Ubbog Ti Biag (Maikadua A Paset)
67 - Asipay Dagiti Fariseo
Daytoy a capitulo naibatay iti Mateo 23; Marcos 12:41-44; Lucas 20:45-47; 21:1-4.
ISU IDI TI maudi nga aldaw ti panangisuro ni Cristo iti templo. Kadagiti adu a tao a naguurnong idiay Jerusalem, Isu ti nakaiturongan ti ngayangay dagiti isuamin; napno kadagiti tao dagiti paraangan ti templo, a mangpalpaliiw iti salisal a maaramid, ket sigagagarda a dumngeg tunggal sao nga agtinnag kadagiti bibigna. Ni kaanoman awan idi ti kasta a buya nga inimatanganda. Idiay agtatakder ti bumaro a Galileo, nga awan Kenkuana ti naidagaan a pakaidayawan wenno naraniag a pakailasinan. Isut linawlaw dagiti papadi a nakaaruat kadagiti nabaknang a kawwes, dagiti turayen a nakauniforme a pakailasinan ti nangato a takemda, ken dagiti escriba a nakaiggem kadagiti linukot a pagbasaan, a masansan nga ukukagenda. Nagtakder a siulimek ni Jesus iti sangoananda, iti kinatakneng iti ari. Kas maysa a naramenan iti turay ti langit, kimmita a situtured kadagiti kabusorna, a di nangawat ken nangumsi kadagiti pannursurona ken mawaw iti biagna. Aduda dagiti dimmarup Kenkuana, ngem dagiti gannuatda a mangsilo ken mangpabasol Kenkuana awan kapapay-anda. Sinarangetna ti karit iti kalpasan ti karit, nga imparangna ti nadalus, naraniag a kinapudno a maisupadi iti kinasipnget ken kadagiti riro dagiti papadi ken Fariseo. Naipakitan kadagitoy a pangulo ti napudno a kasasaadda ken ti pannakadusada a mapasamakto kas bunga ti panagtuloyda kadagiti dakes nga aramidda. Naited a simamatalek ti pablaak. Nupay kasta adda pay la sabali a natda nga aramiden ni Cristo. Adda pay la idi sabali a panggep a masapul a matungpal. UB2 788.1
Ti ngayangay dagiti tao ken Cristo ken ti aramidna isut dimmakdakkel. Naayayoda iti panangisurona, ngem nariribukda met. Nagraemanda dagiti papadi gapu iti kinamanagpanunutda ken ti agparparang a kinasingpetda. Kadagiti amin a banag a nareligionan simmukoda a di nagduadua iti turayda. Nupay kasta nakita dagitoy a tao a dida padayawan ni Jesus, maysa a mannursuro a ti kinaimbag ken pannakaammona nalawag ti panagraniagda iti tunggal pannakakarit. Kimmitada kadagiti nakadumog a langa dagiti papadi ken panglakayen, ket nabigbigda ti pannakauppapay ken pannakarangada. Nagsiddaawda no apay a dagiti turayen dida mamati ken Jesus, idinto ta dagiti pannursurona nalawag ken nalakada. Uray isuda dida ammo no ania ti surotenda. Napalalo ti gagarda a mangpaliiw kadagiti garaw dagidiay a kankanayon a sinurotda ti pammagbagada. UB2 789.1
Kadagiti pangngarig a sinarita ni Cristo, adda idi ti agpada a panggepda a mangpablaak kadagiti turayen ken mangisuro kadagiti tao a mayat a paisuro. Ngem adda pay la idi ti pakasapulan ti panagsao a nalawlawag pay. Gapu iti panagraemda kadagiti ugali ken bulsek a pammatida iti narugit a kinapadi, naadipen dagiti tao. Masapul a kettaen ni Cristo dagitoy a kawar. Masapul pay a nalawlawag ti pannakaiparang ti kababalin dagiti papadi, agturay, ken Fariseo. UB2 789.2
“Dagiti escriba ken Fariseo,” kinunana, “agtugawda iti palangka ni Moises: isuamin ngarud nga ibagadanto kadakayo, aywananyo ken aramidenyo; ngem dikay agaramid a kas ti aramidda; ta agsaoda ket dida agaramid.” Kinunkuna dagiti escriba ken Fariseo a naikkanda ti turay a nadiosan a pumada iti daydi naited ken Moises. Innalada ti saadna a mangipatpatarus iti linteg ken mangokom kadagiti tao. Gapu itoy sinapulda ti dakkel a panagraem ken panagtulnog dagiti tao kadakuada. Imbilin ni Jesus kadagiti agdengdengeg Kenkuana nga aramidenda ti isuro dagiti rabbi a mayannatup iti linteg, ngem dida suroten ti pagpatuladda. Dagiti rabbi dida inaramid ti insursuroda met laeng. UB2 789.3
