Ki Kam Jong Ki Apostol
28.—Ki Sngi Ka Jingtrei Shitom Bad Ka Jingtynjuh
(La Pynshong Nongrim _ Ki Kam 19:21-41; 20:1.)
Palat lai snem ka Ephesos ka la long ka pdeng jong ka jingtrei jong U Paul. Ia ka balang kaba im-kaba san bha la pynieng skhem hangne, bad na kane ka nongbah ka gospel ka la phriang sha kylleng ki jylla jong ka Asia, hapdeng ki Jiw bad ki Grik. KJA 139.1
U apostol la katto-katne por u la thmu-la pyrkhat ban sdang sa ia kawei pat ka jingiaid ialap. “U la thmu ha la ka mynsiem, ynda u la leit lyngba ia ka Makedonia bad ka Akhaia, ban leit sha Jerusalem, u da ong, Ynda nga la poi hangta, ka dei ia nga ban iohi ia ka Rom ruh.” Ban pyniadei bad kane ka jingthmu “u la phah noh sha Makedonia arngut na kita kiba ju synran ia u, U Timothi bad U Erastos;” hynrei namar ka jingsngew ba ka kam ha Ephesos ka dangdawa ia ka jingiadon lang jong u, te u la rai ban iaisah tadhaduh hadien ka Pentekos. Ka jingjia shen ka la jia, la katta ruh, kaba la pynkloi ia ka jingleit noh jong u. KJA 139.2
Shisien shi snem, ia ki jinglehniam bakyrpang la ju pynlong ha Ephesos kum ka jingpyndonburom ia ka blei Diana. Kine ki la khring ia bun byllien ki briew na baroh ki bynta jong ki jylla. Shi lynter kane ka por, la pynlong ia ki jingkhawai lem bad ka jingpynpaw rong bad ka jingpynphuh-pynphieng bakhraw tam. KJA 139.3
Kane ka aiom leh kmen ka la long ka por jong ka jingtynjuh ia kito kiba la wan iasoh thymmai sha ka jingngeit. Ka kynhun ki bangeit kiba la ialum lang ha ka skul jong U Turannos ki la long ka sur kabym iahap-lang ha kane ka jingleh-kmen jong ka jingkhawai, te ia ka jingkren-bein, ka jingpynjah burom, bad ka jingniewbein la kynton lait-luid eh halor jong ki. Ki jingtrei minot jong U Paul ki la pyntroin jur ia ka jingmane ki nongmane bleithaw, te kum ka jingmih la lah ban iohi ia ka jingduna ha ka jingwan ki briew sha kane ka jingkhawai jong ka jaid bynriew bad ha ka jingshitrhem jong ki nongmane. Ka borktah jong ki jinghikai jong u ka la pyiar jngai, wat sha lyndet ka jylli jong kiba kylla thymmai sha ka jingngeit. Shibun kibym pat pdiang ha kaba paw ia kine ki jinghikai bathymmai ki la kylla long kiba la ioh jingshai kat haduh ban duh noh na ki baroh ka jingshaniah ha ki bleithaw jong ki. KJA 139.4
La don ruh sa kawei ka daw jong ka jingbymhun. Ka jingkamai kaba iar bad bamyntoi ka la mih-la san ha Ephesos na ka jingshna bad ka jingdie ia ki templ bad ki durblei barit, ba la pynwandur kum ka templ bad ka durblei jong ka Diana. Kito kiba la trei ia kane ka kam ki la shem ba ka jingiohnong jong ki ka la hiar katta-katta, bad baroh ki la iasoh lang ha kaba kdew ia kane ka jingkylla bymlah pdiang sngewbha sha ki jingtrei jong U Paul. KJA 139.5
