Ang mga Buhat sa mga Apostoles

MGA ADLAW SA PANGLIMBASUG UG SA PAGSULAY

Sulod sa kapin sa tulo ka mga tuig ang Efeso mao ang sentro sa buhat ni Pablo. Ang usa ka mauswagon nga iglesya napatindog dinhi, ug gikan niining siyudara ang maayong balita mikaylap sa dbuok probinsya sa Asia, taliwala sa mga Judiyo ug sa mga Hentil. ABA 249.1

Niining higayona ang apostol sulod na sa pipila ka panahon nagahunahuna ug lain pa nga panaw misyonero. Iyang “gilaraw diha sa Espiritu ang pag-agi sa Macedonia ug sa Acaya, ug sa pag-adto sa Jerusalem, nga nagingon, Gikan didto kinahanglan duawon ko usab ang Roma.” Diha sa pagpahiuyon mining planoha, “iyang gipaadto sa Macedonia ang duruha sa iyang mga katabang, si Timoteo ug si Erasto;” apan sa pagbati nga ang kawsa diha sa Efeso nagkinahanglan pa sa iyang presensya, siya mihukom sa pagpabilin hangtud sa pagkatapus sa Pentecostes. Sa wala madugay may nagpanghitabo nga maoy nakapadali sa iyang pagpahawa didto. ABA 249.2

Sa makausa sa usa ka tuig, may pinasahi nga mga seremonya ang gihimo didto sa Efeso sa pagpasidungog sa diosa nga si Diana. Kining mao nga pangilin nakadam sa katawhan gikan sa tanang mga bahin sa probinsya. Sulod niining higayona, gidumala ang mga kalingawan uban ang kaambong ug pasigarbo. ABA 249.3

Kining pangilin nga panahon maoy usa ka masulayon nga higayon alang kanila nga bag-o pa nga misulod sa maong pagtoo. Ang pundok sa mga tumotoo nga nagtagbo diha sa eskuylahan ni Tirano wala magkatuno diha sa ilang mahudyakaon nga pagambahan sa pag-awit, ug tungod mim ang pagtamay, ang pagpakaulaw ug ang insulto gitam- ok kanila. Ang mga kabudlay ni Pablo nakahatag sa pagano nga pagsimba sa usa ka makapabungog nga hapak, ug agig sangputanan niini makita ang nagkagamay nga nanambong sa nasudnon nga pangilin ug diha sa kadasig sa mga manimmba. Ang inpluwensya sa iyang mga gipanudlo mikaylap sa halayo ngadto sa unahan pa sa aktuwal nga mga kinabig ngadto sa pagtoo. Daghan sa wala modawat sa dayag sa bag-ong pagtulon-an nahayagan sa pagkaagi nga nawad- an sila sa pagsalig sa ilang pagano nga mga dios. ABA 249.4

Dihay mitumaw nga lain pa usab nga hinungdan sa daotan ug buot. Ang usa ka nagalukop ug maganansyahon nga patigayon nakatubo diha sa Efeso gumikan sa pagpanggama ug sa pagpamaligya sa gagmay nga mga alampoanan ug mga larawan, nga gimodelo sa templo ug sa larawan ni Diana. Kadtong nagpakasapi niining maong industriya nakaamgo nga nagkaunlod ang ilang mga ganansya, ug ang tanan nagkahiusa diha sa pagpasangil sa wala paabuta nga kausaban ngadto sa mga buhat ni Pablo. ABA 250.1