Ket adu dagiti insursuroda a maisuppiat kadagiti Sursurat. Kinuna ni Jesus, “Mangreppetda kadagiti awit a nadagsen ken narigat nga awiten, ket ipabaklayda kadagiti tao; ngem isuda dida kayat a garawen ti maysa kadagiti ramayda.” Nagadu dagiti imbilin dagiti Fariseo nga alagaden a naibatay iti ugugali ken awan rasonna a panangipawil iti wayawaya tunggal maysa. Ken adda dadduma a paset ti linteg a ti panangsalaysayda adut maipabaklay nga annuroten dagiti tao nga iti nalimed isuda met laeng dida aramiden, ket no maiservida iti panggepda, kunadanto a mailaksidda. UB2 790.1
Ti panangiparang iti kinasingpetda isut kankanayon a panggepda. Awan ti aniaman a napalalo ti kinasagradona kadakuada no la ket no maannurotda ti panggepda itoy a banag. Ken Moises, naisao ti Dios maipapan kadagiti bilinna, “ Ibedbedmonto ida ita imam a maysa a tandaan, ket isudanto ti pannakabedbed ti baet dagita matam.” Deuteronomio 6:8. Adda nauneg a kaipapanan dagitoy a sao. No ti sao ti Dios isut panpanunuten ken aramiden, mapangayedto ti dagup ti tao. Kadagiti nalinteg ken naasian a panangtratar dagiti imima iparangdanto. a kas maysa a tandaan, dagiti pamunganayan ti linteg ti Dios. Masalimetmetandanto a nadalus manipud iti panagpasuksuk ken amin a narugit ken allilaw. Nagagetdanto kadagiti aramid ti ayat ken kaasi. Dagiti mata, a maiturong iti nangayed a panggep, nalawag ken napudnodanto. Ti agisaw-ay a langa, ti agsao a mata, paneknekandanto ti kinaawan mulit a kababalin daydiay nga agayat ken agraem iti sao ti Dios. Ngem kadagiti Judio idi kaaldawan ni Cristo amin dagitoy dida nailasin. Ti bilin a naited ken Moises insuroda a dagitoy nga alagaden isudat ikawwes ti tao. Naisuratda ngarud iti pergamino ket naibedbedda a nalatak unay iti ulo ken pungngupungngoan. Ngem daytoy dina inaramid a ti linteg ti Dios napigpigsa ti ikakapetna iti isip ken iti puso. Dagitoy a pergamino naaramatda la a kas pagilasinan, a mangawis iti panangimatang. Naisangrat a mangted kadagiti agaramat iti rikna ti kinapasnek a mangawis iti panagraem dagiti tao. Binusor ni Jesus daytoy awan mamaayna a panaginkukua: UB2 790.2
“Ngem amin dagiti aramidda aramidenda tapno makita dagiti tao: ta yakabada dagiti filacteria ken iyatiddugda dagiti barayubay dagiti pagananayda. Ket ayatenda dagiti nagundawayan a saad kadagiti ramrambak ken dagiti nagundawayan a pagtugawan kadagiti sinagoga, ken kadagiti luglugay kadagiti plaza, ken managan Rabbi kadagiti tao. Ngem saankay koma a managan ti Rabbi, ta maymaysa laeng ti Mannursuroyo, nga isu ni Cristo; ket dakay amin agkakabsatkayo. Ket awan ti naganenyo ti amayo ditoy daga; ta maymaysa ti Amayo, isu nga adda sadi langit. Ket dikay met koma managan ti manangidaldalan, ta maymaysa ti manangidaldalanyo nga isu ni Cristo.” Kadagiti kakasta kalawa a sao imparang ti Mangisalakan ti naaguman a tarigagay a manggun-od iti nangato a saad ken pannakabalin, babaen iti panangipakita ti nakakatkatawa a kasla kinapakumbaba, idinto a ti puso isut napno iti kinaagum ken apal. No naayaban idi dagiti tao iti padaya, dagiti sangaili napagtugawda kas mayannatup iti saadda, ket dagidiay a napagtugaw kadagiti kadayawan a yan isudat nakaitdan ti umuna a panagservi ken naisangsangayan a pannakaraem. Kankanayon nga inagawaan dagiti Fariseo a magun-odan daytoy a pannakapadayaw. Daytoy nga aramid tininggar ni Jesus. UB2 791.1
Binabalawna pay ti kinaubbaw ti panagagum iti titulo a rabbi, wenno mannursuro. Dayta a titulo, kinunana, saan a maited kadagiti tao, no di la ni Cristo. Dagiti papadi, escriba, ken turayen, mangipatpatarus ken mangigiggem iti linteg, isuda amin agkakabsatda, annak ida ti maymaysa nga Ama. Impaganetget ni Jesus kadagiti tao a dida mangted iti uray sino ti titulo a pammadayaw a maitudo ti pannakabalinna a mangteng ngel iti concienciada wenno pammatida. UB2 792.1
