Ang mga Buhat sa mga Apostoles

ANG KALUWASAN NGADTO SA MGA JUDIYO

Tapus sa daghang mga kalangan nga dili malikayan, sa katapusan si Pablo nakaabut sa Corinto, ang dapit sa hilabihang kamahingawaon nga pangabudlay kanhi, ug sulod sa usa ka panahon mao ang tumong sa halalom nga kabalaka. Iyang nakita nga daghan sa unang mga magtutoo nag-ila gihapon kaniya sa gugma ingon nga mao ang una nga nakadala kanila sa kahayag sa maayong balita. Samtang iyang giabiabi kining maong mga tinon-an ug sa nakita ang mga ebidensya sa ilang pagkamaunongon ug kasibut nalipay siya nga ang iyang buhat sa Corinto wala diay mahimong kawang. ABA 318.1

Ang mga magtutoo nga taga-Corinto, nga kaniadto dali ra nga mawad-an sa kaikag sa ilang hataas nga pagtawag diha kang Cristo, nakapalambo sa kusog sa Cristohanon nga kinaiya. Ang ilang mga pulong ug mga buhat nagpadayag sa makapabag-o nga gahum sa grasya sa Dios, ug karon sila usa na kamalig-on nga kusog alang sa ikaayo niadtong maong sentro sa paganismo ug sa diwata. Diha sa pagpakig-uban sa iyang hinigugma nga mga kaubanan ug niining matinumanong mga kinabig nakakaplag ug kapahulayan ang naluya ug nasamokan nga espiritu sa apostol. ABA 318.2

Sulod sa iyang pagpabilin sa Corinto, nakahigayon si Pablo sa pagplano ug bag-o halapad pa nga mga kaumhan sa pagalagad. Ang iyang giplano nga panaw ngadto sa Roma sa pinasahi nagpuno sa iyang mga panghunahuna. Ang pagtan-aw nga matukod sa malig-on ang Cristohanon nga pagtoo diha sa dakung sentro sa nailhan nga kalibutan mao ang usa sa labing mahal niyang mga paglaum ug labing hinandum nga mga piano. May iglesya nga natukod na diha sa Roma, ug nagdnguha ang apostol sa pagkuha sa timbayayong sa mga magtutoo didto diha sa buhat nga pagahimuon diha sa Italya ug diha sa ubang mga nasud. Aron sa pag-andam sa agianan alang sa iyang mga buhat taliwala niining maong mga kaigsoonan, nga ang daghan kanila dili niya mga hinasa, iyang gipadala ngadto kanila ang usa ka sulat nga nagpahibalo sa iyang tuyo sa pagduaw sa Roma ug sa iyang paglaum sa pagtanum sa bandila sa krus didto sa Espanya. ABA 318.3

Sa iyang sulat ngadto sa mga taga Roma, gipahiluna ni Pablo ang dakung mga prinsipyo sa maayong balita. Iyang gipahayag ang iyang baruganan diha sa mga gikasungian nga nagaukay sa Judiyo ug sa Hentil nga mga iglesya, ug gipakita nga ang mga paglaum ug ang mga saad nga sa kaniadto iya sa pinasahi sa mga Judiyo gitanyag na karon usab ngadto sa mga Hentil. ABA 319.1

Uban sa dakung katin-aw ug gahum gipresentar sa apostol ang doktnna sa pagkamatarung pinaagi sa pagtoo diha kang Cristo. Naglaum usab siya nga ang ubang mga iglesya matabangan sa pahimangno nga iyang gipadala ngadto sa mga Cristohanon sa Roma; apan pagkahanap sa iyang nakita nga daan sa malukpanon nga inpluwensya sa iyang mga pulong! Latas sa tanang nga katuigan ang dakung kamatuoran sa pagpamatarung pinaagi sa pagtoo nagtindog ingon nga usa ka gamhanan nga iwag sa paggiya sa mahinulsolong mga makasasala ngadto sa dalan sa kinabuhi. Mao kining kahayaga ang nagwasak sa kangitngit nga mitikyop sa kaisipan ni Luther ug nagpadayag nganha kaniya sa gahum sa dugo ni Cristo sa paghinlo gikan sa sala. Ang mao nga kahayag nakagiya sa linibo ka mga kalag nga nabug-atan sa sala ngadto sa tinuod nga Tuburan sa pasaylo ug kalinaw. Tungod sa sulat ngadto sa iglesya sa Roma, ang tagsatagsa ka Cristohanon may hinungdan sa pagpasalamat sa Dios. ABA 319.2