Si Demetrio, ang usa ka manggagama ug plata nga mga alampoanan, sa iyang natigum ang mga magbubuhat sa iyang pangita, miingon: “Mga tawo kamo nasayud nga gikan niining maong patigayon kita nakabaton sa atong bahandi. Ug kamo nakakita ug nakadungog nga dili lamang dinhi ra sa Efeso kondili hapit sa tibuok Asia, daghan ang mga tawo nga gipangdani ug gipahisalaag ni Pablo nga nagingon nga kono ang mga dios nga hinimog mga kamot dili mga dios. Ug namiligro dili lamang nga mahimong talamayon kining atong padgayon, kondili magakawala na lamang unyay hinungdan ang templo sa dakung diosa nga si Artemisa, ug nga tingali gani hinoon mapukan na lamang siya gikan sa iyang kahalangdon, siya nga karon ginasimba sa tibuok Asia ug sa kalibutan.” Kining maong mga pulong nakapukaw sa tandugong mga pagbati sa katawhan. “Sila napuno sa kasilag, ug naninggit, nga nagingon; Dakuan ang Artemisa sa mga taga-Efeso.” ABA 250.2

Ang usa ka taho mahitungod niini nga pakigpulong dali ra nga nakakaylap. “Ang dbuok nga siyudad napuno sa kagubot.” Gihimo ang pagpangita kang Pablo, apan ang apostol wala makaplagi. Ang iyang mga kaigsoonan, nga nakadawat ug pagpasabut mahitungod sa katalagman, nagdali sa pagpapahawa gikan sa maong dapit. Ang mga manolunda sa Dios ginapadala aron sa pagbantay sa apostol; ang takna sa pagkamatay sa kamatayon sa usa ka martir wala pa moabut. ABA 250.3

Sa ilang kapakyas sa pagkaplag sa tumong sa ilang kasilag, ang manggugubot misignit kang “Gayo ug kang Aristarco, ang mga taga- Macedonia, nga mga kauban ni Pablo sa panaw,” ug uban niini kanila, sila nagdungan sa pagpanalagan ngadto sa sulod sa tiyatro.” ABA 250.4

Ang dapit nga gitagoan ni Pablo dili kaayo halayo, ug sa wala madugay iyang nahibaloan ang katalagman sa iyang hinigugma nga mga kaigsoonan. Hinikalimtan ang iyang kaugalingon nga kahilwasan, nagtinguha siya sa dili paglangan sa pag-adto ngadto sa tiyatro aron sa pagsulti sa mga manggugubot. Apan “ang mga tinon-an wala magtugot kaniya.” Si Gayo ug si Aristarco dili mao ang tukbonon nga gipangita sa katawhan; walay seryoso nga kadaot nga moabut kanila ang nasabtan. Apan kong ang lusparon, ug nahaga nga dagway sa apostol ang ilang makita, kini ang makapukaw dayon sa labing mangil-ad nga mga pagbati sa manggugubot ug wala unyay bisan gamay nga tawhanong kalagmitan sa pagluwas sa iyang kinabuhi. ABA 250.5

Matinguhaon gihapon si Pablo sa pagpanalipod sa kamatuoran sa atubangan sa katawhan, apan sa katapusan napugngan siya pinaagi sa usa ka mensahe sa pasidaan nga gikan sa tiyatro. “Ang pipila usab sa mga punoan sa Asia nga iyang mga higala, nagsugo ngadti kaniya sa paghangyo nga dili unta niya pangahasan ang pagsulod sa tiyatro.” ABA 251.1

Ang kaguliyang sa sulod sa tiyatro nagpadayon sa pagtubo. “Ang mga tawo nagsinggitay, ang pipila mao kini ang singgit ug ang uban mao kini; kay ang katilingban ugod nagkaguliyang na man, ug ang kadaghanan kanila wala gani makasabut nganong nagkatigum sila.” Sa katinuoran nga si Pablo ug ang pipila sa iyang mga kaubanan nga Hebreo naghimo sa mga Judiyo nga mabalak-on sa pagpakita sa tin- aw nga sila dili mga dumadapig kaniya ug sa iyang buhat. Busa ilang gipaatubang ang usa sa ilang mga kauban ngadto sa katawhan. Ang magsusulti nga napili mao si Alejandro, nga usa sa mga panday, usa ka mananalsal ug tumbaga, kinsa sa ulahi gipasabut ni Pablo nga nakahimo kaniya ug dakung kadaot” 2 Timoteo 4:14. Si Alejandro maoy usa ka tawo nga may dakudaku nga katakus, ug gibawog niya ang tanan niyang kusog sa pagpunting sa kasilag sa katawhan diha lamang gayud kang Pablo ug sa iyang mga kauban. Apan ang katawhan, sa pagkakita nga si Alejandro usa man diay ka Judiyo, ilang gipadaplin siya, ug “ang tanan sa usa ka tingog sulod sa duruha ka oras, naninggit sa pagingon, Dakuan ang Artemisa sa mga taga Efeso.” ABA 251.2

