Lweny Maduong’

37—Ndiko Ema Ritowa Mondo Kik Wahinyre

“Wapenj chik kod weche monyis; ka jogo ok wach kaka chik obet, piny ok bi ru nigi.” lsaya 8:20. Jo Nyasaye ochom kuom ndiko kaka gino ma ritogi mondo kik mbi mar jopuonj mag miriambo, kod teko mag chunje mag mudho mi gilal. Satan keto riekni ge ditto ma nyalore e tich mondo ogeng’ ji kik ynd ng’eyo mar Biblos; nikech wechene moriere fuono wuond mage. Ei chiewo moro arnora mar tich Nyasaye, ruodh mudho chiewo mondo omed tiyo rnatek; sani koro oketo tekrene duto ni lweny mogik ma okedo gi Kristo kod jolupne. Wuond maduong’ mogik ochiegni yawore e nyimwa. Jasik Kristo oikore mar tirno gik malich miwuoro ka waneno. Miriambo biro chaio gi adiera ma pogogi ok bi bedo girna nyalore mak mana kokadho kuom ndiko. Kokadho kuom neno maggi. wach ka wach kod honni duto nyaka tern. LM 547.1

Jogo ma orarno mondo omi chike Nyasaye duto luor ibi kwedi kendo jaro. Ginyalo mana chung’ kuom Nyasaye. Mondo mi gibed modhil e sand mantiere e nyimgi, nyaka giwinj dwaro mar Nyasaye kaka ofweny ei wachne; ginyalo mana rniye luor ka gibedo gi winjo maber kuom kite, sirkande, kod chenro mage, kaaye to gitim ka luwore kodgi. Onge ng’ama biro chung’ ma kadh lweny maduong’ mogik, mak mana jogo ma osechielo pachgi gi adiera mag Biblos. Penj ma manyo chuny biro biro ne ng’ato ka ng’ato niya: “Analuor Nyasaye koso dhano?” Saa mar yiero ose mana chopo. Be tiendwa opidhore e wi lwanda mar wach Nyasaye ma ok lokre? Be waikore mar chung’ motegno ka wakedo ne chike mag Nyasaye kod yie mar Yesu? LM 547.2

Kane pok ogure, jawar ne olero ne jopuonjerene ni ne idhi nege, kendo chier a kuom joma otho, kendo Malaike ne ni kanyo mondo odhiany wechego e pachgi kendo e chunygi. To jopuonjre ne geno resruok mar kinde matin ka giwuok e jok mar Jorumi, kendo ne ok ginyal yie gi paro ni jal mane geno margi luorore kuome, ne nyalo neno’ masira kod tho mar wich kuot ma kamano. Weche mane gidwaro mondo gipar ne olal ma owuok e pachgi; kendo ka ne saa mar tern ochopo, ne onwang'o ka ok giikore. Tho mar Yesu ne oketho geno margi chutho mana ka gima ne pok osiemogi chon. Kamano e kaka weche mokor gi ma pod biro tirnore oyaw e nyimwa maler mana kaka weche Kristo ne oyaw ne jopuonjre. Weche ma otudore gi loro dhood ng’uono, kod tich mar timo ikmok ne ndalo mag chandmok, ochiw e yo maler. To ji mathoth ok ni kod winjo mathoth kuom adieragi eki mowinjore machal mana ka gima ne pok ofwenygi. Satan rito mondo ogol oko dhethruok moro arnora ma nyalo rniyo gibed mariek e yor yudo warruok, kendo ndalo mag chandmok enoyud ka ok giikore. LM 547.3

Ka Nyasaye ooro ne ji siem mabeyo ma ochung'negi kaka mago ma iyalo gi Malaike maler ma huyo e kor polo, to odwaro mondo jogo man kod teko mar poro wach orwak oteno. Bura makelo luoro ma ong’ad nejoma lamo ondiek kod gima ket kode (fweny 14:9-11) onego otel ne ji duto ka tero e nono tiend wach mokor ka giketo chunygi, mondo gipuonjre gima kido mar ondiek en, kendo kaka ginyalo weyo mak ginwang’e. To oganda mathoth golo itgi kuom winjo adiera kendo gichikogi mana ne sigendni manono. Jaote Paulo ka rango ndalo mane pod ni e nyime to ne owacho niya: “Ndalo biro ma ji ok noyie puonj mangima.” 2 Timotheo 4:3. Ndalono osechopo duto. Ji mathoth ok dwar adiera mag Biblos nikech odonjore gi gombo mag piny mopong’ gi richo kendo rnohero piny; kendo Jachien sombonegi wuond ma gihero. LM 548.1