Niini nga sulat gihatag ni Pablo ang dili pinugngan nga pagpahayag sa iyang lulan alang sa mga Judiyo. Sukad pa sa iyang pagkakabig, siya nangandoy sa pagtabang sa iyang mga kaigsoonan nga Judiyo sa pagbaton sa usa ka tin-aw nga pagsabut sa mensahe sa maayong balita. “Ang tinguha sa akong kasingkasing ug ang akong pagampo ngadto sa Dios alang sa Israel,” siya mipahayag, “mao nga mangaluwas unta sila.” ABA 319.3

Dili kasagaran nga tinguha ang gibati sa apostol. Sa walay hunong siya nga nagapangamuyo sa Dios nga patrabahoon siya alang sa mga Israelihanon nga napakyas sa pag-ila ni Jesus nga Nazaretnon ingon nga ang gisaad nga Mesiyas. “Magasulti akong tinuod diha kang Cristo,” siya mipasalig sa mga magtutoo didto sa Roma, “dili ako magbakak; ang akong tanlag magasaksi kanako diha sa Espiritu Santo, nga sa akong kasingkasing aduna akoy dakung kaguol ug walay paghunong nga kasakit. Kay arang ko pa gani matinguha ang akong pagkatinunglo ug pagkasinalikway gikan kang Cristo alang sa kaayohan sa akong mga igsoon nga ako rang mga paryente sa pagkatawo. Sila mga Israelihanon ug nailaha ang pagkainanak, ang kadungganan, ang mga pakigsaad, ang paghatag sa kasugoan, ug ang pagalagad sa Dios, ug ang mga saad; nailaha ang mga patriarka, ug gikan kanila, sa kaliwatan sumala sa pagkatawo, natawo si Cristo nga mao ang Dios nga anaa sa ibabaw sa tanan, dalayegon hangtud sa kahangturan.” ABA 319.4

Ang mga Judiyo mao ang pinili nga katawhan sa Dios, nga pinaagi kang kinsa Siya naglaraw sa pagpanalangin sa tibuok nga kaliwatan. Gikan sa taliwala nila ang Dios nagpadndog ug daghang mga manalagna. Kini sila maoy nagtug-an pag-una sa pag-anhi sa usa ka Manonubos nga igasalikway ug pagapatyon nila nga mao unta ang unang mag-ila Kaniya nga mao ang Usa nga Sinaad. ABA 320.1

Si manalagna Isaias, sa iyang pagdungaw latas sa mga kasiglohan ug sa iyang pagsaksi sa pagsalikway sa tagsatagsa ka manalagna ug sa katapusan sa Anak sa Dios, gituktukan sa Espiritu sa pagsulat mahitungod sa pagdawat sa Manonubos niadtong wala gayud kaniadto maisip nga kauban sa mga anak sa iyang paghisgut niini nga tagna, si Pablo miingon: “Si Isaias maisugon sa pagingon, Hingkaplagan ako sa mga tawo nga wala mangita kanako. Apan mahitungod kang Israel siya nagaingon, sa tibuok adlaw ginatuyhad ko ang akong mga kamot ngadto sa mga tawong masupilon ug masinupakon.” ABA 320.2

Bisan pa nga gisalikway sa Israel ang Iyang Anak, ang Dios wala magsalikway kanila. Pamatii si Pablo samtang siya nagpadayon sa iyang pangatarungan: “Busa mangutana ako, gisalikway ba sa Dios ang Iyang mga katawhan? Palayo kana! Kay ako usab Israelihanon, kaliwat ni Abraham, sakop sa banay ni Benjamin. Ang Dios wala magsalikway sa Iyang mga tawo nga daan na niyang giila. Wala ba kamo masayud sa ginaingon sa Kasulatan mahitungod kang Elias, giunsa niya sa pagpangamuyo sa Dios batok sa Israel? Ginoo, gipamatay nila ang imong mga profeta, gipangguba nila ang imong mga halaran, ug ako na lang usa ra ang nahibilin, ug ginapangita nila ang akong kinabuhi. Apan unsa may gitubag sa Dios kaniya? AJang sa akong kaugalingon may gitagana ako nga pito ka libo ka mga tawo nga wala makapilo sa ilang mga tuhod ngadto kang Baal. Ug niining panahona karon, adunay salin nga gipili pinaagi sa grasya.” ABA 320.3

