa akong hunahuna. Tingali aduna gayuy usa ka tawo nga maayo kaayo ug adunay kahingawa nga sa iyang kaugalingon nagpasaylo sa atong mga kalapasan, ug niini nagaluwas kanato gikan sa pagantos sa silot sa sala. Dali nako nga gibati kon unsa katahum ang ingon kaniya, ug naghanduraw nga akong ikatugyan ang akong kaugalingon ngadto sa iyang mga bukton ug mosalig sa Iyang kalooy. Apan mitumaw ang pangutana, Unsaon niini pagpamatuud nga anaa siya? Gawas sa Biblia, akong nakita nga wala akoy makuha nga kamatuuran sa pagkaanaa sa ingon nga usa ka Manluluwas, o bisan sa umalabot nga kahimtang.... ADP 186.3

“Akong nakita nga ang Biblia nagpakita sa usa ka Manluluwas nga ako gayud nga gikinahanglan; ug naglibog ako kon sa unsa nga paagi nga ang usa ka dili tinuga nga libro makaugmad sa mga patukuranan nga hingpit kaayo nga mihaum sa mga kakulangon sa usa ka nahulog nga kalibutan. Napugus ako sa pagangkon nga ang Kasulatan tinuga gayud gikan sa Dios. Nahimo kining akong kinaham; ug diha kang Jesus akong nakaplagan ang usa ka higala. Alang kanako ang Manluluwas nahimo nga labing hataas nga pangulo sa napulo ka libo; ug ang Kasulatan, nga sa kanhi mangitngit ug nagkasumpaki, nahimo karon nga suga sa akong mga tiil ug kahayag sa akong alagianan. Nagmalinawon ug natagbaw ang akong hunahuna. Akong nakaplagan nga si Ginoong Jesus mao ang Bato taliwala sa lawod sa kinabuhi. Ang Biblia nahimo karon nga sentro sa akong pagtoon, ug makaingon gayud ako, ako kining gisusi uban sa dako nga kahinangup. Akong nakaplagan nga ang katunga wala pa sukad ikasugilon kanako. Nahibulong ako kon ngano nga wala nako kanhi makita ang katahum ug himaya niini, ug natingala kon ngano nga ako kini nga gisalikway. Akong nakaplagan ang tanan nga gipangandoy sa akong kasingkasing, ug ang tambal alang sa matag balatian sa kalag. Nawad-an ako og gana sa uban nga balasahon, ug akong gipahimutang ang akong kasingkasing sa pagbaton og kaalam gikan sa Dios.”—S. Bliss, MEMOIRS OF WM. MILLER, mga pahina 65-67. ADP 186.4

Gisugid ni Miller sa katilingban ang iyang pagtoo sa rilihiyon nga kanhi iyang gitamay. Apan ang iyang kaubanan nga walay pagtoo sa Dios dali kaayo nga nagpaatbang sa ilang mga pakiglalis nga iya mismo nga gipahayag kaniadto batok sa diosnon nga kagamhanan sa Kasulatan. Wala pa siya maandam kaniadto sa pagtubag kanila; apan nangatarungan siya nga kon ang Biblia maoy usa ka pagpadayag gikan sa Dios, wala gayuy kasungian niini; ug nga tungud kay gihatag man kini alang sa pagtudlo sa tawo, kinahanglan mapahaum kini sa iyang pagsabut. Nakahukum siya sa pagtoon sa Biblia sa iyang kaugalingon, ug nagsusi kon ang matag daw nagkasumpaki nga mga bahin mapahiuyon ba sa bug-os. ADP 187.1

Naningkamot sa paghiklin sa tanan nga daan nga mga panghunahuna, ug sa paghiklin sa mga komentaryo, iyang gitandi ang matag bahin sa kasulatan pinaagi sa tabang sa mga reperensya ubus sa mga bersikulo ug sa concordance. Iyang gipadayon ang pagtoon sa makanunayon ug may metodo nga paagi; sugod sa Genesis, ug nagbasa sa matag bersikulo, wala gayud niya dalidalia ang pagbasa hangtod nga masabtan niya ang kahulugan sa daghan nga mga pahayag aron malikay siya sa tanan nga kaulawan. Kon aduna siyay makit-an nga daw lubog; iyang nabatasan ang pagtandi niini sa ubang mga teksto nga adunay kadugtungan sa iyang giton-an. Ang matag pulong gitugutan sa pagbaton sa buut niini nga ipasabut bahin sa gihisgutan sa teksto, ug kon mahiuyon na ang iyang panghunahuna sa kaabay nga pahayag, mahunong ang kalisud niini. Busa kon mahibalag niya ang mga pahayag nga malisud sabton, makakita siya og katin-awan niini sa ubang bahin sa Kasulatan. Samtang magtoon siya uban sa mainiton nga pagampo alang sa diosnong pagbanwag, nahimong matin-aw kadto nga sa kaniadto dulum sa iyang pagsabut. Iyang nasinatian ang kamatuuran sa mga pulong sa salmista, “Ang sinugdan sa imong mga pulong nagahatag ug kahayag; Nagahatag kini ug salabutan alang sa mga walay pagtagad.” Salmo 119:130. ADP 187.2

Uban sa mainiton nga kasibot iyang giton-an ang libro ni Daniel ug ang Pinadayag, nga naggamit sa mao gihapon nga mga patukuranan sa paghubad sama sa ubang kasulatan, ug sa iyang dakung kalipay, iyang nakaplagan, nga masabtan ra diay ang hulagwaynon nga mga tagna. Iyang nakita nga ang natuman na nga mga tagna, natuman sa literal; nga ang uban nga nagkalainlain nga mga hulagway, mga sanglitanan, mga sambingay, mga pagkasusama, ug uban pa, napasabut kini sa ilang duul nga mga kadugtungan, o ang mga pulong diin kini gigamit gipatin-aw sa uban nga bahin sa kasulatan, ug sa diha nga masaysay na kini, pagasabton nga literal. “Busa natagbaw ako,” nag-ingon siya, “nga ang Biblia maoy usa ka sistema sa napadayag nga kamatuuran, nga gihatag diha sa labing tin-aw ug kayano aron ang tawo nga nagpanaw, bisan og siya bugo, dili masayup niini.”—Bliss, pahina 70. Ang nagkadugtong nga mga kadena sa kamatu-uran nagbalus sa iyang mga paningkamot, samtang sa matag ang-ang iyang gisubay ang dako nga mga tudling sa tagna. Ang mga manulunda sa langit maoy naggiya sa iyang hunahuna ug nagabli sa Kasulatan ngadto sa iyang salabutan. ADP 187.3

Nagsubay sa paagi diin ang mga tagna natuman sa miaging mga panahon ingon nga sumbanan sa paghukum sa katumanan niadtong mga umalabot pa, nasiguro nga ang naandan nga pagsabut sa espirituhanon nga paghari ni Cristo—usa ka temporaryo nga milenyo sa dili pa matapos ang kalibutan—wala pamatud-i sa pulong sa Dios. Kini nga doktrina, nga nagtudlo ngadto sa usa ka libo ka tuig sa pagkamatarong ug kalinaw sa dili pa ang personal nga pag-anhi sa Ginoo, nagpalayo sa makalilisang nga mga hitabo sa adlaw sa Dios. Apan bisan og daw makapalipay kini, supak sa mga pagtolon-an ni Cristo ug sa Iyang mga apostoles, nga nagpamatuud nga ang trigo ug ang bunglayon magtubo pagdungan hangtod sa tingani, nga mao ang katapusan sa kalibutan; nga “mosamut pa sa pagkadautan ang mga tawo nga dautan ug ang mga tigpahisalaag;” nga “sa kaulahian nga mga adlaw managpangabut ang mga panahon nga malisud;” ug nga ang gingharian sa kangitngit magpadayon hangtod sa pag-abut sa Ginoo ug pagapatyon pinaagi sa espiritu sa Iyang baba ug pagalaglagon pinaagi sa kasulaw sa Iyang pag-abut. Mateo 13:30, 38-41; 2 Timoteo 3:13, 1; 2 Tesalonica 2:8. ADP 187.4

Ang doktrina sa pagkakabig sa kalibutan ug ang espirituhanon nga paghari ni Cristo wala itudlo sa iglesya apostolika. Wala kini dawata sa tanan nga mga Cristohanon hangtod sa pagsugod sa ikanapulo og walo ka siglo. Sama sa ubang sayup, daotan ang gisangputan niini. Nagtudlo kini sa katawhan sa paglantaw og halayo sa umalabot alang sa pag-abut sa Ginoo, ug nagpugong kanila sa pagbantay sa mga timaan nga nagpahibalo sa Iyang pag-abut. Gipadasig niini ang pagbati sa pagsalig ug kasigurohan nga wala kaayoy sukaranan ug naghatud sa daghan sa pagsalikway sa pangandam nga gikinahanglan alang sa pagsugat sa ilang Ginoo. ADP 188.1

