Hu Di Sendedza Kha Kristo

U Aluwa Kha Kristo

U shandulwa ha mbilu hune ngahe ra vha vhana vha Mudzimu hu tshi ambiwa Bivhilini hu pfi ndi u bebiwa. Hafhu hu dovha ha fanyiswa na u mela ha mbeu ya mulimi ye a i zwala. Ngauralo vhane vha kha ḓi tou bva u rembulutshela kha Yesu Kristo vha nga “. . . vhushie vhu tsha ḓi bva u bebwa.” (I Petro 2:2), vhu fanela u aluwa. ‘Vhaefesa 4:15) vha vhuye vha vhe kha tshiimo tsha vhanna na vhasadzi kha Yesu Kristo. Nahone vha fanela u aṋwa mitshelo sa mbeu yo zwaliwaho tsimuni. Yesaya a tshi amba u ri vha ḓo “. . . pfi miri mivhuya, mi-ṱahwa-nga-Yehova, ya uri a khoḓwe ngayo.” (Yesaya 61:3). Zwino ri khou zwi vhona uri kha vhutshilo ha tsiko hu na dzitsumbo dzine dza ri thusa u pfesesa khwine zwiphiri zwa ngoho i re kha vhutshilo ha muya. SK 57.1

Muthu wa ṋama na u thanya hawe, na u ro vha na vhutsila hawe hani, ha koni u ita kuthu kuṱukuṱuku ku re na vhutshilo ku wanalaho kha tsiko. Tshimela, mazha na tshipuka, vhutshilo vhune zwa tshila ngaho ndi vhonovhuḽa he Mudzimu a zwi ṋea hone-honoho fhedzi! Zwino-ha vhutshilo vhu bvaho ha Mudzimu ndi hone vhu ṋeaho mbilu dza vhathu vhutshilo ha muya. Muthu arali a songo tou “. . . dovha u bebwa. . .” (Yohane 3:3) a nga si wane mukovhe kha vhutshilo he Kristo a vha o ḓa u ṋea vhathu. SK 57.2

Zwine ra zwi wana kha vhutshilo na kha u aluwa zwo ralo, Mudzimu ndi ene a itaho uri zwimela zwi vhe na maluvha na uri kha maluvha hu bve mitshelo; maanḓa awe ndi one ane a ita uri mbeu i aluwe “ha ranga tsinde, ha ḓa khula, khula ya kona u ḓala thoro.” (Marko 4:28). Muporofita Hosea ene a tshi amba nga ha Israele u ri, “. . . u ḓo naka wa tou nga volenga;. . . Maḓadzwane awe a ḓo ḓala; u naka hawe hu ḓo nga ha muṱwari, . . .” (Hosea 14:5-7) Zwino Yesu a tshi ri laya u ri, “Sedzani mavolenga.” (Luka 12:27). Miri na maluvha a hu na tshine zwa ita uri zwi kone u aluwa; a zwi vhilaheli tshithu, zwi aluwa nga zwenezwo zwe Mudzimu a ri zwi ḓo tshila ngazwo. Na ṅwana, a hu na uri a nga kona u engedza muvhili wawe nga u tou vhilahela ene muṋe. Zwino na inwi a ni koni u wana vhutshilo ha muya nga u tou vhilahela inwi muṋe. Ho dzula muri na ṅwana, vhuvhili hazwo zwi aluwa nga zwenezwo zwi re hone zwe zwa itelwa uri zwi ḓo tshila ngazwo—muya, masana a ḓuvha na zwiḽiwa. Zwino Krsito kha vhane vha mu fulufhela u tou nga zwine dzenedzi mpho dza tsiko kha phukha na miri dza vha zwone. Ndi ene “. . . tshedza . . .” tshavho “. . . tsha lini na lini . . .” (Yesaya 60:19), “. . .ndi ene ḓuvha ndi tshiṱangu;. . . ” u ḓo nga “. . . mvula kha ḽa Israele; . . .” (Hosea 14:5) (Fhedzi kha Bivhili ya Venda zwi wanala kha vese 6). “. . . nga a nge mvula i ṋukadzaho shango.” (Psalme 22:6). Ndi ene maḓi a vhutshilo, “. . . ngauri vhuswa ha Mudzimu, ndi o tsaho a tshi bva ṱaḓulu; a ṋeaho shango vhutshilo.” (Yohane 6:33)’ SK 57.3

