Eyiri Yesu

1. OLWANZO LWA NYAMUHANGA OKO BANDU

Ebihangikwa n'erĩbĩsũla bikakanganaya haguma olwanzo Iwa Nyamuhanga. Tata wetu w’elubula yo Nzũko y’engebe, y’amenge, ne y’obutseme. Talebaya ebindu by’eriswekera n’ebibuya ebyahangikawa. Talengekanaya kobikasũbĩraya okw’isonda n’oko butseme, butsira by’omundu musa nikwa busana n’ebihangikwa byosĩ ebiri-ho. Eryuba n’embula ebikatsemesaya n’eriheherya ekitaka kyo ndeke; ebitwa, esyongetsi n’amabetya : ebyosĩ ebĩ bi-katukanĩraya ok’olwanzo lw’oMuhangĩkĩ. Nyamuhanga yukawatĩkaya ebihangikwa biwe byosĩ omw’ibyaho lyabyo lyo bull kiro. Omo binywa bibuya, omwĩmbĩ akahalamba obubuya obo atya : “Ebindu byosĩ bikamusamalira n’amaha. Naye akahabyo ebyalya omugulu biri n’obwaga bwabyo. Akahabyo ebitolerebyo, kandi akũgũtaya obwaga bw’abo-sĩ” (Esyonyimbo 145:15,16). EY 1.1

Nyamuhanga mwahangika omundu iniabũyĩrĩre kandi iniawite obutseme oboswire ; n’omugulu ekihugo kibuya kyalũa omo byala by’oMuhangĩkĩ sikyabya n’ekitĩngũ ky’obubi kutse n’ekĩtsũtsũ ky’eritakirwa. Erikerebula omu-gambo wa Nyamuhanga, omugambo w’olwanzo, ryo rya-leta amalĩge wosĩ n’oluholo. N’omobine bitya, olwanzo Iwa Nyamuhanga lukalangirika n’omo katĩ k’amalĩge awakalũa oko kibi. Bisakĩrwe biti busana n’omundu ekitaka mokyata-kirwa (Enzũko 3:17). Amahwa n’emlti yago, ni bug’ambu amalĩge n’amalengwako ebikayira eribyaho ly’omundu mw’ibyaho ly’emibiri nery’amaganĩryo, byahĩrawaho oko ndũnđĩ yiwe Ebĩ ni luhande lw’okw’ikangĩrĩrya eritolere omw’ltegekerania lya Nyamuhanga ry’erilũsya omwihera n’omwitsanda ebyo kibi kyaleta. Ekihugo n’omo kina-tsandĩre busana n’ebibi, nĩkwa ebyosĩ kobirimo si ry’erya-galwa kutse amalĩge. Ebihangikwa byosĩ bikatuletera omwatsi w’eriha amaha n’eritũhũmũlya. N’obuli muti w’amahwa akanateka omusanga, n’amahwa iniaswikwa n’omusanga mubuya. EY 1.2

“Nyamuhanga ni Iwanzo”. Ebĩnywa ebĩbĩsakĩrwe oko bull musanga n’oko milaso yosĩ. Esyonyũnyũ syowene esi-kimba sikatsemesya omo nyimbo syasyo, emisanga y’emi-batsi eyigabene eyikalũa kw’obumba bubuya, emiti minene-minene y’omo mũsĩtũ eyiriko ebikoma bibisi kũndũ, ebyosĩ bikatũtulirago endata w'obuteya b’olwanzo ng’obwa tata, bwa Nyamuhanga wetu, n’endata w’erisonda liwe ry’eritse-mesya abana buwe. EY 2.1

Ekĩnywa kya Nyamuhanga kikatukangaya emibere yiwe. lyowene-wene akatuminyisaya omo masako, olwanzo luwe n’eriganyira liwe ebite na ndũlĩ. Omugulu Musa asaba ati: “Unyĩkangaye olukengerwa Iwawe!” Neryo Omwami Mukulu mwabũga ati: “Ngandĩlabya obubuya bwage bosĩ embere syawe”. (Erĩlũayo 33:18,19). Erĩ ry’erihenĩa liwe. Omukama mwalaba embere sya Musa inianamubũg’ati: “Omwami Mukulu, Omwami Mukulu, Nyamuhanga oyo woswĩre n’eriganyira n’ow’olukogo, sĩangũhĩre, okw’ihitana, oyo woswĩre n’obwenge bw’olwanzo n’omwa-tsi w’ekwenene; oyukabikira obwenge bw’olwanzo oko bandu maelfu, oyukabuyira obubi, n’amalolo, n’ebibi”. (Erĩlũayo 34:6,7). “Isulihitana lũba, iguli w’erisasira lingi”, “kusangwa akatsemera obubuya b’olwanzo”. (Yona 4:2; Mĩka 7:18). Olo lo lukengerwa luwe. EY 2.2