Ang Israel nahikasukamod ug natumba, apan wala kini makapahimo kanila nga dili makabangon pag-usab. Agig tubag sa pangutana, “Nahisukamod ba sila aron sila mangatumba?” ang apostol nagtubag sa pagingon: “Ipahilayo kana: hinuon tungod sa ilang paglapas ang kaluwasan nahiadto sa mga Hendl, aron sa paghagit sa mga Israelihanon sa pagpangabubho. Ug kong ang ilang paglapas nahimong bahandi alang sa kalibutana, ug kong ang ilang kakulangan nahimong bahandi sa mga Hendl, daw unsa ka labi pa kong ikapasig- uli silang tanan! Karon magasuld ako kaninyong mga Hentil. Tungod kay apostol man ako ngadto sa mga Henoti, magapasidungog ako sa akong pagalagad, aron mangabubho ang akong mga isigka-Judiyo, basin pa nga sa ingon niana maluwas ang uban kanila. Kay kong ang pagsalikway kanila misangput sa pagkapinasig-uli sa kalibutan ngadto sa Dios, unsa pa man gayud kondili nga ang pagdawat kanila mosangput ngadto sa kinabuhi gikan sa kamatayon?” ABA 320.4

Maoy tumong sa Dios nga ang Iyang grasya ikapadayag taliwala sa mga Hentil ingon man taliwala sa mga Israelihanon. Tin-aw kini nga giladlad diha sa mga tagna sa Daan nga Tugon. Ginagamit sa apostol ang uban niining mga tagna diha sa iyang pangatarungan nga nagingon, “Wala ba diay ing kagahum ang magkokolon ibabaw sa lapok nga kolonon, ug gikan sa mao rang usa ka umol, sa paghimog usa ka sudlanan alang sa halangdong kagamitan ug sa laing sudlanan alang sa timawa nga kagamitan? Unsa man kong, sa tinguha sa Dios sa pagpadayag sa iyang kapungot, ug sa pagpaila sa iyang gahum, sa mapailubon gayud iyang giantos ang mga sudlanan nga gikapungtan nga gipanghimo aron pagalaglagon: sa pag-antos aron sa pagpaila sa kadagaya sa iyang himaya alang sa mga sudlanan nga ginakaloy-an, nga giandam Niyang daan aron pagahimayaon nga mao kita nga iyang gitawag, dili gikan sa mga Judiyo lamang. kondili gikan sa mga Hentil usab? Sa ingon gayud siya nagsulti diha sa basahon ni Oseas, nga nagaingon, ang dili Akong mga tawo pagatawgon ko nga Akong mga tawo; ug ang babaye nga dili pinalangga, pagatawgon ko nga akong pinalangga. Ug sa dapit diin giingnan sila, Kamo dili Akong mga tawo, didto pagatawgon sila nga mga anak sa Dios nga buhi.” Tan-awa ang Oseas 1:10. ABA 321.1

Bisan pa nga napakyas ang Israel ingon nga usa ka nasud, dihay nagpabilin taliwala kanila usa ka salin nga hamili nga ang ingon kanila kinahanglan pagaluwason. Sa panahon sa pag-abut sa Manluluwas dihay matinumanong mga lalaki ug mga babaye nga nagdawat uban sa kalipay sa mensahe ni Juan Bautista, ug sa ingon niini nadala ngadto sa bag-o nga pagtoon sa mga tagna mahitungod sa Mesiyas. Sa diha nga natukod ang unang iglesya, kini giapilan niining mga matinumanong Judiyo nga nag-ila kang Jesus nga Nazaretnon ingon nga mao ang usa nga alang kang kinsang pag- abut sila nangandoy. Nganhi niining mga salina nga si Pablo nagpasabut sa diha nga siya nagsulat sa pagingon, “Kong nabalaan man ang unang hakop sa minasa, mao man usab ang tibuok nga minasa: ug kong nabalaan man ang gamut, mao man usab ang mga sanga.” ABA 321.2