Nga tshifhiwa tsha Murwa wawe, tshi sa eḓanyiswi na tshiṅwe, Mudzimu o kutela shango ḽoṱhe nga tshilidzi zwa tou nga sa zwe a kutelisa zwone shango wo ḽi putelaho. Vhoṱhe vhane vha tenda u fema wonoyu muya wa vhutshilo vha ḓo tshila vha aluwa vha vhuya vha vha vhanna na vhasadzi dzinani ḽa Yesu Krsito. SK 58.1

Vhunga na ḽiluvha ḽi tshi rembulutshela kha ḓuvha uri masana na tshedza zwi thuse u ita uri lunako lwaḽo na kufhaṱelwe kwaḽo zwi tou vha zwone-zwone, na riṋe ri fanela u lavhelesa kha ene ḓuvha ḽa vhuvhuya, uri tshedza tshi bvaho ṱaḓulu tshi ri vhonetshele uri vhutshilo hashu vhu vhe vhu sumbedzaho uri ndi vhune Kristo a tshila hone. SK 58.2

Yesu u khou funza enea a tshi ri, “Dzulani ni kha nṋe, nṋe ndi kha inwi. Vhunga davhi ḽi sa koni u aṋwa mitshelo nga ḽone ḽiṋe, arali ḽi sa dzuli kha muṱokola, na kha inwi zwi ḓo ralo arali ni sa dzuli kha nṋe . . . ; ngauri ni si na nṋe, a ni koni u ita tshithu.” (Yohane 15:4, 5). Vhunga davhi ḽi sa koni u aluwa kana u aṋwa mitshelo arali ḽi siho kha wone muri, na inwi a ni koni u tshila vhutshilo vhukhethwa arali ni siho kha Kristo; a ni na vhutshilo nga nnḓa ha ene. A ni na maanḓa a u kunda mireo ya Saṱhane na u aluwa kha tshilidzi na vhukhethwa. Arali no dzula khae zwi a ni nakela. Arali vhutshilo haṋu ni tshi vhu ka khae ni nga si pute nahone ni nga si kundwe u aṋwa mitshelo. Ni ḓo nga muri wo simiwaho milongani ya maḓi. SK 58.3

Vhaṅwe vha kha ḓi vha na muhumbulo wa uri tshinwe tshipiḓa tsha mushumo hoyu vha fanela u tshi ita vhe vhoṱhe. Vha fulufhela Kristo uri a vha ṱanzwe zwivhi fhedzi zwino vha vho ṱoḓa u tshila vhutshilo havhuḓi nga vhone vhaṋe. Zwi no dina ndi uri zwoṱhe zwine vha ita nga u rali a zwi bveli phanda. Yesu u ri,...; ngauri ni si na nṋe a ni koni u ita tshithu.” U aluwa hashu kha tshilidzi, dakalo ḽashu na uri ri vhe vhathu vha shumelaho Mudzimu—zwoṱhe ri zwi kona arali ri na vhuthihi na Kristo. Arali ri tshi dzula khae tshifhinga tshoṱhe-ri na vhuthihi nae—ndi hone ri tshi ḓo aluwa kha tshilidzi. Ha tou vha ene ane fulufhelo ḽashu ḽa bva khae fheḓzi, u dovha a vha ene ane a ita uri ri vhe na fulufhelo. Ndi Kristo tshifhinga tshoṱhe. Ene u fanela u vha na riṋe, hu si mathomoni a lwendo lwashu fhedzi, hone kha ḽiga ḽiṅwe na ḽiṅwe nḓilani. Davida a tshi amba u ri, “Ndo dzula ndo lavhelesa Yehova; u ima na nṋe uri ndisidzinginyee.” (Psalm 16:8). Khamusi ni nga vha ni na mbudziso ya uri “Na ndi fanela u tou tshila hani kha Kristo? “. Maitele ndi eneaḽa a musi ni tshi mu ṱanganedze lwa u thoma. “Zwino vhunga Kristo Yesu, Murena no mu ṱanganedza, tshimbilani khae.” (Vhakolosa 2:6). “O lugaho u ḓo tshila zwi tshi bva u tendani; . . .” (Vhaheberu 10:38) No ḓikumedzela kha Mudzimu uri ni vhe wawe nga ho fhelelaho, uri ni mu shumele ni tshi pfa ene na dzhia Kristo na mu ita Mutshidzi waṋu. Inwi nga inwi muṋe no vha ni sa koni u ḓipfumelela kha zwivhi kana u shandukisa mbilu yaṋu; fhedzi no ḓiṋekedza kha Mudzimu ni tshi fulufhela uri ene u ḓo ni itela hezwi zwoṱhe a tshi itela Kristo. No vha wa Kristo nga fulufhelo, ḽeneḽo fulufhelo aluwani ngaḽo khae—nga u laṱa vhunṋe. Ni fanela u ṋekedza zwoṱhe, mbilu yaṋu, lutamo lwaṋu, na mishumo; ni ḓikumedzele u tevhedza zwoṱhe zwine a funa; nahone ni fanela u dzhia zwoṱhe, Kristo na phaṱhutshedzo dzoṱhe nga vhuḓalo, uri zwi dzule mbiluni yaṋu, a vhe one maanḓa aṋu, hone u pfa haṋu Mudzimu, ene muthusi waṋu wa lini na lini uri zwi ni ṋee maanḓa a u tevhedza zwine Mudzimu a funa. SK 58.4