Nyamuhanga mwamatania emitima yetu y’okw’iye omo bindu bingi omo lubula n’oko kihugo. Omo bihangikwa n’omo Iwanzo oloswire olo mutima w’omundu ate angale-ngekania, mwalenga eriyikangya okwitwe. Neryo ikwa ebi bikakanganaya olwanzo luwe lo hake kutsibu. N’omo bindu ebi bineho bitya, enzĩgũ y’ebibuya yabirĩrĩba ameso w’emitima y’abandu erĩhĩka omugulu bakasegera uku Nyamuhanga n’obuba bunene n’erimulangira nga mutsibu kandi nga syaliganyira. Sitanĩ abiriha abandu b’erilangira Nyamuhanga ng’omutsweri oyuteganyira n’omutuhya oyu-kalĩhĩsaya abandu butsira erisasira. Akakanganaya omu-hangĩkĩ ng’oyukayitegereraya abandu akakengemererya atoke erilangira amalolo wabo imwatswerabo. Yesu mwa-syabyaho haguma n’abandu akasyalũsyaho omwirimya n'eribisũlĩra ekihugo ky’olwanzo Iwa Nyamuhanga. EY 2.3

Omugala wa Nyamuhanga alũa omo lubula akasyatũbĩsũlĩra Tata. “Sihali mundu wabilangira Nyamuhanga na kera; nina Nyamuhanga. Ekyusa, oyuli oko kĩkũba kya Tata, yo wabirimũmĩnyĩsya” (Yoane 1:18). “Sihali oyo wasĩ Tata nina Mugala, n’omundu oyo Mugala anzĩre erĩmũbĩsũlĩra” (Matayo 11:27). Omuguma w’oko biga abere amubulya ati: “Utũkangaye Tata”; Yesu mwamusubirya ati: “Nabiribya nenyũ omugulu ungaha, nĩkwa sulitanyiminya kwehĩ Fĩlĩpo? Oyo wamanyilangira, iniabirilangira Tata. Busana nakĩ ũka-bũga uti, Utũkangaye Tata kwehĩ?” (Yoane 14:8,9). EY 3.1

Yesu mwaminyisya omubĩrĩ wuwe oko kihugo atya: “Omũlĩmũ w’Omukama all kwĩngye, abĩrĩnyĩhakabya erĩtũla Engulu Yowene y’oko bera, abirinyituma erĩtũlĩra obwĩranda oko banyegawa, n’eriswaha erilangira oko syonđĩmatĩme, eribohola abakanũbĩbaWa”. (Luka 4:18). Oyu wabya mubĩrĩ wuwe. Mwalendera akakola ebibuya, akalamya n’ababya bakagalĩbwa n’eSitaĩ. Emĩyĩ minene mwitasyowĩbwamo ekiriro ky’endwala n’omo nyũmba n’enguma kusangwa iniabirilaba muyo n’erilamya abakonĩ bosĩ. Omubĩrĩ wuwe mwakangya obunyamuhanga buwe. Olwanzo, erisasira n’erĩ-kwĩra abandu b’obulĩge ibikalangirika omo buli mubĩrĩ w’omw’ibyaho liwe; omutima wuwe abya oswire mw’eriga-nyira busana n’abana b’abandu. Mwĩmya emibere y’omu-ndu atoke erimuwatĩkya omw’isonda liwe. Abera n’abolo mobatubaha erimuhĩkĩra. N’abana balere kutsibu mobayowa ndeke bakamuhĩkĩra. Ibakatsemera erisambira oko maru wuwe n’erisamalira obusu buwe oboswĩre m’olwanzo. EY 3.2