Sa katapusan, gikan sa tumang kakapoy, minghunong sila, ug dihay usa ka kahilom sa makadiyut. Unya nakuha sa tigrehistro sa siyudad ang pagtagad sa katawhan, ug tungod sa iyang katungdanan gipatalinghugan siya sa katawhan. Iyang nahibalag ang katawhan diha sa ilang kaugalingon nga baruganan ug gipakita niya nga walay kapahinungdan ang maong kaguliyang. Mihangyo siya sa ilang katarung. “Mga tawo sa Efeso,” siya nagingon “kinsa ba ugod nga tawhana ang wala masayud nga ang siyudad sa mga taga-Efeso mao ang magbabantay sa templo sa dakung Artemisa, ug sa larawan nga natagak gikan sa langit? Ug kay dili man malalis kining mga butanga, kinahanglan nga magpakahilom kamo ug dili magpatakag buhat ug bisan unsa. Kay inyong gipanagtaral dinhi kining mga tawhana nga wala manamastamas sa mga templo ug wala magpasipala sa atong diosa. Busa, kon ugaling si Demetrio ug ang iyang mga kaubang mga mananalsal aduna may sumbong batok kang bisan kinsa, anaa ang mga hukmanan nga binukdan, ug anaay mga gobemador; paldhaa sila ang usa sa usa. Hinoon, kon kamo aduna may uban pang mga sumbong, kini mahusay sa nabatasang tigum sa katilingban. Kay sa pagkatinuod kita lagmit nga ikasumbong nga nanaghimog kagubot niining adlawa, sanglit wala man kitay ikapakitang hinungdan nga ikapakamatarung mining maong kaguliyang. Ug sa nakasulti na siya niini, iyang gipapauli ang kadlingban.” ABA 251.3

Diha sa iyang pakigpulong si Demetrio miingon, “Kining maong mga pulong nagpadayag sa tinuod nga hinungdan sa kaguliyang sa Efeso, ug mao usab ang hinungdan sa dakung panglutos nga mingsunod sa mga apostoles diha sa ilang buhat. Nakita ni Demetrio ug sa iyang mga masigka-mananalsal nga pinaagi sa pagpanudlo ug sa pagkaylap sa maayong balita, ang patigayon sa pagpamuhat ug mga larawan napahimutang sa katalagman. Namiligro nga kita sa paganong mga sacerdote ug sa mga mananalsal, ug tungod niini nga katarungan ilang gisugyot batok kang Pablo ang labing mapait nga pagsupak. ABA 252.1

Ang hukom sa tigrehistro ug sa ubang naghupot ug madungganong mga katungdanan sa siyudad nagpahimutang ni Pablo sa atubangan sa katawhan ingon nga usa nga walay sala sa bisan unsa nga buhat nga supak sa balaod. Kini maoy lain pa nga kadaugan sa Cristiyanismo batok sa kasaypanan ug sa patuotoo. Gipatindog sa Dios ang usa ka dakung maghuhukom sa pagpanghimatuod sa Iyang apostol ug sa pagpugong sa nagkaguliyang nga manggugubot. Ang kasingkasing ni Pablo natugob sa pagkamapasalamaton sa Dios nga nagpreserbar ang iyang kinabuhi ug nga ang Cristiyanismo wala madala ngadto sa daotan nga dungog tungod sa kaguliyang didto sa Efeso. ABA 252.2