Nakaplagan ni Miller ang literal, personal nga pag-anhi ni Cristo nga tin-aw kaayo nga gitudlo sa Kasulatan. Matod ni Pablo: “Ang Ginoo gayud mao ang manaug unya gikan sa langit inubanan og singgit sa pagsugo, ug sa tawag sa punoan sa mga manolunda, ug sa tingog sa trumpeta sa Dios.” 1 Tesalonica 4:16. Ug ang Manluluwas nagpamatuud: “Ilang makita ang Anak sa Tawo nga moabut nga sinapwang sa mga panganud sa langit inubanan sa kagahum ug daku nga himaya.” “Kay maingon nga ang kilat magakilab gikan sa sidlakan ug makita hangtud kasadpan; maingon man usab unya niini ang pag-abut sa Anak sa Tawo.” Mateo 24:30, 27. Ubanan Siya sa tanan nga panon sa langit. Moabut ang “Anak sa Tawo diha sa iyang himaya, ug sa tanan nga mga manolunda uban kaniya.” Mateo 25:31. “Ug pagasugoon niya ang iyang mga manolunda pinaagi sa makusog nga tingog sa trumpeta, ug ilang pagahipuson ang iyang mga pinili.” Mateo 24:31. ADP 188.2

Sa Iyang pag-anhi ang matarong nga mga minatay pagabanhawon, ug pagausbon ang buhi nga mga matarong. “Dili kitang tanan mangamatay,” matod ni Pablo, “apan kitang tanan mangausab, sa kalit, sa usa ka pagpamilok, inigtingog na sa katapusang trumpeta. Kay ang trumpeta pagapatunggon, ug ang mga patay pagabanhawon nga may mga lawas nga dili na madunot, ug kita mangausab. Kay kining lawas nga madunot ra pagailisan unyag dili na madunot, ug kining lawas nga mamatay ra pagailisan unyag og dili na mamatay.” 1 Corinto 15: 51-53. Ug sa iyang sulat ngadto sa mga taga-Tesalonica, human mahulagway ang pag-anhi sa Ginoo, nag-ingon siya: “Ang mga nangamatay diha kang Cristo mouna sa pagpamangon; ug kita nga mga buhi pa nga mahabilin, pagasakgawon ngadto sa mga panganud uban kanila sa pagsugat sa Ginoo diha sa kahanginan; ug sa ingon niini kita magapakig-uban na sa Ginoo sa tanang panahon.” 1 Tesalonica 4:16, 17. ADP 188.3

Dili hangtod sa pag-anhi ni Cristo nga madawat sa Iyang katawhan ang gingharian. Ang Manluluwas nag-ingon: “Inig-abut na sa Anak sa Tawo diha sa iyang himaya, ug sa tanang mga manolunda uban kaniya, siya molingkod diha sa iyang mahimayaon nga trono. Ug sa iyang atubangan pagatapokon ang tanan nga kanasuran, ug iyang pagalainon ang usa gikan sa usa, maingon sa magbalantay sa mga hayop nga magalain sa mga mga karnero gikan sa mga kanding, ug ang mga karnero iyang pagapinigon sa iyang too, apan ang mga kanding anha sa iyang wala. Ug ang Hari magaingon kanila diha sa iyang too, ‘Umari kamo, O mga dinayeg sa akong Amahan, panunda ninyo ang gingharian nga gitagana alang kaninyo sukad pa sa pagtukod sa kalibutan.” Mateo 25:31-34. Atong nakita pinaagi sa mga kasulatan nga kon moanhi na ang Anak sa tawo, ang mga patay banhawon nga dili na madunot, ug ang mga buhi pagausbon. Pinaagi niini nga dakung kausaban andam na sila sa pagdawat sa gingharian; kay nagsulti si Pablo: “Ang unod ug dugo dili magapanunod sa gingharian sa Dios, ug ang madunot ra dili magapanunod sa mga butang nga walay pagkadunot.” 1 Corinto 15:50. Ang tawo sa iyang kasamtangan nga kahimtang may kamatayon, madunoton; apan ang gingharian sa Dios walay pagkadunot, naglungtad sa kahangturan. Busa ang tawo sa iyang kahimtang karon dili makasulud sa gingharian sa Dios. Apan sa pag-anhi ni Jesus, Iyang ihatag ang pagkadili na mamalatyon sa Iyang katawhan; ug Iya silang tawgon sa pagpanunod sa gingharian nga wala nay lain kundili sila lamang ang mga manununod. ADP 188.4

Kini ug ang uban nga mga sinulat tin-aw nga nagpamatuud ngadto sa panghunahuna ni Miller nga ang mga panghitabo nga gihulat sa kinatibuk-an nga mahitabo sa dili pa moanhi si Cristo, sama sa paghari sa kalinaw sa uniberso ug ang pagtukod sa gingharian sa Dios dinhi sa yuta, maoy mga hitabo nga mosunud sa ikaduhang pag-anhi. Dugang pa, ang tanang mga timaan sa panahon ug ang kahimtang sa kalibutan mitakdo sa matagnaon nga paghulagway sa katapusan nga mga adlaw. Napugus siya sa pagdawat sa katapusan nga panghunahuna, gikan sa pagtoon lamang sa Kasulatan, nga ang panahon nga gigahin alang sa pagpadayon sa yuta sa kahimtang niini karon hapit nang matapos. ADP 189.1

“Lain pa nga kamatuuran nga nakatandog sa akong hunahuna,” matod niya, “mao ang pasunud sa panahon sa Kasulatan.... Akong nakaplagan nga ang gitagna nga mga hitabo, nga natuman na kaniadto, kanunay nga matukma sa gitagal nga panahon. Ang usa ka gatus ug kaluhaan ka tuig ngadto sa lunup (Genesis 6:3); ang pito ka mga adlaw nga magauna niini, uban sa gitagna nga pag-ulan sulud sa kap-atan ka mga adlaw (Genesis 7:4); ang upat ka gatus ka tuig nga pagpanaw sa kaliwat ni Abraham (Genesis 15:13); ang tulo ka adlaw sa mga damgo sa magtitiing ug sa panadero (Genesis 40:12-20); ang pito ka tuig ni Faraon (Genesis 41:28-54); ang kap-atan ka tuig didto sa kamingawan (Numeros 14:34); ang tulo ka tuig ug tunga nga gutum (1 Hari 17:1) [Tan-awa ang Lucas 4:25;]...ang kapitoan ka tuig sa pagkabinihag (Jeremias 25:11); ang damgo ni Nabucodonosor sa pito ka pilo (Daniel 4:13-16); ug ang pito ka semana, kan-uman ug duha ka semana, ug ang usa ka semana, nga moabut og kapitoan ka semana, nga gitagal alang sa mga Judio (Daniel 9:2427)—ang mga panghitabo nga gitakda niining mga panahona mga butang nga natagna, ug natuman sumala sa gitakda sa mga tagna.”—Bliss, mga pahina 74, 75. ADP 189.2

Busa, sa dihang iyang nakaplagan sa iyang pagtoon sa Biblia ang nagkalainlain nga pasunud sa mga panahon, nga sumala sa iyang pagsabut niini, moabut ngadto sa ikaduha nga pag-anhi ni Cristo, wala siyay lain nga mahimo kundili dawaton kini ingon nga “mga panahon nga gitakda kaniadto,” nga gipadayag sa Dios ngadto sa Iyang mga alagad. “Ang mga butang nga tinago,” matod pa ni Moises, “iya ni Jehova nga atong Dios; apan ang mga butang nga ginapahayag mao ang ato ug sa atong mga anak nga sa gihapon;” ug si Jehova nagpamatuud pinaagi kang manalagna Amos, nga “siya dili magbuhat sa bisan unsa, gawas kong ang iyang tinago ipadayag niya sa iyang mga alagad, ang mga manalagna.” Deuteronomio 29:29; Amos 3:7. Ang mga nagtoon sa Biblia mahimo, tapos, sa pagkamasaligon nga nagtoo nga makakaplag sa dakung katumanan sa mga panghitabo nga moabut sa tawhanon nga kasaysayan nga tin-aw nga gipadayag diha sa Kasulatan sa kamatuuran. ADP 189.3

“Ingon nga bug-os akong nadani,” matod pa ni Miller, “nga ang tibuok Kasulatan gituga sa Dios nga may dakung kapuslanan (2 Timoteo 3:16); nga kini miabut dili sumala sa kabubut-on sa tawo sa bisan unsa lang nga panahon, kundili gisulat sa balaang mga tawo sa Dios nga minandoan sa Balaang Espiritu (2 Pedro 1:21), ug gisulat ‘alang sa atong pagtoon kanato aron nga pinaagi sa pailub ug pinaagi sa paglipay gikan sa mga kasulatan makabaton unta kitag paglaum’ (Roma 15:4), akong gitoohan ang bahin sa mga panahon sa Biblia ingon nga kabahin gayud sa pulong sa Dios, ug ingon usab ka takus alang sa atong tinud-anay nga pamalandong, ingon sa ubang bahin sa Kasulatan. Busa akong gibati nga diha sa paningkamot aron masabtan kon unsa, pinaagi sa kalooy sa Dios, ang Iyang nakita nga angayang ipadayag kanato, wala akoy katungud sa paglabay lang sa matagnaon nga mga panahon.”—Bliss, pahina 75. ADP 189.4