To Nyasaye biro bedo gi ji e piny ma biro dong’ gi Biblos kendo Biblos kende, kaka rang’iny mar puonj duto, kendo chakruok mar lokruok duto. Paro mag jasomo, weche mowuok kuom sayans, puonj kata weche ma buche mag lemo ong ado, kaka githoth kendo ok giwinjre mana kaka kanise ma gichung negi, dwond ji mathoth — onge kata achiel, kata magi duto, ma onego okaw kaka ranyisi mar yiego kata tamntok yie mar lemo. Ka pok warwako puonj moro amora, kata bura moro amora, to nyaka wadwar gi thuon: “Ruoth wacho kama” maler, ma isire godo. LM 548.2

Satan osiko ka oramo mar ywayo pach ji ir dhano kar chomogi ir Nyasaye. Otelo ne ji mondo ong’i Bishops, jokwath, kod ngire mag sayans mar lemo, kaka jogo ma tayogi, kar manyo ndiko mondo gipuonjre gima onego gitim gin giwegi. Kaaye to kuom chiko paro mar jotelogi, onyalo bedo gi mbi kuom oganda ka luwore kod dwache. LM 548.3

Kane Yesu obiro mondo owach weche mag ngima, ji ajia ne winje gi mor; to bende ji mathoth, kata mana moa kuom jodolo kod jotelo, ne oyie kuome. To jodolo madongo kod jotelo mag piny, ne oramo mar ng’adone bura mar tho, kendo ketho puonj mage. Kata obedo ni ne gisiko ka gimbemore piny kuom tekruokgi mar yudo gima gidonjonego. Kata obedo ni onge gima ne ginyalo, to mak mana winjo mbi mar polo kod rieko mane dhi gi wechene, to pod ne gilorore mana e gut; ne gidagi ranyisi malerie moloyo mar bedo mare Mesia, mita dipo ka ochun-gi mi gibedo jopuonjrene. Jogi eki mane piem gi Yesu ne gin chwo mane osepuonji chakre ndalo mane pod gin nyithindo mondo ochiwnegi luor, ne gin jok mane githoro chiwonegi luor, ka gikulorenegi gi hera. Ne gipenjo niya; “Ang’o momiyo jotendwa, kod jopuonjwa mag chik ok yie kuom Yesu? Donge jogi eri mohero wach Nyasaye dwa make, tong’ da en Kristo? Mbi jopuonj ma kamago ema ne omiyo piny jo-yahudi odagi Jawargi. LM 549.1

Chuny mane jodolo kod jotelo ni godo pod nyisore kuom ji mathoth ma ting’ore malo kaka joma oluoro Ruoth Nyasaye. Gitamore menyo neno mag ndiko ma luwore gi adiera mag ndalogi. Gimieno wang’gi giwegi, mwandugi, kod ng’eruok margi, kendo girango jochung’ mag adiera gi jaro, kaka jok ma nok, ma jochan kendo ma ok ong’ere maber, mani kod yie ma pogogi ka gologi oko e piny. LM 549.2

Kristo ne oneno chon ni wuondruok kod ketruok e loch mane jo-Farisayo kod jopuonj chik timo, ne ok dhi rumo e ndalo mag jo-Yahudi. Ne en kod wang’ mar kor kuom ting’o loch mar dhano malo mondo ema ochik chuny, ma osebedo kum makelo bwok ne kanisa kuom tienge duto. Kendo kego ma kelo luoro mane okego ne godo jopuonj chik kod jo-farisayo, kod siem mane ochiwo ne ji mondo kik luw jotelo ma muofni gi ne oketi e ndiko kaka siem ne tieng’ mane pod biro. LM 549.3