Gipahisama ni Pablo ang salin sa Israel ngadto sa usa ka halangdon nga kahoy nga oliba, nga ang ubang mga sanga niini nangabanggi. Iyang gitandi ang mga Hentil ngadto sa mga sanga nga gikan sa usa ka ihalas nga kahoy ng oliba, nga gisumbak ngadto sa gigikanan nga punoan. “Kong ang pipila ka mga sanga gipamutol, ug ikaw, nga salingsing sa olibo nga ihalas, gisumpay lamang diha sa ilang dapit aron makaambit sa kabahandianon sa kahoy nga olibo, nan ayaw pagpasigarbohi ang mga sanga. Kong magpasigarbo man gayud ikaw, hinumdumi nga dili baya ikaw mao ang nagsapnay sa punoan, hinonoa, ang punoan mao ang nagsapnay kanimo. Unya magaingon ikaw, Ang mga sanga gipamutol, aron ikasumpay ako diha sa ilang dapit. Tinuod kana; sila gipamutol tungod sa ilang pagkadili matinoohon, apan ikaw nagabarug nga mahadlokon. Kay kong wala man gani kaloy-i sa Dios ang mga sangang tiunay, dili usab ikaw niya pagakaloy-an. Busa timan-i ang pagkamapuanguron ug ang pagkamapiuton sa Dios: mapiuton kanila nga mga nangatumba, apan mapuanguron ang Dios kanimo, basta magapadayon ikaw diha sa Iyang pagkamapuanguron: kay kong dili man, ikaw usab pagaputlon.” ABA 322.1

Pinaagi sa pagkasala pagtoo ug sa pagsalikway sa tuyo sa Dios alang kaniya, ang Israel ingon nga usa ka nasud nawad-an sa iyang kadugtongan sa Dios. Apan ang mga sanga nga nahimulag gikan sa gigikanan nga punoan, nakahimo ang Dios sa pagpahiusa uban sa tinuod nga punoan sa Israel—sa salin nga nagpabilin nga matinud- anon sa Dios sa ilang mga amahan. “Bisan pa gani ang uban kanila,” ang apostol nagapahayag mahitungod niining mga sanga nga gipamutol, “kong dili sila magpabilin sa pagkadili matinoohon, igasumpay sila niini: kay ang Dios makahimo man sa pagsumpay kanila pag-usab.” “Kay kong ikaw,” misulat siya sa mga Hentil, “giputol gikan sa usa ka kahoy nga sa kinaiya olibo nga ihalas ug gisumpay, supak sa kinaiya, ngadto sa olibo nga maayo: unsa ka labaw pa gayud nga igasumpay kining mga sangang tiunay balik ngadto sa ilang tiunayng punoan sa olibo? Basi magpaka- makinaadmanon kamo diha sa inyong kaugalingong panghunahuna, buot ko, mga igsoon, nga inyong masabtan ang tinagoan nga mao kini; nga ang katig-a anha sa usa ka bahin sa Israel hangtud sa panahon nga mahisulod na ang hingpit nga gidaghanon sa mga Hentil. ABA 322.2

“Ug unya pagaluwason ang dbuok Israel: ingon sa nahisulat. Ang Manluluwas moabut gikan sa Sion, ug pagahinginlan niya ang pagkadili diosnon gikan kang Jacob: ug mao unya kini ang pakigsaad ko uban kanila sa diha nga kohaon ko ang ilang mga sala. Labut sa maayong balita sila mga kaaway sa Dios alang sa inyong kaayohan: apan labut sa pagpamili niya, sila mga pinalangga alang sa pahinungdan sa ilang mga ginikanan. Kay ang mga gasa ug ang pagtawag gikan sa Dios dili mabakwi. Kay maingon nga kaniadto nagmasupilon kamo batok sa Dios apan karon nakadawat na sa kaluoy tungod sa ilang pagkamasupilon: sa ingon usab niini nagmasupilon sila karon aron nga pinaagi sa kaluoy nga gikapadayag kaninyo makadawat usab silang kaluoy. Kay ang tanang mga tawo gitugyan sa Dios ngadto sa pagkamasupilon aron ang tanan iyang pagakaloy-an. ABA 323.1