Yesu mwatetalusya n’ekinywa n’ekiguma ky’oko kwenene, nĩkwa mwabũga ebyosĩ omo mutima w’olwanzo. Mwakolesya obubuya bosĩ n’obwenge omo mukania wuwe embere sy’abandu. Abya isyali atagana erikenga kutse eribũga ebmywa ebikalĩre ite ndambi yabyo, na hake mwatahitania omutima owakasĩsĩra. Mwatatswera mundu ati okw'ali molo. Iniakabũga ekwenene nĩkwa omo Iwanzo. Iniakahayira obũlĩmba, obũtĩkĩrĩrya n’eriiolo; nĩkwa omo mulenge wuwe, imune emisonia omugulu akateka erikunga liwe. Mwaiira busana n’eYerusalema, omuyĩ owabya anzTre kutsibu, owagana erimũkokya iye nzira, ekwenene, n’engebe. Mobamugana, oMulamia, nikwa mwaganyirabo omo Iwanzo lunene. Eribyaho liwe ryabya ly’eriyigana iyowene-wene n’eritsomana abandi. Obuli mutima abya w’enzwere nene omo meso wuwe. N’omw’anabya n'obũ-hamũlĩ bw’obunyamuhanga, iniakalebaya obuli mwamatanĩ w’ekihanda kya Nyamuhanga n’olwanzo. Omo buli mundu iniakalangiramo omutima owaterĩre owatolere erilamibwa. EY 4.1

Eyĩ yo mibere ya Yesu, ne ya Nyamuhanga. Y’enũnga y’eriganyira lya Nyamuhanga, eryakangibawa omo Kristo, ikalũa oko Tata ikasendera oko bana b’abandu. Yesu, Omulamya mwenge n’omuganyĩrĩ abya Nyamuhanga, “mwabutuka omo mubiri w’abandu”. (1 Tĩmoteo 3:16). EY 4.2

Yesu mwabyaho, mwagalĩbwa n’erihola, atoke eritutongolya. Mwabya “mundu w’amalĩge”, tutoke eribya bama-tani b’oko butseme bwa kera na kera. Nyamuhanga mwalĩgĩra omugala wuwe mwanze, oyogoswire olukogo n’ekwenene, erilũa omo bwĩkalo bw’erihenia eritetoka eri-kanĩbwa, eryasa omo kihugo k’ekibi, ekirimo eritakĩrwa n’oluholo. Mwaligira Yesu erilwa omo kati k’olwanzo Iwiwe n’omw’ipipa ly’abalaĩka, akasyayisinga esĩsonĩ, ebĩtsũmĩ, eriyikehya, obusu n’oluholo. EY 5.1

“Erisuyirwa ly’obuholo bwetu molyamubyako, n’omo mĩbĩbũ yiwe tũkalamĩbawa”. (Isaya 53:5). Tamusamalira omo mbwarara, omo Getesemane, oko musalaba! Omugala mubuyirire wa Nyamuhanga mwahagata omuheke w’ebibi. Oyo wabya muguma na Nyamuhanga, mwasunga erigaba-na ly’erĩta obuba eryo kibi kyahĩra omo katĩ ka Nyamuhanga n’omundu. Ekĩ mokya mulũsya m’omulenge w'obulĩge: “Nyamuhanga wage, Nyamuhanga wage, busana nakĩ ũkanyĩsĩganaya kwehĩ?” (Matayo 27:46). Omuheke w’ebibi, n’eriowa obungi bwabyo (n’eriowa erigabana liwe oko mutima wa Nyamuhanga), byobyatwa omutima w'omugala wa Nyamuhanga. EY 5.2

Nĩkwa obuhere bunene obũ sibwakolawa busana n’eriha Tata y’omutima w’eryanza omundu n’erisonda eri-mulamya. Na hake, kobitebitya: “Nyamuhanga mwanza eki-hugo ky’atya, kyaleka iniaha Mugala wuwe, Ekyusa kiwe” (Yoane 3:16). Tata atwanzire, butsira busana n’obwama-tani obwakolawa na Yesu, nĩkwa mwahira h’obwamatani kundi atwanzire. Kristo abya nzira eyo Tata aha oko kihugo ekiherĩre olwanzo luwe olute na ndũlĩ. “Nyamuhanga akasanganaya abandu bosĩ ukw’iye busana na Kristo.” (2 Abanya Korĩnto 5:19). Nyamuhanga mwagalwa na Mugala. Omwa— galwa ly’eGetesemane, omo luholo Iw’eKalvari, omutima w’olwanzo lunene waliha endĩhĩ y’erilama lyetu. EY 5.3

Yesu mwabuga ati: “Tata anyanzĩre kusangwa ngasiga engebe yage inatoka erĩswĩmyayo.” (Yoane 10:17). Asonda eribũga ati: “Olwanzo Iwa Tata wage ni lungi kũndũ busana nenyũ, nage anyanzĩre kutsibu kusangwa nabirĩrĩga obuhere bw’engebe yage eribagula. Ingye nabiriyiteka omo mwanya wenyũ, Nyamuhanga aganzirawe eritunganene kandi n’eriganzira oyukamwikĩrĩraya y’eritunganene.” EY 6.1