Ḓikumedzeleni Mudzimu hu tshee nga matsheloni, hoyu nga u vhe wone mushumo waṋu wa u thoma. Thabelo yaṋu kha i vhe ya uri. “Muṋe wanga, ndzhie ndi vhe wau nga ho fhelelaho. Ntshumise ṋamusi mushumoni wau. U dzule na ṋṋe uri zwoṱhe zwine nda ita ndi zwi ite ndi kha iwe.” Haya ndi mafhungo a ḓu vha ḽinwe na ḽiṅwe. Matsheloni maṅwe na maṅwe ḓikumedzeleni kha Mudzimu ni tshi itela ḓuvha ḽeneḽo. Zwoṱhe zwine na ṱoḓa u zwi ita zwi kumedzeleni ene uri kana zwi a vulela kana zwi a kunda, zwi vhe o faraho mihala e ene. Nga nḓila hei ni ḓo wana uri ni khou ṋekedza vhutshilo haṋu tshanḓani tsha Mudzimu zwine zwa ḓo ita uri ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe vhutshilo haṋu vhu ḓi tshintsha vhu tshi yela kha ha Kristo. SK 59.1

Vhutshilo ha kha Kristo ndi vhutshilo vhu na u awela. Hu nga ḓi shaea zwaho dakalo ḽi no tou vhonala nga nnḓa, fhedzi mbiluni hu fanela u vha na mulalo u re na fulufhelo. Tshe na ṱulutshelwa a si inwi muṋe, ndi Kristo; U shaya haṋu nungo na nḓivho na vhuṱali hu ṱanganyiseni na maan ḓa awe a sa fheleli. Zwino-ha ni songo fulufhela inwi muṋe, na ṱuwisa muhumbulo waṋu kha Kristo, tshaṋu fulufhelani Kristo. Muhumbulo kha u dzule kha lufuno lwawe na kha lunako na vhutshilo hawe vhu si na tshiṱahe. Kristo we a ḓikumedza, ene we a ḓiṱukufhadza, Kristo a re mukhethwa a si na tshilavhi, Kristo na lufuno lwawe lu sa eḓanyiswi na tshiṅwe tshithu—zwoṱhe hezwi ndi zwone zwine muhumbulo wa fanela u dzula u tshi khou humbula zwone. Arali ni tshi mu funa, ni tshi mu edzisa nahone no ḓitika tshoṱhe nga ene, ndi hone ni tshi ḓo shandukiswa na fana na ene. SK 59.2

Yesu u ri, “Dzulani ni kha nṋe.” Maipfi haya a amba vhuawelo, u sa sokou gaba, na u fulufhela ene. Hafhu u ḓi dovha a ramba vhathu a ri, “Iḓani ha nṋe ndi ḓo ni awedza.” (Mateo 11:28, 29). Maipfi amuimbi wa phisalema a amba zwo raliho fhala hu no pfi, “Fhumula phanḓa ha Yehova, u lindele ene;. . . ” Yesaya ene u tou mbo amba zwine zwa ṋea muthu ngoho uri a si tsha timatima a tshi ri,“. . . ; maanḓa aṋu ndi u ḓifhumulela na u fulufhela.” (Yesaya 30:15). U awela hohu a hu wanali kha u sokou dzula, ngauri Mutshidzi a tshi ri ramba u mu shumela ndi hone hune a ri ri ḓo wana vhuawelo khaho fhaḽa hune a ri, “Ḓihweseni dzhogo yanga . . . ; ndi hone dzimbilu dzaṋu dzi tshi ḓo rula.” (Mateo 11:29). Mbilu yo wanaho u awela tshoṱhe kha Kristo ndi yone ine ya tou mu shumela nga nungo nahone yo tou futelela. SK 60.1

