Christ leh Satan: Kidona LianpI

9/45

Khen 6—Huss leh Jerome

Kum 900 huam lai in Bohemia all lungdamnathu natung khin hi. Lasiangtho kiteikhia in, mihon kikhopna zong amaute’ pau in nanei khin uh hi. Pope ie thuneihna ahong kliantoh tawh kituakin, Pasian’ thu zong muh haksa hi. Akiphasak kmnpite aniamkhiat dingin pope Gregory 7na in tavuan hongla hi. Aina’ lungtup pen mihonpite abmn nading hizaw ahihmanin Bohemia pau tawh kikhopna abawlloh nadingun thu apia khia hi. Pope in, “Akitheilo kampau tawh Amah biakpiakna in Vanglianpa lungdamsak a, hihthu akizuililolnnanin siatna leh lampialna tampi apiang hi” ci hi (Wylie, bu 3, khen 1). Pasian’ thu khuavak asmnit dingin Rome in thu apiakhia hi. Mihonpite in khuamial lakah akigulhcip dingin akhensat uh hi. Ahizongin Vantungin pawlpi akepcing nading lampi nanei hi. France, Italy a a innte panun Waldensiante, Albigense te bawlsiatna tawh akihawlkhiat ciangin Bohemia hong tuh uh hi. Mihonpi lakah hangtakin agenkhiat ngamloh uh hangin asimthamin nasia takin na asem uh hi. Tuabang upna maan tawh thmnaan pen kum za tampi nakikem hi. KL 72.1

Jolm Huss hun ma in, pawlpi siatna leh mihonte nungtollmate hangtakin apulaak ngam mite Bohemia ah nakliangkhia khin uh hi. Amaute ‘ nasep in tangzai takin mite lungsim natoksuah hi. Papa ukpite kihtakna hong khangin, lungdamnathu azuite tungah alangtangin bawlsiatna atungsak uh hi. (98) KL 72.2

Gamlak leh mualtungte ah Pasian biadingin hawlkhiatna ngah uh a, thalidingin galkapte in beng uh hi. Acil in Rome biakna panin ataikhiate mei tawh hallup dingin thu apia uh hi. Cliristiante in asih ngam uliciangin avaihawmna uh gualzawh ding akilamen uh hi. Tuate lakah khat in “Singkhuam tungah akihaipa upna bek tawh gupna kingah hi,” ci in thuhilh a, asih ciangin “thmnaan’ galte’ helina in eite aliongzo uh hi, ahililiangin tua gualzawlma in atawntung hilo ding hi, mihonpite lakah khat hong dingkhia dinga. namsau ahilikeileh thuneilma tawi lo in, amaute in amah langpanna tawh azozo kei ding hi” (Ibid, bu 3, khen 1). Luther’ hunpengamla laimahmah hi. Ama’ hun atungkuan hita a, ama’ Rome langpang tetci panna in gam khempeuh atoknawi ding hi. KL 72.3

Jolm Huss pen atualniam khat hi a, aneu lai pekin apa in sihsan ahihmanin tagah asuak hi. A nu in thu um mahmah khat hia. pilna leh Pasian’ kihtakna pen neih khempeuh lakah athupipenin koih ahilnnanin atapa’ adingin angimsak zong ahi hi. Huss in kliuatual sang ah kali a, asawtlo in mizawng huhna tawh Prague a university khatah alut hi. Tua mun ah anu in zong zui a, ata apiakding hauhna khat zong neilo hi. Khuapi ahong tunkuan ciangin pa neilo khangnopa kiangah khukdin in. vantunga Pa kiangah thupha angetsak hi. Bangci in athungetna kidawnsak ding, cih anu in themzong theilo hi. KL 72.4

Huss in university ah tatsat lo-in ahanciamna leh manlang takin akhantolina tawh ini lakah akidawk hi. Mawhbaanglo anuntakna leh migi a kizep kipualinate in ini khempeuh’ zahtakna angahsak hi. Rome Pawlpi ah athumaan malnnah khat hi a, kin takin khalam thupha azong khat ahi hi. Jubilee pawi khat ciangin mawhna pulaak dingin ahongpai hi. Aneihsunsun smnnen pawl khat mawlma pulaak nadingin apiakhia hi. Tua hileh kamciamna ombangin mawlnnaisakna ngahdingin aki um hi. College amantak ciangin phungzi siampiza hong lut hi. Maipha ngahin aza akliangkliang hi. (99) Asawtlo in kumpipa zum tawh akizom nasep hongngah hi. College ah zong professor suak in. asangkahna university ah makai hongsuak hi. Mizawng hulma tawh sangkahpa in kum tawmsungin again adingin kisialh thamcing mikhat hongsuak hi. Europe bupah amin athang hi. KL 73.1

Huss in phuahphatna lam khat panin nasep hong kipan hi. Phungzi nasep angalizawh kum tampi khit ciangin Betlilehem Biakinn ah thuhilhsia za ahong ngali hi. Hih biakinn aphuancilpa in khuatual mite’ kampau tawh thuhilhna nathupi ngaihsut hi. Rome in hih ngeina amuhdah lam theilopi in, Bohemiah mun pawl khatah khuatual pau tawh thu kihilh lai hi. Laisiangtho kithupi ngaihsutlo ahilunanin siatna namkhn mi dimnun tuamtuamte lakah aom hi. Hih siatnate Huss in zahhetlo in kawkkhia hi. Pasian’ thu panin thmnaan thukhunte leh sianthona zuih dingin nakpi takin ahanthawn hi. KL 73.2

Prague khuapi mi khat ahi Jerome, anung ciangin Huss tawh ahong kilawmneih, in England panin ahong ciali ciangin Wyclrffe ie laigelhte ahongpua hi. Wycliffe’ thuhilhna asang England kumpinu in Bohemia a kmnpipa tanu hi a, ama’ huzaapna hangin Puahphate laihawmte agamah kinak liawmkhiat malunah hi. Hih laihawmte Huss in limtakin asim kha hi. Hih lai gelhpa pen Cliristian maan malnnah khat hiding hi, ci in angaihsun hi. Tua manin ama’ puahphat nasep pen maipha pia in, tetci pang hi. Atheihloh hangin, Huss in Rome tawh akigamla sak lampi atawnkhin ahi hi. KL 73.3

Tua hun mahin, England panin leengla maithak nih Prague hongtung uh hi. Amaute in pilna sang sinte Ilia, khuavak ngahin, atlieih thu uh gamlapi zinin athehthaang uh ahi hi. Pope ie thuneihna tawh kipanin gen hong kipan uh a, thuneite in akhaktan pah uh hi. Ahizongin angimna uh tawkik nuamlo ahilunanun, lampi dang tawh lutkik asawm uh hi. Khutsiam leh thugensiamna neikop uh a, asiamna uh zatding hong kipan uh hi. Mihonpite lut theihna mun ah lhn nih asuai uh hi. Alhn khatah Jerasalem ah kiniainkhiat takin lano tungah tuangin Clirist alutna suai uh a, (100) (Matte 21:5), anungah khualzin puansia silhin akhekia uh tawh nungzui tampi azuisak hi. Alim khatah. papate in nai puan leh lukhu thuap thum tawh kizemin phatakin akizem sakol tungah tuangin peengkul tumna in mapi in, cardinalte leh papa ukpite in tezialzialin anungzuih sak hi. KL 73.4