Kanisa mar Rumi oweyo ne jopadri ratiro mar loko tiend ndiko. Ka giwacho ni jotelo mag lemo kende ema otegno ma nyalo lero tiend wach Nyasaye. Opande ne ji ajia. Kata obedo ni lokruok ne ochiewo Biblos ne ji duto, to pod chik onogo mane Rumi osiko godo pod tamo ji mathoth kata mana ei kanisni mag jo oporo-stan mondo kik many Biblos kendgi giwegi. Ipuonjogi rnondo giyie gi puonj mage kaka oloki gi kanisa; kendo nitiere ji gana mathoth ma ok hedhre mar rwako gimoro, bed ni ofwenye maler machal nade ei ndiko. ma opogore gi gima chikgi kata gi puonj ma kanisegi oseguro. LM 550.1

Ka ok gidewo ni Biblos opong’ kod siem kuom japuonj mag miriambo; ji mathoth oikore mar chiwo chunygi mondo jo padri ema oriti. Kawuono nitie ngire gana mag lemo, ma ok nyal chiwo wach mono kuom yie ma gin godo rnoloyo ni ne opuonjgi kamano gi jotendgi mag lemo. Gikadho puonj mag jawar mana ka gima ok gine kendo gibedo gi chir mar hera kuom weche mag joyalo. To be joyalo ok nyal rem? Ere kaka wanyalo bedo gi geno ni ginyalo tayo chunjewa, mak mana ka wang’eyo kokadho kuom wach Nyasaye ni gin joting’ ler? Bedo ma onge gi chir maber mar goyo okang’ tenge kendo wuok e wang’ yo ma tielo mathoth mag piny osenyono, rniyo ji mathoth luwo ndach joma osomo; kendo kuom bedo ma onge dewo mar nono wechego gin giwegi, gibedo ma onge geno, kendo imedo ridgi motegno gi thiwni mar both. Gineno ka adiera mar ndaloni okel maler ei Biblos; kendo giwinjo ka teko mar Roho maler dhi kod lendo mare; to pod giweyo piemruok mar jo padri mondo olokgi ka igologi e ler. Kata obedo ni poro wach kod chuny to wach osedonjonegi. chunjegi eki ma owuondi, ok hedhre mar paio nropogoie gi joyalo maggi; kendo pachgi giwegi mar ng’ado wach, gombo margi mar gik mosiko, itirno godo misango ne bedo ma onge yie, ne sunga, kod gut mar ng’at machielo. LM 550.2

Satan tiyo gi yore mathoth kokadho kuom mbi mar dhano mondo otive godo wasumbini mage. Oyudo ji mathoth kuom tweyogi gi tol mat heia gi jogo ma gin wasik msalaba mar Kristo. Obed tudruok mane! Obed tudruok man e kind janyuol gi nyithindgi, kata man e kind nyithindo gi jonyuolgi, kata man e kind wede, kata osiepe, duoko bedo ma chalre. Jok ma piemore gi adiera bedo kod teko mar chiko chuny, kendo chuny ma omaki e bwo loch mare ok bed gi chir mororno kata bedo thuolo mar chiwo luor ne gima gin giwegi giseyiero mondo gitim. LM 550.3

Adiera kod duong’ mar Nyasaye ok nyal pogi. Ok en gima nyalore ne wan ka wan kod Biblos e kama wanyalo chopoe, mondo wami Nyasaye duong’ ka wan kod paro mag both. Ji mathoth wacho ni ok ochuno ahinya gima ng’ato oyie kuonte, ka opo ni ngimane ni mana kare. To ngima ichweyo gi yie. Ka ler kod adiera nitiere kama wanyalo chopoe, to wajwang’o thuolo mar tiyo kode mondo wawinje, kendo wanene, mano tiende ni wadage; omiyo wayiero mudho kar yiero ler. LM 551.1

Nitiere yo moro ma dhano paro ni en yo makare; to bang’e otere e yor tho.” Ngeche 16:25. Tarruok ok en wach ma ng’ato nyalo mako ni ema omiyo oboth e richo. Ka thuolo duto mag ng’eyo dwaro mar Nyasaye to nitiere. Ng’ato wuotho kaaye to ochopo kama nitiere yore mokegore mathoth, kendo oket bao ma nyiso kuma yo ka yo dhiyoe. Ka ok odew baono mi okawo yo ma oneno ni berne; onyalo bedo ni en kare. to giko to enoyud ka en e yo marach. LM 551.2

