Ki Kam Jong Ki Apostol

14/59

13.—Ki Sngi Ka Jingpynkhreh

(La Pynshong Nongrim — Ki Kam 9:19-30)

Hadien ka jingpynbaptis jong u, U Paul u la pynkut ia ka jingshah jingit jong u bad u la iaisah “katto-katne sngi ryngkat bad ki synran kiba ha Damaskos. Te kumne-kumne ruh u la ialap ia U Khrist ha ki synagog ba u long U Khun U Blei.” Da ka jingshlur u la pynbna ba U Jisu ka Nasareth U long U Messiah ia Uba la apkhmih lynti, Uba “la iap namar ki pop jong ngi katba kum ki Jingthoh; . . . ba la tep ia u, bad ba la pynmih pat ia u ruh ha kaba lai sngi,” hadien kata la iohi ia U da ki Khadar Ngut bad da kiwei. “Bad khadduh eh,” U Paul u la ong shuh-shuh, “kum ha uba kha-lor, u la paw ha nga ruh.” 1 Korinth 15:3,4,8. Ki jingpyni-nia jong u na ki jingiathuhlypa ki la shai bad skhem bha, bad ia ki jingleh jong u la bud shai eh da ka bor jong U Blei, ba ki Jiw ki la kulmar bad kim shym la lah ban jubab ha u. KJA 60.1

Ka khubor jong ka jingkylla kaba mut jong U Paul ka la poi sha ki Jiw kum ka jingphylla bakhraw. Uta uba la leit sha Damaskos “bad ka bor bad ka hukum ruh na kita ki rangbah lyngdoh” (Ki Kam 26:12) ban khum bad ban pynshitombein ia ki bangeit mynta pat u ialap ia ka gospel jong U Nongpynim Uba la sahnarphna bad Uba la mihpat, u da pynkhlain ia ki kti jong kito kiba la lah long ki synran jong ka, bad khlem kut u la nang wallam ia ki bangeit thymmai sha ka jingngeit kaba shisien u la ialeh pyrshah jur eh. KJA 60.2

Ia U Paul la tip mynshuwa kum u nongiada bashitrhem jong ka niam Jiw bad u nongpynshitombein bakhlem thait ia ki nongbud jong U Jisu. Uba shlur, uba laitluid, uba iai-ialeh, ki talen bad ka jingpyntbit jong u kin jin da la pynlah ia u ban shakri lajan ha kano-kano ka jaid kam. U la lah ban pyni-nia da ka jingshai kaba palat liam, bad da ka jingkrenbein bapynduh mynsiem jong u u la lah ban buh ia u nongpyrshah ha ka jingkut-lad. Mynta pat ki Jiw ki la iohi ba une u samla uba ai jingkyrmen phylla ia ki u la iasoh bad kito kiba u la pynshitombein mynshuwa, bad khlem jingsheptieng u ialap ha ka kyrteng U Jisu. KJA 60.3

U rangbah shipai uba la shah pyniap ha ka thma u long ka jingduh ha ka kynhun jong u, hynrei ka jingiap jong u kam ai jingkhlain shuh-shuh sha u nongshun. Hynrei haba u briew uba paw-khmat u iasoh bad ka kynhun kaba iapyrshah, ym dei tang ba la duh noh ia ka jingshakri jong u, hynrei kito sha kiba u pyniasoh ia lade ki ioh ka jingmyntoi bad ka kabu kaba khraw. U Saul ka Tarsos, ha ka jingiaid lynti jong u sha Damaskos, da kaba suk yn jin da la lah ban shoh iap ia u da U Trai, te ia ka bor-ka jingkhlain bakhraw yn jin da la weng noh na ka bor kaba pynshitombein. Hynrei U Blei ha ka jingpyniaid jong U ym tang ba U la pynsah-im ia U Saul, hynrei U la pynkylla thymmai ia u, kumne la pynkynriah ia u ramhah na ka liang jong u nongshun sha ka liang jong U Khrist. U nongkren uba pnah bad u nongiatai-nia uba jubor, U Paul, lem bad ka jingthmu baskhem bad ka jingshlur kabym ju sheptieng jong U, u la don ia kita ki jingstad-jingtbit kiba la donkam eh ha ka balang banyngkong. KJA 60.4