“O ang kahilabihan gayud sa kadagaya ug sa kaalam ug sa kahibalo nga iya sa Dios! Pagkadili matugkad sa iyang mga paghukom ug pagkadili matukib sa iyang mga paagi! Kay kinsa bay nasayud sa hunahuna sa Ginoo? o kinsa bay iyang magtatambag? o kinsa bay nakahatag kaniyag gasa aron kaulian siya ug balus? Kay gikan Kaniya, ug pinaagi Kaniya mao ang tanang mga butang, Kaniya ang himaya hangtud sa kahangtoran.” ABA 323.2

Sa ingon niini gipakita ni Pablo nga ang Dios makahimo kaayo sa pag-usab sa mga kasingkasing sa Judiyo ug sa Hentil nga managsama, ug sa pagtugyan ngadto sa tagsatagsa ka magtutoo kang Cristo sa mga panalangin nga gisaad ngadto sa Israel. Iyang ginasubli ang pahayag ni Isaias mahitungod sa katawhan sa Dios nga nagingon: “Bisan pa kong ang gidaghanon sa mga anak ni Israel ingon sa balas sa dagat, sila lamang nga mahisalin mao ang mangaluwas: kay uban sa pagkamapiuton ug pagkadali: pagatumanon sa Ginoo ang iyang gihukom sa vuta. Ug ingon sa gitagna ni Isaias, Kong ang Ginoo sa mga kasundalohan wala pa magbilin kanato ug mga kaliwat, mahisama unta lata sa Sodoma ug mahimo unta latang ingon sa Gomorra.” ABA 323.3

Sa panahon nga gilaglag ang Jerusalem ug nangaguha ang templo, mga linibo sa mga Judiyo ang nabaligya sa pagalagad ingon nga mga ulipon diha sa mga kayutaan sa pagano. Sama sa mga guba nga diha sa biniyaan nga baybayon sila gitibulaag taliwala sa mga nasud. Sulod sa 1,800 ka mga tuig ang mga Judiyo naglaroylaroy sa mga kayutaan sa tibuok nga kalibutan, ug walay dapit nga sila gihatagan ug katungod sa pagbakwi sa karaan nilang kadungganan ingon nga usa ka nasud. Gipakaulawan, gidumtan, ug gilutos, gikan sa usa ka siglo ngadto sa sunod nga siglo ang ilang naangkon mao lamang ang usa ka panulondon sa pag-antos. ABA 324.1

Bisan pa sa makalilisang nga dadangatan nga gihukom sa mga Judiyo ingon nga usa ka nasud sa panahon sa ilang pagsalikway ni Jesus nga Nazaretnon, dihay nagkinabuji sa matag-panahon mga halangdon, ug mahadlokong mga Judiyo nga lalaki ug babaye nga nag-antos sa hilum. Gilipay sa Dios ang ilang mga kasingkasing nga diha sa kagul-anan ug nakit-an sa Dios ang ilang makaluluoy nga kahimtang. Iyang nabati ang naghingutas nga mga pagampo sa nagpangita Kaniya sa tibuok nilang kasingkasing alang sa usa ka husto nga pagsabut sa Iyang pulong. Ang uban nakakat-on sa pagtan- aw diha sa mapainubsanon nga Nazaretnon nga gisalikway ug gilansang sa ilang mga katigulangan, sa tinuod nga Mesiyas sa Israel. Samtang ang ilang mga kaisipan nakasabut sa kahulogan sa sinati nga mga tagna nga dugay na kaayo nga gilubog sa tradisyon ug gituis, ang ilang mga kasingkasing napun-an sa pasalamat ngadto sa Dios tungod sa dili malitok nga gasa nga Iyang ginahatag ngadto sa matag- tawo nga mopili sa pagdawat kang Cristo ingon nga usa ka personal nga Manluluwas. ABA 324.2