Ang tagna nga daw labing tin-aw sa pag-padayag sa panahon sa ikaduhang pag-anhi mao ang anaa sa Daniel 8:14: “Hangtud sa duruha ka libo ug totolo ka gatus ka mga gabii ug mga buntag; unya ang balaanong puloy-anan pagalinisan.” Nagsunud sa iyang pamalaod sa paghimo sa Kasulatan nga maoy kaugalingon maghuhubad niini, nakat-onan ni Miller nga ang usa ka adlaw sa matagnaon nga simbolo nagkahulugan og usa ka tuig (Numeros 14:34; Ezequiel 4:6); iyang nakita nga ang panahon sa 2300 usa ka matagnaon nga mga adlaw, o literal nga katuigan, moabut saylo pa sa pagsira sa panahon sa mga Judio, busa dili kini mohaum sa santuaryo sa maong panahon. Gidawat ni Miller ang pagsabut nga gidawat sa kinatibuk-an, nga sa Cristohanon nga katuigan ang yuta mao ang santuaryo, ug busa iyang nasabtan nga ang paghinlo sa santuaryo nga gitagna sa Daniel 8:14 nagrepresentar sa pagputli sa yuta pinaagi sa kalayo sa ikaduhang paganhi ni Cristo. Busa, kon makaplagan ang husto nga sinugdanan alang sa 2300 ka mga adlaw, nagtoo siya nga ang panahon sa ikaduhang pag-anhi sayon ra matakda. Busa mapadayag ang panahon nianang dakung katumanan, ang panahon diin ang kasamtangang kahimtang, uban “sa tanang garbo ug gahum niini, pagpatuyang ug kakawangan, pagkadautan ug pagpanlupig, modangat na sa katapusan;” sa dihang “kuhaon na ang tunglo gikan sa yuta, laglagon na ang kamatayon, ihatag na ang ganti ngadto sa mga alagad sa Dios, sa mga manalagna ug mga balaan, ug kanila nga nahadlok sa Iyang ngalan, ug pagalaglagon kadtong nagaguba sa yuta.”—Bliss, pahina 76. ADP 190.1

Uban sa usa ka bag-o ug mas lalum nga pagkamatinud-anon, nagpadayon si Miller sa pagsusi sa mga tagna, sa tibuuk nga mga gabii ug mga adlaw nga may kainiton sa pagtoon sa suheto nga karon daw may da-kung pagkamahinungdanon ug makadani sa tumang kasibot. Sa ikawalo nga kapitulo sa Daniel wala siyay makita nga timaan sa sinugdanan nga panahon sa 2300 ka mga adlaw; ang manulunda nga si Gabriel, bisan og gisugo sa pagpasabut kang Daniel sa panan-awon, igo lang naghatag kaniya og tipik nga bahin sa katin-awan. Sa gipadayag na ang makalilisang nga paglutos nga moabut sa iglesya diha sa panan-awon sa manalagna, naluya ang iyang lawasnon nga kusog. Dili na siya makaantos, ug gibiyaan una siya sa manulunda nianang panahona. Si Daniel, “naluya ug nagmasakiton sulod sa pipila ka adlaw.” “Ug nahibulong ako sa panan-awon,” matod niya, “apan walay usa nga nakasabut niini.” ADP 190.2

Apan gisugo sa Dios ang Iyang mensa-hero, “Pasabta kining tawhana sa pananawon.” Kinahanglan tumanon ang maong sugo. Sa pagtuman niini, ang manulunda, human niadto, mibalik kang Daniel, nga nag-ingon, “Ania na ako sa paghatag kanimo og kahanas ug pagsabut;” “busa sabta kining butanga, ug pamalandongi ang panan-awon.” Daniel 8:27, 16; 9:22, 23, 25-27. Dihay usa ka mahinungdanong punto sa panan-awon sa kapitulo 8 nga wala isaysay, nga mao ang mahitungud sa panahon—ang panahon sa 2300 ka mga adlaw; busa ang manulunda, sa pagpadayon sa iyang pagpasabut, nagtumong gayud sa suheto sa panahon: ADP 190.3

“Kapitoan ka mga semana ang gitagal sa imong katawhan ug ibabaw niining Balaang Siyudad.... Busa hibaloi ug sabta, nga gikan sa pagpakanaog sa kamandoan sa pagpahiuli ug sa pagtukod sa Jerusalem ngadto sa Mesias ang Prinsipe adunay pito ka mga semana, ug kan-uman ug duha ka semana: ang mga dalan pagatukoran pagusab, ug ang mga kota, bisan sa masamok nga mga panahon. Ug tapos sa kan-uman ug duha ka semana ang Mesias pagapatyon, apan dili alang sa Iyang kaugalingon.... Ug Siya magapamatuod sa tugon uban sa daghan sulod sa usa ka semana: ug sa tungatunga sa semana Iyang pahunongon ang sakripisyo ug halad.” ADP 190.4

Gipadala ang manulunda ngadto kang Daniel aron ipasabut kaniya ang punto nga wala niya masabti sa panan-awon sa ikawalo nga kapitulo, ang pahayag nga may kalabutan sa panahon—“hangtud sa duruha ka libo ug totolo ka gatus ka mga gabii ug mga buntag; unya ang balaanong puloy-anan pagalinisan.” Human sa pagsugo kang Daniel sa “pagsabut sa maong butang, ug sa pagpamalandong sa pananawon,” ang nahauna nga mga pulong sa manulunda mao: “Kapitoan ka semana ang gitagal alang sa imong katawhan ug sa imong Balaang Siyudad.” Ang pulong nga gihubad dinhi og “gitagal,” sa literal nagkahulugan ug “giputol.” Ang kapitoan ka semana, nga nagrepresentar og 490 ka mga tuig, gipamatuud sa manulunda nga pagaputlon, ingon nga kini nagpasabut alang sa mga Judio. Apan diin man sila gikan pagaputlon? Maingon nga ang 2300 ka mga adlaw mao ra ang panahon nga gihisgotan sa Daniel 8, mao gayud kining panahona diin ang kapitoan ka semana pagaputlon; busa kabahin sa 2300 ka mga adlaw ang kapitoan ka semana, ug mao ra ang sinugdanan niining duha ka mga pana-hon. Ang kapitoan ka semana gipamatuud sa manulunda nga magsugod sa panahon sa pagpakanaog sa kamandoan sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem. Kon makaplagan ang petsa o panahon niining kamandoan, nan matino ang pagsugod alang sa dakung panahon sa 2300 ka mga adlaw. ADP 190.5

Sa ikapito nga kapitulo sa Esdras, makaplagan ang kamandoan. Mga bersikulo 12-26. Sa labing bug-os, gipakanaog kini ni Artaxerxes, ang hari sa Persia sa tuig 457 B.C. Apan sa Esdras 6:14 ang balay ni Jehova sa Jerusalem gikaingon nga natukod “sumala sa kasugoan [“kamandoan,“] ni Cyrus, ug Darius, ug ni Artaxerxes nga hari sa Persia.” Kining tulo ka hari, sa pagmugna, pagpamatuud, ug sa paghuman sa kamandaon, maoy naghingpit niini nga gikinahanglan sa tagna sa pagtimaan sa sinugdanan sa 2300 ka mga tuig. Pinaagi sa tuig 457 B.C., ang panahon diin nabugos ang kamandoan, ingon nga mao ang petsa sa kasugoan, ang matag pahayag sa tagna bahin sa kapitoan ka semana nakita nga natuman. ADP 191.1

“Gikan sa pagpakanaog sa kasugoan sa pagpahiuli ug sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem ngadto sa Mesias ang Prinsipe moabut og pito ka semana, ug kan-uman ug duha ka semana”—nga mao, ang kanuman ug siyam ka semana, o 483 ka mga tuig. Ang kamandoan ni Artaxerxes gipatuman sa panahon sa autumn o tingdagdag sa mga dahon sa 457 B.C. Gikan niining petsaha, ang 483 ka tuig moabut ngadto sa autumn sa 27 A.D. (Tan-awa ang Appendix.) Nianang panahona ang tagna natuman. Ang pulong “Mesias” nagkahulugan og “ang Usa nga Dinihog.” Sa autumn sa 27 A.D. gibautismohan si Cristo ni Juan ug nakadawat sa pagdihog sa Espiritu. Nagpamatuud si apostol Pedro nga “Gidihog sa Dios si Jesus nga taga-Nazareth sa Balaang Espiritu ug sa gahum.” Buhat 10:38. Ug ang Manluluwas mismo nagpamatuud, “Ang Espiritu ni Jehova ania kanako, tungod kay Iya akong gidihog sa pagsangyaw sa maayong balita ngadto sa mga kabus.” (Lucas 4:18). Human sa Iyang bautismo miadto Siya sa Galilea, “nagwali sa maayong balita sa gingharian sa Dios, ug nag-ingon, Ang panahon ania na gayud.” Marcos 1:14,15. ADP 191.2

“Ug Iyang pamatod-an ang tugon uban sa daghan sulod sa usa ka semana.” Ang “semana” nga gipakita dinhi mao ang katapusang semana sa kapitoan; mao kini ang katapusang pito ka tuig sa panahon nga gitagal, ilabina sa mga Judio. Niining panahona, gikan sa 27 A.D. ngadto sa 34 A.D., gidala ni Cristo, una sa tanan, sa Iyang presensya ug sa ulahi, sa Iyang mga tinun-an, ang pagdapit sa maayong balita ilabina ngadto sa mga Judio. Samtang nanglakaw ang mga apostoles uban ang maayong balita sa gingharian, ang mando sa Manluluwas mao: “Pangadto kamo dili sa agianan sa mga Gentil, ug sumulod kamo dili sa kalungsuran sa mga Samariahanon, kondili pangadto hinoon kamo sa mga nangawalang karnero sa banay ni Israel.” Mateo 10:5, 6. ADP 191.3