Katba U Paul u la ialap ia U Khrist ha Damaskos, baroh kiba la iohsngew ia u ki la sngew kyndit bad ki la ong, “Une um dei uta uba la pynjot ha Jerusalem ia kita kiba la ju khot kyrpad ha kane ka Kyrteng bad u la wan hangne ruh ia kane khnang ba un ioh ialam noh ia ki ba la khum ha khmat ki rangbah lyngdoh? U Paul u la pynbna ba ia ka jingkylla ka jingngeit jong u ym shym la pynlong da ka jingsngew hak-dak lane da ka jingshitrhem bieit, hynrei la pynlong ia ka da ka sakhi-sabut kaba khlain. Ha ka jingialap jong u ia ka gospel u la wadlad ban pynshai ia ki jingiathuhlypa kiba iadei bad ka jingwan banyngkong jong U Khrist. U la pyni-nia skhem ba ia kine ki jingiathuhlypa la pyndep shisha ha U Jisu ka Nasareth. Ka nongrim ka jingngeit jong u ka la long ka ktien ka jingiathuhlypa ba la pynskhem. KJA 60.5

Katba U Paul u la bteng ban kyntu sha ki nongsngap basngew kyndit jong u ba kin “kylla kaba mut bad kin phai sha U Blei, da kaba leh ia ki kam badei biang ia ka jingkylla kaba mut” (Ki Kam 26:20), u la “nang khraw bor, bad u la pynduh nia ia kita ki Jiw kiba shong ha Damaskos, u da pyni biang-biang ba une u long U Khrist.” Hynrei shibun ki la pyneh ia ki dohnud jong ki, ki da kyntait ban pdiang shah shkor sha ka khubor jong u, bad shen ia ka jingsngew kyndit jong ki ha ka jingkylla kaba mut jong u la pynkylla sha ka jingisih bajur kum kata kaba ki la pyni sha U Jisu. KJA 60.6

Ka jingiapyrshah ka la shyrkhei katta-katta ba ym shym la shah ia U Paul ban iai-bteng ia ki jingtrei jong u ha Damaskos. U nonglam-khubor na bneng u la phah ia u ban mih noh katto-katne por, kumta u “leit noh sha Arabia” (Galatia 1:17), hangta u la shem ka jaka-rieh kaba shngain bha. KJA 60.7

Hangne, ha ka jingjar-jar jong ka ri-shyiap, U Paul u la ioh ka lad kaba biang na ka bynta ka jingpule bniah bad ka jingpuson. Ha kaba jai-jai u la kynmaw pat ia ka jingiashem bamynshuwa jong u bad u la pynskhem thikna ia ka kam ka jingkylla kaba mut. U la wad ia U Blei da ka dohnud jong u baroh, um shym la shongthait tadhaduh ba u la tip thikna ba ia ka jingiashem jong u la pdiang bad ia ka pop jong u la map. U la thrang ia ka jingkular skhem ba U Jisu Un long ryngkat bad u ha ka kam ialap jong u kaban wan. U la pynthylli na ka mynsiem ia ka jingpyrshah bad ia ki jinghikai pateng kiba la saindur ia ka jingim jong u haduh kane ka por, bad u la pdiang ia ka jinghikai na U Tynrai jong ka jingshisha. U Jisu U la iasyllok bad u bad U la pynskhem ia u ha ka jingngeit, da kaba theh ruh ha u ia ka jingstad bad ka jingai-ei ha ka jingthew bakyrhai. KJA 61.1

Haba ia ka jingmut jong u briew la wallam sha ka jingiasyllok bad ka jingmut jong U Blei, kaba tlot bad ka Bor Bymjukut, ka jingktah ha ka met bad ka jingmut bad ka mynsiem ka long kabym lah ban thew-ban khein dor. Ha kaba kum kata ka jingiasyllok la shem ia ka jingnang-jingstad bahakhlieh tam. Ka long ka lad-ka rukom pynroi-pynsan jong U Blei hi. “To pynia-ithuh ia lade bad u” (Job 22:21), ka dei ka khubor jong U sha ka kynja bynriew baroh. KJA 61.2