U Dimetrios, u nongshna jong ki templ rupa barit, da kaba lum-lang ia ki para batrei lang ia kane kajuh ka kam, u la ong: “Ko rangbah, phi tip ba na kane ka kam ka long ka spah jong ngi. Bad phi iohi bad phi iohsngew ruh, ba ym tang ha Ephesos hi, hynrei lajan ha baroh kawei ka Asia, une U Paul u la pynkohnguh bad u la pynkylla noh ia u paidbah babun, u da ong, ba kim long ki blei kita kiba la thaw da ki kti: kumta ym tang ba la don jingma ba kane ka kam jong ngi kan kylla kaba ibein; hynrei ba yn ym niew ei-ei ruh em ia ka iing-mane ka Diana ruh, kane ka blei kaba khraw, bad yn pynduh noh ruh ia ka jinglong khraw jong ka, ia kaba ka Asia baroh kawei bad ka pyrthei ki iamane.” Kine ki ktien ki la pynkhih buk ia ki jingsngew bitar jong ki paidbah. “La pyndap ia ki da ka jingbitar, bad ki la iapyrta noh, ki da ong, Kaba khraw ka Diana jong ka Ephesos.” KJA 139.6
Ia kane ka jingkren la pynphriang stet eh. “Te la pyndap ia kata ka nongbah da ka jingkhihwin.” La wad kylleng ban ioh ia U Paul, hynrei ia u apostol ym shym la shem. Ki parabangeit jong u, haba ki la ioh jingtip shaphang ka jingma, ki la pynmih kyrkieh ia u na kata ka jaka. Ia ki angel jong U Blei la phah ban iada ia u apostol; ka por ba un iap kum u martyr kam pat shym la wan. KJA 139.7
Haba kim shym la shem ia uta uba ki la bitar eh, ki paid bhur “ki la kem niat te ia U Gaios bad ia U Aristarkhos, kiba na Makedonia ki para ba ialeit lem bad U Paul,” lem bad kine ha ki kti jong ki “ki la iaphet kyrthep ruh da kawei ka jingmut sha ka iing-seng ka shnong.” KJA 139.8
Ka jaka-rieh jong U Paul kam shym la jngai nangta, te shen u la ioh jingtip ia ka jingma ia ka jingim ki para-bangeit baieit jong u. Da kaba klet noh ia ka jingma ia u hi, u la kwah ban leit shisyndon sha kata ka iing-seng ka shnong ban kren ha kita ki nongpynkhih-win ka shnong. Hynrei “ki synran kim shah ia u.” U Gaios bad U Aristarkhos kim shym la dei kita ia kiba uta u paidbhur u la wad; ym shym la pynmynsaw ei-ei ia ki. Hynrei lada ia ka khmat u apostol kaba la blad-rong, kaba la khuslai eh lah ban iohi, kan pynkhih jur shuh-shuh ia ka jingbitar shla jong ki paidbah bad yn ym don ka lad briew kaban lah pyllait ia ka jingim jong u. KJA 140.1
U Paul u la dang kwah hir-hir ban iada ia ka jingshisha ha khmat ki paid byllien, hynrei ha kaba khadduh la khang ia u da ka khubor ka jingmaham na kata ka iing-seng ka shnong. “Te don ruh ki rangbah Asia, ba ki long ki lok jong u, ki la iaphah ha u, bad ki la iakyrpad ia u ban ym nud leit ha kata ka iing-seng shnong.” KJA 140.2
Ka jingiakhih kulmar ha kata ka iing-seng shnong ka la nang jur. “Hangta te don kiba la iapyrta ia kane, bad kiwei pat ia kata: namar la pynkulmar ia uta u paidbah; te kiba kham bun kim shym tip na ka bynta aiu ki la iawan lang.” Ka jingshisha ba U Paul bad ki paralok jong u ki la long na ka jaid Hebru ka la pynlong ia ki Jiw ban thrang ban pynshai ba kim dei ki nongkyrshan ia u bad ia ka kam jong u. Kumta ki la wallam ia uwei napdeng jong ki ban pynshai shaphang kane ka kam ha khmat ki paidbah. U nongkren uba ki la jied u dei U Aleksander, uwei na ki bania u nongtrei tama, ia uba U Paul kham hadien u la kdew pynithuh kum uta uba la leh sniew eh ia u. 2 Timothi 4:14. U Aleksander u la long u briew uba stad uba don ki sap-ki phong, bad u la pyndonkam ia baroh ka bor-ka buit jong u ban ialam beit ia ka jingkhih bitar jong ki paidbah pyrshah ia U Paul bad ki paralok jong u. Hynrei kita ki paid byllien, da kaba tip ba U Aleksander u la dei u Jiw, ki la beh noh ia u sharud, bad “la mih buk kawei ka jingpyrta na ki baroh jin haduh ar kynta, ki da iapyrta jam, Kaba khraw ka Diana ka jong ki Ephesos.” KJA 140.3