“Sa paghunong na sa kaguliyang, ang mga tinon-an gipatawag ni Pablo ug tapus nakapahimangno kanila, siya na namilit kanila ug migikan paingon sa Macedonia.” Niining panawa siya giubanan sa duruha ka matinumanong mga kaigsoonang nga taga-Efeso, si Tiquico ug si Trofimo. ABA 252.3

Natapus ang mga buhat ni Pablo diha sa Efeso. Ang iyang pangalagad didto maoy usa ka panahon sa walay puas nga pagbuhat, sa daghang mga pagsulay, ug sa halalom nga kasakit. Iyang natudloan ang katawhan diha sa kadaghanan ug gikan sa pamalaybalay, uban sa daghang mga luha nga nagpahimangno ug nagpasidaan kanila. Sa walay hunong siya ginasupak sa mga Judiyo, nga wala kawad-i ug higayon sa pagpaukyab sa naila nga pagbati batok kaniya. ABA 253.1

Ug samtang sa ingon niini nga nagpakigsambunot batok sa pagsupak, nga nagtulod ngadto sa unahan uban sa wala kapoye nga kadasig sa buhat sa maayong balita, ug nagabantay sa mga interes sa usa ka iglesya nga batan-on pa sa pagtoo, si Pablo nagapas-an diha sa iyang kalag sa usa ka mabug-at nga lulan alang sa tanang mga iglesya. ABA 253.2

Ang balita mahitungod sa pagtalikod diha sa ubang mga iglesya nga iyang tinukod nakahatag kaniya ug halalom nga kaguol. Nahadlok siya nga ang iyang mga panlimbasug alang kanila mahimong walay pulos. Daghang mga gabii nga wala siyay maayong kinatulgan nga iyang gigamit diha sa pagampo ug sa mainiton nga paghunahuna samtang iyang nahibaloan ang mga paagi nga gigamit sa pagsupak sa iyang buhat. Samtang siya may higayon ug samtang ang ilang kahimtang nagkinahanglan, siya misulat ngadto sa mga iglesya, nagahatag ug mga pagbadlong, mga tambag, pahamatngon, ug mga padasig. Niining maong mga sulat ang apostol wala maghisgut sa iyang kaugalingon nga mga pagsulay, apan bisan pa niini dihay talagsa nga mga daklit nga pagtan-aw sa iyang mga kabudlay ug mga pag- antos diha sa kawsa ni Cristo. Ang mga labod ug ang pagbilanggo, ang katugnaw ug ang kagutom ug ang kauhaw, mga katalagman sa kayutaan ug sa kadagatan, diha sa siyudad ug diha sa kamingawan, gikan sa iyang kaugalingong katagilungsod, gikan sa mga pagano, ug gikan sa mga dili tinuod nga mga kaigsoonan—kining tanan iyang giantos tungod ug alang sa maayong balita. Siya “gibutang butangan,” “gipasipalahan ug sulti,” gihimong “kinahig sa tanang mga butang,” “nangalibog,” “ginalutos,” “ginasakit sa tanang paagi,” “anaa sa katalagman matag-takna,” “kanunay ginatahan ngadto sa kamatayon tungod kangjesus.” ABA 253.3

Taliwala sa walay puas sa bagyo sa pagsupak, sa sigaw sa mga kaaway, ug sa pagbiya sa mga higala ang walay kahadlok nga apostol hapit mawad-i sa paglaum. Apan milingi siya balik ngadto sa Calbaryo ug uban sa bag-ong kasibut milahutay sa pagpakaylap sa kahibalo mahitungod sa Gilansang. Siya igo lamang nga nagsubay sa dalan nga namansahan sa dugo nga giagian ni Cristo una kaniya. Naninguha siya nga dili mapalingkawas gikan sa gubat hangtud nga iyang ikapahiluna ang iyang hinagiban diha sa tiilan sa Manunubos. ABA 254.1