No koma no adda ni Cristo ditoy daga ita, a linawlaw dagidiay nga igiggamanda ti titulo a “Reverendo,” (Madaydayaw) wenno “Muy Reverendo” (Madaydayaw Unay), dina ngata uliten a sawen ti insaona, “Saankay koma a managan iti mannursuro; ta maymaysa laeng ti Mannursuroyo, nga isu ni Cristo?” Ti Surat ilatakna a ti Dios, isut “Santo ken madaydayaw ti naganna.” Salmo 111:9. Siasino ngarud ti tao a maikari iti kasta a titulo? Amangan nagbassit ti maipakita ti tao a kinasirib ken kinalinteg nga itudona! Nagadu ketdin dagidiay a mangararamat iti kasta a titulo nga ulbod met ti panangitakderda iti nagan ken kababalin ti Dios! Ania ketdin a nagdamsak ti pannakailemmeng ti nailubongan a tarigagay, kinadawel ken dagiti kadadaksan a basol iti linged dagiti naparparaypayan a kawwes ti nangato ken nasantoan a saad! Intuloy ti Mangisalakan: UB2 792.2
“Ngem ti kadakkelan kadakayo, isunto ti agserservi kadakayo. Ket siasinoman nga agpasindayaw maipababanto; ket siasinoman nga agpakumbaba maitan-okto.” Naminadu daras nga insuro ni Cristo a ti pudno a kinadakkel isut rukoden ti kinapateg a namoralan. Iti rukod ti langit, ti kinadakkel ti kababalin isut buklen ti panagbiag a kitaenna ti pagimbagan dagiti kapada a tao, ti panangasikaso kadagiti aramid ti ayat ken kaasi. Ni Cristo nga Ari ti gloria isut adipen ti natnag a tao. UB2 792.3
“Asikayo pay escriba ken Fariseo a managinsisingpet,” kinuna ni Jesus, “ta punitanyo ti pagarian ti langit kadagiti tao; ta dikay sumrek ket dagita mapan sumrek dikay palubosan ida.” Babaen iti panangtiritir kadagiti Sursurat, dagiti papadi ken mamasirib iti linteg binulsekda ti isip dagidiay a maaddaan koma ti pannakaawat iti pagarian ni Cristo, ken daydiay nadiosan a biag iti uneg isu a masapul iti pudno a kinasanto. UB2 792.4
“Asikay pay escriba ken Fariseo a managinsisingpet! ta alununenyo dagiti balbalay dagiti babbalo a babbai, ket ti pambaryo aglualokayo ti atitiddag a kararag: gaput itoy awatenyonto ti dakdakkel a pannakadusa.” Adda dakkel nga influencia dagiti Fariseo kadagiti tao, ket gapu itoy innalada ti gundaway iti pannakaiservi kadagiti pagngayangayanda. Nagun-odanda ti panagtalek dagiti nasingpet a balo ket sada imparang kadakuada nga isut pagrebbenganda nga ipaay dagiti kukuada kadagiti panggep a nareligionan. Idi natengngeldan dagiti kuartada, inaramatda nga agpaay iti pagimbaganda. Tapno maabbungan ti kinakilloda nangigay-atda kadagiti atiddag a kararag iti nalatak ket nangaramidda ti pannakaipakita ti kinasingpetda. Daytoy a kinamanaginsisingpet inlatak ni Cristo a mangyegto kadakuada ti dakdakkel a pannakadusa. Kasta met la a tinggar ti agtinnag kadagiti adu nga agkunkuna a nangato ti kinasingpetda kadagitoy nga aldaw. Dagiti biagda isudat rinugitan ti agum ken kinaimbubukodan, nupay kasta nangyukradda iti kawwes a kaslattay nadalus ket iti kasta maallilaw dagiti padada a tao. Ngem dida maulbod ti Dios. Mabasana tunggal panggep ti puso ket okomennanto tunggal tao kas mayannatup iti aramidna. UB2 793.1
Saan nga impabassit ni Cristo ti panangtinggarna kadagiti kinapalalo, ngem naannad iti dina panangipabassit kadagiti pagrebbengan. Tininggarna ti kinaagum a mangsaur kadagiti balo ken ti di umisu a panangaramat kadagiti sagutda. Ngem indayawna daydi balo nga inyegna ti sagutna iti paggamengan ti Dios. Ti panagpalalo ti tao iti sagut dina magawidan ti pannakaited ti bendicion iti daydiay a mangted. UB2 793.2