Nyasaye osemiyowa weche mondo wanyal ng’iyo gi puonj mage mondo wang’e wan wawegi gima odwaro kuomwa. Kane okil kamaloka cha biro ir Yesu ka penje ni: “Anatim ang’o mondo acham ngima mochwere?” Jawar ne osiemone ndiko kowacho niya: “Ang’o ma ondiki ei chik? Isomo nade? Memruok ok bi bedo wach ma joma tindo kata joma dongo nyalo geng’orego. bende ok bi gologi kuom kum moromo gi ketho chik mar Nyasaye; nikech nitiere ei lwetgi chiwruok mar adier kod chikno ei loye mage mag dwaro mage. Ok en gima oromo kata ka ng’ato nigi paro mabeyo; tirno gima ng’ato paro ni nikare, kata ni jayalo ne onyise ni nikare ok oromo. Warruok mar chunje ni kama rach, kendo onego omany ndiko kende owuon, kata da bed ni pache otegno marom nade, kata da bed ni en gi chir marom nade ni jayalo ong’eyo gima adiera en, ma ok en mise mare. En kod mbero ma sierno kuma yo luwo e wuoth ma dhi e polo, kendo ok onegooliek gimoro amora gi wiye LM 551.3

En tich mokuongo, kendo man malo moloyo mar ng’ato ang ata ma pache ler mondo opuonjre ndiko gima adiera, en kendo mondo owuothi e ler kojiwo jomoko mondo olu timne. Onego wasom Biblos pile ka pile ka waketo chunywa, ka wapimo paro duto, kendo waporo ndiko gi ndiko. Ka wan kod kony moa malo, onego walos pachwa kiwan, nimar wanaduok wach kuomwa wawegi e nyim Nyasaye. LM 552.1

Adiera mofweny maler mang’eny ei Biblos ose bed kimedo gi kiawa kod mudho gi joma osomo, ma ka wuondore ni nikod rieko maduong’, puonjo ni ndiko nikod tiendgi mag midhierni mag Roho maling’ ling’ ma ok nyal ler gi dhok ma oti godo. Jogi gin jopuonj mag miriambo. Kidieny ma kamano ema ne Yesu oluwonegi ni: “Ok ung’eyo weche mani e ndiko kata teko mar Nyasaye.’’ Mariko 12:24. Dhok mar Biblos onego oler ka luwore gi tiend gima ondiki, mak mana ka kido kata ranyisi ema otigodo. Kristo osechiwo singruok niya: “Ng’ato moyie timo gima en ema odwaro. ema nopog wach kuom puonjni. Johana 7:17. Tong’ da ni ji nyalo kawo Biblos kaka isome, tong’ da ni onge jopuonj mag miriambo, ma miyo ji bayo yo kendo ma chocho paro mag ji, tich dine otieki ma dine omiyo Malaike mor, kendo ma dine okelo ei kweth mag Kristo, gana gi gana ma sani koro bayo ei both. LM 552.2

Onego waket teko duto mag pachwa kuom somo ndiko, kendo onego wakaw thuolowa kuom winjo marwa mondo wechego odonjnwa, maromre gi kaka dhano nyalo - weche matut mag Nyasaye; to pod nyaka wapar mak wiwa owil ni bolruok kod winjo wach mar nyathi ema onego obed chuny hie mar japuonjre. Pek mag ndiko ok nyal bedie gi lony kuom tiyo gi yore rnachal gi mago ma itiyogo sama wanyagore gi chandruok mag rieko mag dhano. Ok onego wadonj ei nono tiend Biblos, ka wan kod chir kuomwa wawegi, ma ji mathoth donjo godo kuom nono weche mag Sayans; to ka wapong’ gi lento kod yiengruok kuom Nyasaye, kanyakla kod gontbo makende mar puonjruok dwache. Onego wabi ka wan kod chuny mobolore kendo minyalo puonji. Mondo wayud ng’eyo mawuok kuom An Mantie Maduong’. Ka ok kamano to malaike mag mudho, biro dino pachwa, kendo kor chunywa ma ok wanarwak adiera gi mor. LM 552.3