Hih in mi khempeuli ie lungsim akai thuhilhna khat ahi hi. Mohonpite in alimsuaihte uh endingin hong pai uh hi. Agen nopna atheilo khat zong omlo hi. Lungsim anem leh akiniamkhiat Jesu leh akithupisak, akiphasak, Tona asem, Pasian’ na akisemsak pope tawh asaikakna in mite lungsim sukha malunali hi. Prague ah lungsona lianpi om a, leenglate in amau’ aituam suahtaknading lunggeelin tawlkhat khit ciangin apaikhia uh hi. Ahihhangin tua limte in ahilh thu kuamahin mangngillilo hi. Huss in alungsim ah mangngilh theilo ahihmanin, Lasiangtho leh Wyclilfe ie laigelhte beltakin hong sim pliakik hi. Kiginna aneililoh liangin Wycliffe in ahilh puahphatna asang hi. Papa ie zia leh tong ahong mucian hi. Papa ki ukna makaite kiphatsakna. atupna, leh asiatna uh belcing takin hong nial hi. KL 74.1

Pasian’ khuavakin Bohemia panin Gennany lawh phei a, Prague khua University abuai nahangin Germany sangnaupang tampi aciah uh hi. Tuate lakah mi tampite in Huss kiang panin Laisaingtho thu nasin uh a, aciah uh ciangin again uliah lungdamnathu atangko sawn uh hi. KL 74.2

Prague khua a thuthangte zong Rome a pope kiang natungta hi. Asawt lo in pope mai ah akilaak dingin Huss akisam hi. Amau’ cihbang mangding cihpen sihding theihsa ahi hi. Bohemia a kumpipa leh kumpinu, university, minuamsa innkuanpihte, kumpi sung uliante in Huss pen Prague khua ah aomsuak dingin ngetsak uh hi. Rome te’ dotna adawngdingin atang khat sawlding angen uh hi. Angetna uh apiakloh genloh, pope in Huss thukhen in, mawhsak a, Prague kliuapi etcik in akoihhi. (101) KL 74.3

Tua hunin, hihbang thukhenna akizak ciangin mun citengah pataulma atung hi. Hih thupiakna anungzuih hunzatdan malunahin amute tungah lipkhapna apiangdinga availiawmna ahi hi. Mihonte in pope pen Pasian’ palai hia, vantung leh hellkliuk tawhtang lenin, leitung leh kha thupha apiathei ding vangliatna anei ahilina alak nuam ahi hi. Etcik ding thupiakna angah munte ah vantung kongkhakte kikhakin, etcikna alakhia dingin pope akilungdamsak mateng asi mi khempeuh zong nopsakna mun panin kikhaktan hi, ci in um uh hi. Hih alipkhaphuai tuahsiatna lim adingin biakpiakna khempeuh kikhawl dipdep hi. Kiteenna zong biakinn pua huangsung bekah kibawlsak hi. Asite zong munsiangtho ah kivui lo in, siampite phuisamna ngalilo in leilak dum sung khawngah akivui hi. Tuabangin mihingte ngaihsutna zangin. Rome in mihingte lungsim a ukcip uh hi. KL 74.4

Prague khuapi in lungsona tawh akidim hi. Mi tampite in hih tuahsiatna ahongtun nahangpen Huss hang hi, ci in ngawh uh hi. Tua ahihmanin Rome ie phulakna ah kipiakhia hen, ci uh hi. Hih lungsona adaih nadingin Puahphapa in apianna akhuaneu ah akikhinkhia hi. Prague khuapi ah anutsiat alawmpa alaikliakna ah “Note lakpanin ka kihepkhiat leh, Jesu Christ ie thuhilhna leh lamlahna azui ka hi hi. Lungsim asia mite in amau leh amaute ‘ tungah tawntung mawhsakna atunsak lolmading, leh thu-um mite tuahding bangmahin gentheilma leh bawlsiatna katuakloh nading ahi hi. Thu umlo siampite in note lakali Pasian’ thu ldlhding sawtveipi akhamcip ding katheihna tawh ka kihemklda Id. Pasian’ thmnaan pia nuamlo a, apaiklda kald kei Id. Pasian’ hulma tawh, tua diu adingin, ka sin ngam Id” (Bonnechose, The Reformers Before the Reformation, Vol. 1, laimai 87). Huss in anasep tawlnga tuanlo Id. Akim gam tengah zin kawikawi in thu aza nuam mite tungah aldlh Id. Tua hangin, pope ie khamcipna hangin lungdamnathu in mun citengah akithehthang zaw Id. “Kote in thumaan langdo ding bangmah kaldh theikei uh Id, thumaan bek kasem thei uh Id” (2 Corin 13:8) acih bang aid Id. (102) KL 75.1

“Hih dimnunah na asep laitakin, buainate hangin Huss lunggim malunah Id. Pawlpi in ama’ keekging tawh Huss atuamcip nophangin Huss in pawlpi thuneilma anial ldtuanlo Id. Rome Pawlpi in Christ adingin zuthol kholhsa nmnei leh pope in Pasian’ tangding leh palai mah hilai Id. Huss ie deildoh thu in athukhun ldlo a, aana zatkhialhna vai aid Id. Hih in ama’ kha kilamdan leh lungsim siangthona buaisak mah mah Id. Amaute ‘ thuneilma in ama’ dieilma tawh kituakin akhial theilo aldldeh banghangin amah in langpan kha hiding hiam? Amaute ‘ thumang ding ldleh, mawhna in ngaihsun zel a, akhialtheilo pawlpi’ thu amanna tawh banghangin ldlizalita in amah buai hiding ldam? Hihpen aman sutsiang theilo Id. Hih pataulma in asun azan in amah lunggimsak Id. Hdi sutsiang nading anaipen in ama’ muhna ah, Honpa’ hun lai in apian mahbangin tu in amah in apiangsak Id. Pawlpi sunga siampite in migilote hong suakin, amaute ‘ neih thuneilma pen thusia tawh aklium dingin hongzang uh Id. Hih thu in amah leh amah kimakaih tawmsak a Laisiangtho sunga thukhunte ama’ tukteh nadingin zangsak in, midangte tungah thu aldlh sak Id. Laisiangtho teltheilina tawh alungsim aki uksak Id. Adang khat in genlengh, Laisiangdio sungah Pasianin thugen a akldal theingeilo makaihna alddingin pawlpi in asiampite tungtawnin thugen lo Id” (Wylie, bu 3, khen 2). KL 75.2

Huhkhat khit ciangin Prague a gamlumna ahongdaih ciangin. Huss in a Bethlehem biakinn ah Pasian’ thu anasia zaw in atangko dingin ahongciah kik hi. Agalte in thunei in tangzang mahmah uh a, kumpinu leh minuam tampite in ama’ lawmte ahongsuak hi. Mihon atamzaw in ama’ lamali ahong pang uh hi. Asiangtho, akisanglap ama’ thuhilhna leh asiangtho anuntakna leh Romete tualngiam thuhilhnate leh asiat tatnate akisaikak ciangin mi tampite in Huss apanpih ulipen pahtawina kliatin ngaihsun uh hi. KL 76.1