Adda idi ni Jesus iti paraangan a yan dagiti pagipisokan kadagiti sagut, ket sinipsiputanna dagidiay a nangipisok kadagiti datonda. Adu kadagidi babaknang ti nangyeg kadagiti dadakkel a datonda a binuyogan ti kasta unay a kinaparammag, Naladingit ti panangkita ni Jesus kadakuada, ngem awan ti sinasaona maipapan kadagiti nabuslon a datonda. Iti apagdarikmat limmawag ti langana idi nakitana nga umasasideg ti maysa a napanglaw a balo nga agsarsarimadeng, a kas la mabutbuteng di la ket ta madlawda. Idi a dagiti babaknang ken nakuspag nagdarasudosda nga apan agipisok kadagiti datonda, timmallikud daydi balo a kaslattay dina maitured ti agpasango. Ket nupay kasta tinarigagayanna met ti mangaramid iti maysa a banag, nga uray no bassit, agpaay met iti aramid a pagayayatanna. Miningminganna ti sagut iti imana, bassit unay no maidilig kadagiti adda iti aglawlawna, ngem isu la ti adda a kukuana. Siniputanna ti gundawayna, nagpardas nga impisokna ti dua a blancasna ket sa pimmanaw daras. Ngem iti panangaramidna itoy nasiputanna ti mata ni Jesus, a sipapasnek a kumitkita kenkuana. UB2 795.1
Inayaban ti Mangisalakan dagiti adalanna ket binilinna ida a siputanda ti kinapanglaw daydi balo. Idin nagtinnag iti lapayagna dagiti sao ni Jesus a panangipadayaw: “Kinapudnona kunak kadakayo, a daytoy napanglaw a balo nangikabil ti adadu ngem isuda amin.” Napunno dagiti matmatana iti lulua ti ragsak idi a nariknana a ti inaramidna isut naawatan ken naipateg. Mabalin nga adda dagiti nangisingasing kenkuana nga aramatenna la nga agpaay kenkuana ti nakabasbassit a kukuana; a no maited kadagiti imima dagiti naimbag ti pannakapalukmegda a papadi, dinto met la mabigbig kadagiti nakaadadu ken nakapatpateg a sagut a naiyeg iti pagummongan. Ngem naawatan ni Jesus ti panggepna. Daytoy a balo pinatina a ti servicio ti templo isut imbilin ti Dios, ket nagagar a maaramidna met ti kasayaatan a mabalinna nga aramiden iti pannakataripatona. Inaramidna ti kabaelanna, ket daytoy agservi a kas monumento a pakalaglagipan kenkuana iti amin a panawen ken iti agnanayon. Ti pusona naikuyog iti sagutna; ti pategna isut napatta-patta, saan nga iti timbeng ti kuarta, no di ket gapu ti ayat iti Dios ken ti ngayangay iti trabajona a nangparugso kenkuana a nangted iti daton. Kinuna ni Jesus a daydi balo a napanglaw “nangikabil ti adadu ngem isuda amin.” Dagiti babaknang nangtedda kadagiti kinawadwadda, nga adu kadakuada tapno makita ken idaydayaw dagiti tao ida. Dagiti dadakkel nga insagutda dida inikkatan ti nagnam-ayan wenno uray ti panagparammagda; dida nasapul ti nagsacrificio ket dida maidilig iti pateg dagiti dua a blancas ti balo. UB2 795.2
Ti panggep isut mangted ti pateg dagiti aramidtayo, nga ikabilna ti sello ti pakaibabainan wenno nangato a pakaidayawan. Saan a dagiti dadakkel a banag a makita tunggal mata ken dayawen tunggal dila ti kapatgan iti Dios. Dagiti babassit a pagrebbengan a maaramid a siraragsak, dagiti babassit a sagut a dida agpakita, ken kaslattay awan pategda kadagiti mata ti tao, masansan nga isuda ti kapatgan iti imatang ti Dios. Ti puso a napnoan iti pammati ken ayat napatpateg iti Dios ngem kapatgan a sagut. Daydi balo a babai intedna ti pagbiagna tapno maaramidna ti sangkabassit a naaramidna. Inimutanna ti bagina iti taraon tapno maitedna ti dua a blancas iti trabajo nga ayayatenna. Ket isut inaramidna a sipapammati, a nagtalek iti Amana a nailangitan a dina lipatan ti dakkel a kasapulanna. Daytoy awanan agum nga espiritu ken pammati ti ubing ti nakaguyugoy iti panangidayaw ti Mangisalakan. UB2 796.1
Kadagiti napanglaw addada dagidiay a mailiw met a mangipakita iti panagyamanda iti Dios gapu iti paraburna ken iti kinapudno a naammoanda. Dakkel met ti tarigagayda a makibulig kadagiti narangrang-ay a kakabsatda iti pannakataripato ti servicio ti Dios. Saan koma a maumsi dagitoy a kararua. Bay-anyo nga ipisokda dagiti blancasda iti pagidulinan sadi Iangit. No ited ida ti puso a napno iti ayat nga agpaay iti Dios, dagitoy a kasla babassit agbalinda a naiconsagrar a sagut, di mapatpatgan a daton, isuda nga. iseman ken bendicionan ti Dios. UB2 796.2