Arali muhumbulo wa thoma u humbulesa nga ha iwe muṋe, ndi hone hu u ṱutshela hawo Kristo, ene a re tshisima tsha maanḓa na vhutshilo. Ndi zwine Saṱhane a sa fune zwone u ṱuwisela muhumbulo wa muthu kule na Kristo uri muhumbulo u si tsha ṱangana nae-u si tsha vha na vhushaka nae. Madakalo a fhano shangoni, dzimbilahelo dza vhutshilo na madziedzi na u ṱungufhala, u khakha ha vhaṅwe na haṋu inwi muṋe na u shaya haṋu nungo-zwoṱhe hezwi ndi zwine Saṱhane a ḓo edzisa u rembulusela muhumbulo khazwo. Ni songo xedzwa nga maano awe. Vhanzhi vhane vha kha ḓi vha na luvalo lwa u tshilela Mudzimu, na vhone u ita uri vha humbulese nga u khakha havho, huno nga u vha fhandekanya na Kristo nga nḓila yenei u ḓivha uri u ḓo vha na gundo. Riṋe ri songo tou ḓikungedza kha vhunṋe ra vho dzula nga u vhilahela na u ofha ri sa ḓivhi uri naa ri ḓo tshidzwa naa. Zwoṱhe hezwi ndi zwone zwi fhandekanyaho muya wa muthu na Tshisima tsha maanḓa ashu. Kumedzelani Mudzimu muya waṋu uri a vhe ene ane a u vhulunga ni mu fulufhele. Tshine na amba nga hatsho na tshine na humbula nga a vhe Yesu. Vhunṋe kha vhu mbo ḓi ngalangala phanḓa hawe. U timatima hoṱhe hu litsheni, ni laṱe na nyofho. Ambani sa muapostola Paulo ni ri, “. . . a hu tsha tshila nṋe, hu tshila Kristo kha nṋe. Hone u tshila hanga ha zwino ṋamani, ndi tshila ndi khou tenda Murwa wa Mudzimu, we a mpfuna a ḓiṋekedza a tshi itela nṋe.” (Vhagalata 2:20). Awelani kha Mudzimu. Ene u a kona u vhulunga zwenezwo zwe na zwi kumedzela ene. Arali na nga ḓikumedza zwanḓani zwawe ene u ḓo ita uri ni vhe mukundi muhulu a tshi zwi ita nga onoyo we a ni funa. Yesu a tshi vhuya a tenda u vha muthu wa ṋama ho vha u itela uri muthu a tou mu kungela nga ludzi lu sa koni u ṱhukhulwa nga maanḓa afhio na afhio nga nnḓa ha musi ene muthu a tshi funa u lu ṱhukhula. Tshifhinga tshoṱhe Saṱhane u ḓo edzisa u ri itela vhuanzwo uri ri ṱhukhule lwonolwo ludzi; uri ri nange u fhandekana na Kristo. Henefha ndi hone hune ra fanela u thanya na u edzisa u rabela uri hu si vhe na tshine tsha nga ita uri ri nange muṅwe muṋe; ngauri zwo raloho ri nga tshenuwa ro zwi ita tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe. Zwino kha ri dzule ro lavhelesa Kristo, ene u ḓo ri lamulela. Arali ri tshi lavhelesa Kristo a hu na tshi ḓaho. A hu na na tshine tsha nga ri bvisa tshanḓani tshawe. Arali ri tshi dzula nga u lavehlesa khae”‘ . . ri ḓo shandukiswa ra fana na ene, ra bva kha lunwe lupenyo ri tshi ya kha lunwe, lune lwa nga lu bvaho kha Murena, Muyamkhethwa.” (II Vhakorinta 3:18). SK 60.2