Huss kia in nasem in aom laitakin; Jerome in England ah aom laitakin Wycliffe’thuhilhna nasang ahihmanin. puahphatna nasep ahong pawm hi. Tua nihte in (103) anuntakna uh luangkliawinin. silma nangawnin khenkhiazo lo ding hi. Pil mahmah ulia, thugen siamin, laisinna all akhuak uh tai mahmah hi. Tuabang talentte hangin mihonpite’ maipha angah uh hi. Jerome in mihonte athuzawh mahmah zawk hangin. zia leh tong thahatna taktak ah Huss lianzaw hi. Huss ie kip takin akliensatnate in Jerome ie lungsim manlang khalsakin. kiniamkhiat takin ama’ thupina kiphawksak a, ama’ hilhnate azui theisak hi. Anih un akipawlna tawh puahphatna nasep amanlang zaw hi. KL 76.2

Hih teeltuam mite tungah alian kliuavak atangding leh Rome ie khialhna apulaak dingin Pasianin aphal hi. Ahizongin leitung akipia ding khuavak khempeuh amaute in angalikhin kei uh hi. Hih anasem nihte tungtawnin, Rome ie khuamial panin Pasianin amite apaikhiat pih ahi hi. Ahizongin amaute in dongkliakna tampi aphulklia uh hi. Kal kliat kbit kal khat amaute puakzawh zalizali uh Pasianin amaute amakaih hi. Khuavak abupin asangdingin akiging naikei uh hi. Khuamial sungah sawtveipi aomte adingin sun nitang bangin khuavak taan uha. khuamial panin akihemkhia uh hi. Makaite tungah mihonte ‘ santheih dingin akhuavak tawintawmin apulaak hi. Kum za khat pan kum za khat, thumaan nasemte hih nihte nungzuihin puahphatna lampi all mihonte amakaih ding ahi hi. KL 76.3

Pawlpi sungah kikhenkhapna akizomto to hi. Pope thmnte in makaiding akituh uh hi. Tua kidemna in Christian gam khempeuhah palsatna leh lungsona apiangsak hi. Thusia akipailma uh tawh lungkim zolo a, thau aliong tawita uh hi. Galkap nei in. tuate adingin thau alei uh hi. Akisap uh sum tampi angah nadingun letsongte, zmn leh dimnunzate, leh pawlpi’ thupha piak theihte smn tawh azuak uh hi. Phungzite in zong makaite bangmahin. agalte uh azawngkhalsak nadingun simon’ mawlma leh gal sungah lut in akithahatsak tawm uh hi. Biakna’ min tawh akisem tuabang thaanghuainate Huss in nisim in hangtakin amawhsak hi. Mihonpite in Cliristian gam ah Rome in gentheihna hongtungsak hi, ci in amawhsak uh hi. (104) KL 76.4

Khatvei, Prague kliuapi in sisan naisan aluangkikding hongbang hi. Hun masalai mahbangin. Pasian’ nasempa pen “Israelte abuaisakpa” ci in kimawhsak hi (1 Kuinpi 18:17). Khatvei kliuapi pen etcik in akikoilikik hi. Huss zong apianna kliuata ah akikhinkhia hi. A it Bethlehem kliua ie tetci panna hun aliongbei ta hi. Thumaan adingin anuntakna apiakkhiat ma-in azai zaw in Christian gamte ah atangko ding ahi hi. KL 77.1

Europe lam apialsak siatnate panin adamsak nadingin mihonpi kikhopna Constance ah anei uh hi. Gam-uk Sigimund deilina tawh akidem pope thumte lakah pope John 23na in asap kikupna ahi hi. Hill kikupna ah Pope John ie deihna bang hilo ding hi, banghang hiam cilileh amahin ama’ zia leh tong leh a thukhun in sitbang hi. Anuai a makaipite nangawn mihonpite’ palitakloh athutanglote ahi uh hi. Tua hi a, Sigismund ie deihna langpan ngamlo hi. KL 77.2

Tua council in kikhenkhapna adam nading leh lampialna abullot ding ngimna nei hi. Tua hi a akilangpang pope nihte leh thuthak aphuangpa Jolin Huss zong kisam hi. Popete in amaute aituam nopsak ding khualin. amau malnnah hong pailo hi. Kikhopna asam Pope Jolin in. kitelkhiallina tampi tawh ahongpai hi. Kumpipa Sigismund in ama’ lukhu adaisak atatsiatnate leh apalsatnate hangin amah aza panin khia ding hi, cili muangmawh hi. Ahizongin Constance khuapi all pahtawina tawh amah hong lut a, biakna makaite athuangthuangin ama’ nung azui uh hi. Khuapi sunga biakna makaite leh khuapi uliante in mihon tampi takte maiah paikhia in ava dawn uli hi. Ama’ lutungah kumpi ulian 4 in kliam akizut puanbuk pua in azui uh hi. Tua mihonte maiah cardinalte leh minuamsate in puanlioih nono silhin aom uh hi. KL 77.3

Tua laitakin adang khualzin mipa khatin Constance khuapi manawhin ahongpai hi. Huss in amah alinglawngsak launa theikhol hi. (105) KL 77.4

Akimu kik nawnloding bangin alawmte tawh hong kiklienkhia uh hi. Singkhuam tungah haltumna angah dingin kilamen hi. Bohemia kumpipa in lampi nangailunuangsak in kmnpihan Sigismund panin zong hulma angah lam kitheilo hi. Tua ahihmanin asiding mahin vaihawmna nanei hi. KL 77.5

Prague a alawmte khat alaikhakna ah “Kasanggam aw, .atam mahmah kagalte amu dingin kmnpipa’ kepna tawh kapai khia hi. Ka Honpa, a Vanglian Pasian kliut sungah kaki ap hi. Na thungetnate Amah in hongzaksak ding hi, cih kamuang hi. Amaute kado zawh nadingin pilna leh ciimna kakamsungah-ah ongguan ding ka-um hi.A Khasiangtho tawh thmnaan ah keimali ahonghu ding hi. Tua hileh hansanna tawh ze-etnate, thongkiatna, leh akisap lehzong, silma kathuakding hi. Christ in a itte adingin athuak khinzo hi. Eite in hotkhiat ngah nadingin lungduaina tawh nakhempeuh ihthuakzawh nadingin Clnist in lain ahonglak zo ahilnnanin lamdangsak ding hilo hi. Amah in Pasian hi a, eite in Ama’ piansakte ilihi hi. Amah in Topa hi a, eite in Aina’ nasemte ilihi hi. Amahin leitung’ Topa hi a, eite in asiathei mi ilihi hi. Tua hinapi in Amahin athuakzo hi. Thuaksiatna in eite adingin siansualma ahihmanin ihthuaksiat ding mah hilo hiam? Tua hi a, kong itte aw, kasilma in Aina’ minthanna abehlap zawlileh amanlang takin atangtun nadingin thu hongngetsak in. Amahin atawntungin kagentheilmate ah ahong panpih nadingin thu nangen in. Ahihkeileh keimahin note lakah kongciah kikding ahoilizaw ahihlch. mawlrna baanglo in—lungdamna thumaan nengkhat zong tuancil klialo in kongciah kik theih nadingin Pasian’ tungah thungen ni. Tua hileh, kasanggamte bang in ka limhoih zuih dingin kanutsiat theilmading ka ut hi. Prague khuapi all ka maitang na mu nawnkei kha ding uh hi. Vanglian Pasianin note tungah keimah ahongpiak kik ding leh Ama’ thu theilina leh athukham itna-ah lungsim kiptakin hong khangkhanta hen” (Bonnechose, Vol. 1, laimai 147, 148). KL 77.6