“Ug sa tungatunga sa semana iyang pahunongon ang mga pagsakripisyo ug ang paghalad og mga pagkaon.” Sa 31 A.D., tulo ug tunga ka tuig human sa Iyang bautismo, gilansang ang atong Ginoo. Pinaagi sa dakung halad didto sa Kalbaryo, natapos kadtong sistema sa mga halad nga sulud sa upat ka libo ka tuig nagapunting ngadto sa Cordero sa Dios. Nagkahibalag ang simbolo sa gisimbolohan, ug ang tanang paghalad ug halad nga mga pagkaon sa seremonyal nga sistema nahunong na didto. ADP 191.4

Ang kapitoan ka semana, o 490 ka tuig, nga pinasahing gitagal alang sa mga Judio, natapus, ingon sa atong nakita, sa 34 A.D. Nianang panahona, pinaagi sa gikauyunan sa Judio nga Sanhedrin, gisilyohan sa nasod ang pagsalikway niini sa ebanghelyo pinaagi sa pagkamartir ni Esteban ug sa paglutos sa mga sumusunod ni Cristo. Dayon ang mensahe sa kaluwasan, nga wala na gipalabi sa pinili nga katawhan, gihatag ngadto sa kalibutan. Ang mga tinun-an, nga napugus sa pagkalagiw gikan sa Jerusalem tungud sa paglutos, “nangadto sa bisan diin nga dapit nga nagwali sa pulong.” “Milugsong si Felipe ngadto sa dakbayan sa Samaria, ug nagwali kang Cristo ngadto kanila.” Si Pedro, nga minandoan sa Dios, nagabli sa ebanghelyo ngadto sa centurion sa Cesaria, ang mahinadlukon sa Dios nga si Cornelio; ug ang mainiton nga si Pablo, nga nadaog ngadto sa pagtoo ni Cristo, gipiyalan sa pagdala sa maayong balita “sa halayong dapit ngadto sa mga Gentil.” Buhat 8:4, 5; 22:21. ADP 191.5

Niining panahona ang tugon sa tagna natuman gayud sa tukma, ug ang sinugdanan sa kapitoan ka semana natino nga dili ikalalis sa 457 B.C., ug ang pagkatapos niini sa tuig 34 A.D. Gikan niini nga petsa dili na malisud ang pagsubay sa pagkatapos sa 2300 ka mga adlaw. Sa kapitoan ka semana—490 ka mga adlaw—nga gikuha gikan sa 2300, adunay 1810 ka mga adlaw nga nahabilin. Pagkatapos sa 490 ka mga adlaw, ang 1810 ka mga adlaw pagatiwason pa. Gikan sa 34 A.D., ang 1810 ka mga tuig moabut ngadto sa 1844. Busa ang 2300 ka mga adlaw sa Daniel 8:14 matapos sa 1844. Sa pagkatapos niini nga dakung matagnaon nga panahon, pinaagi sa pagpamatuud sa manulunda sa Dios, “ang balaang puloyanan pagalinisan.” Busa ang panahon sa paglinis sa balaang puluy-anan—nga halos gitoohan sa kadaghanan nga mahitabo sa ikaduhang pag-anhi—natumbok na gayud. ADP 192.1

Si Miller ug ang iyang mga kauban sa una nagtoo nga ang 2300 ka mga adlaw matapos sa panahon sa tingpugas o spring sa 1844, samtang ang tagna nagtudlo ngadto sa autumn niana nga tuig. (Tan-awa ang Appendix.) Ang sayup nga pagsabut niining puntoha nakasaguyo ug nakapalibog niadtong nagtakda sa una nga petsa ingon nga panahon sa pagbalik sa Ginoo. Apan wala kini makapaluya bisan gamay sa pangatarungan nga ang 2300 ka mga adlaw matapos sa tuig 1844, ug ang dakung hitabo nga girepresentahan sa paghinlo sa santuaryo moabut gayud. ADP 192.2

Nagtoon pa gayud sa Kasulatan ingon sa iyang gibuhat, aron mapamatud-an nga kini maoy pinadayag sa Dios, wala gayud magdahum si Miller, sa pagsugod, bisan gamay na lang nga makaabut siya niini nga pagsabut karon. Bisan siya halos dili makatoo sa gisangputan sa iyang pagsusi. Apan tin-aw kaayo ang kamatuuran sa Biblia ug kusganon nga dili gayud ikahiklin. ADP 192.3

Naggahin siya og duha ka tuig sa pagtoon sa Biblia, hangtod nga sa tuig 1818, nakaabut siya sa solemne nga pagtoo nga sa umalabot nga kaluhaan ug lima ka tuig mopadayag na si Cristo alang sa katubsanan sa Iyang katawhan. “Dili na kinahanglan,” matod ni Miller, “nga isulti nako ang kalipay nga nagpuno sa akong kasingkasing tungud sa malipayon nga paglaum, ni sa mainiton nga mga pangandoy sa akong kalag aron moambit sa kalipay sa mga tinubus. Ang Biblia alang kanako mao na ang usa ka bag-o nga libro. Usa gayud kadto ka kombira sa pangatarungan; ang tanan nga mangitngit, tinago, o lubog alang kanako sa mga pagtolon-an niini, nahanaw sa akong panghunahuna atubangan sa tin-aw nga kahayag nga mibanagbanag karon gikan sa balaan niining mga panid; ug, daw unsa ka hayag ug ka mahimayaon nga nagpakita ang kamatuuran! Ang tanang panagsumpaki ug mga dili panagkatukma nga akong nakita kanhi diha sa pulong nangahanaw; ug bisan adunay mga bahin nga wala ako matagbaw sa hingpit nga pagsabut, apan daghan kaayong kahayag ang nagagikan niini aron madan-agan ang akong kanhi nangitngitan nga hunahuna, nga akong gibati ang kalipay sa pagtoon sa Kasulatan nga wala nako hunahuna kanhi nga akong mabatnan gikan sa mga pagtolon-an niini.”—Bliss, mga pahina 76, 77. ADP 192.4

“Uban sa solemne nga pagtoo nga ang ingon ka dagko nga mga panghitabo gitagna sa Biblia matuman sulud lang sa hamubo kaayo nga panahon, mitungha ang pangutana kanako uban sa kusganong gahum labot sa akong katungdanan ngadto sa kalibutan tungud sa kamatuuran nga nakapausab sa akong hunahuna.”—Ibid., pahina 81. Dili siya makapugong sa pagbati nga iyang katungdanan ang pagpahat sa kahayag nga iyang nadawat ngadto sa uban. Nagpaabot siya og mga pagsupak gikan sa mga dili diosnon, apan masaligon nga ang tanan nga Cristohanon malipay diha sa paglaum sa pagsugat sa Manluluwas nga ilang gihigugma. Ang bugtong niyang kahadlok mao nga, sa ila unyang dakung kalipay labot sa paglaum sa mahimayaon nga pagkalinuwas, nga matuman na sa labing madali, daghan ang modawat sa doktrina nga dili na kaayo magsusi sa Kasulatan agig pasundayag sa kamatuuran niini. Busa nanagana siya sa pagtudlo niini, basin masayup siya ug mahimong hinungdan sa pagpasalaag sa uban. Tungud niini naaghat siya sa pagsubli sa mga ebidensya agi og pagsuporta sa mga panghunahuna nga iyang nabatnan, ug sa pagtagad pagayo sa matag punto nga malisud sa iyang pagsabut. Iyang nakita nga ang tanang pagsupak nahanaw atubangan sa kahayag sa pulong sa Dios, ingon sa gabon atubangan sa mga bidlisiw sa adlaw. Ang lima ka tuig nga iyang gigasto sa pagtoon, naghatud kaniya sa hingpit nga pagtoo sa pagkahusto sa iyang gibarugan. ADP 192.5

Ug karon ang katungdanan sa pagpahibalo sa uban sa iyang gitoohan nga tinaw kaayong gitudlo sa Kasulatan, nagaghat kaniya sa bag-o nga kusog. “Kon mag-atiman ako sa akong patigayon,” matod niya, “kanunay kining magbagting sa akong mga dalunggan, ‘Lakaw ug sultihi ang kali-butan sa ilang katalagman.’ Kini nga teksto kanunay moabut sa akong panumduman: ‘Sa diha nga ako moingon sa dautan: Oh dautan nga tawo, ikaw sa pagkamatuod mamatay gayud, kon ikaw dili mosulti sa pagpasidaan sa tawong dautan gikan sa iyang dalan, ang maong tawo mamatay diha sa iyang kasal-anan, apan ang iyang dugo pagapaninglon ko diha sa imong kamut. Apan kon ikaw nakapasidaan sa tawong dautan mahitungod sa iyang dalan aron mobiya niini; kon siya dili motalikod sa iyang dalan; siya mamatay gayud sa iyang kasal-anan; ugaling gipagawas mo ang imong kalag.” Ezequiel 33:8, 9. Akong gibati nga kon ang daotan mapasidan-an pag-ayo, daghan kanila ang maghinulsul; ug nga kon dili sila mapasidan-an, tingali paninglon ang ilang dugo dinhi sa akong kamut.”—Bliss, pahina 92. ADP 193.1

