Wychowanie

Rozdział 21 — Fizjologia

Ze względu na to, iż zarówno umysł, jak i dusza objawiają swą istotę poprzez ciało człowieka i w dużym stopniu zależne są od jego kondycji fizycznej, należy o tę kondycję dbać. To, co przyczynia się do zdrowia fizycznego, wzmacnia w dużym stopniu umysł i zrównoważa charakter. Nie posiadając zdrowia fizycznego, człowiek nie jest w pełni zdolny podołać obowiązkom wobec siebie, bliźniego i Stwórcy. Dlatego też winno się w takim samym stopniu dbać o zdrowie ciała, jak duszy i umysłu. Wiedza o fizjologii i higienie powinna być podstawą każdego systemu wychowawczego. Wy 137.1

Mimo, że dziedzina fizjologii jest w dobie dzisiejszej ogólnie znana, alarmująca jest obojętność, z jaką się ludzie odnoszą do zasad rządzących ich zdrowiem! Nawet ci, którym nieobce są te zasady, nie stosują ich w praktyce. Ulegają skłonnościom i odruchom warunkowym tak ślepo, jakby życie było rządzone przez przypadek, a nie przez potężne i niezmienne prawa. Wy 137.2

Młodzież, z właściwą jej świeżością i żywotnością, mało zdaje sobie sprawę z wartości rozpierającej ją energii. A jest to skarb cenniejszy od złota, bardziej istotny od uczoności, stanowiska i bogactwa. Jakże mało się o ten skarb troszczy! A jak prędko i niepostrzeżenie trwoni go! Iluż ludzi poświęca zdrowie w walce o władzę i bogactwo, kiedy zaś są bliscy celu, padają wyczerpani, a kto inny, o lepszej kondycji fizycznej, zajmuje ich upragnione miejsce! Zły stan fizyczny, wynik lekceważenia praw i zasad dotyczących zdrowia, sprawia, iż człowiek słabnie i staje się łatwym łupem pokus. Zbacza wtedy z prawej drogi, nie troszcząc się o to, iż traci nadzieję ratunku dla doczesnego i przyszłego życia. Wy 137.3

Podczas wykładu fizjologii powinno się uwagę ucznia kierować na wartości energii fizycznej i wyjaśnić mu, w jaki sposób ją zachować i rozwijać, aby energia mogła się przyczynić do zwycięstwa w wielkiej walce o życie. Wy 137.4

Od najwcześniejszych lat powinno się dziecko zapoznawać, w sposób łatwy i przystępny, z głównymi zasadami fizjologii i higieny. Pracy tej powinna się podjąć matka w domu rodzicielskim. Potem należy tę naukę kontynuować w szkole. Równolegle z dorastaniem młodzieży forma nauczania w tej dziedzinie powinna ulec zmianie. W miarę dojrzewania nauka ta winna być coraz szerzej traktowana, dopóki młodzież nie będzie mogła podjąć starań o dom, w którym żyje. Uczniowie powinni zrozumieć tę zależność, że zachowując żywotność każdego organu unikną chorób; powinni także nauczyć się, co czynić w razie nieszczęśliwego wypadku czy choroby. W planie nauczania każdej szkoły fizjologia i nauka o higienie powinny zajmować pierwsze miejsce i szkołą powinna być zaopatrzona we wszelkie pomoce naukowe, które dadzą wyobrażenie o budowie ciała, jego funkcjach i pielęgnacji. Młodzież należy pouczać, w jaki sposób ma się obchodzić z własnym ciałem, jak je pielęgnować i dbać o nie. Wy 137.5

Są tematy, którym, nauczając fizjologii, poświęca się zwykle mało uwagi, a które mają dla ucznia daleko większą wartość, niż rozmaite szczegóły, które na ogół wykłada się w ramach tego przedmiotu. Podstawową zasadą wszystkich nauk, którą młodzież powinna sobie przyswoić, jest wiedza o prawach przyrody, są one bowiem w takim samym stopniu prawami Bożymi jak przykazania Dekalogu. Prawo rządzące ciałem wpisał Bóg w każdy nasz nerw, w nasze mięśnie i wszystkie komórki ciała. Każde świadome pogwałcenie tego prawa wymierzone jest przeciwko Stwórcy. Wy 138.1

Jakże koniecznym jest, abyśmy posiedli dokładną wiedzę o tych prawach. Zasadom higieny, ćwiczeniom gimnastycznym, pielęgnowaniu dzieci i chorych oraz wielu innym sprawom z tej dziedziny należy poświęcać o wiele więcej uwagi i czasu, niż to się powszechnie czyni. Wy 138.2