Ha kaba khadduh, namar ka jingthait palat, ki la sangeh, te la don ka jingjar-jar khyndiat por. Te u nongthoh jong ka nongbah u la wanpoi ban kren ha uta u paid byllien, bad namar ka kyrdan jong u ha ka kam u la lah ban pynsngap jar bad ki la shahshkor ia u. U la iashem bad ki briew ha ka jingleh jong ki hi bad u la pyni ba ym shym la don daw satia ban pynkhihwin ha ka shnong. U la kyntu ba kin da pyrkhat bniah. “Ko phi ki rangbah Ephesos,” u la ong, “uno u briew ubym tip ba kane ka nongbah ki Ephesos ka long ka nongsumar ia ka templ jong ka Diana kaba khraw, bad ia kata ka dur-blei kaba la hap na U Jupiter? Namar kata te haba ia kine kiei-kiei ruh ym lah ban len, ka dei ba phin long jar-jar, bad ban ym leh thurmur ei-ei ruh em. Namar phi la wallam hangne ia kine ki rangbah, kibym long kiba tuh kyntang, lymne kiba iakren-bein ia ka blei jong ngi. Namar kata lada U Dimetrios bad kita ki nongtrei lem bad u, ki iadon ka jingmudui pyrshah iano-iano ruh, ki don ki iing kashari, ki don ruh ki lyngskor: to kin iatian bishar paralok hi. Hynrei lada phi iawad ei-ei ruh shaphang kiwei pat ki kam, yn pyndep ia ki ha ka jingiaseng kaba kat kum ka ain. Namar la dei sa ban mudui ia ngi namar ka jingkhihwin ha kane ka sngi, ba ka long kaba khlem daw, bad ngin ym lah ban sei nia na ka bynta kane ka jingialang bakhynwin. Te ynda u la lah kren kumne, u la pynpra ia kata ka jingiaseng.” KJA 140.4
Ha ka jingkren jong u U Dimetrios u la lah ong, “la don jingma ba kane ka kam jong ngi kan kylla kaba ibein.” Kine ki ktien ki pyni ia ka daw bashisha jong ka jingiakhihwin ha Ephesos, bad ka long ruh ka daw jong kaba bun ka jingpynshitombein kaba la bud ia ki apostol ha ka kam jong ki. U Dimetrios bad ki para-nongtrei jong u ki la iohi ba da ka jinghikai bad ka jingpynphriang ia ka gospel ka jingkamai da kaba thaw dur-blei ka la don ha ka jingma. Ka jingsiew ia ki lyngdoh bad ki bania ki nongmane bleithaw ka la don ha ka jingma, te na ka bynta kane ka daw ki la pynkhih paidbah pyrshah ia U Paul da ka jingiapyrshah kaba kthang tam. KJA 140.5
Ka rai jong u nongthoh bad jong kiwei pat kiba bat ia ki kam ha ki kyrdan badonburom ha ka nongbah ka la buh ia U Paul ha khmat ki paidbah kum u briew uba lui-lui bad ubym shym la pynkhein ia kano-kano ka ain-ka hukum. Kane ka la long kawei pat ka jingjop jong ka niam Khristan halor ka jingbakla bad ka jingngeit-bieit. U Blei U la pynmih ia u nongbishar bakhraw ban pynksan ia u apostol jong U bad ban synshar pynjai-jai ia u paid-bhur bapynkhih kulmar. Ka dohnud U Paul ka la dap da ka jingsngewnguh ia U Blei ba ia ka jingim jong u la pynsah bad ba ia ka niam Khristan ym shym la pynjah burom da ka jingiakhihwin ha Ephesos. KJA 141.1