Mugala wa Nyamuhanga musa yowabya n’obutokĩ bw’erisyatugula; oyo wabya oko kĩkũba ky’lse yowanganatokĩre erimuminyĩsya. Oyowasĩ obungi n’obunene b’olwanzo Iwa Nyamuhanga yowanganatokire erisyabi-kangya. Sihangabere kindi kindu butane obuhere obutehwa obwatekawa na Yesu Kristo busana n’omundu muhererya n’erikangya olwanzo Iwa Tata I’oko kihugo ekyabiritera. EY 6.2

“Nyamuhanga mwanza ekihugo kyaleka iniateka o Mugala wuwe kyusa”. Mwatamuteka erisyabya n’abandu, erihek’ebibi byabo n’eriholerabo lisa Yesu Kristo mwa-byaho n’abandu n’eryamatana nabo omo myatsi y’eribyaho n’erisonda lyabo. Oyo wabya muguma na Tata mwayamatania n’abandu omo nzira eyite yangowĩka. Yesu “sialibana esĩsonĩ eritwahula mo bagala babo.” (Abaebrania 2:11). lye ni Buhere bwetu, Embuyi kandi n'Omugạla wetu. Ni kiminyikalo ky’omundu embere sy’ekitũmbĩ ky’obwami kya Tata, naye akasyambala omubiri wabo oko birimo bitaba-hwa abandu ababirisyalamia. lye abiribya n’omubiri w’omu-ndu neryo kwanemwendisyabya atya kera na kera. Ebyosĩ ebĩ bikakoleka bitya atoke erilamya omundu n’erimũlũsya omo mibere mibi, n’omundu aminye olwanzo Iwa Nyamu-hanga n’eryamatana n’obutseme bw’obũbũyĩrĩre. EY 6.3

Twamaminya olulengo Iw’enzwere y’erilama lyetu, oMwana wa Nyamuhanga kw’asyahola busana n’ebibi byetu, byangatuhererya amalengekania w’eriminya kobitutolere eribya bamatanĩ babuya emwisi wa Kristo. Omukwenda Yoane, abere abiminya olwanzo Iwa Nyamu-hanga n’erihulikirirwa naye, mwalangira obungi n’obunene b’olwanzo Iwa Tata, mwosula mw’erisaba n’erisikya omo mutima wuwe. Olwanzo lungi kundu, oloswire erisasira n’eribuyĩra ni Iwanzo lunene olutelwangatondolwa. Yoane mwabula ngo kwangakania ndeke endata w’ olwanzo n’amaka wa Nyamuhanga, neryo mwabuga ati: “Mulangire ngoko Tata abiritwanza kutsibu, kusangwa tukahulawa mo bana ba Nyamuhanga!” (1 Yoane 3:1). EY 7.1

Nyamuhanga akalangira abandu kobali b’enzwere nene ya musindo wahi! Busana n’erThalya abandu bakatabalawa na Sitanĩ. Nĩkwa busana n'erĩrĩga embanũlo eyatekawa na Yesu Kristo, banganalĩwa ng’abagala ba Nyamuhanga. Yesu mwimya emibere y’omundu, atoke erimũwatĩkya, erimũlũ-sya omw’ibyaho ribi, abane eribinduka n’eribya buguma naye, imwakanditoka eryahulwa “mo mwana wa Nyamuhanga.” EY 7.2

Abana b’Omwami w’elubula! Endagane y’endũndĩ nene! Omwatsi owatolere erilengekanĩbwa kutsibu! Olwanzo Iw’eriswekya Iwa Nyamuhanga busana n’ekihugo ekitabya kimwanzire! Olwanzo olute Iwangasosekanibwa! Lulabĩrye ol’omubutĩ akanza omwana wuwe muhererya. Ni malengekania awakasubaya omutima g’omonda n’erilete-rago erikenga n’erimatana na Nyamuhanga omw’isonda liwe. Neryo ngoko tukabya n’omũhwa go kutsibu tulĩge emitsye ya Nyamuhanga omo kyakakala ky’omusalaba, kotukaminya tutya kutsibu olukogo n’olwanzo luwe, n’erilangira ndeke eribuyira n’olukogo, lw'oyukabuyira abakola nabi, n’eryanza abandu bomo Iwanzo lungi kũndũ n’olutendisyayira ndũlĩ. EY 7.3