Anungciangin lungdamnathu nungzui asuak phungzi khat alaikhakna khatah. Huss in kiniamkhiat takin ama’ khiallmate amah leh amah kimawhsak a, “naipuan tezialzialte silhding kalunggullma (106) tawh nai tampi kimanna aneilo nasepte tawh kabeisak hi” ci hi. Tuaciangin lungsim alawng hih laigualte abelilap hi: “Pasian’ minthanna leh kha gupkhiatna in nalungsim hongvei henla, neihsa leh lamsate lunggulh kei zaw in. Na inn sangin na kha zem zaw kei in. Tua genlohin, khalam kilamtoh nading kinzaw in. Thu um Ma mizawngte tawh akibangin kiniamkhiat in. Pawikhaamna tawh naneihsate beisak kei in. Na nuntakna kipuahpha lo in, puatham nuntakna kipello ding nahiam? Kei mahbangin nang zong Pasianin ahong satding hi. nangmahin ka doctrinete nathei hi. Banghang hiam, cilileh nangmahin na neu laipanin ka thuhillmate nangah zo hi. Lai kong atbeh ding zong amawkna asuakding hi. Nong muhsa aombangin amawkna thute ah nakiat loh nadingin Topa’ min tawh kongthmn hi. Keimah hong etteh kei in.” Alai ip tungah abehlapna ah: “Ka sihlam natheili ciang bekin hih lai hongin nasim ding, kong thum hi” (Ibid. Vol. 1, laimai 148, 149). KL 78.1

Akhualzinna lampi tengah ama’ Mh doctrinete akithehthang kawikawi lam mu ahihmanin leh tua nasepna liangin maipha angalilam amu hi. Mihonte in amah namuak kawikawi uh a, khuapi pawlkhatte ah kumpi uliante nangawnin azui uh hi. KL 78.2

Constance atun ciangin, Huss tungah suahtakna abit in akipia hi. Kumpilianpa cinna ngah ahilimanin pope ie kepna zong angah asuak hi. Nasia takin thupiaknate apalsat kinken nahangin Puahphapa tawl khat sung akiman hi. Pope leh cardinal te thupiakna tawh akililiuai thong sungah akhia uh hi. Asawtlo-in Rhine gungal a ainuanliuai zaw kulhinn ah akikhum kik hi. Lungsim kawina tawh tawinkliat bek metna angah pope zong asawtlo in tua thongmah all akikhuin hi (Ibid., vol. 1, laimai 247). Kikaikhopna council ah mithahna. simon-mawhna, leh numei pasal mawlina leh kamtawh genkhiat dingin akilawinlo mawlina bannah amuhdaliliuaipen palsatna nei hi, ci in kimukhia hi. Tua council mahin lukhu cial thum khu dingin kilawinna neilo hi, ciin thupia a, thong akiasak uh hi. Amah alangpan pope nihte zong adimnun panin kila khia a, pope thak khat ateel uh hi. (107) KL 78.3

Huss akimawhsaknate sangin alianzaw palsatna nei pope, tua mawlinate hangin puahphat ding akingen hi a, pope tungah thuklienna aneite council mahin Puahphapa atuancil dingin amanawt uh hi. Huss thong akiatna hangin Boheinia ah helina apiangsak hi. Tua council tungah minuamsa thuneite in lungsona alak uh hi. Ngaihmuanna apia kumpilian ama’ thupiakna alangpanding lipkliap hi. Ahizongin Puahphapa ‘ galte in nungkik sawmlo uh hi. Ainaute in kumpilianpa patauhna. lunghianna leh pawlpi adeihsakna bulphuhin thu agen uh hi. Ainaute in kumpiliante-in ngailunuanna apia ahiphial zongin “upna pen lampialte ahilikeileh lampial dingin akimawhsakte tungah neihding hilo hi, ci in thu sawtpi agen uh hi (Jacques Lenfant, History of the Council of Constance, Vol. 1, lahnai 516). Tua ahihmanin Council in thu azo uh hi. KL 79.1

Thonginn sungin kawtin dam in huihsianglo ahihmanin nattun natna angahna hangin asidektak hi. Thongkiatna leh cinatna tawh athanem Huss Council mai ah ahong kipuak hi. Sikkol khihsa in. upna hoih leh pahtawina aneilnnanin ngailunuanna apia kumpilianpa maiah akidingsak hi. Thu akisit hun sung kliempeuli ama’ thumaan kiptakin kempaisuak a, biakna makaite mail eh kumpi uliante maiali papa ie siatna siangtak leh thumaan takin alangdo hi. Silma teel zawding maw, ahilikeileh a doctrine dawk kik zaw ding, ci in akidot ciangin, upna hangin asi zawdingin ateel hi. KL 79.2

Pasian’ hehpilma in amah apanpih hi. Sih nading thu akipiak ni dong, nipi kal tampi sung gimna leh natnate athuak liangin vantung’ tawldamna ama’ sungah akidim hi. A lawmte khat alaikhakna all “Thongkiatna leh sikkol akithuah kakliut tawh lai kong khak hi, zing ciangin kasih ding ka lamen hi. . . . Tuabang hun ciangin, Jesu Christ ie hulma tawh. nopsakna tawh akidim madam nuntakna sungah eite ilikimu kik ding hi. Pasian in keimah tungah bangzahin hehpilma hong lak khin ahihna. ze-etnalehbawlsiatnalakahkicingtakinahong panpililam namuding hi” (Bonnechose, Vol. 2, laimai 67,108). Thonginn niial sung panin amahin ama’ upna maan ie gualzawhna amukhol hi. Amangsungah Prague khuapi a lungdamnathu ahilhna biakinn ah hongcialikik a, pope leh a bishopte in amahmahin kawm tunga asuaih Cluist ie lim asuksiat uh amu hi. “Hih mangmulina in amah lungkiasak mahmah hi: azing ciangin limsuai siam tampite hong paiin tua lim ahoilizaw, agolzaw, atamzaw leh akilangzaw in aliong bawlthak uh hi. Tua nasep azawh azawh uliciangin amaute a mncih mihonte in, ‘tu ni, pope leh bishopte hong lut ta hen, amaute in susia zo nawnlo ding uh hi’” aci uh hi. Hih amang tawh kisai in Puahphapa in agenzomna all, “Christ ie lim akisuksiat loh nadingin kakemcing ding hi. Amaute in asuksiat nop uh hangin, mihingte lungsim sungah kei sangin asiamzaw thuhilhsiate in athakin asuai kik zelding uh hi.” (D’Aubigne, bu 1, Khen 6). KL 79.3

Akhak nadingin. Council maiah Huss hong kipaipih hi. Anasia alian Council hi a, kmnpilianpa, gamsunga kurnpi suan leh khakte, kumpi nasemte, cardinalte, bishopte, leh siampi phungzite leh akisimzolo zahdingin atam mihonte in hong en uh hi. Christian gam khempeuh panin hunsawtpi sia leh pha khau kisuhna ah lungsim sianthona angahding un tetci apang uh hi. KL 80.1

Khensatna akhakpen nadingin akisam ahilnnah bangin, Huss in a upna dawkkikding anialna tangko a, zumhuai takin akamciam apelh kumpilianpa amittang tawh salphei in, “Ka suahtakna zangin mihonpite hong kepna leh kumpilianpa’ upna tawh hih Council ah akilak dingin kakliensat hi” (Bonnechose, Vol. 2, laimai 84). Mihonpite in amah a et uh ciangin Sigismund maitang ah cisan asuak hi. KL 80.2