“Te haba la wai noh kata ka jingkhihwin, ynda U Paul u la lah phah khot ia ki synran, bad ba u la lah sneng ia ki, u la khublei ia ki bad u la mih noh ban leit sha Makedonia.” Ha kane ka jingiaid lynti la synran ia u da ki arngut ki parabangeit baiaineh kiba na Ephesos, U Tykhikhos bad U Trophimos. KJA 141.2
Ki jingtrei jong U Paul ha Ephesos ki la kut. Ka jingshakri jong u hangta ka la long ka jingtrei kaba khlem sangeh ban shongthait, kiba bun ruh ki jingtynjuh ba-eh, bad kiba dap da ka jingsngewsih kthang. U la hikai ia ki briew ha ki jingialang babun paidbah bad ruh na kawei ka iing sha kawei pat ka iing, lem bad shibun ki jingjaw ummat u hikai bad maham ia ki. Khlem da pud ia u la ialeh pyrshah da ki Jiw, kibym ieh ia kawei ruh ka lad ban pynkhih paidbah ia ka jingsngew pyrshah jur ia u. KJA 141.3
Bad katba u la ialeh thma kumne pyrshah ia ka jingieng pyrshah ki briew, u da tur shaphrang da ka jingshitrhem bakhlem duna ha ka kam jong ka gospel, bad kaba iada ia ka kam jong ka balang kaba dang lung ha ka jingngeit, U Paul u la kit ha la ka mynsiem ia ka jingkit bakhia na ka bynta baroh ki balang. KJA 141.4
Ki khubor shaphang ka jingphaidien ha ki katto-katne ki balang ba u la seng ki la pynsngewsih jur ia u. U la sheptieng ba baroh ki jingtrei shitom jong u na ka bynta jong ki kin long pynban kiba lehnoh-ei. Ia shibun ki miet bakhlem iohthiah la pynlut ha ka jingduwai bad ka jingpyrkhat bashitrhem katba u la tip ia ki rukom ba la pyndonkam ban ialeh pyrshah ia ka kam-ka jingtrei jong u. Katba u ioh lad bad kumba ka jinglong-jingman jong ki ka la dawa, u la thoh sha ki balang, u da ai ka jingdumok, ka jingsneng, ka jingkyntu, bad ka jingpynshlur. Ha kine ki shithi u apostol um shym la kren shaphang ki jingtynjuh bashitom jong u hi, pynban don hateng-hateng ki jingpyni ia ki jingtrei shitom bad ki jingsaja ba u la shah ha ka kam jong U Khrist. Ia ki jingsympat bad ka jingset byndi, ka jingkhriat bad ka jingthngan bad ka jingsliang, ki jingma ha ryngkew bad ha duriaw, ha ka sor-bah bad ha ka ri-khlaw, na la kijong ki parakher-paramer, na ki nongmane bleithaw, bad na ki parabangeit balamler __ ia kane baroh u la shah na bynta ka gospel. Ia u “la kren bein sat,” “la beh bein,” la pynlong “kum ka synrum jong kiei-kiei baroh,” “la pynjynjar sat,” “la pynshitom-bein,” “la tap baiong ha kiei-kiei baroh,” “la pha ia lade man la ka por baroh,” “ba la aiti noh ha la ka sngi ia kaban iap na ka bynta U Jisu.” KJA 141.5
Hapdeng ka lyer-iong kaba khlem da pud jong ka jingiapyrshah, ka jingkyang shla jong ki nongshun, bad ka jingiehnoh bak jong ki paralok une u apostol ubym sheptieng sa khyndiat u la jan duh jingkyrmen. Hynrei u la phai ban peit pat sha ka Kalbari te da ka jingshitrhem bathymmai u la tur shaphrang ban pynphriang ia ka jingtip ia Uta Uba La Shah Sahnarphna. U la iaid ha kata ka lynti kaba la bit snam kaba U Khrist hi U la iaid hashuwa jong u. Um shym la wad ia ka jingpyllait-kam noh na ka jingialeh-thma tadhaduh ba un da ioh law noh ia ki jingriam bad ki jingkieng atiar thma ha trai ki sla-kjat jong U Nongsiewspah jong u. KJA 141.6