Mbaara Nene

Luther Mbere ya Kĩama

Thutha wa ũguo Luther nĩaarũgamire mbere ya kiama. Mũthamaki agĩikarĩra gĩtĩ kĩa ũthamaki. Arigicĩirio nĩ andũ arĩa maarĩ igweta thĩinĩ wa ũthamaki wake. Gũtirĩ mũndũ ũrĩ woneka mbere ya mũingĩ wa kĩama kĩa hinya makĩria gũkĩra kĩu Martin Luther aarĩ mbere ya kĩo gũtetera wĩtĩkio wake. MN 42.2

Ũndũ ũrĩa ũkĩrĩ wa ma wa kuonekana kũu gwake mbere ya kĩama waarĩ rũũri rũa ũhootani wa Ũhoro ũrĩa wa ma. Atĩ mũndũ ũrĩa Papa aarĩkĩtie gũtuĩra ciira nĩangĩaciirithirio rĩngĩ nĩ igoti rĩa rũrĩrĩ, ũndũ ũcio waarĩ o ta wa gũkaana ũhoti mũnene wa ũthamaki wa Papa. Mũthondekania Luther, arĩkĩtie kũgekwo, na kũhingwo kũgwatanĩra na andũ nĩ Papa, nĩerirũo na ma nĩekũgi- tĩrũo, na nĩetĩkĩririo kwaria mbere ya Kĩama kĩa arĩa anene mũno makĩria a rũrĩrĩ. Roma ya mwathĩte na hinya gũkira, no rĩu arorete kwaria mbere ya ngiri nyingĩ cia andũ kuuma thĩ ciothe cia Ũkristiano. Na njĩra ya kahora na ũhoreri, no e na ũrũme mũingĩ na kĩhooto, nĩarũgamire ta mũira wa Ngai gatagatĩ ka arĩa anene mũno a thĩ. Luther acokirie icokia rĩake na mũgambo wa ũhoreri na wa wĩnyihia, hatarĩ na mara- kara kana ihenya. Naguo mũtugo wake waarĩ wa gĩtĩĩo na kwaga kwĩrora igũrũ we mwene; na o na gũtuĩka ũguo nĩonanirie wĩtĩkio na gĩkeno ũndũ ũrĩa wamakirie mũngano. MN 42.3

Arĩa mahingĩte maitho mao tondũ wa ũremi matikone ũtheri, na makarĩkia gũtua na ngoro ciao kwaga gwĩtĩkĩra Ũhoro ũrĩa wa ma, nĩmarakaririo mũno nĩ hinya wa ciugo cia Luther. Rĩrĩa atigire kwaria, mwarĩrĩria wa Kĩama akiuga atĩrĩ na marakara, “Ndũnacokia kĩũria kĩrĩa ũririo . . . ũrendwo ũcokie icokia inyinyi na rĩkũiiguĩka . . . nĩũgwĩtĩkĩra, kana ndũgwĩtĩkĩra, kũregana na wĩtĩkio waku? MN 43.1

Mũthondeki ũcio agĩcokia akiuga, “Nĩ ũndũ worĩa wee mũthamaki mũgathe mũno makĩria na inyuĩ anene a mothamaki mũkwenda icokio itheru, ihũthũ, na inyinyirĩ, gĩtũmi, nĩngũmũcokeria rĩmwe, narĩo nĩrĩo rĩrĩ: “Ndingĩtiga wĩtĩkio wakwa o na angĩkorũo nĩ ũndũ wa Papa kana nĩ ũndũ wa Ciama, nĩgũkorũo nĩ ũndũ wĩonanĩtie o ta mũthenya atĩ nĩ mahĩtĩtie maita maingĩ na makaaga kũiguithania thĩinĩ wa morutani mao. Tondũ wa ũguo atangĩkorũo ngũiguithio na ũira, wa Maandĩko Matheru kana gĩtũmi gĩkũiguĩka mũno makĩria, atangĩkorũo ngũringĩrĩrio na icigo iria ndĩkĩtie kũgweta cia Ibuku rĩa Ngai, na atangĩkorũo nĩkũnyonia ikũnyonia ngoro-inĩ yakwa atĩ nĩndiganĩte na Kiugo kĩa Ngai, ndingĩkaana wĩtĩkio wakwa o na hanini, na o na ndingĩhota gwĩka ũguo, nĩ tondũ nĩ ũndũ ũtarĩ wa thayũ kũrĩ Mũkristiano kwaria ũndũ wa kũregana na wĩtĩkio wake wa ngoro. Ndũgamĩte haha, ndiri ũndũ ũngĩ ingĩhota gwĩka; Ngai andeithie. Amen.” MN 43.2