Khensatna kigenkhia zota hi. Zahpih nasep akipanta uh hi. Bishopte in amimat pa uh siampi puan silhsak in, aphungzi puan alakhiatsak khit ciangin, “111 Topa Jesu Christ in puanpak asilh hi. Pilate maiah azahpilma-in (109) puansan asilhsak hi” aci hi (Ibid., vol. 2, laimai 86). A thuhilhte dawkkik dingin kihanthawn kik a, amahin mihonpite maingat in, “Tua hileh bang maitang tawh vantung ending kahi hiam? Lungdamnathu siangtho kahilhsa mihonpite bangci et ding kahi hiam? Hih azawngkhal kapumpi sangin mihonpite gupkhiatna kathupi ngaihsut zaw hi, tu in, asi dingin ka kipiakhia hi,” aci hi. Aina’ tunga zahtakna kizepnate kliat khit khat kilakkhiatsak a, bishop khatsial kliatsial in ama’ tungah ahunzekna uh tawh kituakin asamsiat uh hi. Akhakna ah “ama’ lutungah pyramid abang laidal tawh akibawl lukhu khu sak uh a, tua tungali alauhuai dawi limte kisuai in, “Lampialpipa” ci in agelh uh hi. Huss in ‘Nakpi takin kipakna tawh Nang kong ngaihsutna tawh hih azumhuai lukhu kakliu ding hi. Oh Jesu aw, keirnah adingin ling lukhu nakhu khinzo hi’” aci hi. KL 80.3

Tuabangin akizepkhit ciangin papa makaite in “Nangma’ klia dawi’ khut sungah ka ap uh hi” acih uliciangin Jolin Huss in. vantung lam ento in. “Topa Jesu aw, nahotkhiatsa kanuntakna Nangmah kong ap hi” aci hi (Wylie, bu 3, khen 7). Tu in amahpen kumpi thuneite tungah ki ap in athali nading munah apaikhiatpili uh hi. Mihonpite in anungzuih uh hi. Hiam leh thau atawi mi tampi zong aom uh hi. Siampite leh bishopte in amantam naipuante silli zelzalin Constance ah aom minuamsate zong akihel uh hi. Singkhuam tungah akikhihcip khit ciangin mei tawh halding ahita hi. Akhiallmate apulak dingin upna hangin asidingpa ahanthawn uh hi. Huss in, “Bang khiallmate kadawk kik ding hiam? Bangmah khiallma aneilo in kakithei hi. Ka thuhillmate leh kagellikhiat laite in mawlma leh siatna panin mite gupkhiat nadingin akibawl hi a, kagelhsa leh kagensa thumaan adingin kasisan aluangkhia dingin kipaktakin kakipsak hi” aci hi (Ibid., bu 3, khen 7). Meikuangte in amah atuamcip ciangin lasak ding akipan hi, “Jesu, David Tapa, keimah hong hehpili in,” ci in, a aw adailisiang tawntung dong la asa hi. KL 81.1

Aina’ hansanna in agalte nangawn alinglawngsak hi. Akicingling sak mahmah papa khat ahi Jerome in upna hanga Jolm Huss ie sihna agellma ah (110), Hih acilikhit ciangin amah asi hi, “Ani nunung atunciangin atatsatlo lungsim tawh tetci apang hi. Amaute in kiteenna mopawi apaiding bangun meisel ahal uh hi. Amaute in nasa in kalma aw genlo hi. Meikuangte in ahul ciangin, amaute in lasa uh a, meikuangin alasakna kliawlsak lo hi” (Ibid., bu 3, khen 7). KL 81.2

Huss ie luang meikuangin avaltum khit ciangin, akilialna vui leh avuite akingakna leite luaksiang uh a, Rhine gunpi ah akhia uh hi. Tua gun in tuipi dong apuak hi. Amah abawlsiate in ama’ thumaante abullot khin akisa uh hi. Tuipi sungah akitai asivuute in leitung gam khempeuhali akithehthang kliaici ahililam amaute in themzong phawkkhalo uh hi. Akithei kha nailo gamte ah thumaan adingin tetci apangding uh hi. Constance Council ah agenkhiat ama’ awte in anungciangin atungding khangmite akhanglo sakding aw atliawnsak uh hi. Huss om nawnlo a, ahilizongin asihpih ngam tua thmnaan kisia ngeilo hi. Ama’ upna leh thumaan ie atatsatlolma in silina leh bawlsiatna maiah mi tampite thumaan ah akipsak ding hi. Ama’ kithalma in leitung maitangah Rome is tatsiatna alakkhia hi. Atheihloh uh hangin thmnaan ie galte in asuksiat sawm uh thmnaan atangzaisak zaw lai hi. KL 81.3

Ahizongin Constance ah meikhuam khat kiphut kik laiding hi. Thumaan adingin mi khat ie sisan in tetci apangding hi. Jerome in Council panin apaikhiat ciangin Huss mangpha kliak a, akip nading leh ahansan nadingin ahanthawn hi. Haksatna atuah phial leh zong ahuhdingin kong paiding hi, ci in kamciam hi. Puahphapa thongkia hi, cih azakciangin anungzuipa in akamciam bangin hudingin akithawi pah hi. Ngaihmuanna aoinlo leh lawm neilo pi in Constance ah hong zinkhia hi. Ahongtun ciangin amah leh amah lauliuaina all akipulaak tawm bangin ahong kingaihsun hi. Huss hotkhiat theih nading lampi khatzong amu kei. Innlam zuanin khuapi panin ahong paikhiatna lampi ah amah kimanin kolbulhsa in galkapte in cingin hong paipih kik uh hi. Council maiah akilah ma-in (111) mawhsakna agending acialte uh hong kipaipih a, “meikuangali, meikuangah” aci uli hi (Bonnechose, Vol. 1, laimai 234). Amah thong sungah kikhia a kol kibulh ahilunanin gentheilma tampi athuak hi. Andingin moh leh tuibek apia uh hi. Kha tawmkhat khit ciangin thongsunga akibawlsiatna liangin asihding lauhuai zahin natna ahong ngah hi. Agalte in asuahtakin khalau uli ahilunanin kum khat sung thongah aombeh hangin anasia bawlsiat ngam kei uh hi. KL 81.4

Papate in apiangdingin lamet bangun Huss ie silina hong piangklialo hi. Akipia ngailunuanna thu hangin lungsona ahong piang hi. Ahoihzawding angaihsutnauh tawh Constance Council in Jerome mei tawh haltum sangin a upna adawkkik dingin aana tawh asawlsawm uh hi. Council mipi maiah amah hong kipaipih hi. Singkhuam tungali si zaw ding maw, upna dawkkik ding cih teelsak hi. Thong sungah agentheilmate tawh telikakna in silma abaih zaw ding tawh akibat hangin, tu in thonginn ie haksatnate hangin natna tawh thanem in, lawmte kiang panin kiklienkhiatna tawh lungsim patau in, apangpatna, leh John Huss asihna hangin alungkiatna tawh angailunuante lalthangta hi. Tualiangin Council ie vaihawmna tawh alungkim dingin akhensat hi. Catholic upna kiptakin azuidingin kamciam pia a. Council in Wycliffe leh Huss te doctrinete akimawhsaknate, tua nihte’ “asiangtho thumaan” hillma lobuang, asang hi” (Ibid., Vol. 2, laimai 141). Hih in lungsim kisuantakna daihsak nading leh siatna tawh kipelh nadinga Jerome ie hanciamna ahi hi. Thong khuamial sungah amahin bang hihtakpi hiam, cih kimu cianthei zaw hi. Amahin Huss ie hansanna leh a upna kliaulma ngaihsun a, ama’ thmnaan nialna zong angaihsun kik hi. A Topa’ adingin na kasemding hi, ci a akiciamna zong ngaihsun in, ama’ adingin singkhuam tungah nasi khin hi. Anungtolh ma-in, alunggimna lak panin helmepna ngah a, Pasian’ maipha zong ngali hi. Tu in, dalma leh pataulma in akha genthei sak hi. Rome tawh akilem theih nadingin adang nungtollma zong aneilikul laiding hi, cih kithei hi. Atawt lampi (112) in lampial sungah manthanpih takpi ding hi. Tua hangin amah in khensatna bawl a, hun tom sungin Topa nial a gentheilma panin suahtak asawm hi. KL 82.1