Nganhi niining matanga sa katawhan ang gipasabut ni Isaias diha sa iyang tagna nga nagaingon, “Ang usa ka salin pagaluwason.” Sukad sa mga adlaw ni Pablo hangtud niining panahona, ang Dios pinaagi sa Iyang Balaan nga Espiritu nagatawag sa mga Judiyo ingon man sa mga Hentil. Si Pablo nagpahayag: “Ang Dios walay pinalabi.” Ang apostol nag-ila sa iyang kaugalingon nga “utangan sa mga Gresyanhon, maingon man sa mga luog,” ingon man ngadto sa mga Judiyo; apan wala mawad-i sa panglantaw sa dakung bintaha sa mga Judiyo labaw sa uban, tungod ka “una sa tanan ngadto sa mga Judiyo gipiyal ang mga pulong sa Dios.” “Ang maayong balita,” gipahayag niya, “mao ang gahum sa Dios alang sa kaluwasan sa matag-usa nga nagatoo, sa mga Judiyo una sa tanan ug unya sa mga Gresyanhon usab. Kay diha sa maayong balita ginapadayag ang pagkamatarung sa Dios, nga pinaagi sa pagtoo ngadto sa pagtoo sumala sa nahisulat nga nagaingon, Mabuhi ang matarung pinaagi sa pagtoo.” .Mahitungod niining maayong balita ni Cristo, nga managsama nga makaayo alang sa Judiyo ug sa Hentil, nga si Pablo sa iyang sulat ngadto sa mga taga Roma mipahayag nga wala niya igakaulaw. ABA 324.3

Sa diha nga kining mao nga maayong balita ikapresentar na diha sa kahupnganan niini ngadto sa mga Judiyo, daghan ang modawat kang Cristo ingon nga Mesiyas. Taliwala sa mga ministro nga Cristohanon pipila lamang ang nagbati sa gitawag sa pagpangabudlay alang sa Judiyo nga katawhan; apan alang kanila nga kanunay nga gisayloan, ingon man ngadto sa tanan pang uban, magaabut ang mensahe sa kaluoy ug sa paglaum diha kang Cristo. ABA 325.1

Diha sa nagahinapos nga pagmantala sa maayong balita, sa diha nga ang pinasahi nga buhat pagabuhaton na alang sa mga matang sa katawhan nga hangtud karon gipasagdan, nagapaabut ang Dios nga ang Iyang mga mensahero maikag diha sa katawhan nga Judiyo kinsa ilang mga kaplagan diha sa tanang dapit sa kalibutan. Samtang ang mga Kasulatan sa Daan nga Tugon nahisagol sa Bag-ong Tugon diha sa pagpasabut sa walay katapusan nga katuyoan ni Jehova, alang sa kadaghanan sa mga Judiyo, kini mao ang banagbanag sa usa ka kabuhatan nga bag-o ang pagkabanhaw sa kalag. Samtang ilang makita ang Cristo sa pamahathat sa maayong balita nga gihulagway diha sa mga panid sa mga Kasulatan sa Daang Tugon, ug makasabut kong unsa kadn-aw nga nagpasabut ang Bag-ong Tugon sa Daang Tugon, mapukaw ang nahikatulog nilang mga galamhan ug ilang maila si Cristo ingon nga Manluluwas sa kalibutan. Tungod sa pagtoo daghan ang modawat kang Cristo ingon nga ilang Manonubos. Nganha kanila matuman ang mga pulong nga nagaingon, “Sa tanang midawat kaniya, sa tanang mituo sa iyang ngalan, kanila naghatag siyang kagahum sa pagkahimong mga anak sa Dios.” Juan 1:12. ABA 325.2

Taliwala sa mga Judiyo adunay pipila nga, sama kang Saulo sa Tarso, mga gamhanan sa mga Kasulatan, ug kini sila ang magamantala uban sa kahibulongang gahum sa pagkadili mausab sa kasugoan sa Dios. Ang Dios sa Israel magapahinabo niini sa atong kaadlawan. Ang Iyang bukton wala mapahamub-i nga dili kini makaluwas. Samtang magbuhat diha sa pagtoo ang Iyang mga sulogoon alang kanila nga dugay nang gipasagdan ug gitamay, igapadayag ang Iyang kaluwasan. ABA 325.3

“Mao kini ang giingon m Jehova, nga maoy naglukat kang Abraham mahitungod sa balay ni Jacob, si Jacob dili karon maulawan, ni maluspad pa karon ang iyang nawong. Apan sa diha nga makita niya ang iyang mga anak, ang buhat sa akong mga kamot, sa taliwala niya, pagabalaanon nila ang Akong ngalan, oo, pagabalaanon nila ang Balaan ni Jacob, managtindog nga dunay kataha sa Dios sa Israel. Kadto usab nga nangasayup diha sa espiritu makadangat sa pagsabut, ug kadto nga nanagbagulbol makadawat sa pahamatngon.” Isaias 29:22-24. ABA 326.1