Iyang gisugdan pagtudlo ang iyang panghunahuna sa pribado kon aduna siyay higayon, nagampo nga unta adunay ministro nga mobati sa pwersa niini ug moalagad aron sa pagsangyaw niini. Apan dili mobiya kaniya ang pagtoo nga aduna siyay personal nga katungdanan sa paghatag og pasidaan. Magbalikbalik ang mga pulong sa iyang hunahuna, “Lakaw ug isulti kini sa kalibutan; ang ilang dugo paninglon ko diha sa imong kamut.” Sulud sa siyam ka tuig nagpaabot siya, ang lulan kanunay nagdat-og sa iyang kalag, hangtod nga sa 1831 sa labing unang higayon iyang gihatag ang pamatuud sa iyang pagtoo atubangan sa publiko. ADP 193.2

Maingon nga gitawag si Eliseo gikan sa iyang uma uban sa iyang baka, aron dawaton ang kupo sa pagtugyan ngadto sa buluhaton sa usa ka propeta, mao man usab nga gitawag si William Miller sa pagbiya sa iyang daro ug buksan ngadto sa katawhan ang mga misteryo sa gingharian sa Dios. Uban sa pagkurog nagsugod siya sa iyang buluhaton, nga nangulo sa iyang mga tigpaminaw, sa matag lakang, latas sa matagnaon nga mga panahon ngadto sa ikaduha nga pagpadayag ni Cristo. Pinaagi sa matag paningkamot nabatnan niya ang kusog ug kaisog samtang iyang nakita ang pagkaylap sa dakung kasibot tungud sa iyang mga pulong. ADP 193.3

Diha lamang sa hangyo sa iyang kaigsoonan, kansang mga pulong iyang nadungog ang tawag sa Dios, nga si Miller misugut sa pagpahayag sa iyang mga pang-hunahuna sa publiko. Singkwenta na ang iyang edad karon, wala maanad sa pagsulti atubangan sa publiko, ug nabug-atan sa usa ka pagbati nga dili takus sa buluhaton nga iyang giatubang. Apan gikan sa sinugdan napanalanginan pag-ayo ang iyang mga paningkamot diha sa kaluwasan sa mga kalag. Gisundan ang una niyang lektura sa rilihiyoso nga pagpahigmata, diin 13 ka mga pamilya, gawas lang sa duha ka tawo, ang nakabig. Giawhag dayon siya sa pagwali sa ubang mga dapit, ug halos sa matag lugar nga iyang mawalihan mosangpot sa pagpabuhi sa buluhaton sa Dios. Nakabig ang mga makasasala, napukaw ang mga Cristohanon ngadto sa labing bug-os nga pagtugyan, ug ang mga nagatoo sa Dios ug ang walay tinoohan nagiyahan aron sa pagdawat sa kamatuuran sa Biblia ug sa Cristohanon nga rilihiyon. Ang pamatuud niadtong iyang gialagaran: “Naabut niya ang usa ka hutong sa mga maalamon nga dili tungud sa kabuyohan sa ubang mga tawo.”— Ibid., pahina 138. Ang iyang pagpangwali gituyo sa pagpukaw sa hunahuna sa katawhan ngadto sa dagkong mga butang sa rilihiyon ug sa pagsumpo sa nagatubo nga pagkakalibutanon ug pagkamailibgon sa unud sa maong panahon. ADP 193.4

Halos sa matag lungsod dihay tinagbaynte, sa uban, ginatus, ang nangakabig tungud sa iyang pagwali. Sa daghang mga dapit ang Protestante nga mga simbahan sa halos tanang tinoohan abli alang kaniya; ug ang mga pagdapit alang sa pagbuhat nagagikan sa mga ministro sa daghan nga mga pundok. Maoy iyang dili mausab nga pamaagi nga dili mowali sa mga dapit nga wala siya dapita, apan iyang nakaplagan nga dili na gani niya maapas ang katunga sa mga hangyo nga miabut kaniya. Daghan niadtong wala modawat sa iyang mga panghunahuna bahin sa tukma nga panahon sa ikaduha nga pag-anhi ang nagtoo sa pagkasiguro ug pagkaduul na lang sa paganhi ni Cristo ug sa kamahinungdanon sa pagpangandam. Sa ubang dagko nga mga dakbayan nabantog pag-ayo ang iyang buhat. Ang mga mamaligyaay og mga bino mibiya sa ilang patigayon, ug gihimong tigumanan ang ilang mga tindahan; nahunong ang mga sugalan, nangausab ang mga walay tinoohan, ang mga motoo og Dios, mga Unibersalista, ug ang labing sinalikway nga mga barombado, ang uban kanila wala na makasulud og simbahan sa daghang katuigan. Gimugna ang mga katiguman sa pagampo sa nagkalainlain nga mga denominasyon, sa lainlain nga mga dapit, sa halos matag takna, magtigum ang mga negosyante pagkaudto alang sa pagampo ug pagdayeg. Walay mapatuyangon nga kadasig, kundili dihay pagkasolemne sa mga panghunahuna sa katawhan halos sa tanang dapit. Ang iyang buhat, sama niadtong unang mga Repormador, mas nakadani sa pagsabut ug nakapukaw sa kaisipan kay sa pagpaukay lamang sa mga pagbati. ADP 194.1

Sa 1833 nadawat ni Miller ang lisensya sa pagwali, gikan sa iglesya nga Baptist, diin siya nasakup. Daghang mga ministro sa iyang denominasyon ang nakauyon usab sa iyang buhat, ug dinuyogan kadto sa ilang pormal nga pag-uyon nga nagpadayon siya sa iyang mga pangabudlay. Walay hunong siyang nagpanaw ug nagwali, bisan og nasentro ang iyang buhat sa New England ug sa mga Middle State. Sulud sa daghan nga katuigan iyang giabaga ang tanan nga kagastohan sa iyang pagbuhat, ug wala gayud siya makadawat og igo nga bayad sa kagastohan sa pagpanaw ngadto sa mga lugar diin siya gidapit. Busa ang iyang pangabudlay alang sa katawhan, nga dili gayud ikapanapi, maoy bug-at nga lulan sa iyang katigayonan, nga naganam og kahurut atul niining panahona sa iyang kinabuhi. Amahan siya sa usa ka dakung pamilya, apan tungud sa ilang pagkamadaginuton ug kakugi, ang iyang uma nakahatag og igo sa ilang panginabuhi ug kaniya usab. ADP 194.2

Sa 1833, duha ka tuig human sa pag-pamatuud ni Miller sa publiko bahin sa mga pamatuud sa duul na gayud nga paganhi ni Cristo, nagpakita ang katapusan sa mga tilimad-on nga gisaad sa Manluluwas ingon nga mga timaan sa Iyang ikaduhang pag-anhi. Nagsulti si Jesus, “Mangatagak ang mga bitoon gikan sa langit.” Mateo 24:29. Ug si Juan diha sa Pinadayag nagpamatuud, samtang iyang nakita sa panan-awon ang mga talan-awon nga magpahibalo sa adlaw sa Dios: “Ang mga bitoon sa langit mangatagak sa yuta maingon sa pagpangatagak sa mga bungang luyat sa kahoyng higera sa diha nga kosokosohon na kini sa makusog nga hangin.” Pinadayag 6:13. Kini nga tagna nakadawat sa usa ka dakung katumanan panahon sa pagpangatagak sa mga bulalakaw nga daw ulan niadtong Nobyembre 13,1833. Mao kadto ang labing halapad ug kahibulungan nga pagpakita sa pagpangahulog sa mga bitoon nga narekord sukad; “ang tanang kawanangan, ibabaw sa tibuuk Estados Unidos, niining panahona, sulud sa pila ka takna, nailalum sa nagsiga nga kaguliyang! Wala pay hitabo sa langit sukad nga nasinati niining nasura, sukad sa unang pagpuyo sa mga tawo dinhi, nga nakita ingon nga usa ka labing matahum nga talan-awon alang sa usa ka pundok sa komunidad, o labing gikalisangan sa laing mga dapit.” “Ang kahalangdon ug makapalisang nga katahum niini nagpabilin gihapon sa daghang mga panumduman.... Wala pay ulan nga nabundak nga milabaw kabaga sa mga bulalakaw nga nangatagak sa yuta; sa silangan, sa kasadpan, sa amihanan, ug sa habagatan, managsama ra gayud kini. Sa usa ka paghulagway, ang tibuuk langit daw nagalihok.... Ang talanawon, sumala sa gihulagway sa Journal nga gisulat ni Propesor Silliman, nakita sa tibuuk Amihanang America.... Gikan sa alas 2:00 hangtod sa hayag na kaayo ang kabuntagon, nga linaw kaayo ang kawanangan ug walay mga panganod, nagpadayon ang usa ka walay hunong nga pasundayag sa maanindot kaayo nga mga sidlak diha sa tibuuk kalangitan.”—R. M. Devens, AMERICAN PROGRESS; or, THE GREAT EVENTS OF THE GREATEST CENTURY, ch. 28, mga parapo 1-5. ADP 194.3

“Walay pinulongan nga makaasoy sa pagkatahum niadtong maanindot kaayo nga talan-awon;...walay usa nga wala makasaksi niini ang sarang makahulma sa husto nga paghanduraw sa himaya niini. Daw nagkatigum ang tibuuk bitoonanon nga kalangitan didto duul sa kinatas-an, ug nagbanusbanus sa pagpangatagak, sama sa kadali sa kidlat, ngadto sa tanang bahin sa kapunawpunawan; apan bisan pa niini wala sila mangahurot—linibo ang dali nga misunud sa giagian sa linibo, nga daw gituyo alang sa maong higayon.”—F. Reed, sa CHRISTIAN ADVOCATE AND JOURNAL, Dec. 13, 1833. “Ang usa ka labing husto nga hulagway sa usa ka kahoy nga higera nga nangahulog ang mga bunga niini sa paghuros sa makusog nga hangin, malisud kini nga pagatutokan.”—” The Old Countryman,” sa Portland EVENING ADVERTISER, Nobyembre 26, 1833. ADP 195.1