Asawtlo in Council maiah amali kipaipih kik hi. Aina’ ki- apna khensatnate lungkim zo nailo hi. Amaute sisan dulma pen Huss asihna tawh khanglo sak uha. mithak khat tliatkik nuam uh hi. Thumaan sit hetlo in anutsiatna bek tawh anuntakna kem theiding ahililam Jerome kiphawk hi. Ahizongin amahin a upna ah akipdingin kiciamkhin a, upna hangin meikuang tawh lialtuamna athuak asanggampa’ nung zuiliding khensat hi. KL 83.1

Amasa lai a anungtollmate nial kik in, asiding mibangin, a upna ahu dingin hun angen hi. Biakna makaite in ama’ gending kammalte’ huzaapna lau uli ahilnnanin, adimnun lui kipsak ding maw, ahilikeileh akimawhsakna ahi tliumaan nial zawding maw, cihbek dawngsak nuam uh hi. Jerome in tuabang gitlolma leh thutanlolma pulaak hi. “Nangmahin ni 340 sung alauliuai thong sungali nong khumcip hi. Kihhuaina, gamlumna. namsiatna leh na khempeuh kitangsapna laizangah nongkoih hi; tu ni nangma maiah nong kaikhia kik a, kagalte’ thugente ngai-in, ka thugen nangai nuam kei hi. . . . Apil takpi nahilileh, leitung adingin khuavak nahih uhleh, thutanna apalsatlo dingin kidawmta un. Keimah in, athanem, asi thei khat ka hi hi; nuntakna in tawmbek mah thupitna nei hi; a thumaanlo in thukhenna napiak uhciangin note ading sangin kei ading katawm gen zaw hi” (Ibid., Vol. 2, laimai 146, 147). KL 83.2

Aina’ ngetna akhakna ah apia uh hi. Thukhente maiah Jerome kliukdinin Pasian’ Khasiangtho in angaihsutna leh akampaute a uksak nadingin aki-ap hi. A Topa tawh kilawmna aneilo sak, thmnaan langpanna nei nuamlo hi. Tua ni in, nungzui masate tungah Pasian piak kamciam atangtun ni ahi hi: “Keima liangin ukpite leh kumpite maiah ahong kipuak ding hi. . . .Ahihliangin, note ahong kimat ciangin bangci in, bang gending kahi hiam, ci in lungkham kei un: ahun ciangin nagending uh thu hong kipia ding hi. Banghang hiam, cilileh note apau hilo zaw in, na Pa ie Khasiangtho apau hizaw hi” (Matte 10:18-20). KL 83.3

Jerome ie kampaute in agalte nangawn lamdangsakna leh pahtakna tawh alawpsak hi. Kmn khat sung tawntung (113) thong sungah kikalhcip in, bangmah sim theilo, mu theilo in, pumpi taksa natna leh lunggimna athuak hi. Ama’ kampaute in nawngkaina omlo-in lai asim bangin siangtak leh vangliatna tawh agen thei hi. Khangtangthu sungah akigualsuk misiangtho tampite in a thumaanlo thukhente mawhsakna athuakna akawk hi. Khangkliat sialin, amau’ hun tekin mihingte khangklian nading azongte kisim mawhin, kihawlkhia a, anungciangin akimawhsak mite pahtawi tham ahililam akilang hi. Clirist malimah zong adiklo thuklien zurn panin buaina abawlpa bangin akimawhsak hi. KL 83.4

Atawkik lai-in, Jerome in Huss akimawhsak thukhenna thumaan hi, ci in alungkim hi. Tu in kisikkik a, upna hangin akithatpa’ mawhbaanlolma leh sianthona adingin tetci apang hi. “Aneu lai panin amah kathei hi. Amahin siangtho, thumaan, akicingtak malnnali mi ahi hi. Ama’ sianthona kingaihsunlo in kimawhsak a, . . kei zong asidingin kakiging zo hi: kagalte leh thuzuau tetci pangte in keimali ahong kibawlsiat nading panin kanungkik keiding hi. Amaute in ni khat ni ciangin Pasian’ maiah athuzekna uh tavuan ala ding uh hi. Pasian pen kuamahin khemzo ngeilo hi” (Bonnechose, Vol. 2, laimai 151) aci hi. KL 84.1

Thumaan anial nahangin akisuantakna tawh Jerome in genbeh a, “Ka khangno lai panin kabawl mawhna khempeuh lakali, mawh hi, ci in Wycliffe leh upna hangin thalma athuak Jolm Huss tungah kabawlkhak mawlma sangin ka lungsim anasak leh agiksak zaw omlo hi. Himah hi, kalungshn tawng panin pulaakin, lipkliaphuai takin alauhuai silma tawh amaute kadaisak a, amaute ‘ doctrine zong kamawhsak hi. Tua ahihmanin, keimahin . . .Vanglian Pasianin kamawlmate ahong maisak nadingin ka ki ap hi, adiakdiak in hih nihte tungtangah kamawlma akililiuaipen hi.” Thukhente kawkin, khauhtakin agenna ah “Pawlpi’ doctrine te tawksia uh ahihmanin Wycliffe leh Jolm Huss namawhsak kei ulia, amaute in akiphasak, thu kineisak papa uliante, siampite leh upate’ siatna agen manun thu nakhen uh hi. (114) Amaute nihin nanial zawliloh uli akipsak thu keimah inzong ngaihsunin, amaute bangmahin kagen hi” aci hi. KL 84.2

A thugenna akinawngkaisak hi. Papa uliante in helma tawh ling uha, “Alampialna bang genbeh ding ilmei hiam? Lampial khempeuh lakah asukpenpa ilunittang tawh ilnnu zo hi!” aci uh hi. KL 84.3

Gitlolma tuihualte hangin akiling uh hibeklo a, Jerome in “Bang! Sihding alau ding hongsa nahi uh hiam? Alauhuai thong sungah kum khat bit hong khiakhin uh hi, tua in silma sangin lipkliaphuai zaw hi. Muslim Turkte, Judah mite, leh lawkite sangin asia zaw in nongbawlsia uh a, kanuntak lai mahin kasate in kaguh tung panin amuatkhia hi. Tua hinapi in, bangmah kaphun tuan kei hi. Ka thuaksiatna hangin ka khuisatna in lungsim hoihpa leh pasal taktak hongsuaksak hi. Christian khat tunga nahaitatna uh lamdangsa in kagen khia siang zo kei hi” (Ibid., Vol. 2, laimai 151-153) acihbeh hi. KL 84.4