Vhafunziwa vha tshi vhuya vha kona u tshila sa Mutshidzi wavho ane vha mu funa, vho ḓi tou rali. Vhafunziwa vhenevho musi vho pfa maipfi a Yesu, vho mbo ḓi wana uri vha nga si kone u tshila nga nnḓa ha ene. Vha mu ṱoḓa vha mu wana vha mbo ḓi ngei nnḓa masimuni. Vho vha vha tshi nga vhana vha tshikolo, ene e mudededzi wavho, vha tshi ṱanganedza pfunzo dza ngoho ya vhukhethwa dzi tshi bva mulomoni wawe. Vho vha vha tshi lavhelesa ene sa vhashumeli kha mune wavho, uri a vha gudise zwine vha fanela u ita. Vhafunziwa vhenevho na vhone vho vha vhe vhathu vha ṋama sa riṋe, vha tshi ḓi pfa-vho zwine na riṋe ra pfa. Nndwa ye vha vha vha tshi khou i lwa na tshivhi ndi nthihi na ine riṋe ra khou lwa yone. Nahone u ḓi tou nga sa zwine riṋe ra vha zwone, vho vha vha sa nga koni u tshila vhutshilo vhukhethwa nga nnḓa ha tshone tshilidzi. SK 61.1

Ndi tou amba na Yohane uḽa mufunziwa we a vha a tshi funeswa nahone we khae vhutshilo ha Kristo ha vha vhu tshi tou mbo vhonala, a si u ri o vha o bebwa na vhutshilo ho raloho vhu tamisaho. Hufha o vha a tshi funesa u vha wa maṱhakheni na uri a vhe mushavhisei? Zwi si izwo fhedzi, o vha e muthu wa mahai nahone a tshi ri u pfa u vhavha lwa si vhe lwone lugungulo. Ho ḓo ri a tshi vhona matshilele a onoyo we a vha e Mudzimu, a thoma u vhona hune a ṱahedza hone; u ḓivha zwenezwo zwa ita uri a si tsha ḓikukumusa. Maanḓa na u sa fhela mbilu, nungo na mbavhalelo yawe, vhuhulisei na vhulenda, zwe a zwi vhona kha Murwa wa Mudzimu misi yoṱhe, zwo ḓadza muya wawe na lutamo lwawe na fulufhelo. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe mbilu yawe ya ḓi sendela kha Kristo, u swikela lufuno lwa u funa muṋe wawe lu tshi mila vhunṋe khae. Huḽa u gungula, na uḽa muya wa u funesa dzina a zwi kumedza kha maanḓa a Kristo a konaho u shandukisa. Maanḓa a Muyamukhethwawa mvusuludzo a vusedza mbilu yawe. U funa hawe Kristo zwa mu wanisa maanḓa a u shanduka kha kutshilele. Zwi ḓi tou ralo kha avho vho baḓekanaho na Yesu. Yesu a vhuya a dzula mbiluni, vhutshilo hoṱhe vhu a shanduka. Muya wa Kristo na lufuno lwawe, zwi ita uri mbilu i pfe na muya wa muthu u pwanyeledzwe, mihumbulo na lutamo zwi vho vha zwa Mudzimu na zwa ṱaḓulu. SK 61.2

Naho Kristo o gonya ṱaḓulu, vhatevheli vhawe vho ḓi sala vha tshi pfa unga u vhukati havho. Vho vha vha tshi ḓi tou pfa e hone zwa vhukuma, a tshi ḓi vha na lufuno na tshedza. Yesu ene Mutshidzi we a vha a tshi tshimbila navho, a tshi amba navho na u rabela navho, we a vha o vha vhudza maipfi a ṋeaho fulufhelo na mulalo, o vha o ri a tshi kha ḓi amba maipfi eneo a mulalo a takulelwa ṱaḓulu; maipfi awe vha a pfa a tshi vho tou humela khavho a tshi bva kha gole ḽe vharuṅwa vha mu ṱanganedza ngaḽo, a tshi ri, “Huno vhonani, ndi na inwi misi yoṱhe u swika vhufheloni ha ḽifhasi.” (Mateo 28:20). O gonya ṱaḓulu e kha tshivhumbeo tsha muthu wa ṋama. Vho zwi ḓivha uri Khonani yavho ene Mutshidzi wavho o vha o no vha phanḓa ha khuluṋoni ya Mudzimu; vha ḓivha na uri huḽa u vha pfela hawe vhuṱungu hu tshee ho raḽa na uri o vha a tshi kha ḓi ḓiita muthihi na vhathu vha ṋama vhane vha shengela. O vha a tshi khou sumbedza Mudzimu zwe a ita nga malofha awe a thengo khulu, a tshi khou sumbedza zwanḓa na milenzhe yawe zwo huvhalaho, hu u elelwa mutengo we a badela a tshi pfumelela vhathu. Vho zwi ḓivha uri ṱaḓaulu o vha o gonyela u vha lugisela madzulo na uri o vha a tshi ḓo dovha a vhuya a vha dzhia vha ya hune a vha hone. SK 62.1

