Mbaara Nene

Matukũ ma Thĩĩna

Matukũ macio maarĩ ma thĩĩna mũnene kũrĩ kanitha ya Kristo. Andũ arĩa marũgamĩte na wĩtĩkio kũna kũna maarĩ anyinyi mũno. O na gũtuĩka ũguo Ũhoro wa ma ndwatigĩtwo ũtarĩ na aira, no rĩrĩ, mahĩtia na maũndũ makwĩongrrera thĩinĩ wa mahoya nĩ monekaga ta mangĩhootana o biũ, nayo ndini ĩrĩa ya ma ĩgĩthamio na kũingatwo biũ kuuma gũũkũ thĩ. Ũhoro ũrĩa mwega wa Kristo ũkĩriganĩra, no mĩhianano ya ndini ĩkĩongererũo maita maingĩ nao andũ makihinyĩrĩrio mũno na ũndũ wa kũrihio irĩhi inene rĩtarĩ rĩa kĩhooto. MN 24.1

Ti atĩ marutĩtwo o kũrora igũrũ ‘Papa’ ta mũiguithania wao na Ngai o ũguo wiki, na o na kwĩhoka wĩra wao o ene atĩ nĩ ũndũ wa kuoherũo mehia no marutĩtwo. Ng’endo ndaya mũno, ciĩko cia kũherithia nĩ ũndũ wa mahĩtia kũhova mĩhianano ya akuũ arĩa atheru, gwaka makanitha, gũthondeka ciikaro cia mĩhianano, na magongona, kũrĩha mbia nyingĩ mũno kanitha-inĩ—macio mothe o na mangĩ maingĩ mahiana o ta macio mari- nganĩrĩirio atĩ kũnina marakara ma Ngai kana kũgĩa na gwĩtĩkĩrũo nĩwe; o ta Ngai ahianaine na andũ, kũrakario nĩ maũndũ matarĩ gĩtũmi, kana ta akiragio na iruta rĩa mũhothi kana maherithia nĩ ũndũ wa mehia. MN 24.2

Thĩinĩ wa ũthii na mbere wa mĩaka magana maingĩ, ũira nĩwonekaga wa ũrĩa mahĩtia mathiaga makĩongererekaga thĩinĩ wa morutani macio marutanagwo kuuma Roma. O na mbere ya kũrũgamio kwa morutani ma Papa, morutani ma andũ arĩa ogĩ mateũragia Ngai nĩ marĩkĩtie kũigwo na kwendithio andũ thĩinĩ wa kanitha. Aingĩ arĩa moigaga nĩagarũrũku no marũmanĩtie na morutani mao ma ũũgĩ ũrĩa ũtooĩ Ngai, na ti atĩ no gũthiĩ na mbere na kwĩruta ũũgĩ ũcio gwiki, na o na kũringĩrĩria andũ angĩ merute nĩguo mathereinie kũgucĩrĩria arĩa matagarũrũkĩte. Ũguo nĩguo mahĩtia moru mũno maatonyirio wĩtĩkio-inĩ wa Akristiano. Ũrutani ũmwe mũnene wa macio waarĩ wa wĩtĩkio wa atĩ mũndũ nĩarĩ na ũndũ wa gũtũũra muoyo na kũgĩa na ũmenyi hĩndĩ ĩrĩa e mũkuũ. Ũrutani ũyũ nĩwahandire gĩtina kĩrĩa Aroma marũgamirie ũhoi wa atheru arĩa a tene o na kũinamĩrĩra Mariamu. Thĩinĩ wondũ ũcio nĩhoimire mũhuhu ũngĩ atĩ arĩa matagakorũo merirĩte mũthia-inĩ, magatũũra macinagwo tene na tene, ũrĩa wonganĩrĩirio na morutani ma kanitha ya Roma o kĩambĩrĩria-ini kĩa ũregi. MN 25.1

Ningĩ njĩra nĩ yathondekirũo ya kwambĩrĩria ũndũ ũngi mwerũ wa ũrimũ, ũndũ ũcio wetirũo nĩ Aroma Karigatori “Purgatory”, (nĩtakuga handũ harĩa akuũ matheragĩrio), ũndũ ũcio nĩwatũmĩrirũo kũhahũra andũ aingĩ arĩa maarĩ ngoro hũthũ na arĩa marongoragĩria ma’noya ma ũrimũ. Mũhuhu ũyũ nĩwarũmirie ũrutani wa atĩ nĩ kũrĩ handũ kwa ngoma harĩa harĩagĩrũo ruo rũnene, harĩa ngoro cia ehia arĩa matagĩrĩire kũninwo biũ iherithagĩrio nĩ ũndũ wa mehia mao, na thutha wa ũguo-rĩ, marĩkia kũninĩrũo mehia mao na kũherithio, magetĩkĩrio gũtonya matu-inĩ. MN 25.2