Idi a kinuna ni Jesus maipapan iti balo, “Isu intedna ti adadu ngem isuda amin,” dagiti saona isudat pudno, saan laeng a ti panggep, ngem ti pay naibunga ti sagutna. Ti “dua a blancas a maysa a maravilis” a naiyeg iti paggamengan ti Dios isut bilang ti kuarta nga adadu nga amang ngem amin dagiti insagut dagidi nabaknang a Judio. Ti influencia dayta bassit a sagut kasla karayan, bassit iti pangrugian, ngem lumawlawa ken umununeg iti panagayusna kadagiti amin a panawen. Kadagiti rinibribu a pamay-an isut nangisagut iti pannakapabang-ar dagiti napanglaw ken ti pannakaiwarnak ti evangelio. Ti inaramid daydi balo isut tinulad ken binaliwan manen a tinulad dagiti rinibribu a puspuso iti tunggal daga ken iti tunggal panawen. Nagpakaasi nga agpada kadagiti nabaknang ken napanglaw, ket dagiti datonda isudat nangpadakkel iti pateg ti sagutna. Ti bendicion ti Dios iti blancas daydi balo inaramidna a gubbuayan dagiti dadakkel a naaramid. Kasta latta ti aramiden tunggal sagut a maited ken tunggal aramid a maidiaya a napakuyogan ti napudno a tarigagay iti pakaidayawan ti Dios. Isut maisilpo kadagiti panggep ti Mannakabalin-ngem-amin. Dagiti maibungana a pagimbagan awan ti makarukod. UB2 797.1
Intuloy ti Mangisalakan dagiti panangbabalawna kadagiti escriba ken Fariseo: “Asikayo dakayo a mangidaldalan a bulsek nga agkuna; Siasinoman nga agsapatanto gapu iti Templo, awan aniaman; ngem siasinoman nga agsapatanto gapu iti balitok ti Templo, makautang. Dakayo a maag ken bulbulsek, Ta ania ti nangnangruna ti balitok wenno ti Templo a mangsantificar iti balitok? Ket, siasinoman nga agsapatanto gapu iti altar, awan aniaman; ngem ti agsapatanto gapu iti daton nga adda iti rabawna, makautang. Dakayo a maag ken bulbulsek: Ta ania ti nangnangruna, ti daton wenno ti altar a mangsantificar iti daton?” Impatarus dagiti papadi dagiti sapulen ti Dios a mainugot iti saan a pudno ken akikid a rukodda. Impagarupda a nasayaat ti panangdasig-dasigda nga adda nadagdagsen a basbasol, a dadduma nalagan laeng ti pannakatratarda ket dagiti dadduma a nalablabit basbassit ti dagsenda, nupay kasta saanda a mapakawan. No la ket no adda kuarta a maibayad addada dagiti tao a mapakawanda kadagiti karida. Ket gapu kadagiti adu a kuarta a maited no dadduma pakawanenda payen dagiti nadagsen a basol. Ngem dagitoy a papadi ken turayen nangitedda kaaagiti nabantot a keddeng kadagiti nalag-an a nagrirroan. UB2 797.2
“Asikayo pay, escriba ken Fariseo, a managinsisingpet! ta agbayadkayo ti apagkapullo ti yerbabuena, ti anis, ken ti comino, ket dikay inkankano dagiti banag a napatpateg iti linteg nga isuda ti kinalinteg, ti panangngaasi, ken ti pammati. Dagitoy rebbengyo koma nga aramiden, ket dikay met baybay-an dagiti dadduma.” Kadagitoy a sao binabalaw manen ni Cristo ti panaglablabes iti nasagradoan a pagrebbengan. Saanna nga iwalin ti pagrebbengan. Ti gannuat ti apagkapullo isut inkeddeng ti Dios, ket isut nasalimetmetan manipud kadagiti kaunaan a panawen. Ni Abraham nga ama dagiti matalek, binayadanna ti apagkapullo ti amin a kukuana. Dagiti turayen dagiti Judio binigbigda ti pagrebbengan ti apagkapullo ket daytoy isut nalinteg; ngem dida intulok kadagiti tao nga isudat makaammo a mangikeddeng ti pagrebbenganda kas ti patienda. Nangikabilda kadagiti naturay a pagannurotan iti tunggal banag. Dagiti annuroten nagbalin a nagulo unay nga iti kasta saan a mabalin a tungpalen ida kas karbenganna. Awan idi ti makaammo no kaano ti pannakatungpalna iti Pagreb-benganna. Kas ti pannangted ti Dios, ti wagas isut nalinteg ken mainugot; ngem pinagbalin dagiti papadi ken rabbi a makautoy nga awit. UB2 798.1