Sa New York JOURNAL OF COMMERCE sa Nobyembre 14, 1833, migula ang usa ka taas nga sinulat bahin niini nga katingalahan nga hitabo, nga nag-ingon: “Walay pilosopo o scholar nga nakasugilon o nakarekord og usa ka hitabo, sa akong hunahuna, nga ingon sa nahitabo kagahapon sa buntag. Usa ka propeta sa milabay nga 1800 ka mga tuig ang nagtagna niini sa tukma gayud, kon maglisud kita pagsabut sa mga bitoon nga nangahulog ingon nga nagkahulog og nangatagak nga mga bitoon...diha sa bugtong kahulugan diin mahimo kining literal nga matuud.” ADP 195.2

Busa nakita ang katapusan niadtong mga timaan sa Iyang pag-anhi, labot sa gitugon ni Jesus sa Iyang mga tinun-an: “Inigkakita ninyo niining tanang mga butanga, masayran ninyo nga haduol na siya, anaa na gayud sa mga pultahan.” Mateo 24:33. Human niini nga mga timaan, nakita ni Juan, ingon nga dakung umalabot nga mahitabo sunud, diin ang mga langit mapikas ingon sa usa ka linukot, samtang mouyog ang yuta, mangabalhin ang mga bukid ug mga pulo gikan sa ilang mga dapit, ug ang mga dautan sa ilang kalisang mangita og kataguan gikan sa presensya sa Anak sa tawo. Pinadayag 6:12-17. ADP 195.3

Daghan sa nakasaksi sa pagpanagak sa mga bitoon, nagtan-aw niini ingon nga usa ka pahibalo sa umalabot nga paghukum, “usa ka makahinuklog nga matang, usa ka siguro nga mag-uuna, usa ka maloloyong timaan, nianang dako ug makalilisang nga adlaw.”—” The Old Countryman,” sa Portland EVENING ADVERTISER, Nobyembre 26,1833. Busa natumong ang pagtagad sa katawhan ngadto sa katumanan sa tagna, ug daghan ang nagiyahan sa pagtuman sa pasidaan sa ikaduha nga pag-anhi. ADP 195.4

Sa tuig 1840 adunay laing talagsaong katumanan sa tagna nga nagpukaw og dakung kasibot sa bisan diing dapit. Sa miaging duha ka tuig, si Josiah Litch, usa sa mga nag-unang ministro nga nagawali sa ikaduhang pagbalik ni Cristo, nagpatik og pamahayag sa Pinadayag 9, nagtagna sa pagkahugno sa Ottoman Empire. Sumala pa sa maong pagkwenta, kini nga gahum pagalumpagon sa tuig “1840 A.D., sa bulan sa Agosto;” ug pila lamang ka adlaw sa wala sa kini mahitabo siya nagsulat: “Tugutan nga ang unang hugna sa panahon, 150 ka mga tuig, hingpit matuman sa wala pa si Deacozes mosaka sa trono ubus sa pagtugot sa mga Turko, ug nga ang 391 ka mga tuig, 15 ka mga adlaw, pagatapuson sa pagsira sa unang hugna sa panahon, matapos kini sa Agosto 11, 1840, sa diha nga ang Ottoman nga gahum sa Constantinople gilauman nga mabungkag. Ug nagatoo ako nga kini gayud mahitabo.”—Josiah Litch, SIGNS OF THE TIMES, AND EXPOSITOR OF PROPHECY, Agosto 1, 1840. ADP 195.5

Sa gitumbok gayud nga panahon, ang Turkey pinaagi sa iyang mga embahador, midawat sa panalipod sa nagkahiusa nga mga gahum sa Europe, ug nagbutang sa iyang kaugalingon ubus sa pagpanalipod sa Cristohanon nga kanasuran. Ang hitabo tukma nga nagtuman sa tagna. (Tan-awa ang Appendix.) Sa nahibaloan na kini, ang mga panon sa katawhan nadani sa pagkahusto sa mga patukuranan nga gisagup ni Miller ug sa iyang mga kaubanan sa paghubad sa tagna, ug ang matahum nga pagsantup nahatag ngadto sa kalihukan sa pagpaabot kang Cristo. Maalam nga mga tawo ug dagko og mga pangatungdanan nakighiusa kang Miller, sa pagwali ug sa pagsangyaw sa iyang mga panghunahuna, ug gikan sa 1840 ngadto sa 1844 kusog ang pagkaylap sa buhat. ADP 195.6

Kusganon og pangutok si Wiliam Miller, napanton sa panghunahuna ug pagtoon; ug iyang gidugang niini ang kaalam sa Langit, pinaagi sa iyang pakigdugtong sa Tuburan sa kaalam. Usa siya ka tawo nga masilakon ang kabililhon, nga matoohon ug makakuha sa pagtahod sa bisan diin ang kadungganan sa kinaiya ug ang pagkahataas sa moralidad gihatagan og bili. Naghiusa sa matuud nga kalooy sa kasingkasing ug sa Cristohanon nga pagpaubus ug gahum sa pagpugong sa kaugalingon, matinagdanon ug mahigugmaon siya sa tanan, andam nga maminaw sa ilang mga panghunahuna, ug pagtulotimbang sa ilang mga pangatarungan. Sa walay dinalidali nga pagbati o pagpaukyab, iyang sutaon ang tanang mga panghunahuna ug mga doktrina pinaagi sa Pulong sa Dios; ug ang iyang malig-on nga pangatarungan, ug bug-os nga kahibalo bahin sa Kasulatan, nakapahimo kaniya sa pagsumpo sa sayup ug pagpadayag sa kabakakan. ADP 196.1

Apan wala magpadayon ang iyang bulu-haton nga walay mapait nga pagsupak. Sama sa unang mga repormador, ang mga kamatuuran nga iyang gipahayag wala mauyoni sa nabantog nga mga pangulo sa rilihiyon. Tungud kay kini sila dili man makabarog diha sa Kasulatan, modangup na lang sila sa mga sugilanon ug mga doktrina sa mga tawo, ngadto sa mga tradisyon sa mga Amahan. Apan ang pulong sa Dios mao lamang ang pamatuud nga gidawat sa mga magwawali sa kamatuuran sa Pag-anhi ni Jesus. “Ang Biblia, ug ang Biblia lamang,” maoy ilang giya sa pagpamatuud. Ang kakulang sa ilang mga kaatbang sa pagpangatarungan pinasikad sa Biblia pulihan lang sa pagyagayaga ug pagtamay. Ang panahon, paninapi, ug mga hiyas gigamit sa pagdaot niadtong mga tawo kansang kahimoan mao lamang tungud kay sila nagalantaw man gud sa pagbalik sa ilang Ginoo uban ang kalipay, ug nagapaninguha sa pagkinabuhi sa pagkabalaan, ug sa pagtambag sa uban sa pagpangandam alang sa Iyang pagpadayag. ADP 196.2

Matinud-anon ang mga paningkamot sa pagpasalaag sa mga hunahuna sa katawhan gikan sa suheto sa ikaduhang pag-anhi. Gipakita nga usa ka sala, usa ka butang nga ikaulaw sa mga tawo ang pagtoon bahin sa mga tagna nga adunay kalabutan sa pag-anhi ni Cristo ug sa katapusan sa kalibutan. Busa ang naandan nga pagpangalagad nagpaluya sa pagtoo diha sa pulong sa Dios. Ang ilang pagtolon-an nakapahimo sa mga tawo sa dili pagtoo sa Dios, ug daghan ang nagpatuyang sa ilang dili diosnon nga mga pagpangibog. Dayon ang tigpasiugda sa daotan magpahamtang niining tanan sa mga nanagpaabot sa ikaduhang pag-anhi. ADP 196.3

Samtang nagadani sa nagsiut nga mga balay sa mga maalam ug matinagdanon nga mga maminaw, ang ngalan ni Miller panagsa ra nga gihisgotan sa mga rilihiyosong pamantalaan gawas kon pinaagi sa pagyagayaga o pagsaway. Ang mga walay pagtagad ug dili diosnon, napaisog sa mga baroganan sa rilihiyoso nga mga magtutudlo, mibalik ngadto sa kanhi nga gana, ngadto sa ubus ug mapasipalahon nga pangatarungan, sa ilang paningkamot sa pagpundok sa ilang pagtamay kaniya ug sa iyang buhat. Ang ubanon nga tawo nga nagbiya sa haruhay nga puluy-anan aron magpanaw sa iyang kaugalingong gasto ngadto sa nagkalainlain nga mga dakbayan, mga kalungsuran, nagabuhat sa walay hunong aron sa pagdala ngadto sa kalibutan sa solemne nga pag-abut sa haduul nga paghukum, gisaway uban sa pagyam-id ingon nga dili katoohan, usa ka bakakon, ingon nga bag-o nga tigbanabana. ADP 196.4