Wpływ ducha na ciało, a ciała na ducha powinien być szczególnie podkreślany. Siła elektryczna mózgu, wywołana przez myśl ludzką, ożywia cały organizm i w wielkim stopniu wpływa na zwalczanie wszelkich chorób. Te sprawy powinny być młodym jasno przedstawione. Siła woli i umiejętność panowania nad sobą są nader istotnymi czynnikami w procesie zachowania lub odzyskania zdrowia. Depresje, destruktywna irytacja, malkontenctwo, samolubstwo i nieczystość są czynnikami rozkładającymi, którym należy przeciwdziałać uczuciami altruizmu, wdzięczności, nadziei i pogody ducha, są to bowiem zalety oddziaływające dodatnio na organizm ludzki. Wy 138.3

Istnieje prawda fizjologiczna, prawda, którą musimy szczególnie przemyśleć, a która zarejestrowana jest w Piśmie Św.: “Wesołe serce jest najlepszym lekarstwem”. Przypowieści 17,22. “Nie zapominaj mojej nauki, a twoje serce niech przestrzega moich przykazań” — mówi Pan — “Bo one przedłużą ci dni i lata życia oraz zapewnią ci pokój”. “Bo są życiem dla tych, którzy je znajdują, i lekarstwem dla całego ich ciała”. Pismo Św. mówi, że: “Miłe słowa są jak plaster miodu, słodyczą dla duszy i lekarstwem dla ciała”. Przypowieści 3,1.2; 4,22; 16,24. Wy 138.4

Młodzież w pełni powinna zrozumieć głęboką prawdę leżącą u podstaw wypowiedzi Bożej, że u Niego “jest źródło życia”. Psalmów 36,10. On jest nie tylko Początkiem wszechrzeczy, lecz Życiem wszystkiego, co żywe. To Jego życie spływa na nas w promieniach słonecznych, w czystym świeżym pożywieniu, które buduje nasze ciało i utrzymuje siły. Każda godzina naszego życia, ba, każda chwila naszego istnienia jest przez Niego utrzymywana. Wszystkie Jego dary, z wyjątkiem skażonych przez grzech, prowadzą do życia, zdrowia i dają pogodę ducha. Bóg “wszystko pięknie uczynił w swoim czasie”. Kaznodziei 3,11. Mamy zapewnione prawdziwe piękno, lecz nie przez marnowanie dzieła Bożego, ale przez harmonię z prawami Tego, który stworzył wszystkie rzeczy i który znajduje radość w ich pięknie i doskonałości. Wy 139.1

Przy studiowaniu mechanizmu ciała ludzkiego należy zwrócić uwagę, jak wspaniale sprzężony jest cel i środek, jak bardzo zależne są od siebie różnorodne organy, jak harmonijnie współdziałają. Kiedy w ten sposób obudzi się zaciekawienie ucznia w tym kierunku i pozna wartość kultury fizycznej, to nauczyciel może przyczynić się do tego, że uczeń będzie się prawidłowo rozwijać i przyswoi sobie dobre zwyczaje. Wy 139.2

Do rzeczy pierwszorzędnych należy powinność zwrócenia uwagi na postawę ucznia. Młodzież musi chodzić i siedzieć prosto. Bóg stworzył człowieka prostego, i wolą Jego jest, by ten twór posiadał fizyczną i moralną siłę, wdzięk, godną postawę, opanowanie, odwagę i pewność siebie. Proste trzymanie się pomoże w nabyciu tych cech. Wychowawcy winni uwzględnić te szczegóły w przepisach, ilustrując je przykładami. Niech uzmysłowią uczniom, czym jest prawidłowa postawa i uważają na jej zachowanie w życiu codziennym. Wy 139.3

Następnym ważnym elementem w metodzie wychowania jest nauka prawidłowego oddychania i kultura głosu. Proste trzymanie się podczas siedzenia i chodzenia ułatwia swobodne i głębokie oddychanie. Nauczyciel powinien wpoić w uczniów ważność głębokiego oddychania. Winien wytłumaczyć, jaki dobry wpływ na cały organizm człowieka i krążenie krwi ma prawidłowe oddychanie. Wzmacnia, pobudza apetyt, pomaga w trawieniu i sprowadza dobry, zdrowy sen. Swobodny oddech odświeża ciało i uspokaja system nerwowy. Po teoretycznym wykładzie o prawidłowym oddychaniu winny nastąpić praktyczne ćwiczenia. Niech nauczyciel zaleci odpowiednie ćwiczenia i dopilnuje, aby weszły one w codzienny nawyk ucznia. Wy 139.4