Amin nga ibilin ti Dios nasayaat ti maibungana. Binigbig ni Cristo ti pannangted iti apagkapullo a kas pagrebbengan; ngem impakitana nga iti panagited saan a pagpambar iti panangbaybay-a kadagiti sabsabali a pagrebbengan. Napalalo ti kinaapagisu ti panagbayad dagiti Fariseo iti apagkapulloda kadagiti bungbunga dagiti mulmulada iti minuyungan, a kas ti yerbabuena, anis, ken comino; dagitoy bassit ti pategda, ngem inikkanda ida iti pakaidayawan iti kinaapagisu ken kinasanto. Ngem dagiti awan serservina a panangiparparit nga inaramidda pinarigatda dagiti tao ket dinadaelda ti panangipategda iti wagas nga inkeddeng ti Dios met laeng. Binannogda dagiti isip dagiti tao kadagiti babassit a naggigiddiatan ket naipanaw ti panangasikasoda kadagiti nasken a kinapudno. Dagiti nadagdagsen a banag ti linteg -kinalinteg, panangngaasi, pammati—isudat nabaybayan. “Dagitoy,” kinuna ni Cristo, “rebbengyo koma nga aramiden, ket dikay met baybay-an dagiti dadduma.” UB2 799.1
Kasta latta ti panangpaalas dagiti rabbi kadagiti sabali a linteg. Kadagiti naisuro ken ni Moises isut naiparit iti pannangan iti aniaman a di nadalus. Naiparit ti panangaramat iti lasag ti babuy ken sabsabali pay nga ayup tapno di mapno ti dara iti kinarugit ket iti kasta mapaababa ti biag. Ngem dagiti Fariseo dida inkabil dagiti parparit kadagitoy a kas ti panangited ti Dios. Napanda kadagiti di masapul a naglablabesan. Kadagiti sabali a banag pinilitda dagiti tao a sagatenda amin a danum a maaramat, di la ket ta adda idiay ti kabassitan a biag, a maibilang a narugit nga ayup. Indilig ni Jesus dagitoy babassit unay a maiparparit iti kinadakkel dagiti basolda. Kinunana kadagiti Fariseo, Dakayo, “manangidaldalan a bulsek, a mangsagat iti lamok ket mangalun-un iti camello!” UB2 799.2
“Asikayo pay, escriba ken Fariseo, a managinsisingpet! ta mayaspingkayo kadagiti tanem a napapudaw, nga iti ruar pudno a nalibnosda, ngem iti uneg napno kadagiti tultulang dagiti natay ken isuamin a rugit.” Kas ti napapudaw ken napintas ti pannakaarkosna a tanem ilemmengna ti agderder a bangkay iti uneg. Kasta met daydi kinasanto ti ruar dagiti papadi ken turayen inlemmengna ti kinadakes iti uneg. Intuloy ni Jesus: UB2 800.1
“Asikayo pay, escriba ken Fariseo, a managinsisingpet! ta bangonenyo dagiti tanem dagiti mammadto ket arkosanyo dagiti nakaikalian dagiti nalinteg, ket kunayo, No nagbiagkami koma kadagiti aldaw dagiti ammami, saankami koma a rimmamraman kadakuada iti dara dagiti mammadto. Ket iti kasta paneknekanyo ti maibusor kadakayo met laeng, a dakayo dagiti annak dagiti namapatay kadagiti mammadto.” Iti panangipakitada iti panagraemda kadagiti natay a mammadto, naganetget unay dagiti Judio a mangpapinta kadagiti tanemda; ngem dida met nagungunaan kadagiti insursuroda, wenno nagalluadan dagiti panangtubngarda. UB2 800.2
Kadagiti aldaw ni Cristo adda daydi panangipateg kadagiti nakaitaneman dagiti natay, ket napaadda ti adu a kuarta iti pannakaararkosda. Iti imatang ti Dios daytoy isut panagladawan. Iti daydiay di umisu a panangipategda kadagiti natay, impakita dagiti tao a dida impatpateg ti Dios a kangrunaan ken dagiti kaarrubada a kas met kadakuada. Iti kasta met la a panagladawan ti maipakita kadagitoy nga aldaw. Adda dagiti mapabasol iti dida panangasikaso iti balo ken ulila, ti masakit, ken ti napanglaw, tapno makapatakderda kadagiti nangina a monumento nga agpaay kadagiti minatayda. Mabusbus a sibubulos ti panawen, kuarta, ken bannog itoy a panggep, idinto a dagiti pagrebbengan kadagiti sibibiag—pagrebbengan a nalawag ti panangbilin ni Cristo —mabaybay-anda a di maaramid. UB2 800.3