Ũguo nĩguo arũgamire mũndũ ũyũ wa ma, igũrũ rĩa gĩtina kĩrĩa kĩa ma gĩa Kiugo kĩa Ngai. Ũtheri wa Igũrũ kwa Ngai nĩwathereire ũthiũ-inĩ wake. Ũnene na ũtheru wa mĩtugo yake, thayũ na gĩkeno ngoro-inĩ yake, nĩcionekire mbere yao othe rĩrĩa areganaga na hinya wa mahĩtia na gũtuĩka mũira wa ũnene wa wĩtĩkio ũrĩa ũhootaga thĩ. MN 43.3

Arũmĩte o ta ihiga akĩrũgama, hĩndĩ ĩrĩa ihuhũkanio njũru mũno makĩria cia ũhoti wa thĩ cia mũtuthaga na itihote kũmwĩka ũndũ. Hinya ũrĩa waarĩ na ciugo ciake, na ũrĩa aikarĩte atarĩ na guoya, ũhoreri wake, maitho macanjamũkĩte makionania wĩtĩkio wake, naguo wĩkinyĩri wa gũtua kwa wĩtĩkio wake ũrĩa ũtangĩagarũrũkire ũrĩa wonekaga thĩinĩ wa kiugo gĩake o gĩothe . . . na gĩĩko o gĩothe nĩ wagegirie mũno Kĩama kĩu. Waarĩ ũira wa atĩ ndangĩhoteka kũrutĩka wĩtĩkio-inĩ wake, o na angĩkorũo nĩ ũndũ wa irĩĩko kana kũmakio, nĩguo etĩkĩre kwĩruta mbere ya monene ma Roma. MN 44.1

Kristo nĩwe waririe thĩinĩ wa ũira wa Luther na hinya na ũnene ũrĩa wamakirie na ũkĩgegia arata ake hamwe na thũ ciake. Roho wa Ngai aarĩ ho Kĩama-inĩ kĩu, akĩiguithia na hinya ngoro cia anene a ũthamaki ũcio. Amwe a anene acio nĩmoimbũrire hatarĩ hitho Ũhoro ũcio wa ma wa wĩra wa Luther. Aingĩ ao nĩme- tĩkĩrithirio Ũhoro ũcio wa ma, no kũrĩ amwe ũmenyi ũrĩa wamũkĩirũo ndwaikarire mũno. Nĩ haarĩ na andũ a gĩkundi kĩngĩ arĩa matataarĩirie gwĩtĩkia kwao o hĩndĩ ĩyo, no rĩrĩ, marĩkia gwĩthomera wega Maandĩko Matheru, thutha ũcio hĩndĩ ĩngĩ magĩtetera na ũcamba mũnene wĩra wa Mathondeka ma ndini. MN 44.2

Mũnene ũrĩa ti “clector” Frederick wa Saxony nĩatũire etereire na merirĩria maingĩ kuoneka kwa Luther mbere ya Kĩama, na e na kĩinaino kĩa ngoro agĩthikĩrĩria mĩario yake. Nĩakeneire ũcamba, ũgima o na ũragathu wa maitho make, na nĩetĩĩire gũtuĩka mũmũgitĩri. Elector Frederick nĩaaringithanirie ikundi iria ingĩ ciarĩ na ngarari, no akĩona ũũgĩ wa Papa, athamaki, na anyinyi a Papa nĩwahootirũo biũ ũgĩtuo kĩndũ hatarĩ nĩ hinya wa Ũhoro ũrĩa wa ma. Wathani wa kanitha ya Roma ũgĩgĩtigwo ũnyitĩrĩire kũhootwo kwaguo kũrĩa kũngĩga- coka gũtũũra kũririkanagwo gatagatĩ-inĩ ka ndũrĩrĩ nyingĩ thĩinĩ wa njiarũa ciothe cia thutha-inĩ. MN 44.3