Migap ndiko mathoth ma joma osomo wacho ni gin midhiemi, kata ma gikadho kaka mago ma ok nigi nengo, enia opong’ kod hoyo gi tiegruok ne jal ma osepuonji e skul mar Kristo. Achiel kuom gima omiyo josomo mathoth mag Sayans mar lemo, ok bed kod winjo mar wach Nyasaye en nikech, gidmo wengegi ne adiera ma ok gihero mar tiyo godo. Winjo mar tiend adiera mar Biblos ok oyiengore mathoth kuom tekruok mar obuongo, ma oketi kimanye, to oyiengore kuom chuny achiel, kod chenro achiel, gi gombo matut ma ng ato ni godo kuom tim makare. LM 553.1

Biblos ok onego onon ka onge lemo. Roho maler kende enra nyalo miyo wawinj ber mar gigo eko ma yot winjo tiendgi, kata geng’owa mondo kik waked gi adierago eko ma tiendgi tek winjo. En apis mar Malaike mag polo, mondo oik chuny mar winjo wach Nyasaye, mondo wabed mamor nikech ber mare, kaka siem mage jiwowa. Kata mondo wayud hoyo kod tekruok ma singruok mage chiwo. Onego wakaw kwayo mar jandik Zaburi obed marwa. ‘Yaw wang’a mondo ane, weche miwuoro man e chikni.” Zaburi 119:18. Tembe thoio nenore ma ok nyal sir nikech kokalo kuom jwang’o lemo kod nono tiend Biblos, jal ma itemo ok nyal paro mapiyo singmok mag Nyasaye mi 01 om gi Satan gi gi lwenje mag ndiko. To Malaika olworo jogo ma dwaro mondo opuonjgi kuom weche mag Polo; kendo e saa ma ginibedie gi dwaro maduong’ ema nokel ei pachgi adierago hie ma dwarore. Kamano ka jasigu enobi ka ohula, Roho mar Nyasaye enoting’ rang’iny malo ka kedo kode. Isaya 59:19. LM 553.2

Yesu nosingo ne jopuonjrene ni: “Jakony cha en Roho maler, ma Wuoro noor e nyinga, enopuonju weche duto, kendo noparau duto ma nawachonu.” Johana 14:26. To puonj mag Kristo nyaka bed ni ne osekan ei paro mondo °mi Roho mar Nyasaye opamwagi e ndalo mag chandruok. “Akano wachni e chunya; ni mondo kik aketh e nyimi.” Zaburi 119:11. LM 553.3

Ji duto ma oketo nengo kuom dwaro margi, mosiko onego obed ka rito ka gikedo gi winjo mar ng’ai. Sirni hie mag adiera ibi monji. Ok en gima nyal ore mondo wabed gi puonj mag masiche mag kia Nyasaye ma ndaloni. Satan kwanyo tembe mage moromo gi kidienje duto. Joma ok osomo, omonjo gi ayany kata gi jaro, joma osomo to oromo godo gi weche mag sayans kod mbaka mag jorieko mag piny, nia ogo kwandgi machalre rnondo okel chich, kod jaro ndiko mar Nyasaye. Kata mana joma tindo man kod rang’iny matin, wuondore ni nikod kiawa ka luwore kod loye ma obedo mise mar bedo ja-Kristo. Kendo ma kia Nyasaye kuom ng’ama pod tinni, ma thanythany kaka enno ni kod mbi mare. Ji mathtoth itelo negi e yo ma ^ kamano, mondo ose yie mar wuone maggi, ka gitimo ataro mar Roho mar ng’wono. Jo-Hibrania 10:29. Ngima mathoth mane ochiwo singruok mar bedo gi luor ne Nyasaye kod gweth ne piny, osener nikech muya ma ng’ue mar bedo ma kia Nyasaye. Jogo duto ma ogeno kuom ng’ado wach mar sunga mar dhano wuoyo, kendo paro ni ginyalo lero tiend midhierini mag polo ma gichopi e adiera ma ok okonygi gi rieko mar Nyasaye, osemoko e obadho mar Satan. LM 553.4