Ka jingpynsmai bashongkun ba la ai sha U Paul ha ka jingiakren jong u bad U Ananias, ka la shong kham khia shuh-shuh ha ka dohnud jong u. Haba, kum ka jingphai-ktien sha ka jingong, “Ko Saul, u para jong nga, to men ioh peit pat,” U Paul ha ka sien banyngkong u la peit ha ka khmat jong une u briew uba riewblei, U Ananias hapoh ka jingpyrsad jong U Mynsiem Bakhuid u la ong ha u: “U Blei ki kpa jong ngi u la thung ia me, ban tip ia ka mon jong u, bad ban iohi ia uta U Bahok, bad ban iohsngew ia ka ktien na ka shyntur jong u. Naba men ioh long u nongphla na ka bynta jong u ha ki briew baroh shaphang kita kiba me la iohi bad ba me la iohsngew. Mynta te balei me pyntud? To ieng, to shah ba yn pynbaptis ia me, bad sait noh ia ki pop jong me, da kaba khot kyrpad ia ka kyrteng jong u.” Ki Kam 22:13-16. KJA 61.3

Kine ki ktien ki iadei bad ki ktien jong U Jisu hi, Uba, haba U la bat-khak ia U Saul ha ka jingiaid lynti jong u sha Damaskos, U la kren shai: “Namar khnang ia kane kein nga la mihpaw ha me, ban thung ia me ban long u nongialap bad u nongphla ia kine kiei-kiei ha kiba me la iohi ia nga, bad ia kita kiei-kiei ruh ha kiba ngan pynpaw ia lade ha me; da kaba pyllait noh ia me na u paidlang, bad na ki Jentil, ha kiba nga phah noh ia me, ban pynpeit ia ki khmat jong ki, ba kin ioh phai na ka jingdum sha ka jingshai, bad na ka bor jong u Soitan sha U Blei, ba kin ioh pdiang kaba map ki pop, bad ka bynta hapdeng kita ia kiba la pynkhuid da ka jingngeit kaba ha nga.” Ki Kam 26:16-18. KJA 61.4

Katba u la puson ia kine kiei-kiei ha ka dohnud jong u, U Paul u la nang sngewthuh shai ia ka jingmut ka jingkhot jong u “Uba la khot u apostol U Jisu Khrist da ka mon U Blei.” 1 Korinth 1:1. Ka jingkhot jong u ka la wan, “ym na ki briew, lymne da u briew, hynrei da U Jisu Khrist, bad U Blei uba U Kpa.” Galatia 1:1. Ka jingkhraw jong ka kam kaba ha khmat jong u ka la ialam ia u ban pule bniah ia ki Jingthoh Bakhuid, khnang ba un ialap ia ka gospel “ym ha ka jingstad ki ktien, ioh ba yn pynlehnoh-ei ia ka diengphna U Khrist,” “hynrei da ka jingpyni U Mynsiem bad ka bor,” ba ka jingngeit kita baroh kiba iohsngew, “kan ym shong ha ka jingstad ki briew, hynrei ha ka bor U Blei.” 1 Korinth 1:17; 2:4,5. KJA 61.5

Katba U Paul u la iit bniah ia ki Jingthoh, u la tip ba lynter ki yrta “ym bun kiba stad katba kum ka doh, ym bun kiba donbor, ym bun ki bakhraw-batri, ba la khot: hynrei U Blei u la jied ia kita kiei-kiei ruh kiba bieit jong ka pyrthei ba un pynlehrain khop ia kita kiba stad; bad U Blei u la jied ia kita kiei-kiei ruh kiba tlot jong ka pyrthei ba yn pynlehrain khop ia kita kiei-kiei ruh kiba donbor; bad ia kita kiei-kiei ruh kiba poh jaid jong ka pyrthei, bad kita kiei-kiei ruh kiba niewbein, U Blei u la jied kein, bad ia kita kiei-kiei ruh kibym long, ba un ioh pynduh noh ia kita kiei-kiei ruh kiba long: ba ka doh baroh kan ym ioh leh sarong ha khmat U Blei.” 1 Korinth 1:26-29. Bad kumta, da kaba khmih bishar ia ka jingstad jong ka pyrthei ha ka jingshai jong ka diengphna, U Paul u “la kut jingmut ban ym tip ei-ei ruh. . . hynrei tang U Jisu Khrist, bad ia u ruh ba la sahnarphna.” 1 Korinth 2:2. KJA 61.6