Helma huihpi hong nung leuleu hi. Jerome pen thong lamah akipaikhiat pih hi. Ahizongin tua Council all atu mite lakah ama’ kampaute in sukha mahmah a, suahtak nading avaihawm nuam uh hi. Amah pen pawlpi uliante in veh uh a, Council vaihawmna amangdingin akun uh hi. Rome alangpannate dokkhia kik hileh atliaman dingin adeililiuai malnnali dimnunte akamkhap uh hi. A Topa bangmah in, leitung minthanna akipiak ciangin, Jerome akip zaw sem hi. KL 84.5

“Laisiangtho panin kakhiallma hong gen un, tua hileh kadokkik ding hi” aci hi. KL 85.1

Amah azolte khat in “Laisiangtho tawh na khempeuh akliensat ding aci nahi hiam? Pawlpi in akhiatna agenkhiat keileh kua in theithei ding hiam?” aci hi. KL 85.2

Jerome in, “Mihingte’ pupa ngeina sangin Honpa’ lungdamnathu in upna tawh kituak zaw aci nahi hiam,” acikik hi. “Paul in ahanthot mite kiangah mihingte ‘ pupa ngeina angai dingin genlo zaw a, ‘Laisiangtho kan un’ ci zaw hilo hiam” acihbeh hi. KL 85.3

“Lampialpa!” acikik uh hi. “Nang tungah hihtanta kongthum zong kisik ung. Dawi in hihbang kam apaudingin hong tawsawn lam kamu uh hi” aci hi (Wylie, Bu 3, klien 10). KL 85.4

Asawt lo-in ama’ tungah mawhsak thukhenna apia uh hi. Huss akithahna munah amah apaipih uh hi. (115) Lam tawntungah apaikawmin la sa a, kipakna leh tawldamna in amai atangsak hi. Clirist mitsuansa inom a, ama’ tungah silma ‘ lauliuaina amansuah hi. Mithatte in meiselte ahal dingin anunglam panin akuan uh ciangin, upna tawh silma amuakpa in “Hangtakin hongpai in, kamaitang tektek honghal in, ka lauding takin hiah laiali ka om keiding hi” ci in a awng hi. KL 85.5

Meikuangte in amah hul in atuamtoh ciangin akliakbel ama’ kammalte in thungetna bek ahi hi. “Topa, Vanglian Pa, kei hong hehpih in, kamawlma hong maisak in; Na thumaante atawntungin ka iplahlam Nangmahin nathei hi” aci hi (Bonnechose, Vol. 2, laimai 168). A aw hongdai a, amukte in thungetna tawh akilinglai hi. Meikuangin asepding teng azawh ciangin, upna hangin silma athuakpa si vuute Jolm Huss vuu alak bangmahun kaikliawm ulia, Huss a bangmahin Rhine gun sungah apaai uh hi. KL 85.6

Tuabangin Pasian’ khuavak thumaante apuakte amang tliang uh hi. Ahizongin, amaute in atangko uh thumaan ahihleh hansanna khuavak ahilunah bangin, kimitsak zolo hi. Zingsang khua avak lodingin mite in ni lelikaih dingin hanciam thei ding uh hi. Ahanciamna un leitung khuavak atangsak zaw hi. KL 85.7

Huss akihaltumna in Bohemia ah helma leh lipkhapna atungsak hi. Tua gambupah kumpilianpa ciampellma leh siampi phungzite’ siatna thaangtahin Huss omkha ahililam mikhempeuhin mu uh hi. Amahin thumaan ahilh siapa in kithei a, ama’ sih nadingin thu aklien Council zong mithat kisuantakna tawh kimawhsak hi. Ama’ doctrine in abeisa hun sangin atam zaw leh azai zaw in ini ahuzap hi. Papa thupiakna tawh Wycliffe ie laigelhte meikhuk ah haltum dingin kimawhsak hi. Suksiatna panin asuaktate in akiseelna panin hong paikhia in. Laisiangtho tawh akisinkop ta hi. Akingah theibang bang aphel ahi a, abup ahizongin. kisim ahilunanin puahphatna upna asangdingin inite amakaih hi. KL 85.8

Huss athatte in agualzawhna uh en in dinkhawl lo uh hi. Pope leh kumpilianpa in puahphatna asusia dingin kipawl uh a, Sigismund ie galkapte in Bohemia tuancil uh hi. (116) KL 86.1

Ahihhangin honkhiapa khat ahong khangkhia hi. Gal akisim zawh asawtlo in Ziska amittaw a, ahizongin ama’ hun in galkapmang lakah akicianpen khat ahi veve hi. Amahin Bohemia mite’ makai ahi hi. Pasian’ hulma muangin, ama’ vailiawmna dik ahihlam kithei a, amaute asimdingin ahongpai ahatpen galkapte nangawn anangzo uh hi. Kumpilianpa in Bohemia asim dingin galkap athuangthuangin akhalikhiat zel hangin akisawnthal kik zel hi. Hussite akici Huss nungzuite in sihding launa neilo uh hi. Amaute ado zo khat zong omlo hi. Gal akipat zawh asawtlo in galhang Ziska si a, aina’ mun pen Procopius, galkap siam leh galhang khatmali in aluah hi. Athudangah zong Ziska sangin asiamzaw makai nahi hi. KL 86.2

Mittaw galhangpa asililam Bohemia te galte in atheih uliciangin amansuahsa uh hunlioihte alakik zoding kisa uh hi. Pope in Hussite te tungah gal ahong phuangta hi. Bohemia asimdingin galkap lomtang akuanpih hi. Ahizongin nasia takin gal alel uh hi. Crusade, Christian galsimna. kliat hong kipan leuleu hi. Papa’ ukna Europe gam khempeuh panin milling, sum, leh thauvui tliautang akaikhawm uh hi. Papa dialkhai’ nuai ah milion lomte akigual uh hi. Hussite, lampialte, acih theih nadingin gal azo ta dingin akilamen uh hi. Gualzawhding lametna lianpi tawh Bohemia ahong lut uh hi. Bohemia mipite in zong ado dingin akisa uh hi. Galkap lion nihte in hong kinehtektek uh a, asawtna ciangin gunpi khatbekin amaute alial laibek hi. “Papa’ Cmsader te in galkap mimal tamzaw uh a, gamlapi panin gun tui pekin Hussite asimdingin akuankhiat uh sangsikin, gungal a galkap honte en in a amkham uh hi” (Wylie, bu 3, khen 17). Thakliatthu in amaute tungah alamdang launa hongkia a, akimu theilo vangliatna in amaute athehthang bangin atualma peuh uliah ataikek uh hi. Hussite galkapte in tampi mah that uh a, galte nungdelh in agualzote kliut sungah van tampi angah uh hi. Amaute azawngkhal sak dingin galte akuan hinapi in, Bohemia te in ahauhlawh uh hi. KL 86.3