Wadak e ndalo malich ma onge tugo e sigana mar pinyni. Giko mar ogendim mag pinyni ochiegni ng’adi. Berwa wawegi kuom ndalo ma biro, kendo warruok mar chunje ma moko, oyiengore kuom joma waluwo sani. Wadwaro mondo otawa gi Roho mar adiera. Jalup Kristo moro amora onego openj ka oketo chunye niya: “Ruoth, ere gima idwaro mondo atimni? wadwaro mondo wabolre e nyim Ruoth, ka watweyo chiemo, kendo walemo, kendo waparo mathoth kuom wachno, to moloyo kuom gik ma timore saa ma ing’ado bura. Sani koro onego wamany rang’iny matut kendo ma ngima kuom gi Nyasaye. Waonge gi saa mirito. Gik ma timore ei alwora marwa gin mago mowinjore ahinya: wan e puoth Satan Kik unindi, thuondi mag Nyasaye; jasigu luro machiegni, oikore e saa moro amora. po nono ni inyalo ol ma inur, mondo ochikre kuomi kendo oloki chiembe. LM 554.1

Ji mathoth osewuondi ma ok ging’eyo okang’ margi hie e nyim Nyasaye. Gigoyo ne gin giwegi erokamano, kuom gik maricho ma ok gitim, to wigi owil gi kwano gik mabeyo, kendo man gi kit telo ma Nyasaye dwaro kuomgi, to ma gisejwang’o timo. Bedo margi yien e puoth Nyasaye ok oromo. Onego gidwok dwaro mare kuom nyago olemo. Okwano podho margi e wigi kuom weyo mak gitieko gik mabeyo duto, ma dine gitimo kokadho kuom ng wonone ma miyo gibedo motegno. Ei kitepe mag polo, ondikie nyiggi kaka jok ma ketho lowo. LM 554.2

To pod weche mag kidienyni ok onge gi geno chutho. Chuny mar hera ma neno chandmok kuom kinde malach pod sayo jogo ma osekawo ng’wono mar Nyasaye matin, kendo ma osedwanyo kech mare. Kuom mano ne owacho niya; “Chiew in ma inindo, chier ia kuom joma otho, kendo Kristo norieny kuomi. Ritreum ahinya kaka uwuotho.... Ka joma riek, ma ok uketho kinde ma un godo nikech ndaloni rach.” Jo-Efeso 4:14-16. LM 555.1

Ka saa mar tern enobi. jogo ma oseketo Biblos obedo gino ma ehiko ngimagi enofwenyre. E ndalo chwiri, onge pogruok ma nyalo nenore e kind yien ma osiko ka itgi ralum kod yien mamoko; to ka yamo mar oro obiro, yien ma osiko ka ralum ok lokre, ka yien ma moko to itgi hvar. Kamano e kaka jalemo man gi chuny mar miriambo sani koro ok nyal fwenyore e dier joKristo mar adier, to saa ochiegni mana chopo kuomwa kama pogruok biro mana nenoree. We ane piemruok chakre, we ane gut kod chando dewo chak tich, we ane mach omoki mar sand, eka joma chunygi nus kod joma wuondore, biro riwni kendo weyo yie; to jo-Kristo mar adier biro chung’ motegno ka Iwanda ka yie mare medo bedo motegno, ka geno mare medo bedo maler, moloyo ndalo mage mag dhi maber. LM 555.2

Jandik Zaburi wacho niya: “Gik mipuonjo miya lony, emomiyo asin gi weche duto mag miriambo. Alony moloyo jopuonjna ditto, nimar gik minyiso enta aparo e chunya.” Zaburi 119:104. 99. LM 555.3

Ng’atno ojahawi ma nono rieko, gi jalo bende ma doko ng’ama weche donjone. Nimar enobed ka yath rnopidh machiegni gi pi, ma miyo tiendene okar dir aora. to ok noluor ka chieng’ kech, to obokene nobedi mang’ich, mi ok noparre ka piny otirno oro ma nyalilanda; ok enowe nyak. Ngeche 3:13: Jeremia 17 :8. LM 555.4