Shilynter ka jingialap jong u kaba hadien, U Paul um ju la klet noh ia u Tynrai jong ka jingstad bad ka jingkhlain jong u. To sngap ia u, bun snem hadien, u la ju iai-ong skhem, “Namar ia nga ka ban im ka long U Khrist.” Philipi 1:21. Bad sa kane pat: “Nga niew ia kiei-kiei baroh ba ki long ka jingduh na ka bynta ka jingbha-kor tam jong ka jingtip ia U Khrist Jisu uba U Trai jong nga: na ka bynta jong u nga la duh noh ia kiei-kiei baroh, . . . ba ngan ioh ia U Khrist, bad ba yn shem ia nga ha u, ubym don ka hok ka jong nga hi, kata kein kaba na ka hukum, hynrei kata da ka jingngeit ha U Khrist, ka hok kaba na U Blei da ka jingngeit: ba ngan ioh ithuh ia u, bad ia ka bor ka jingmihpat jong u, bad ia ka jingiasyllok ki jingshah jong u.” Philipi 3:8-10. KJA 61.7

Na Arabia U Paul u “la leit phai pat sha Damaskos” (Galatia 1:17), bad u la “ialap shlur ha ka kyrteng U Jisu.” Haba kim shym la lah ban kren pyrshah ia ka jingstad ki jingpyni-nia jong u, “ki Jiw ki la wad lad ban pyniap noh ia u.” Ia ki khyrdop jong ka nongbah la ap-phira pyrkhing eh mynsngi bad mynmiet ban khanglad ia ka jinglait phet noh jong U. Kane ka jingeh ka la ialam ia ki synran ban wad shitrhem ia U Blei, te ha kaba khadduh ki “la shim ia u mynmiet, bad ki la iapynhiar ia u ha ka tukri.” Ki Kam 9:25. KJA 62.1

Hadien ba u la lait na Damaskos, U Paul u la leit sha Jerusalem, kumba lai snem ki la iaid lait hadien ka jingkylla kaba mut jong u. Ka jingthmu bakongsan jong u na ka bynta kane ka jingleit-jngoh, kumba ma u hi u la iathuh shai hadien, ka la long “ban khmih ia U Petros.” Galatia 1:18. Haba u la poi ha ka nongbah ha kaba shisien u la long uba pawnam bad ba la tip kum “U Saul u nongpynshitom-bein,” “u la pyrshang ban pyniasoh ia lade bad ki synran: te baroh ki la sheptieng ia u, ba kim ngeit satia ba u long u synran.” Ka la long kaba eh ia ki ban ngeit ba u Pharisi uba pyrkhing katta-katta, uba la leh shibun bah ki kam ka jingpynjot ia ka balang, kumno u lah ban kylla u nongbud uba sngur jong U Jisu. “Hynrei U Barnabas u la shim ia u, bad u la wallam ia u ha ki apostol, bad u la iathuh ha ki kumno ba u la lah iohi ia U Trai ha kata ka lynti, bad ba u la lah kren bad u, bad kumno ha Damaskos ba u la lah ialap shlur ha ka kyrteng U Jisu.” KJA 62.2