Ang pagtamay, kabakakan, ug pangabuso nga gipundok alang kaniya nagtawag og masuk-anon nga pagbadlong, bisan gikan sa kalibutanon nga mga pamantalaan. “Aron sa pagtagad og usa ka suheto nga halangdon kaayo ug adunay makahahadlok nga mga sangputanan,” uban sa pangomedya ug pagpasipala sa balaanong mga butang, gipahayag sa kalibutanon nga mga tawo ingon nga “dili lang sa pagtiawtiaw sa mga pagbati sa mga tigpasanay ug mga magtutudlo niini,” apan “sa paghimo og pangomedya bahin sa adlaw sa paghukum, sa pagtamay mismo sa Dios, ug sa pagyagayaga sa mga makalilisang sa atubangan sa Iyang hukmanan.”—Bliss, pahina 183. ADP 196.5

Ang tigpasiugda sa tanang kadaotan naninguha dili lang sa pagsumpo sa sangputan sa mensahe sa Pag-anhi ni Cristo, kundili sa paglaglag usab sa mensahero niini. Si Miller naghimo og praktikal nga kagamitan sa kamatuuran sa Kasulatan ngadto sa mga kasingkasing sa naminaw kaniya, nagbadlong sa ilang mga sala, ug nagtugaw sa ilang pagkatagbaw sa kaugalingon, ug ang iyang yano ug makasakit nga mga pulong nagpukaw sa ilang kasuko. Ang baroganan nga gipakita sa mga sakup sa iglesya sa iyang mensahe, nakapaisog sa ubus nga mga hut-ong sa mga tawo sa pagpadayon pa gayud sa labaw ka dako nga pagpatuyang; ang mga kaaway nagplano sa pagpatay kaniya sa iyang pagbiya sa dapit nga tigumanan. Apan ang balaan nga mga manulunda diha sa pundok sa katawhan, ug ang usa niini, sa dagway sa usa ka tawo, nagkuput sa bukton sa alagad sa Dios, ug naggiya kaniya ngadto sa siguro nga dapit gikan sa napungut nga panon. Wala pa matapos ang iyang buhat, ug si Satanas ug ang iyang mga sinugo nasaguyo sa ilang katuyoan. ADP 197.1

Bisan pa niining tanan nga pagsupak, ang kasibot sa kalihukan sa pagpaabot kang Cristo nagpadayon sa pagtubo. Gikan sa tinagbaynte ug ginatus, ang katilingban nagtubo ngadto sa pila na ka libo. Dagko nga mga pagpasakup nahimo ngadto sa nagkalainlain nga mga iglesya, apan paglabay sa pila ka panahon ang espiritu sa pagsupak gipakita bisan batok na niini nga mga kinabig, ug ang mga iglesya nagsugod na sa pagdisiplina niadtong nagdawat sa mga baroganan ni Miller. Kining buhata nagtawag og pagtubag gikan sa iyang igsusulat, sa pagpahinungud ngadto sa mga Cristohanon sa tanang pundok, nag-awhag nga kon ang iyang mga doktrina bakak kinahanglan pakitaan siya sa iyang sayup gikan sa Kasulatan. ADP 197.2

“Unsay among gitoohan,” matod niya, “nga wala gisugo kanamo sa pagtoo pinaagi sa pulong sa Dios, nga sa inyong kaugalingon gitugutan nga mao ang sukdanan, ug ang mao lamang nga sukdanan, sa among pagtoo ug pagbuhat? Unsay among nabuhat nga magpatawag sa bangis nga pagsaway batok kanamo gikan sa mga pulpito ug sa mga katawhan, ug maghatag kaninyo sa makatarunganon nga hinungdan sa pagpagawas kanamo [mga nagapaabot sa Ginoo] gikan sa inyong mga simbahan ug pakigkauban?” “Kon nangasayup kami, palihug pakitaa kami kon diin dapit kami nasayup. Ipakita kanamo gikan sa pulong sa Dios nga nangasayup kami; kami adunay igo na kaayo nga pagsaway; nga dili gayud makapatoo kanamo nga ania kami sa kasaypanan; ang pulong lamang sa Dios makausab sa among panghunahuna. Ang among panapos nga hunahuna naporma nga tinuyo ug sa pagampo, samtang among nakita ang kamatuuran diha sa Kasulatan.”—Ibid., mga pahina 250, 252. ADP 197.3

Gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa usa ang mga pasidaan sa Dios nga gipadala sa kalibutan pinaagi sa Iyang mga alagad gidawat uban sa managsama ra ka pagduhaduha og pagkawalay pagtoo. Sa diha nga ang kasal-anan sa katawhan sa wala pa ang lunup nagpalihok Kaniya sa pagpadala sa katubigan ibabaw sa yuta, Iya una gipahibalo kanila ang Iyang katuyoan, aron nga aduna pa silay kahigayunan sa pagtalikod gikan sa ilang daotan nga mga dalan. Sulud sa usa ka gatus ug kaluhaan ka tuig gipadungog kanila ang pasidaan sa paghinulsul, basi ang kasuko sa Dios ipadayag diha sa ilang kalaglagan. Apan ang mensahe daw ingon lang og walay pulus nga sugilanon, ug wala nila toohi. Napaisug sa ilang pagkadaotan, ilang gitamay ang mensahero sa Dios, nagtiawtiaw lang sa Iyang mga paghangyo, ug gani gisumbong siya sa pagpatuyang og patootoo. Unsang pagkaagiha nga ang usa ka tawo mobarog batok sa dagko nga mga maalam sa yuta? Kon matuud ang mensahe ni Noe, ngano nga wala man kini makita sa tibuuk kalibutan ug nagtoo niini? Pagpatootoo sa usa ka tawo batok sa kaalam sa linibo! Wala sila motagad sa pasidaan, ni modangup sa arka. ADP 197.4

Ang mga tamayan nagtudlo sa mga butang sa kinaiyahan—nga walay pagkausab sa dalagan sa mga panahon, ngadto sa asul nga kawanangan nga wala pa gayud sukad makapaulan, ngadto sa lunhaw nga kaumahan nga napabugnawan sa mabugnaw nga mga yamog sa kagabhion—ug nanagingon sila, “Wala ba lang siya magsulti og mga sambingay?” Sa kasuko ilang gipaila ang magwawali sa pagkamatarung ingon nga usa ka ihalas nga madasigon; ug nagpadayon sila, nagdugang sa ilang tinguha sa paglipaylipay sa ilang kaugalingon, nagdugang sa ilang pagkadaotan, kay sa kaniadto. Apan ang ilang daotan nga mga dalan wala makababag sa gitagna nga hitabo. Dugay na kaayo ang pagpailub sa Dios sa ilang pagkadaotan, naghatag kanila og daghan nga kahigayunan sa paghinulsul; apan sa natudlo nga panahon ang Iyang mga paghukum nagaduaw sa mga nagsalikway sa Iyang kalooy. ADP 198.1

Nagpamatuud si Cristo nga adunay sama gihapon nga pagkadili matinoohon bahin sa Iyang ikaduha nga pag-anhi. Maingon sa katawhan sa kaadlawan ni Noe “wala manghibalo hangtud nga miabut ang lunop, ug nagkuha kanilang tanan; busa,” sumala sa mga pulong sa atong Manluluwas, “maingon man usab ang pag-anhi sa Anak sa tawo.” Mateo 24:39. Kon ang nanagangkon nga katawhan sa Dios makig-usa sa kalibutan, magkinabuhi sumala sa ilang pagkinabuhi, ug mouban kanila sa gidili nga kalingawan; kon ang pagpatuyang sa kalibutan mahimo na nga pagpatuyang sa iglesya; kon ang mga lingganay sa kasal magbagting, ug maglantaw ngadto sa daghang katuigan sa kalibutanong kauswagan—dayon, sa kalit sama sa mga kidlap sa kilat gikan sa mga langit, moabut ang katapusan sa ilang masanag nga mga pananawon ug malimbungon nga mga paglaum. ADP 198.2

Maingon sa pagpadala sa Dios sa Iyang mga alagad sa pagpasidaan sa kalibutan sa umalabot nga lunup, magpadala usab Siya og mga mensahero sa pagpahibalo sa kahaduul sa katapusang paghukum. Ug maingon sa pagkatawa sa mga kadungan ni Noe sa pagyam-id sa mga tagna sa magwawali sa pagkamatarong, masama usab sa kaadlawan ni Noe, daghan, bisan pa sa nanagangkon nga katawhan sa Dios, moyam-id sa mga pulong sa pasidaan. ADP 198.3