Dagiti Fariseo nagbangonda kadagiti tumba dagiti mammadto nga inarkosanda dagiti sepulcroda, ket nagsisinnaoda, No koma no nagbiagtayo kadagidi aldaw dagiti ammatayo, ditay koma timmipon kadakuada iti pannakaibukbuk ti dara dagiti adipen ti Dios. Idi sasawenda daytoy igangannuatda nga alaen ti biag ti Anakna. Isut agpaay a leccion kadatayo. Ilukatna kadagiti matatayo ti pannakabalin ni Satanas a mangallilaw iti isip ken mangipanaw kadatayo iti lawag ti kinapudno. Adu dagiti sumursurot iti desdes dagiti Fariseo. Daydayawenda dagidiay a natay gapu iti pammatida. Pagsidsiddaawanda ti kinabulsek dagidi Judio iti panangumsida ken Cristo. No koma no nagbiagkami idi kaaldawanna, kunkunada, siraragsakkam koma a nangawat iti isursurona; dikam koma nakiraman iti basol dagidiay a nangumsi iti Mangisalakan. Ngem no ti panagtulnog iti Dios sapulenna ti pananglipat iti siak ken kinapakumbaba, dagitoy met la a tao papatayenda ti nalinteg a panagawatda ket agmadida nga agtulnog. Iti kasta ipakpakitada ti pumada nga espiritu dagidi Fariseo a binabalaw ni Cristo. UB2 801.1
Bassit ti pannakabigbig dagidi Judio ti nakabutbuteng a susungbatan a sinaklaw ti dida panangawat ken Cristo. Nanipud idi pannakaibukbuk ti dara nga awan basolna, idi a ni Abel natay iti ima ni Cain, ti pakasaritaan isut naulit-ulit, a dimmakdakkel ti kinadakesna. Iti tunggal panawen, impangato dagiti mammadto ti timekda a maibusor kadagiti basol dagiti ari, agturay, ken tao, nga imbagada dagiti sao nga inted ti Dios kadakuada ket nagtungpalanda ti pannakaipeggad dagiti biagda. Manipud iti maysa a kaputotan nga agingga iti sabali a kaputotan napenpen ti nakaamamak a dusa nga agpaay kadagidiay a mangumsi iti lawag ken iti pudno. Daytoy insursurat met la dagiti bumusor ken Cristo kadagiti uloda. Ti basol dagiti papadi ken turayen dakdakkel ngem ti basol dagiti amin nga immununa a kaputotan. Iti dida panangbigbig iti Mangisalakan pinagbalinda dagiti bagbagida nga agsungbat iti dara dagiti amin a nalinteg a napapatay nanipud ken Abel nga agingga ken Cristo. Ngannganida punnoen idi nga agliplippias ti copa ti kinadangkesda. Ket iti mabiit isut maibukbuk kadagiti uloda ti manangibales a justicia. Iti daytoy, pinagalluad ni Jesus ida: UB2 801.2
“Tapno umay kadakayo ti amin a dara dagiti nalinteg a naiparukpuk itoy daga, manipud iti dara ni Abel a nalitneg agingga iti dara ni Zacarias nga anak ni Baraquias, isu a pinapatayyo iti nagbaetan ti santuario ken ti altar. Pudno kunak kadakayo, nga amin daytoy umayto iti daytoy a kaputotan.” UB2 802.1
Dagiti escriba ken Fariseo a nakangngeg ken Jesus ammoda a pudno dagiti saona. Ammoda idi no kasano ti pannakapapatay ni mammadto a Zacarias, idi a dagiti sao ti pammablaak adda kadagiti bibigna, tinengngel daydi naglikud nga ari iti nasatanasan a pungtot, ket iti panagbilinna napapatay ti mammadto. Naipinta ti darana met laeng kadagiti bato ti paraangan ti templo, ket saan a napunas; nagtuloy a mangnaneknek iti maibusor iti naglikud nga Israel. Kas ti panagbayag ti panagtakder ti templo, adda latta ti mansa dayta nalinteg a dara nga umumkis iti Dios iti pannakaibalesna. Idi a sasawen ni Jesus dagitoy nakabutbuteng a basbasol, rimsua ti tanabutob ti rurod kadagidi rumeprep a tao. UB2 802.2
Idi kimmita iti nasangoanan, imbunannag ni Jesus a ti di panagbabawi dagiti Judio ken ti kinaawan asida kadagiti adipen ti Dios kastanto met la iti masangoanan a kas met iti napalabas: UB2 802.3
“Gapuna, adtoy, ibaonko kadakayo dagiti mammadto, ken mamasirib, ken escriba; ket kadakuada adda papatayenyo ken ilansayo iti cruz, ket adda saplitenyo kadagiti sinagogayo, ken irurumenyo iti ciudad ken ciudad.” Mammadto ken mamasirib, napnoan iti pammati ken iti Espiritu Santo,—Esteban, Santiago, ken adu pay a sabsabali—madusaan ken mapapatayda. A ti imana naibayog sadi langit ket ti bagina sinilnagan ti lawag a nadiosan, nagsao ni Cristo a kas okom kadagiti adda iti sangoananna. Ti timekna, a nasansan a nangnangngeg iti kinaemma ken panagpakpakaasi, idin isut nangngeg a nangbabalaw ken nagpabasol. Nagpigerger dagidi agdengdengngeg. Ni kaanoman saan a napunas ti pagket a naaramid dagiti sao ken langana. UB2 802.4