Ćwiczenie głosu zajmuje ważne miejsce w kulturze fizycznej. Wzmacnia ono i uodparnia płuca i chroni cały organizm przed schorzeniami. Aby móc swobodnie czytać na głos i przemawiać bez zmęczenia, należy zvrócić baczną uwagę na to, aby mięśnie brzucha miały swobodę podczas oddychania. Oddech nie może być niczym skrępowany, a cały wysiłek oddychania trzeba przerzucić na mięśnie brzuszne. Przestrzegając tej zasady można w dużym stopniu uchronić gardło i płuca od zmęczenia, a nawet od ciężkich chorób. Należy zwracać baczną uwagę na wyraźną wymowę i łagodne, dobrze modulowane dźwięki głosu. Trzeba wystrzegać się zbyt szybkiej mowy. Ćwiczenia tego rodzaju są wskazane nie tylko ze względów zdrowotnych, lecz pomagają uczniowi w dobrym samopoczuciu i zwiększają wydajność jego pracy. Wy 139.5

Trzeba z całą stanowczością zwalczać niemądrą i szkodliwą modę, do której w pewnym okresie należało sznurowanie, ściskanie paskami itp. Była to szaleńcza moda, hamująca oddech i naturalne ruchy ciała. Następstwem jej były liczne ciężkie schorzenia i należy wszystko uczynić, by zapobiec jej powrotowi. Należy wykazać uczniom niebezpieczeństwo noszenia odzieży, która uciska jakikolwiek organ. Ubranie powinno być tak szyte, aby w nim można było swobodnie, głęboko oddychać i łatwo unieść ramiona ponad głowę. Uciskanie płuc nie tylko działa hamująco na oddech, lecz wpływa szkodliwie na proces trawienia, na krążenie krwi, co osłabia cały organizm. Wszystkie te rzeczy zmniejszają fizyczną i umysłową odporność i siłę, oraz stanowią poważną przeszkodę w nauce i osiągnięciu powodzenia w życiu. Wy 140.1

W wykładach o higienie sumienny nauczyciel wykorzysta każdą sposobność, aby wykazać konieczność przestrzegania czystości osobistej i całego otoczenia. Trzeba mocno podkreślać wartość codziennej kąpieli, która pomaga w utrzymaniu zdrowia i pobudza działanie mózgu. W równym stopniu trzeba dbać o wietrzenie pomieszczenia, o światło słoneczne i czystość pokoju sypialnego i kuchni. Wytłumaczcie młodzieży, iż spanie w zdrowych warunkach, idealnie czysta kuchnia oraz estetetycznie nakryty stół i zdrowe potrawy wpływają w dużym stopniu na szczęście rodzinne, a także znajdują większe uznanie każdego rozsądnego gościa, niż kosztowne zastawy i drogo urządzone pokoje. Stwierdzenie: “Czyż życie nie jest czymś więcej niż pokarm, a ciało niż odzienie” (Mateusza 6,25), jest dziś tak samo aktualne, jak za czasów naszego boskiego Nauczyciela, tj. dwadzieścia wieków temu. Wy 140.2

Uczącemu się fizjologii należy wytłumaczyć, że uczy się nie tylko dlatego, ażeby poznać fakty i zasady. Sama teoria daje niewiele korzyści. Uczniowie mogą dobrze zrozumieć ważność wietrzenia, ich pokoje mogą być pełne zdrowego powietrza, ale jeżeli swoich płuc nie napełniają prawidłowo, oddychając nie tak, jak powinni, odczują tego skutki. Mogą rozumieć konieczność utrzymania czystości, mogą mieć pod ręką odpowiednie środki ku temu, ale nic nie pomoże, jeśli ich nie używają. Wykładając te zasady należy wpoić uczniowi ważność ich stosowania w praktyce. Wy 140.3

Słowo Boże we wspaniałym, sugestywnym obrazie przedstawia, jaki nacisk kładzie Bóg na funkcjonowanie naszego organizmu, a także na spoczywającą na nas odpowiedzialność za zachowanie go w najlepszym stanie: “Albo czy nie wiecie, że ciało wasze jest świątynią Ducha Świętego, który jest w was i którego macie od Boga, i że nie należycie też do siebie samych?” “Jeśli ktoś niszczy świątynię Bożą, tego zniszczy Bóg, albowiem świątynia Boża jest święta, a wy nią jesteście”. 1 Koryntian 6,19; 3,17. Wy 141.1

Ideę, że ciało jest świątynią, w której Bóg pragnie zamieszkać, wpójcie w każdy młody umysł. Zatem dało jako mieszkanie wzniosłych i szlachetnych myśli musi być utrzymane w doskonałej czystości. Jeżeli uczący się fizjologii zrozumieją, że naprawdę są cudownie stworzeni, świadomość tego napełni ich głęboką czcią. Zamiast zniekształcać dzieło rąk Bożych, zrobią wszystko co w ich mocy, aby wypełnić chwalebny plan Stwórcy. To znowu skłoni ich do posłuszeństwa prawom zdrowia. Nie będą traktowali tych praw jako wyrzeczenia lub ofiary, lecz jak to rzeczywiście jest, jako przywilej i błogosławieństwo. Wy 141.2