Ug ngano man nga ang doktrina ug pagwali bahin sa ikaduhang pag-anhi ni Cristo wala gikalipay pagdawat sa mga iglesya? Samtang alang sa mga daotan ang pag-anhi sa Ginoo magdala og kagul-anan ug kalaglagan, alang sa mga matarong kini tugub sa kalipay ug paglaum. Kining dakung kamatuuran maoy kalipay sa mga matinumanon nga katawhan sa Dios sa tanang kaliwatan; nganong nahimo man kini nga sama sa Mag-uugmad, nga “usa ka bato nga makapandol” ug “usa ka pangpang sa kasuko” ngadto sa nanagangkon nga Iyang katawhan? Ang atong Ginoo sa Iyang kaugalingon ang nagsaad sa mga tinun-an, “Ug kong ako makaadto na, ug makaandam kaninyo og dapit, moanhi ako pag-usab ug panad-on ko kamo uban gayud kanako; aron nga kong asa ako atua usab kamo.” Juan 14:3. Ang maloloy-on nga Manluluwas, kinsa ang nakalantaw sa kamingaw ug kasub-anan sa Iyang mga sumusunod, nagsugo sa mga manulunda sa paglipay kanila uban sa pasalig nga mobalik Siya diha sa persona, sama sa Iyang pagsaka ngadto sa langit. Samtang nanagtindog ang mga tinun-an nga mainiton nga nagatutok ngadto sa kawanangan aron sa pagtan-aw Kaniya nga ilang gihigugma sa katapusan nga higayon, nadakup ang ilang pagtagad sa mga pulong; “Mga tawong Galileanhon, nganong nagatindog kamo dinhi ug nanagtutok ngadto sa langit? Kining mao nga Jesus nga gikuha gikan kaninyo ngadto sa langit, mobalik ra sama sa inyong nakita nga nagasaka Siya ngadto sa langit.” Buhat 1:11. Nabag-o pag-usab ang ilang paglaum tungud sa mga pulong sa mga manulunda. “Namalik ang mga tinon-an ngadto sa Jerusalem uban sa dakung kalipay, ug nagpadayon sila sa kanunay didto sa templo, sa pagdayeg, ug paghimaya sa Dios.” Lucas 24:52, 53. Wala sila managmaya tungud kay gikuha si Jesus gikan kanila ug sila pagabiyaan nga makigbisog sa mga pagsulay ug mga tentasyon sa kalibutan, kundili tungud kay nagpasalig ang manulunda nga mobalik si Cristo. ADP 198.4

Ang pagmantala sa pag-anhi ni Cristo kinahanglan na karon, sama sa gihimo sa mga manulunda ngadto sa mga magbalantay sa mga karnero sa Betlehem, magmantala sa maayo nga mga balita sa dako nga kalipay. Kadtong nahigugma sa Manluluwas sa tinud-anay dili makapugong kundili magdayeg uban sa kalipay sa pahibalo nga napasukad diha sa pulong sa Dios, nga Siya kang kinsa ang ilang mga paglaum sa walay katapusan nga kinabuhi nasentro, moanhi pag-usab, dili na insultohon, tamayon, ug isalikway, sama sa Iyang unang pag-anhi, kundili diha sa gahum ug himaya, aron sa pagtubus sa Iyang katawhan. Kadto lang ang wala maghigugma sa Manluluwas, nga nangandoy Kaniya sa pagpahawa; ug wala nay lain pa nga malig-on nga kamatuuran nga ang mga iglesya mibulag gikan sa Dios kay sa pagkasuko ug pagdumut niining mensahe nga pinadala gikan sa langit. ADP 198.5

Kadtong nagdawat sa doktrina sa Paganhi ni Cristo napukaw ngadto sa pagkakinahanglanon sa paghinulsul ug pagpaubus atubangan sa Dios. Daghan ang dugay nang naghunonghunong tali kang Cristo ug sa kalibutan; karon ilang gibati nga panahon na nga magbaton og usa ka baroganan. “Ang mga butang eternidad gipakaingon nga talagsaon nga kamatuuran alang kanila. Napaduul ang langit kanila, ug ilang gibati ang ilang pagkamakasasala atubangan sa Dios.”—Bliss, pahina 146. Mga Cristohanon napakusog ngadto sa bag-o nga espirituhanong kinabuhi. Ilang gibati ang pagkahamubo nalang sa panahon, nga kon unsay ilang buhaton alang sa ilang isigkatawo kinahanglan buhaton sa madali. Ang yuta nagkahalayo, ang eternidad daw nagkaabli sa ilang atubangan, ug ang kalag, uban sa tanan nga adunay kalabutan sa dili mamalatyon nga kaayohan o kagul-anan, gibati nga nakasalipod sa matag umalagi nga butang. Mikunsad ang Espiritu sa Dios diha kanila, ug naghatag kanila og gahum sa ilang mainiton nga mga pakilooy ngadto sa mga kaigsoonan, ug usab sa mga makasasala sa pagpangandam alang sa adlaw sa Dios. Ang hilum nga pagpamatuud sa ilang kinabuhi sa matag adlaw mao ang kanunay nga badlong niadtong mga pormal apan dili matinugyanon nga mga sakup sa iglesya. Kining mga tawhana dili gusto nga samukon diha sa ilang pagpangita sa kaugalingong kalipayan, sa ilang pagtigum og mga salapi, ug sa ilang handum sa kalibutanong kadungganan. Busa ang panagkaaway ug pagsupak mitumaw ba-tok sa pagtoo bahin sa Pag-anhi ni Cristo ug niadtong nagasangyaw niini. ADP 199.1

Sa ilang pagkakaplag sa dili mabuntog nga mga pangatarungan bahin sa matagnaon nga mga panahon, ang mga magsusupak naninguha sa pagpaluya sa pagsusi niini nga suheto, sa pag-ingon nga ang mga tagna sinelyohan. Busa ang mga Protestante misunud sa mga lakang sa mga Romanista. Samtang ang papa nagpugong sa Biblia (Tan-awa ang Appendix) gikan sa katawhan, ang mga iglesya nga Protestante nagtudlo nga ang usa ka mahinungdanon nga bahin sa sagrado nga Pulong—ug ang bahin nga nagpahayag sa mga kamatuuran nga adunay kalabutan sa atong panahon—dili masabut. ADP 199.2

Mga ministro ug mga katawhan nagpamatuud nga ang mga tagna sa Daniel ug Pinadayag mga tinago nga dili masabtan. Apan gimandoan ni Cristo ang Iyang mga tinun-an ngadto sa mga pulong ni propeta Daniel labut sa mga butang nga mahitabo sa ilang panahon, ug nag-ingon, “Bisan kinsa ang magabasa, pasabta siya.” Mateo 24:15. Ug ang pagpatoo nga ang Pinadayag usa ka misteryo o tinago, nga dili kinahanglan sabton, kasupak sa ulohan sa mao nga libro: “Ang pinadayag ni Jesu-Cristo nga gihatag kaniya sa Dios aron igapadayag ngadto sa iyang mga ulipon ang mga butang nga kinahanglan magakahitabo.... Bulahan ang two nga ngadto sa kapunongan magabasa sa mga pulong sa profesiya, ug bulahan ang mga magapatalinghog ug magatuman sa nahisulat niini; kay ang panahon haduol na.” Pinadayag 1:1-3. ADP 199.3

Matod sa propeta: “Bulahan siya nga nagabasa”—adunay pipila nga magdumili sa pagbasa; ang mga panalangin dili alang kanila. “Ug sila nga nagapatalinghug”—adunay uban, usab, nga nagadumili sa pagpaminaw sa bisan unsa nga butang nga adunay kalabutan sa mga tagna; ang mga panalangin dili alang niining pundoka. “Ug magabantay sa mga butang nga nahisulat dinha niana”—daghan ang midumili sa pagtuman sa mga pasidaan ug mga pahimangno nga nasulud diha sa Pinadayag; walay usa niini kanila nga makaangkon sa gisaad nga panalangin. Ang tanan nga magyagayaga sa mga suheto niini nga tagna, ug magtamay sa mga simbolo nga sa solemne nahatag dinhi, ang tanan nga magdumili sa pag-usab sa ilang mga kinabuhi, ug nga mangandam alang sa pag-anhi sa Anak sa tawo, dili mapanalanginan. ADP 199.4

Ubus sa pagpamatuud sa Inspirasyon, unsa ka mapangahason ang tawo sa pagtudlo nga ang Pinadayag usa ka tinago, nga dili maabut sa tawhanon nga pagsabut? Usa kini ka tinago nga gipadayag, usa ka libro nga inablihan. Ang pagtoon sa Pinadayag maghatud sa hunahuna ngadto sa mga tagna ni Daniel, ug kini nga duha ka libro nagpadayag sa labing mahinungdanon nga mga pahimangno, nga gihatag sa Dios ngadto sa tawo, labot sa mga butang nga moabut sa pagtapos sa kasaysayan sa kalibutan. ADP 200.1

Ngadto kang Juan naablihan ang mga talan-awon nga halalum ug makalipay nga kasibot labot sa kasinatian sa iglesya. Iyang nakita ang kahimtang, mga katalagman, mga kagubot, ug ang katapusan nga pagkaluwas sa katawhan sa Dios. Iyang girekord ang panapus nga mga mensahe nga maoy mopahinog sa alanihon sa yuta, bisan kon kini mga binangan alang sa langitnon nga tipiganan o binugkos nga mga dagami alang sa kalayo sa kalaglagan. Mga suheto nga mahinungdanon kaayo gipadayag kaniya, ilabina alang sa katapusan nga iglesya, aron nga kadtong mobiya sa sayup ngadto sa kamatuuran matudloan bahin sa mga piligro ug sa kagubot sa ilang atubangan. Walay usa nga kinahanglan magpabilin diha sa kangitngit bahin sa mga butang nga umalabot diha sa yuta. ADP 200.2

Ngano man kining pagkaylap sa dakung pagkaignorante labot sa usa ka importante nga bahin sa Balaang Tugon? Ngano adunay man kining kinatibuk-an nga pagduhaduha sa pagsusi sa mga pagtolon-an niini? Mao kini ang sangputanan sa gitonan nga paningkamot sa prinsipe sa kangitngit sa pagtago gikan sa katawhan nga maoy nagpadayag sa iyang mga limbong. Tungud niini, si Cristo ang Tigpadayag, nga nakakita sa pakiggubat nga awayon batok sa pagtoon sa Pinadayag, naglitok og usa ka panalangin alang sa tanan nga magabasa, magapaminaw, ug magbantay sa mga pulong niini nga tagna. ADP 200.3