Ti rurod ni Cristo isut naiturong a maibusor iti kinamanaginsisingpet, ti nadagsen a basol, a pangdadael dagiti tao kadagiti kararuada met laeng, nga ulbodenda dagiti padada a tao ket ibabainda ti Dios. Iti makagargari ngem naulbod a panagrason dagiti papadi ken turayen nailasinna ti panagtrabajo dagiti babaonen ni Satanas. Natadem ken nasukimat ti panangtinggarna iti basol; ngem saan a nangisao iti panangibales. Adda idi Kenkuana ti nasantoan a gurana iti principe ti kinasipnget; ngem dina imparang ti napungtot a rikna. Iti kasta ti Cristiano nga agbiag a maitunos iti Dios, nga adda kenkuana ti nasantoan a gura a maibusor iti basol; ngem dinto parasuken ti dakes a rikna a mangapa kadagidiay a mangapa kenkuana. Uray pay iti pannakidinna kadagidiay a tinignay ti pannakabalin a naggapu iti baba iti panangipapilitda iti ulbod, ken Cristo masapul a taginayonentay ti taina ken panangtengngel iti bagi. UB2 803.1
Ti nadiosan a panangngaasi ti nakita iti rupa ti Anak ti Dios idi nga intaengna ti panangimatangna iti templo ken kadagiti agdengdengngeg Kenkuana. Iti timek a napakuyogan iti nauneg nga ut-ut ti puso ken napait a lulua impukkawna, “O Jerusalem, Jerusalem, a nangpapatay kadagiti mammadto, ken nangubor kadagiti naibaon kenka, naminano a kinayatko nga urnongen koma dagiti annakmo, a kas ti maysa nga upa urnongenna dagiti piekna iti sirok dagiti payyakna, ket dika kinayat!” Daytoy ti balubal ti panagsina. Iti panagunnoy ni Cristo ti met la puso ti Dios ti naibukbuk. Isut nakaskasdaaw a pagpakada ti nabayag a Danagitured ti ayat ti Kinadios. UB2 803.2
Napaulimek nga agpadpada dagiti Fariseo ken Saduceo. Inayaban ni Jesus dagiti adalanna ket nagsaganada a pumanaw iti templo, saan a kasla naabak ket mapilit nga umadayu manipud iti sangoanan dagiti kabusorna, no di ket kas maysa a naibanagen ti aramidna. Pimmanaw a nangabak iti dangadang. UB2 804.1
Dagiti gameng ti kinapudno a nagtinnag kadagiti bibig ni Cristo iti dayta nakalalagip nga aldaw naipenpenda kadagiti adu a puso. Kadakuada dagiti baro a panpanunut nairugida iti panagbiag, dagiti baro a tarigagay isudat nariing ket nairugi ti baro a pakasaritaan. Kalpasan ti pannakailansa ken panagungar ni Cristo, dagitoy a tao immayda iti sangoanan ket tinungpalda ti nadiosan a bilin a napakuyogan iti kinasirib ken kinaregget a maitunos iti kinadakkel ti aramid. Nangtedda iti damag a nangtignay kadagiti puso dagiti tao, a nangpakapsut kadagiti saan a pudno a panagdaydayaw a nangpakuriteng kadagiti biag dagiti rinibribu. Iti sangoanan dagiti pangpaneknekda, dagiti kapanunutan ken filosofia a natagitaw-an nagbalinda a parparawpaw a sarsarita. Nabileg unay dagiti naibunga dagiti sinao ni Jesus kadagiti nasnasdaaw ken sibubuteng a rumeprep a tao idiay templo ti Jerusalem. UB2 804.2
Ngem ti Israel a kas nacion isut simminan iti Dios. Dagiti sigud a sanga ti kayo ti olivo nasepakda. Ngainaramidna ti maudi nga ikikita iti uneg ti templo, kinuna ni Jesus a sisasaibbek ti ladingit, “Adtoy, ti balayyo mapanawan kadakayo nga awan nagian. Ta kunak kadakayo a manipud ita didakto makita agingga iti panagkunayonto: Bendito dayta umay iti nagan ti Apo.” Inggana idi ninagnagan ni Jesus ti templo ti balay ni Amana; nga idin, ta ti Anak ti Dios rummuaren kadagiti bakudna, ti kaadda ti Dios maipanaw metten iti agnanayon manipud iti templo a nabangon iti gloriana. Manipud idin dagiti ceremonia awanen ti kaipapananda, dagiti serviciona isudan ti angangaw. UB2 804.3