Vho vha vha tshi gwadama vha rabela zwi mbiluni nahone vha tshi livhuha Mudzimu vha tshi dovholola aḽa maipfi e vha fulufhedziswa ngao a uri, “. . . na tshine na ḓo humbela Khotsi u ḓo ni ṋea dzinani ḽanga. U swika zwino no vha ni sa athu humbela tshithu dzinani ḽanga. Humbelani, ni ḓo fhiwa uri dakalo ḽaṋu ḽi ḓale.” (Yohane 16:23, 24). Vho ralo vha tatamudza tshanḓa tsha fulufhelo tsha ḓi gonya na u gonya vha tshi khou amba fhungo ḽa maanḓa ḽa uri, “. . . ndi Kristo o faho; tshi fhiraho itsho: o vuwaho a re thungo ya tsha u ḽa tsha Mudzimu, a ri imelelaho.) Pentekoste yo vha yo vha ḓisela mufhumudzi a vho pfala e navho, ndi uḽa we Kristo a tshi mu amba a ri, “. . . u ḓo dzula kha inwi, . . .” (Yohane 14:17) Hafhu dovha a ri, “. . . ndi tshi ṱuwa ndi u ni tonda. Ngauri arali nda sa ṱuwa, muimeleli ha nga ḓi kha inwi. Hone nda ṱuwa, ndi ḓo mu ruma ha inwi.” (Yohane 16:7). U bva henefho Muya o ita uri Kristo a ḓi dzula e hone tshifhinga tshoṱhe ngomu nḓuni ya vhana vha Mudzimu. Vhuthihi hawe navho ho vha hu vho fhiraho huḽa ha musi a tshi kha ḓi vha fhano shangoni navho. Tshedza na lufuno na maanḓa a Kristo a dzulaho nga ngomu zwo vha zwi tshi tou nwelela khavho zwitshi penya lwe vhathu vha tshi zwi vhona “. . . vha kanuka ngauri vho vha vha tshi ḓivha zwauri ndi vhathu vha songo funziwaho Maṅwalo, ndi vhathu vha muṅwe mushumo zwawo nahone vho vha vha tshi ḓivha zwavhuḓi zwauri vho vha vhe na Yesu.” SK 62.2

Zwe Kristo a vha e zwone kha vhafunziwa ndi zwine a funa u vha zwone kha vhana vhawe na ṋamusi; ngauri kha iḽa thabelo yawe ya u fhedzisela o tangiwa nga kugwada kwa vhafunziwa kuṱukuṱuku o ri, “. . . A thi humbeleli vhone fhedzi, ndi humbelela na vha u ḓo ntenda vho pfa vhone.” (Yohane 17:20). SK 63.1

Yesu o ri rabelela uri ri vhe tshithu tshithihi vhunga na ene e muthihi na Khotsi. Naa hu na vhuṅwe vhuthihi vhu no fhira honoho! Mutshidzi a tshi ḓiamba ene o ri, “. . . Murwa ha koni ushuma tshithu nga ene muṋe, . . .” (Yohane 5:19) “. . . ndi Khotsi a re kha nṋe a shumaho mishumo yawe.” (Yohane 14:10). Arali Kristo o dzula dzimbiluni dzashu u ḓo shuma e kha riṋe. “. . . hu u zwi funa, hu u shumela u takalelwa nga ene, zwi bva ha ene.” (Vhafilipfi 2:13). Ri ḓo shuma nga nḓila ye a shuma ngayo ri tshi sumbedza muya muthihi na onouḽa. Ndi hone ri tshi ḓo “. . . alutshela ene kha zwoṱhe, ene ṱhoho yashu, Kristo.” (Vhaefesa 4:15). SK 63.2