Haba la iohsngew ia kane, ki synran ki la pdiang ia u kum uwei hapdeng jong ki. Shen ki la don kyrhai ki sabut shaphang ka jingkylla ka jingiashem Khristan jong U. U apostol balawei sha ki Jentil u la don mynta ha ka nongbah ha kaba shibun ki paralok ba u iatrei lang mynshuwa ki la shongsah, bad sha kine ki nongialam ki Jiw U la kwah dik-dik ban pynshai ia ki jingiathuhlypa shaphang U Messiah, ia kiba la pyndep da ka jingwan jong U Nongpynim. U Paul u la sngew-skhem ba kine ki nonghikai ha Israel, bad kiba shisien u la ia-ithuh-ithaw bha, ki la long kiba sngur bad kiba beit kumba u la long. Hynrei u la bishar bakla ia ka mynsiem jong ki paralok Jiw jong u, bad ha ka jingkyrmen ia ka jingkylla kaba mut kloi jong ki u la shem ia ka jingsngewsih bakthang. Wat la u “ialap shlur ha ka kyrteng U Trai Jisu, bad u la iasaid bad kita ki Jiw Grik,” kito kiba la ieng ha khlieh eh jong ka balang Jiw ki la kyntait ban ngeit, hynrei “ki la wad lad ban pyniap ia u.” Ka jingsngewsih ka la pyndap ia ka dohnud jong u. Un jin da la mon ban aiti noh ia ka jingim jong u lada da kata ka lad un lah ban wallam ia katto-katne sha ka jingtip ia ka jingshisha. Da ka jinglehrain u la pyrkhat ia ka bynta ba u la shim ha ka jingpyniap ia u martyr Stephan, bad mynta ha ka jingkwah jong u ban pynkhuid noh ia ka jakhlia kaba la bit ha uta ia uba la mudui lamler, u la wad lad ban pynskhem bad pynksan ia ka jingshisha na ka bynta kata ba U Stephan u la aiti ia ka jingim jong u. KJA 62.3

Lem bad ka jingkit bakhia na ka bynta kito kiba la kyntait ban ngeit, U Paul u la dang duwai hapoh ka templ, kumba ma u hi u la phla kham hadien, haba kynsan u la iohipaw; ha kaba u nongrah-khubor bakynja-bneng u la paw ha khmat jong u bad u la ong, “To pynkloi noh me, bad khie leit noh kyrkieh na Jerusalem: naba kin ym pdiang ia ka jingphla jong me shaphang jong nga.” Ki Kam 22:18. KJA 62.4

U Paul u la dem ka mon ban iaisah ha Jerusalem, hangta u lah ban iashem ia ka jingpyrshah. Ha u hi ka la imat long ka jingleh khawpud ban phet iap noh, lada da kaba iaisah un lah ban pyngngeit ia ki Jiw bamutlop ia ka jingshisha jong ka khubor ka gospel, wat lada da kaba iaisah u lah ban duh noh ia la ka jingim. Kumta u la jubab, “Ah Trai, ki hi ki iatip ba nga la ju set byndi bad sympat ha ki synagog baroh ia kita kiba la ngeit ha me: bad mynba la pynmih noh ia ka snam U Stephan u nongphla jong me, nga hi ruh nga la ieng hajan, bad nga da kohnguh, bad nga da sumar ia ki jain jong kita kiba pyniap noh ia u.” Hynrei kam shym la long kaba iadei bad ka jingthmu jong U Blei ba u shakri jong u un pynma ia la ka jingim khlem da donkam; te u nongrah-khubor bakynja-bneng u la jubab, “To khie leit noh: naba nga ngan phah noh ia me jngai nangne sha ki Jentil.” Ki Kam 22:19-21. KJA 62.5

Haba ki la tip shaphang kane ka jingiohi-paw, ki para-bangeit ki la phah noh kloi-kloi ia U Paul ha kaba rieh ba un phet iap noh na Jerusalem, namar ka jingsheptieng ia ka jingshah pyniap jong u. “Ki la ialam noh arsut ia u sha Kaisaria, bad ki la phah noh ia u sha Tarsos.” Ka jingphet noh jong U Paul ka la pynsangeh katto-katne por ia ka jingpynshitombein bajur jong ki Jiw, bad ka balang ka la ioh ia ka por ka jingjah-thait, ha kaba ia shibun la pyniasoh sha ka kynhun ki bangeit. KJA 62.6