Tuazawh kmn tawmkhat khit ciangin, pope thak kliat ie makailma nuai ah crusade thak khat akipan kik hi. Amasa lai mall bangin milling tha leh vante papa gam Europe panin akaikhawm uh hi. (117) Hill maiman nadingin hanciamna ah akuan nuamte tungah kamkliap tampi apia uh hi. Akihhuaipen mawhna maisak nading nangawn galkuante akamciam uh hi. Galphual ah asi mite tungah vantung thaman hau takin piakdingin azol uh hi. Gal sungah agualzote in pahtawina lianpi piakding akamciam uh hi. Galkap honpi kaikhawmin Gamgi kantan in Bohemia alutpih hi. Bohemia te nanungkik in gamtawng atundong un a aisa longekzol uh hi. Gal azo khin bangin akimu sak uh hi. Atawpna ah Procopius ie galkapte in galte hong buakhuan uha. galsim amanawt uh hi. Papa ie crusader te in akhiallma uh pliawk kik uh hi. Agalphual panin apang kik uh hi. Hussite te akidawk mapekin galkuante’ gamlmnna kiza a, cmsader te tungah launa akia leuleu hi. Kmnpi note, galkapmangte leh galkap maimaite in athau te uh paai in atualma peuh uhah ataikek uh hi. Galsimna all amakai papa makaite in, aki uk theilo galkapte amawkna in kailikliop ding alianciam uh hi. Ahanciam zawlizah uh akibei hangin galtai honpite tawh akibangin ataikliawm hi. Galte kibullot a, galzo Hussite kliut sungah van tampi atung leuleu hi. KL 86.4

Tuabangin anihveina, Europe a avanglianpente in asawl khiat uh galkap honpite, galhang tampite, galsim asiamte, gamneu leh galkap tawmkhatte maiah akivat tuk hi. Hill thu ah Pasian’ vangliatna akilang hi. Galsimte Pasian’ lausakna tawh akisusia uh hi. San tuipi ah Egypt galkap honte azozo Pa Gideon’ maiah Midian galkap honte azozo sak Pa, zankhat thu in akiphasak Assyrian galkap honte avatmai Pa in abawlsiate tungah akhut akhalikhia hi. “Tua lai ah amaute in lau nading aomlohna munali nakpi takin alau uh hi. Banghang hiam, cilileh Topa in galsim dinga ahongkuan galkaphonte’ guhte athehtliang hi. Nangmahin amaute namaizmn sak hi, banghang hiam, cilileh Pasian in amaute asimmawh hi” (Late 53:5). (118) KL 87.1

Galte’ zawlma hangin alungkia papa makaite in galsimna tawh azawhloh uh, pawlbawlna tawh ahongkuan uh hi. Kop leh kai kihona nei uh a, Rome thuneihna tawh Bohemia te biakna suahtakna piakdingin kliem in azol uh hi. Bohemia te in Rome tungah thu 4 akal uh hi: Laisiangtho suakta takin hilh theilma; Nekkhawm bawlna ah pawlpi mi khempeuli in moh leh leenggahtui anek theilma; khuatual pau zanginbiakpiakna; biakna makaite leitung ukna vaiah akihelloh nading; leh tliupalsatna tungtangah, pawlpimi leh biakna makaite aki bangin kumpi thukhenna nuaiah aom nading agen uh hi. Papa thuneite in akhakna ah “Hussite te ngetna thu 4te lungkim pih in, ahizongin atelkhelmate Council in avaivandingin angenkik uh hi. Acilmopna all, pope leh kumpilianpa kliut sungah kliensatna om hen” aci uh ahi hi. (Wylie, bu 3, khen 18). Hih tungtawnin kilemna lut uh a, galdona tawh azawhloh uh Hussite te’ ngetna amau’ deilikaih khiatna zangin. khemna tawh Laisiangtho nangawn kawikaihin. azol uh ahi hi. KL 87.2

Bohemia a mihon lian pawl khatte in amaute ‘ suahtakna akileliliek lam mu uh a, tua kikupna lungkimpihlo hi. Amaute lakah kikhenkliapna leh kilangpanna hong sokhia a, si leh nai hong kisuah uh hi. Tua buaina ah Procopius hongsi ahilunanin Bohemia te’ suahtakna amangthang ahi hi. KL 88.1

Huss leh Jerome alehhek Sigismund in tu in Bohemia te kumpi hongsuak a, Bohemia te suahtakna alluding akamciamte awlmawlilo in, pope thuneilma akipsak dingin ma hong pangta hi. Rome tawh akigullukna panin tawmbek phattuamna angah hi. Kum 20 sung nasepna ah supna tampi apukha hi. A galkapte tampi suplawh a aneihsate abeilawh hi. Amawkna in akihingtom hi. Kum kliat sung kmnpi ahong sep khit ciangin amah si a anungah tualgal apiangdingin anusia hi. Aina’ nung ah akhangkhia dingte adingin minsia bekmah anutsiat hi. KL 88.2

Buaina, kidemna sisan luanna apiang hi. Gamdang galte in Bohemia hong sim uh a, amaute sungah kilemlolma liangin (119) again uh apuah zokei uh hi. Lungdamnathu ah athumaan laite in sisan luang a bawlsiatna athuak uh hi. KL 88.3

Amaute ‘ ma-a asanggamte mahbangun, Rome tawh kilemna lut uh a, tangtawng upna ah akip nuamte in kigawm in pawl khat asat uh hi. “United Brethren” akici uh hi. Hih vaihawmna hangin mite lakah kitelkhialhna tampi apiangkhia hi. Ahizongin amaute kipna kilingklialo hi. Galak leh suang kuahawmte ah bukloh phamawh a, Pasian’ thu asim ding leh biakna apiadingin akipawl uh hi. KL 88.4

Gam tuamtuamte ah asimthamin kamtaite sawlkhia uh a, “thumaan apulaak dingin kliuapite all tawm khat, khua neu ah tawmkhat kidaithahin, amau bangmahin bawlsiatna athuak dingin akisawlkhia uh hi. Tuabang hun haksa sungah Alps mualdawnte in amaute tangtawng biakinn suak in, Lasiangtho tawlngakna mun, leh Rome ie milim biakna tawh akisiatna atangko uh hi” (Wylie, bu 3, khen 19). Mipilte kipakna tawh kimuak in, Waldensian Cliristiante tawh zong akizom uh hi. KL 88.5

Lungdamnatliu ah kip uh a, Bohemia te in bawlsiatna khuamial tawntung, zingsang kliuavak ngakin vil in aom mi bangin zankim panin khuavak ding ngakin amitsuan uh hi. Siatna hunah nungta kha uh a, ahizongin . . . Huss in agen masak kammalte aphawk kik uh hi. Tua kammalte mah Jerome in nagenkik a, kliua avak nadingin kum 100 mah kivei laiding hi. Hih kaimnalte in sal ataang innkuante tunga Joseph kampau malibangin Taborite akici Hussite in “Ka si a, Pasianin pello in nangmah ahong veh ding hi, nangmah ahong paikhiatpih ding hi” aci uh hi (Ibid., bu 3, khen 19). “Kum 1500 huam abeikuan ciangin azekai hangin akhangtoto Bretliren Pawlpite kimu thei hi. Bawlsiatna panin akigamlatloh uh hangin tawlgakna aciangkhat angah uh hi. Kum 1600 huam akipat ciangin Bohemia leh Moravia ah amaute ‘ pawlpi in 200 bang aphata uh hi” (Ezra Hall Gillet, Life and Times of John Huss, Vol. 2, laimai 570). “Meikuang leh namsau tawh bawlsiatna panin asuakta hih acianlai pawlpi in Huss in agenkholh zing khuavak amudingin akiphal hi.” (Wylie, bu 3, khen 19). KL 88.6