No nĩhatigarĩte ũrutani ũngĩ wa wara wambĩrĩirio wa kũhotithia Roma kwĩguna tondũ wa guoya na mahĩtia ma arũmĩrĩri ake. Ũndũ ũcio wahingirio na njĩra ya ũrutani wa kuoherũo mehia mũndũ ahingia ũrĩa ekwĩrũo (indulgences). Kuoherũo mehia biũ, ma tene, ma rĩu na ma hĩndĩ ĩrĩa ĩgoka, na kuohorũo kuuma ruo-inĩ ruothe na maherithia mothe ma mehia macio, ũndũ ũcio werĩirũo arĩa othe mangĩĩandĩkithia kũrũa mbaara ya kanitha ya Roma ya gũtheeremia ndini yake, kũherithia thũ ciake, kana kũhukia arĩa momĩrĩirie kũrega ũnene wake ũndũ-inĩ wa roho. Ningĩ andũ nĩ marutirũo atĩ kũruta mbia kũrĩ kanitha gwatũma mehia mao mathire o na kana kwahota kuohora ngoro cia arata ao arĩa akuũ kuuma iherithia-inĩ rĩa ndĩrĩrĩmbĩ cia mwaki. Na ũndũ wa mũthemba ta ũcio Roma nĩyaiyũririe mathandũkũ mayo ma mbia na gũtwarithia na mbere ũnene wayo, ikeno, na mahĩtia ma arĩa metuaga atĩ nĩ atũmwo Ake ũrĩa ũtarĩ handũ ha kũiga mũtwe wake. MN 26.1

Watho wa gĩathĩ kĩa Mwathani ũrĩa wĩ thĩinĩ wa Maandĩko Matheru nĩ warĩkĩtie gũthengio na handũ haguo gũcokio igongona rĩa mĩhianano rĩa mitha. Na njĩra ya gwika maũndũ matarĩ gĩtũmi makwaga ũũgĩ, Agathithi a kanitha ya Roma nĩmoigire atĩ nĩ maarĩ na ũhoti wa kũgarũra mũgate na ndibei gũtuĩka mwĩrĩ na thakame ya Jesu we mwene. Na ũndũ wa kwĩgereria gwa kũruma na kũhũthia Ngai nĩ moigire como atĩ nĩ maarĩ na ũhoti wa “kũũmba Mũũmbi wao”. Akristiano othe nĩ maringĩrĩirio, na ruo rũa gikuũ, mehĩte atĩ nĩ metĩkĩtie ũndũ ũcio mũũru wa kũguoyohia, mathaara ma kũmenereria maũndũ ma Igũrũ. Arĩa maregire magĩikio ndĩrĩrĩmbĩ-inĩ cia mwaki. MN 26.2

Hĩndĩ ĩrĩa Kanitha ya Roma yathereirũo ni ũthii wa na mbere o ta mũthenya gatagati nĩguo maũndũ ma roho ma thĩ yothe maarĩ nduma-inĩ o ta ũtukũ gatagatĩ. Maandĩko Matheru matigarĩtie hanini kwaga kũmenywo biũ, na to kũrĩ andũ o oiki, o na agathithi. O ta Afarisai arĩa a tene, atongoria a kanitha ya Roma nĩmamenire ũtheri ũrĩa ũngĩaguũririe mehia mao. Maathani ma Ngai marĩkia gũthengio, o mo woni ũrĩa mũiganĩru wa ũhoro ũrĩa wa ma, makĩambĩrĩria gũtũmĩra hinya hatarĩ gĩthimi, na gwĩka maũndũ mooru hatarĩ kĩrigĩrĩria. Ma-heeni, wĩrirĩria wa gũtonya, na maũndũ ma ũmaramari makĩongerereka. Andũ matiatiganire na ciĩko njũru cia mahĩtia iria ingĩamoneire ũtonga kana ũnene. Nyũmba cia arĩa maarĩ na ngathĩ cia ‘Papa’ na cia arori a makanitha (Askofu) nĩcio ciarĩ na maũũru maingĩ o na maũndũ ma waganu ma kũhĩtithia andũ. Amwe arĩa marũmĩrĩire ‘Papa’ arĩa matongoragia kanitha nĩ mekaga mahĩtia mooru mũno maakuna watho na kũgarũrania nginyagia aathani a hĩndĩ ĩyo makĩgeria kũmaruta ũneneinĩ ũcio wa kanitha nĩ ũndũ wa ũrĩa maarĩ ooru na athũkia na makaahũka kuuma ũtongoria-inĩ mwega, na tondũ wa ũguo matingĩahotire gũkirĩrĩria mathiĩ o na mbere kũrũgamĩrĩra wĩra wa gĩtĩĩo. Handũ ha mĩaka magana maingĩ gũtiarĩ na ũthii wa na mbere wa kwĩruta ũũgĩ, kana kwiruta gũthondeka indo, o na kana gũcokanĩrĩra na ũndũ wa ũhoreri na gũkũra na njĩra njega. Maũndũ ma roho na ma ũũgĩ nĩ marĩkĩtie kũninwo biũ thĩinĩ wa mabũrũri mothe ma Ũkristiano. MN 27.1