Korũo Luther nĩetĩkĩririe kaũndũ o na kamwe, Shaitani na ita ciake nĩmangĩagĩire na ũhootani. No rĩrĩ, ũrũmu wake ũrĩa ũtangĩainainĩkire nĩguo waarĩ gĩtũmi gĩa kuohora kanitha na kwambĩrĩria hĩndĩ ĩngĩ njerũ ya matukũ ma thayũ. Ũgucĩrĩria wa mũndũ ũyũ ũmwe, ũrĩa womĩrĩirie gwĩciiria na kũrũgama arĩ o wiki thĩinĩ wa maũndũ ma ndini, nĩwagwatirie mĩikarĩre ya kanitha o na thĩ, na ti o hĩndĩ ya matukũ make, no nĩ thĩinĩ wa njiarũo ciothe cia thutha-inĩ. Ũrũmu wake na wĩtĩkio nĩũngĩgekĩra hinya andũ othe, nginyagia mũthia wa kahinda, arĩa mangĩkahĩtũkĩra mĩnyamaaro-inĩ ya wĩra ta ũcio. Ũhoti na ũtheru wa Ũnene wa Ngai nĩwarũgamire mbere igũrũ rĩa mohoro ma ũtaarani wa andũ, o na igũrũ rĩa ũhoti mũnene wa Shaitani. MN 45.1

Nĩndonire atĩ Luther aarĩ njamba na wĩ kĩo kĩnene, ũtetigagĩra na womĩrĩirie, akĩonania ũũru wa mehia na agĩtetera Ũhoro ũrĩa wa ma. Ndetigagĩra andũ arĩa oru o na kana ndaimono; nĩoĩ atĩ aarĩ na Ũmwe waarĩ hamwe nake wĩ hinya gũkĩra othe. Luther nĩarĩ na kĩo, hinya wa ngoro, na ũmĩrĩria, na mahinda mangĩ nĩakoragwo ũgwati-inĩ wa kwĩikia maũndũ-inĩ ma ũmĩrĩria gũkĩra gĩthimi. MN 45.2

No rĩrĩ, Ngai nĩamũrũgamĩirie Melancthon, ũrĩa waarĩ na mĩtugo ĩtahianaine na yake, gũteithĩrĩria Luther gũ- twara na mbere wĩra wa mathondeka ma ndini. Melancthon arĩ kĩguoya, wetigagĩra, wehũgaga, na nĩarĩ na ũkirĩrĩria mũnene. Aarĩ mwendwo nĩ Ngai mũno. Ũmenyi wake wa Maandĩko Matheru waarĩ mũnene mũno, naguo ũũgĩ wake wa gũtua ũhoro waarĩ mwega mũno makĩria ma mũno. Wendo wake wa wĩra wa Ngai watariĩ o ta wa Luther. Ngoro cia andũ aya erĩ nĩciatumirũo hamwe igĩtuĩka kĩndũ kĩmwe nĩ Mwathani; maarĩ arata mata- ngĩtigithũkanĩka. Luther aarĩ ũteithio mũnene mũno kũrĩ Melancthon hĩndĩ ĩrĩa e ũgwati-inĩ wa gwĩtigĩra na ũhoreri, na Melancthon nake aarĩ ũteithio mũnene mũno kũrĩ Luther hĩndĩ ĩrĩa e ũgwati-inĩ wa gũtwara maũndũ na ihenya mũno gũkĩra gĩthimi. MN 45.3

Ũũgĩ wa wĩhũgi wa Melancthon kaingĩ nĩwatũmire metheme mathĩĩna marĩa mangĩakorire wĩra wa Ngai korũo wĩra watigĩtwo moko-inĩ ma Luther e wiki; na maita maingĩ wĩra ndũngĩatindĩkirũo na mbere korũo watigĩirũo Melancthon e wiki. Nĩndonirio ũũgĩ wa Ngai thĩinĩ wa gũthuura andũ aya erĩ gũtwara na mbere wĩra wa mathondeka ma ndini. MN 46.1